TVP Dokument Czwartek, 03.03.2022 06:00 DZIKA POLSKA - DZIKIE SERCE Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michalowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Tym razem bohaterem programu będzie Paolo Volponi - włoski fotografik, który od piętnastu lat dokumentuje polską przyrodę. Paolo z zawodu oraz zamiłowania jest fotografem i wielkim pasjonatem przyrody, którą fotografuje od kilkunastu lat, w tym od 15 lat właśnie w Polsce. Swoje prace publikuje w znanych i poczytnych pismach włoskich i polskich. Jest autorem kilkunastu pięknie ilustrowanych artykułów o polskiej przyrodzie i kulturze. Od kilku lat ściśle współpracuje z National Geographic Polska, na zlecenie pisma zrealizował reportaże o Wiśle, Białowieży, kormoranach i ostatnich dzikich koniach Europy czyli o konikach polskich. W tej edycji programu pragniemy przedstawić widzom polską przyrodę w oczach włoskiego fotografa. 06:30 DZIKA POLSKA - ZŁOWIĆ NOCNEGO ŁOWCĘ Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Bohaterem tego wydania programu są sowy, a opowiadać o nich będą prof. dr hab. Przemysław Busse oraz Wojciech Busse ze Stacji Badania Wędrówek Ptaków Uniwersytetu Gdańskiego w Przebendowie. Właśnie tam, w ramach Akcji Bałtyckiej, trwającym już ponad 40 lat programie badania wędrówek ptaków, od 1994 roku znakuje się także sowy. Największe natężenie ich przelotów przypada na pierwsze dni listopada. Zeszłej jesieni padł rekord - zaobrączkowano ponad 600 sów! To więcej niż w ciągu ostatnich 40 lat badań. Znakowanie tych ptaków to zadanie dla nocnych marków - ptaki obrączkuje się bowiem od zmroku do świtu. Nie jest to łatwe - sowy mają dużo piór i zaplątują się w sieci. Trzeba też stale uważać na ich mocne dzioby i szpony, które mogą przeszyć dłoń na wylot. Ekipa "Dzikiej Polski" podjęła wyzwanie i będzie uczestniczyć w nocnej akcji łapania sów. 07:05 PO DWÓCH STRONACH LUSTRA WODY Serial dokumentalny, 44 min, Polska, 2018 Seria "Po dwóch stronach lustra wody" zabiera widza w podróż na dwa krańce Oceanu Spokojnego. Z jednej strony archipelag Komodo, w którym na lądzie niepodzielnie królują słynne smoki, a pod powierzchnią wody silne prądy omiatają usiane życiem rafy koralowe. Indonezja to także kraina niszczycielskich wulkanów, których erupcje niejednokrotnie naruszały porządek świata. Po drugiej stronie oceanu znajduje się, gęsto porośnięta lasem deszczowym, Kostaryka. Plaże obmywane są wodami zatoki, której nazwa pochodzi od nazwiska legendarnego, angielskiego korsarza Francisa Drake'a. Wody te zamieszkałe są przez niezliczone formy życia, które mogą być zarówno piękne, jak i niebezpieczne. Serial nie tylko odkrywa przed widzem tajemnice świata dzikiej przyrody, ale także buduje ludzką świadomość w kontekście wspólnej egzystencji wszystkiego, co żyje na Niebieskiej Planecie. "Po dwóch stronach lustra wody" to niezwykła wyprawa przez dwa światy, która prowadzi do pytania o miejsce człowieka za Ziemi. Seria składa się z 10 epizodów czterdziestopięciominutowych, a reżyserem jest Andrzej Misiuk autor wielu podwodnych produkcji dokumentalnych. Narratorem filmu jest magiczny głos Krystyny Czubówny. 08:05 DANIA. DZIKA I PIĘKNA 3. POLA I ŁĄKI (WILD AND WONDERFUL DENMARK EP. 3. THE OPEN LAND) Serial dokumentalny, 52 min, Dania, 2020 Reżyseria: Mark Jessen W tym serialu odkryjemy niesamowitą przyrodę i piękne ekosystemy Danii. Będziemy śledzić życie znanych i nieznanych zwierząt, które zostały uchwycone za pomocą oszałamiających fotografii. Serial przedstawia dramatyczne wydarzenia w królestwie zwierząt, opowiadając historie narodzin i śmierci, godów i głodu, polowań lub bycia ściganym. To rodzinne oglądanie w najlepszym wydaniu, ale dramat nie zawsze jest dla osób o słabym sercu. Zwierzęta grają główne role, lecz unikalna, duńska geografia i naturalne lokalizacje są również istotnymi elementami narracji. 09:10 MIESZKAŃCY AFRYKAŃSKIEJ ZATOKI (THE LOST LAGOON) Film dokumentalny, 49 min, Republika Południowej Afryki, 2011 Reżyseria: Grant Brokensha Za sprawą siły przyciągania Księżyca cały ekosystem w Mozambiku jest na łasce i niełasce pływów. Masy słonej wody zmieniają ten obszar w olbrzymi organizm. Ujścia są niczym płuca oceanu, zaś jego oddech ułatwił powstanie dziwacznych stworzeń. W tej odległej zatoce ruch wody kształtuje formy życia. Te organizmy ewoluowały przez miliony lat. Teraz odkryto ich świat. Zagraża im siła przyciągania Księżyca, która wpływa na zjawiska występujące na Ziemi. Determinuje pojawianie się i rozwój wielorakich form życia. Księżyc powoduje także ruch mas wody w oceanach. Co sześć godzin przychodzi zmiana. Słona woda napływa do zatoki i się wycofuje. Woda jest tu niczym krew, pływy to puls. Laguna u wybrzeży Mozambiku istnieje od tysięcy lat. Ostatnio jej rytm pozostawał niezakłócony z jednego powodu. Podczas wojny domowej w Mozambiku toczyły się tu ciężkie walki. W czasie 16 - letniego konfliktu zginęło wielu ludzi, ale mieszkańcy zatoki żyli w spokoju. Teraz życie tutaj się zmienia. Raj przyciąga chętnych, którzy chcą go skolonizować. Z głębi lądu przybywają ludzie w dłubankach. Spodobało im się to, co widzą. Zatoka składa się z czterech obszarów. Zamieszkujące je zwierzęta doskonale się przystosowały do odmiennych warunków. Na teren najbliżej lądu przenika słodka woda i miesza się ze słoną. Mieszkańców tej zatoki ukształtowały siły natury, nie działalność człowieka. Są owocem miliardów lat ewolucji, a także wpływu, jaki Księżyc wywiera na Ziemię. Czy prześladowca, którego obawiają się wszystkie żyjące tu istoty, znajdzie swoje miejsce w tym układzie? Czy przyłoży się do przyszłości zatoki? 10:10 NAJMNIEJSZE KRAJE EUROPY - ODC. 6 SAN MARINO - MAŁY WIELKI KRAJ (MICROSTAATEN EP. 6 SAN MARIONO - KLEINES LAND GANZ GROSS / EUROPE'S MICROSTATES) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o najmniejszych państwach Europy. Mikropaństwa Andory, Liechtensteinu, Luksemburga, Malty, Monako i San Marino są bardzo łatwe do przeoczenia. Są wciśnięte między największe kraje. Niemniej jednak mikropaństwom udało się zachować własne tradycje oraz florę i faunę, które obecnie są rzadkością dla reszty świata. Niezwykłe lokalizacje mikropaństw często znajdują się w ekstremalnych regionach górskich lub przybrzeżnych, co czyni je rajem dla zagrożonych gatunków. Jednak stabilność ich środowiska naturalnego jest zagrożona przez problemy środowiskowe, które należy rozwiązać. Podróżujemy do każdego z tych mikropaństw i opowiadamy historie ich odważnych wysiłków na rzecz zachowania ich naturalnych cech i kulturowej autonomii. Odcinek szósty przeniesie nas do San Marino, Republiki San Marino, również znanej jako Najjaśniejsza Republika San Marino. Jest to państwo śródlądowe w Europie Południowej, stanowiące enklawę na obszarze Włoch. Stolicą kraju jest miasto San Marino. San Marino to jedno z najmniejszych państw Europy, mniejsze są tylko Watykan i Monako. Położone jest w górzystym terenie, wchodzącym w skład pasma Apeninów. Najwyższy szczyt Monte Titano osiąga wysokość 749 m n.p.m. 11:05 OD MORZA ŚRÓDZIEMNEGO DO AFRYKI POŁUDNIOWEJ - ODC. 1. WĄSKA CIEŚNINA (FROM THE MEDITERANEAN TO SOUTH AFRICA / DE LA MEDITERRANE A L'AFRIQUE DU SUD. ETROIT DETROIT) Serial dokumentalny, 12 min, Francja, 2010 Reżyseria: Yannick Charles Seria dokumentalna, która pozwoli poznać szlak od Morza Śródziemnego aż po Południową Afrykę. Morze Śródziemne, synonim podboju i wymiany, jest pełne historii i nadziei. Widziane z lotu ptaka wybrzeża opowiadają o epickich przygodach minionego świata. Pozostałości archeologiczne, wyspiarskie ostoje, wysublimowane miasta, dziewicze przestrzenie naturalne. Dalej będziemy podróżować do Zatoki Perskiej, poznamy Abu Zabi i Emiraty Arabskie. Na dalekim południu kontynentu afrykańskiego - Republikę Południowej Afryki, której granice stanowią dwa oceany, Atlantyk i Indyjski. Od Przylądka Dobrej Nadziei do granicy Namibii, od Kapsztadu do słynnego szlaku ogrodowego, będziemy się unosić nad magicznym krajobrazem wybrzeży świata. Maroko, Tunezja, Baleary, Malta, Włochy, Góra Athos, Korfu i Cyklady, Bałkany, Abu Zabi, RPA, RPA. Odcinek 1. Na marokańskim wybrzeżu świeci słońce. Niż odszedł, zabierając mgłę i ciemne chmury. Pozostał tylko silny wiatr. Na Plaży Narodów między Rabatem a Kenitrą są wędkarze i nieliczni plażowicze. Latem jest ich więcej. Teraz woda jest za zimna i zbyt wzburzona. Tylko upojeni grą w piłkę chłopcy nie zwracają uwagi na ocean. Atlantyckie wybrzeże Maroka, skały, wydmy, klify, plaże i zatoki. Od granicy z Mauretanią do Tangeru wybrzeże liczy 2500 kilometrów. Obozowiska należą do podążających za ławicami ryb wędrownych rybaków. Ich światem jest żółto - błękitny pas graniczny między pustynią a oceanem. Cementowe słupki pomagają oszacować tempo erozji wybrzeża. Sprawcami erozji są nie tylko woda i wiatr. Klif jest niczym kopalnia odkrywkowa. Z każdym dniem ubywa tu piasku wywożonego na osłach w głąb lądu. 11:20 OD MORZA ŚRÓDZIEMNEGO DO AFRYKI POŁUDNIOWEJ - ODC. 2. OBRAZKI Z TUNEZJI (FROM THE MEDITERANEAN TO SOUTH AFRICA / DE LA MEDITERRANE A L'AFRIQUE DU SUD. QUELQUES TABLEAUX DE TUNISIE) Serial dokumentalny, 12 min, Francja, 2010 Reżyseria: Yannick Charles Seria dokumentalna, która pozwoli poznać szlak od Morza Śródziemnego aż po Południową Afrykę. Odcinek 2. Znajdujemy się na pilnie strzeżonej granicy algiersko - tunezyjskiej, nieopodal strategicznego fortu Tabarka. Pogoda jest zmienna. Wieje wiatr. Spadł deszcz. Wciąż jest zielono. Wkrótce nadejdą upały, a wraz z nimi pojawią się algierscy turyści. Co roku przyjeżdża ich milion. To dobry znak w regionie zbyt szczelnych granic. Na pustych plażach rybacy korzystają z niepogody, by odmalować łodzie. Północne wybrzeże Tunezji cechuje słabe zaludnienie, dziewicze pejzaże, góry i doliny, przylądki i plaże. Długi na 25 km półwysep Farina dzieli morze od ujścia rzeki Medżerdy. Nad jej brzegami rodziły się i wymierały kolejne cywilizacje. U stóp góry Nadur wznoszą się stare forty z czasów najeźdźców maltańskich, hiszpańskich, brytyjskich. Miasteczko Ghar el Melh liczy 5 tysięcy mieszkańców, w większości rybaków łowiących w lagunie lub na otwartym morzu, za skałą Raf Raf. W Morze Śródziemne wbija się Cap Bon. 11:35 KRAKÓW MAŁO ZNANY - KRAKOWSCY ZŁOTNICY Film dokumentalny, 30 min, Polska, 1971 Scenariusz: Czesław Kruszelnicki Zdjęcia: Jan Popczyk Prowadzący: Czesław Kruszelnicki Program poświęcony pracy i twórczości krakowskich złotników, którzy zrzeszyli się w cechu w roku 1370. Ich patronem jest biskup Noyon, św. Eligiusz, który żył w VII w. i był nadwornym złotnikiem króla francuskiego, Dagoberta. Jego portret znajduje się w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa i właśnie stąd wyruszy Czesław Kruszelnicki wraz z historykiem sztuki, Michałem Rożkiem, na poszukiwania pamiątek byłego cechu złotników krakowskich. Odwiedzą skarbce kościoła Mariackiego i św. Anny, a następnie katedralny skarbiec na Wawelu. Widzowie zobaczą kielichy, krzyże, monstrancje, relikwiarze, a także berło, koronę i jabłko, należące do ostatniego Piasta. Każdy z tych eksponatów to przykład wielkiego dzieła sztuki, a wymieniani kolejno złotnicy krakowscy to artyści, którzy poza talentem obdarzeni byli cechami niezwykłej cierpliwości i pracowitości. Grzegorz Przybyło, Samuel Piaskowski, Michał Brenner, Jan Cajtner, Jan z Olkusza to zaledwie kilka nazwisk złotników krakowskich wymienionych w programie. Na koniec wizyta w pracowni współczesnego złotnika, Tadeusza Rybskiego, ucznia Edmunda Korosadowicza, który przedstawi podstawowe techniki w złotnictwie. 12:15 LIDIA LWOW - EBERLE Program historyczny, 27 min, Polska, 2009 Scenariusz: Maciej Gawlikowski Zdjęcia: Zbigniew Jarosz Lidię Lwow - Eberle uformowały lata spędzone na Wileńszczyźnie. Jesienią 1939 r. miała rozpocząć drugi rok studiów prawniczych na Uniwersytecie Stefana Batorego. Nasza bohaterka zaczęła swoją wojenną odyseję w pierwszym na Wileńszczyźnie partyzanckim oddziale Antoniego Burzyńskiego, "Kmicica". Była świadkiem podstępnego rozbrojenia i rozstrzelania kilkudziesięciu żołnierzy "Kmicica" i próby narzucenia im nowego, znanego z komunistycznych sympatii, dowódcy. Otarła się wtedy o śmierć, o czym opowiada jednak z charakterystycznym dla siebie humorem. W 1943 r. została łączniczką i sanitariuszką Zygmunta Szendzielarza - Łupaszki. Jako sanitariuszka pani Lidia nie była wtajemniczana w plany Łupaszki, ale opisuje jego taktykę polegającą na ciągłej wędrówce oraz dzieleniu swych sił na mniejsze oddziały, operujące osobno i spotykające się w umówionych wcześniej miejscach. Dzięki temu 5. Wileńska Brygada Śmierci była praktycznie nieuchwytna dla przeciwników, a major Zygmunt Szendzielarz zdobył sobie opinię jednego z najzdolniejszych partyzantów II wojny światowej. Lidia Lwow była związana z Łupaszką aż do tragicznego końca. Towarzyszyła mu, gdy po klęsce operacji Burza rozpuścił oddział i z garstką najwierniejszych przekroczył linię Curzona, kierując się na Białostocczyznę. Topniejący oddział Szendzielarza przeprowadzał głośne akcje likwidacyjne i sabotażowe, on sam odrzucał propozycje wyjazdu na zachód. Pozwalał jednak innym na wyjście z konspiracji, na przykład swemu zastępcy, Pawłowi Beynarowi (bardziej znanemu jako Paweł Jasienica). Ujęty na Podhalu w czerwcu 1948 roku Łupaszko został stracony po pokazowym procesie. Lidia Lwow, skazana na dożywocie, opowiada o ostatnim widzeniu ze swoim dowódcą, niekończących się przesłuchaniach i koszmarnych warunkach w więzieniu. Na wolność wyszła po ponad ośmiu latach, dzięki amnestii. Zgodnie z ostatnią wolą majora Szendzielarza, skończyła studia i wyszła za mąż. 12:55 ŚLADAMI SINGERA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Natasza Ziółkowska - Kurczuk Zdjęcia: Jacek Grzelak Film dokumentalny opowiadający o Lublinie i miasteczkach Lubelszczyzny, znajdujących się na trasie festiwalu "Śladami Singera". Kamera podąża za artystami i woluntariuszami z całej Europy, którzy ruszają w niezwykłą, artystyczną podróż śladami "Sztukmistrza z Lublina" z powieści I. B. Singera. W filmie pokazano przenikanie się kultur i przestrzeni. 13:50 MADAGASKAR. ZAGROŻONY RAJ (TROUBLE IN LEMUR - LAND) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2011 Reżyseria: Boris von Schoenbeck Dokument przenosi widza w góry północnej części bajecznej wyspy Madagaskar. Kamera podpatruje życie lemurów, dramatyczną walkę o przetrwanie dwóch matek ze swoimi młodymi. Małpiatki te żyją na terenach otwartych, suchych i skalnych, rzadko w zalesionych miejscach. Należą do najrzadszych naczelnych. Wiodą naziemny tryb życia, tworząc grupy złożone z 5 - 20 osobników. Mają zwyczaj chronić się w jaskiniach. Żywią się owocami, liśćmi, nasionami i owadami. Młode wczepiają się w futro na brzuchu matki i wiszą tam aż do ukończenia 2 tygodnia życia. Po tym okresie przechodzą na grzbiet rodzicielki i zostają tam do momentu osiągnięcia sprawności pozwalającej im poruszać się wraz z grupą. Są pod ochroną. Jednak wyrąb drzew na wyspie, a zwłaszcza drzew różanych (rosewood), mających szerokie zastosowanie w luksusowej stolarce budowlanej i do wyrobu palisandrowych mebli, stanowi zagrożenie dla tego gatunku. W filmie zobaczymy, jak wygląda życie tych uroczych zwierząt i walka obrońców z nielegalnie wyrąbującymi lasy Madagaskaru. 14:55 ZAUFANY PIŁSUDSKIEGO Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Jolanta Kessler - Chojecka Film biograficzny przedstawiający historię Henryka Józewskiego, polskiego polityka, który w latach 1928 - 1938 piastował urząd wojewody wołyńskiego. Podczas pełnienia swojej funkcji prowadził tzw. eksperyment wołyński, czyli politykę zakładającą pokojową i harmonijną koegzystencję ludności polskiej i ukraińskiej. Urodzony w 1892 roku w Kijowie doskonale znał środowiska ukraińskich elit, wszedł w skład rządu Symona Petlury, przywódcy Ukraińskiej Republiki Ludowej. Był odpowiedzialny za działalność polskiego wywiadu na terenach Ukrainy w latach 1918 - 1920, został także bliskim współpracownikiem Józefa Piłsudskiego. Marszałek oddelegował go do sprawowania pieczy nad polityką polskiego państwa na wschodnich terenach II RP. W czasie II wojny światowej brał udział w konspiracji, w latach powojennych ukrywał się przed bezpieką. Został aresztowany w 1953 r. , na kilka dni przed śmiercią Stalina. Prawdopodobnie uratowała mu ona życie. Po toczącym się ponad rok śledztwie i procesie został skazany na dożywotnie więzienie. W 1956 r. , na fali odwilży, najpierw zmniejszono jego wyrok do 12 lat więzienia, potem do 5 lat, a na koniec anulowano. Wyszedł na wolność w 1957 r. Wycofał się z życia publicznego i zajął się swoją wieloletnią pasją - malarstwem. Zmarł w roku 1981. Bliski przyjaciel m.in. Marii Dąbrowskiej. 16:00 SUPERINTELIGENCJA (SUPERINTELLIGENCE - BEYOND HUMAN / HELENA DIE KÜNSTLICHE INTELLIGENZ) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Fabian Korbinian Wolf Twórcy dokumentalnego filmu próbują odpowiedzieć na pytanie, jak sprytna może się stać sztuczna inteligencja, która rozwija się w niezwykłym tempie? Czy powinniśmy się jej bać, czy raczej cieszyć, że może pomóc ludzkości w rozwiązaniu jej problemów? A jeśli tak, to w jakim stopniu? Dokument szuka odpowiedzi na te pytania, zapewniając jednocześnie pouczające, ale satyryczne spojrzenie na obecny stan rozwoju sztucznej inteligencji. W filmie zestawiono koncepcje science fiction z rzeczywistością, tworząc doświadczenie, które oczaruje i da wiele do myślenia. Nadal istnieje mnóstwo nieznanych możliwości. 17:05 EKSPEDYCJA CHINY, W POSZUKIWANIU SHANGRI - LA ODC. 1. ŚWIĄTYNIA SHAOLIN, MIEJSCE NARODZIN KUNG FU (EXPEDITION CHINA: SEARCH FOR SHANGRI - LA EPISODE 1: HOG RALLY / SHAOLIN TEMPLE, BIRTHPLACE OF KUNG FU) Serial dokumentalny, 50 min, USA, 2019 Reżyseria: Keith Neubert Scenariusz: Gary Hines Seria dokumentalna, która zabierze widzów w podróż po najpiękniejszych i najatrakcyjniejszych miejscach w Chinach. Będą zaskakujące zwroty akcji, w których uczestniczy amerykański poszukiwacz przygód i były gracz NFL, Keith Neubert. Będzie on przemierzał i odkrywał Chiny swoim Harleyem Davidsonem. Po inspirującej wędrówce do Świątyni Shaolin (miejsca narodzin Kung - Fu) otrzyma on mapę, która pozwoli mu odbyć epicką podróż po intrygach i sekretach Chin, i odkryć tajemnicze Shangri - La. Część pierwsza to podróż do Świątyni Shaolin, miejsca narodzin Kung Fu. Liczące ponad miliard i 300 tysięcy mieszkańców Chiny to najludniejsze państwo świata. Chińska machina gospodarcza wyciągnęła co się dało z ubóstwa milionów mieszkańców, i sprawiła, że gospodarka kraju jest dziś na drugim miejscu na świecie. Nie ma miasta, które byłoby lepszym przykładem na renesans Chin, niż portowe miasto Szanghaj, co znaczy miasto na morzu. Szanghaj zawsze był miejscem, gdzie Wschód spotykał się z Zachodem. Sami zobaczcie. Ale zanim to nastąpi bohater filmu spędzi trochę czasu w klasztorze, żeby poznać Shaolin Kung fu. W trakcie nauki Kung fu, zacznie do niego docierać, że sztuki walki są tylko częścią Shaolin Kung fu, ponieważ mnisi dążą do wzbogacenia wewnętrznego serca. Kultura buddyjska jest dla wielu wsparciem duchowym. 18:05 TAJEMNICE CUDÓW Z LOURDES (THE MYSTERIES OF LOURDES MIRACLES / DAS GEHEIMNIS DER WUNDER VON LOURDES) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Patrice Clech Scenariusz: Samuel Kissous W tym dokumencie badane będą niewyjaśnione zjawiska lub naukowe fakty, zwane cudami. Aby je lepiej zrozumieć, autorzy udali się do słynnej na całym świecie groty w Lourdes. Lourdes we francuskich Pirenejach. Jedno z najczęściej odwiedzanych sanktuariów maryjnych na świecie. Rocznie pielgrzymuje tu ponad sześć milionów wiernych, w tym 60 tysięcy chorych i upośledzonych. Większe niż Watykan szczyci się też największą bazyliką na świecie, zdolną pomieścić nawet 25 tysięcy osób. Uważa się, że w ciągu 160 lat miało tam miejsce 69 uzdrowień, które wciąż nie zostały wyjaśnione przez naukę. Część tych niewytłumaczalnych uzdrowień kościół katolicki uznał za cuda. To one przyciągały tysiące wiernych, co z kolei przekładało się na rozbudowę sanktuarium. Historia zaczyna się w 1858 roku, kiedy tajemnicza kobieta w bieli ukazała się 14 - letniej dziewczynce o imieniu Bernadette Soubirous i przedstawiła się jako Niepokalane Poczęcie. Dokument bada cudowne zjawiska w Lourdes z naukowej i historycznej perspektywy. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - PLAŻE TAJLANDII (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 ZŁOTE ŁANY - ODC. 9 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2000 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska Zdjęcia: Piotr Sędzikowski Muzyka: Bartosz Straburzyński Konsultacja językowa i narracja: prof. Jan Miodek Ryszard Szorc, hodowca koni rasy śląskiej, przez kilka miesięcy trzyma je na pastwisku. Puszczone wolno z czasem dziczeją. Okazuje się, że jeden z nich zachorował. Resztę trzeba zapędzić do stajni. Ludzie tracą kontrolę nad tabunem. Tymczasem Edward Wełpa kosi grykę. Wydaje się, że tym razem wszystko pójdzie gładko i bez przeszkód. Pomaga mu Jan Kałczor, i właśnie jemu blokuje się jedno z kół ciągnika. Uderza w przyczepę i rozbija ją. Ziarno wysypuje się na drogę. Pani Wanda jak zawsze częstuje jabłkami i opowiada o swojej pracy na kolei. Stróżowała tam, pełniąc nocne dyżury i wówczas była naprawdę zadowolona z życia. Pani Rozalia jest oburzona całkiem nowym i niesłychanym na wsi zjawiskiem: szantażem. Szantażowany jest pan Szorc, ale on sam nie chce o tym mówić. Zgłosił sprawę na policji. Maniek Wełpa biegnie do ojca na pole, by powiedzieć mu o wypadku i zniszczeniu przyczepy. Właśnie wtedy zakleszcza się coś w ciągniku zjeżdżającym po stoku. Edward Wełpa wpada we wściekłość. Ma już dość ustawicznie nękających go awarii. Dzwonnik, zwany miotlarzem, ładuje miotły na przedziwny wózek własnej konstrukcji i jedzie je sprzedawać. Zatrzymuje się koło domu Rozali. Wkrótce zbiera się przy nim kilka osób, bo jest to dobra okazja do pogawędki. Grażyna Kałczor usiłuje dowiedzieć sie od Januszka, jakie ma kłopoty w szkole. Ania służy za tłumaczkę. Okazuje się, że chłopiec nie jest w stanie zrozumieć zbyt szybko "migającej" nauczycielki. Pani Grażyna postanawia napisać do niej list, w czym uczestniczy cała rodzina. Pani Francziszka skończyła dojenie krów. Teraz czeka ją zajęcie, które bardzo lubi: mycie pleców mężowi. 20:40 ZŁOTE ŁANY - ODC. 10 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2000 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska Zdjęcia: Piotr Sędzikowski Muzyka: Bartosz Straburzyński Konsultacja językowa i narracja: prof. Jan Miodek Pani Wanda szuka drobiu. Jest wzburzona i rozgoryczona. Nie tak dawno sąsiad ukradł jej indyka i uderzył w głowę, kiedy interweniowała. Pan Franciszek jest w filozoficznym nastroju. Recytuje "Idylla maleńka taka..." i wiersz ten staje się punktem wyjścia do jego rozważań o śmierci. Najchętniej zaszyłby się w ustronnym miejscu i tam dokonał żywota. Obrotna pani Stenia odnosi sukces jako radna. Udało się jej załatwić dla wsi nowoczesną budkę telefoniczną. Do Ryszarda Szorca przyjeżdąją dwaj starzy handlarze koni. Chcą kupić jednego dla wnuczki. Targują się o cenę, a przy okazji okazuje się, że tam, gdzie są dobrzy hodowcy koni, zagnieżdżają się gołębie. Wyjaśnia się przyczyna filozoficznego nastroju pana Franciszka: tego dnia obchodzi urodziny, zaprasza więc ekipę filmowców na małe przyjęcie. Jednocześnie zamartwia się o ukochanego psa, który choruje, a właśnie nadszedł czas dorocznego szczepienia wszystkich psów w Złotych Łanach. 21:20 PIONIERZY Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Kunert Struktura filmu została skonstruowana na podstawie istotnych momentów związanych z historią Wrocławia w powojennym okresie, w latach 1945 - 1948, widzianą oczami pierwszych mieszkańców miasta. Film składa z kilku części. Pierwsza część ukazuje losy osób, które reprezentują kierunki napływu ludności do powojennego Wrocławia. Ich osobiste historie odsłaniają nie tylko indywidualne motywy przyjazdu, ale są także egzemplifikacją szerszego społecznego zjawiska - masowego napływu ludności do Wrocławia. Towarzyszyły mu różnorakie intencje, od zwykłej ciekawości, poprzez państwowe nakazy, po próbę ucieczki i ukrycia wojennej przeszłości. Opowieściom towarzyszą symbole: historycznego, towarowego pociągu oraz Dworca Nadodrze, a także historyczne przestrzenie ulic Śródmieścia. W tej części ukazane są również ludzkie losy splecione z codzienną rzeczywistością, także tą materialną. Przedstawione historie ukazują ambiwalentne wobec niej postawy: z jednej strony dość powszechny szaber, a z drugiej okupioną wyrzeczeniami troskę o dobra kultury. Przykładem tej ostatniej postawy jest ocalenie i transport Panoramy Racławickiej. Kolejna część to opowieść o codzienności powojennego Wrocławia, nazywanego wówczas podobnie jak całość Ziem Zachodnich - polskim "dzikim zachodem". To opowieść o walce o względną normalność i stabilizację, której wyrazem było m.in. zdobycie dachu nad głową i pracy. W tej części zaprezentowano widzowi skalę wojennych zniszczeń oraz akcje mające na celu względne przywrócenie miastu jego podstawowych funkcji. Podjęty zostanie również problem tzw. zinstytucjonalizowanego szabru. W trzeciej części są przedstawione problemy związane z koegzystencją napływających do Wrocławia Polaków i jego dotychczasowych mieszkańców Niemców. Spotkania te obfitowały w różne postawy od nienawiści i dominującej wówczas niechęci po tzw. ludzkie traktowanie, pomoc, a niekiedy i sympatię. W tej części omówione zostaną także nastroje społeczne, które towarzyszyły pierwszym mieszkańcom powojennego Wrocławia - strach, niepewność, poczucie tymczasowości, tęsknota za utraconą na wschodzie kraju małą ojczyzną, a z drugiej strony ogromny entuzjazm towarzyszący wielu, zwłaszcza młodym przybyszom. Część czwarta to opowieść o zmaganiu z trudną codziennością. Jej wyrazem były szaber place - symbole ówczesnego dzikiego zachodu, na których zdobywało się środki do życia. Powojenna codzienność to także przemoc, rozboje i walka z podziemiem niepodległościowym, dla którego członków Wrocław był dogodnym miejscem ucieczki. W ostatniej części zaprezentowano historie osób, w których opowieściach można uchwycić owego niezwykłego ducha towarzyszącego pierwszym powojennym wrocławianom. Poprzez różnorodne zabiegi związane z odtworzeniem klimatu kultowej, mieszczącej się u zbiegu ulic Szewskiej i Wita Stwosza jadłodajni U Fonsia, ukazana zostanie niezwykła energia wrocławian. Wyłonione są tu te elementy, które uzasadniają ów fenomen budowy nowej tożsamości Wrocławia i szerzej Dolnego Śląska - rolę elity intelektualnej, ludzi kultury, kapłanów, a przede wszystkim rodzących się na gruzach miasta silnych więzi, wspólnych doświadczeń, przeżyć i działań. 22:15 ŚPIJ KOLEGO... Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Stanisław Kuźnik Muzyka: Arnold Dąbrowski Bohaterem filmu jest sierż. Józef Franczak, ps. Laluś, ostatni żołnierz wyklęty. Franczak, żołnierz II Rzeczypospolitej, AK i WiN, po zakończeniu II wojny działał na Lubelszczyźnie w zgrupowaniu partyzanckim Uskoka, zajmując się głównie utrzymaniem ładu i dyscypliny wśród miejscowej ludności (był żandarmem, absolwentem szkoły podoficerskiej w Grudziądzu); m.in. wykonywał wyroki na zdrajcach, którymi byli denuncjatorzy, ubecy, partyjni aktywiści. Przez ostatnie dziesięć lat swego życia, wspierany przez miejscowych, ukrywał się samotnie na terenie kilku gmin w okolicach miejscowości Piaski. Zginął w milicyjnej obławie w podlubelskiej wsi, jesienią 1963 roku. 23:05 WYJECHANI Telenowela dokumentalna TVP, 25 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Jacek Szatański, Katarzyna Kawecka Telenowela dokumentalna przedstawiająca losy polskich emigrantów - osób, które wyjechały do różnych krajów Europy. 23:35 KRAKÓW MAŁO ZNANY - ŚWIADKAMI BYŁY KSIĄŻKI Film dokumentalny, 28 min, Polska, 1971 Scenariusz: Barbara Mazan Zdjęcia: Wiesław Kielar Prowadzący: Czesław Kruszelnicki Film poświęcony Bibliotece Jagiellońskiej w trudnych czasach okupacji hitlerowskiej. II wojna światowa zastała pracowników Jagiellonki w pełni przygotowanymi do przeprowadzki do nowego, zbudowanego dzięki ofiarności polskiego społeczeństwa, gmachu przy Alejach Trzech Wieszczów. Stara Biblioteka Jagiellońska, która około 400 lat mieściła się w uniwersyteckim budynku przy ul. św. Anny, przeprowadziła się w 1940 r. w nowe miejsce, jednocześnie zmieniając się w niemiecką Staatsbibliothek Krakau. W filmie opublikowano po raz pierwszy dokumentalne zdjęcia autorstwa Eugeniusza Latacza, który 2 lata później zginął w Oświęcimiu. Współautorem nagrań jest Gustaw Szmager, wypowiadający się w filmie pracownik Biblioteki Jagiellońskiej. Wykonywali te zdjęcia pewni, że uwiecznią ostatnie chwile jagiellońskiego księgozbioru, a zarazem ostatnie chwile najstarszej siedziby uniwersytetu, Collegium Maius. Na zdjęciach widzimy przedwojennego dyrektora Jagiellonki, dra Edwarda Kuntze i pracowników biblioteki, pieczołowicie składających 650 tys. woluminów w drewniane skrzynie. Uwieczniona została ostatnia droga gromadzonych przez wieki ksiąg, przez krużganki Collegium Maius. W filmie polscy pracownicy Jagiellonki wypowiadają się o inicjatywie Adama Bara, dotyczącej gromadzenia prasy konspiracyjnej, o potajemnym dostarczaniu polskim profesorom książek przez magazyniera Jana Pietrasa i o swojej pracy, jaką wykonywali jako pracownicy niemieckiej biblioteki, ale z wewnętrznym przekonaniem, że pilnują interesów polskiej Biblioteki Jagiellońskiej. 00:10 NOTACJE - EDMUND BARANOWSKI. POWSTANIE WARSZAWSKIE. WALKI NA WOLI Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2011 Autor: Ewa Żmigrodzka Cykl "Notacje" przedstawia sylwetki wybitnych Polaków, którzy opowiadają o ważnym epizodzie z ich życia. W tym odcinku Edmund Baranowski ps. "Jur", uczestnik powstania warszawskiego, wiceprezes Związku Powstańców Warszawskich, Sekretarz Generalny Rady Fundacji Polsko - Niemieckie Pojednanie oraz członek Rady Powierniczej Muzeum Powstania Warszawskiego. 00:25 PIERWSZA, DRUGA I TA TRZECIA WORKUTA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2000 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Królikiewicz Zdjęcia: Jacek Łechtański, Andrzej Wojciechowski Filmowy portret Eryka Barcza - bohatera wieloznacznego. Jako żołnierz AK został zesłany do Workuty, która odcisnęła piętno na całym jego życiu. Teraz pod Zgorzelcem buduje swoją własną Workutę. 01:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - I OTWARŁA SIE ZIEMIA. Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski We wrześniu 2020 roku, na placu budowy obwodnicy Łańcuta doszło do zaskakującego odkrycia. Operator koparki ujrzał to, co ukryto tu najprawdopodobniej w lipcu 1944 roku. Depozyt składa się z wielu interesujących pamiątek, związanych z planowaną akcją Burza. Można tu odnaleźć dwa słoje, w których znajdowały się mapy, biało - czerwone opaski na ramię z nadrukiem W. P. 39 p.p. ; bagnet niemiecki, żydowski szkaplerz, obrzyn. Ruszymy tropem tego depozytu, starając się ustalić, kto go zakopał. Naszym przewodnikiem będzie Andrzej Borcz na co dzień przedsiębiorca, a z zamiłowania historyk i regionalista. 01:45 LIDIA LWOW - EBERLE Program historyczny, 27 min, Polska, 2009 Scenariusz: Maciej Gawlikowski Zdjęcia: Zbigniew Jarosz Lidię Lwow - Eberle uformowały lata spędzone na Wileńszczyźnie. Jesienią 1939 r. miała rozpocząć drugi rok studiów prawniczych na Uniwersytecie Stefana Batorego. Nasza bohaterka zaczęła swoją wojenną odyseję w pierwszym na Wileńszczyźnie partyzanckim oddziale Antoniego Burzyńskiego, "Kmicica". Była świadkiem podstępnego rozbrojenia i rozstrzelania kilkudziesięciu żołnierzy "Kmicica" i próby narzucenia im nowego, znanego z komunistycznych sympatii, dowódcy. Otarła się wtedy o śmierć, o czym opowiada jednak z charakterystycznym dla siebie humorem. W 1943 r. została łączniczką i sanitariuszką Zygmunta Szendzielarza - Łupaszki. Jako sanitariuszka pani Lidia nie była wtajemniczana w plany Łupaszki, ale opisuje jego taktykę polegającą na ciągłej wędrówce oraz dzieleniu swych sił na mniejsze oddziały, operujące osobno i spotykające się w umówionych wcześniej miejscach. Dzięki temu 5. Wileńska Brygada Śmierci była praktycznie nieuchwytna dla przeciwników, a major Zygmunt Szendzielarz zdobył sobie opinię jednego z najzdolniejszych partyzantów II wojny światowej. Lidia Lwow była związana z Łupaszką aż do tragicznego końca. Towarzyszyła mu, gdy po klęsce operacji Burza rozpuścił oddział i z garstką najwierniejszych przekroczył linię Curzona, kierując się na Białostocczyznę. Topniejący oddział Szendzielarza przeprowadzał głośne akcje likwidacyjne i sabotażowe, on sam odrzucał propozycje wyjazdu na zachód. Pozwalał jednak innym na wyjście z konspiracji, na przykład swemu zastępcy, Pawłowi Beynarowi (bardziej znanemu jako Paweł Jasienica). Ujęty na Podhalu w czerwcu 1948 roku Łupaszko został stracony po pokazowym procesie. Lidia Lwow, skazana na dożywocie, opowiada o ostatnim widzeniu ze swoim dowódcą, niekończących się przesłuchaniach i koszmarnych warunkach w więzieniu. Na wolność wyszła po ponad ośmiu latach, dzięki amnestii. Zgodnie z ostatnią wolą majora Szendzielarza, skończyła studia i wyszła za mąż. 02:25 LATAWCE Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2006 Scenariusz i reżyseria: Beata Dzianowicz Zdjęcia: Jacek Petrycki Tematem filmu jest prawdziwy obraz współczesnego Afganistanu, egzotycznej rzeczywistości nieznanej Europejczykom. Na film złożą się krótkie, samodzielne filmy zrealizowane przez uczestników kursu filmowego, który zorganizowano w elitarnej szkole średniej o profilu plastyczno-muzycznym w Kabulu. Uczestnicy kursu to dziś młodzi afgańscy adepci sztuki filmowej. Wszystkie epizody łączy wspólny temat - coś, co przykuło uwagę młodego realizatora, niezwykły temat, osoba, wydarzenie.