TVP Dokument Piątek, 04.03.2022 06:00 DZIKA POLSKA - GĘSI CUDOWNA PODRÓŻ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński W tym odcinku odwiedzimy noclegowisko 200 tysięcy gęsi. Ujście Warty. Plątanina starorzeczy, menadrów, labirynt dróg wodnych przypominający siateczkę naczyń włosowatych. Trudne do przebycia bagna i rozlewiska są magnesem dla ptaków. Jesienią niepodzielnie królują tu dzikie gęsi - przybysze z dalekiej północy. Zatrzymują się w drodze na zimowiska w Europie Zachodniej. W dzień żerują na polach. Wieczorem wszystkie zlatują się na noclegowisko. Ich liczba przekracza 200 000!!! Tak dużych koncentaracji gęsi w czasie jesiennej migracji nie ma nigdzie indziej w Europie. W szczycie wędrówki są chwile, gdy całe niebo jest zasłonięte przez ptaki. Trwa to 2 - 3 godziny, a poranny wylot gęsi na żerowiska w Parku Narodowym "Ujście Warty" należy do najbardziej spektakularnych zjawisk w przyrodzie. 06:30 DZIKA POLSKA - BOBROWIANIE W PUSZCZY Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Telewizyjna przygoda przyrodnicza, zaskakujące sytuacje, pasjonaci dzikich zwierząt i piękno przyrody Program pokazuje świat dzikich zwierząt, przyrody oraz ludzi, którzy ją chronią. Każdy program to ekspedycja w najbardziej niedostępne i dzikie miejsca w Polsce. Bohaterami cyklu są szaleńcy natury – ludzie, którzy ulegli głębokiej fascynacji jakąś cząstką przyrody polskiej, jakimś gatunkiem żywych organizmów, jakimś przejawem życia, jakąś sprawą. Prowadzący program Tomasz Kłosowski i Marcin Kostrzyński będą spotykać tych szaleńców w terenie i ruszać śladem ich fascynacji. Bohaterowie będą ich wciągać w swe działania, a przynajmniej aktywnie je demonstrować. Tyma razem ekipa "Dzikiej Polski" wyruszyła do małej wsi Krutyń w sercu Puszczy Piskiej. Jest to stara mazurska miejscowość otoczona przez Puszczę Piską, położona w południowo-zachodniej części Mazurskiego Parku Krajobrazowego, wzdłuż najpiękniejszego odcinka rzeki Krutynia. Puszcza Piska jest drugim co do wielkości kompleksem leśnym w Europie. Wciąż zachwyca bogactwem natury, a przy tym zachowała wiele ze swej pierwotnej dzikości. Liczne bagna oraz mokradła, zatopione w niej niczym perły jeziora, meandrujące rzeki, różnorodność gatunków roślin i zwierząt tworzą niepowtarzalny urok leśnej krainy. W najbogatszym przyrodniczo fragmencie puszczy utworzono właśnie Mazurski Park Krajobrazowy. W programie opowiemy o dzikich zwierzętach żyjących w tych rejonach, takich jak bobry, wilki, rysie, oraz o rzece Krutyni - słynnym w Polsce i za granicą szlaku kajakowym, jednym z najpiękniejszych w Europie. Wśród rzek spławnych jest legendą, urzeka bujną roślinnością, długim meandrowaniem, niewielkimi jeziorami. Naszym przewodnikiem po tej dzikiej jeszcze i malowniczej krainie będzie Feliks Kaczanowski z Nadleśnictwa Strzałowo. 07:05 SIŁA NATURY - ODC. 1 PREKURSORZY (WILD WORKERS PRIME MOVERS 1/3) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2018 Reżyseria: Jeremy Hogarth Seria o najbardziej pracowitych stworzeniach świata. Każdego dnia, gdy idziemy do pracy, aby spędzić kolejny dzień w biurze lub gdziekolwiek prowadzi nas nasza działalność, niewielu, jeśli w ogóle, myśli o miliardach dzikich robotników, którzy dzień po dniu trudzą się, aby utrzymać naszą planetę w dobrym stanie. Jednak bez ogromnych stad, które pasą się na otwartych łąkach, niezliczonych armii mrówek i termitów, niewidzialnych i cichych kopaczy, którzy pomagają utrzymać żyzne gleby, nasz świat byłby innym miejscem. Dzicy robotnicy pracują w oceanach, a także w lasach i na równinach - właściwie wszędzie. W trzech wciągających odcinkach seria opowiada historie o tym, jak nasz świat jest kształtowany i zorganizowany, często bez naszej wiedzy. Odc. 1 - Prekursorzy. Wielkie równiny. Zajmują jedną czwartą powierzchni lądów. Porastają je pożywne trawy, którymi żywią się największe stada. Trawy Ameryki Północnej osiągnęły obecny kształt za sprawą potężnych stad pasących się tu przez tysiące lat. Bez bizonów prerie by nie istniały. Dorosły bizon waży nawet tonę, a stado spożywa do 12 ton pokarmu dziennie. Sawanny afrykańskie żyją według innych zasad. Tutaj trawy i drzewa tworzą kolorową mozaikę. Oto żyrafa, chirurg drzew. Duże czy małe zwierzęta zapewniają zdrowy rozwój trawom i lasom na całym świecie. Śmierć i rozkład to elementy rytmu życia. Przemieszczające się stada dostarczają naszej glebie substancje, dzięki którym cykl życia trwa. 08:15 DANIA. DZIKA I PIĘKNA 4. JEZIORA I RZEKI (WILD AND WONDERFUL DENMARK EP. 4. THE LAKE AND THE RIVER) Serial dokumentalny, 51 min, Dania, 2020 Reżyseria: Mark Jessen W tym serialu odkryjemy niesamowitą przyrodę i piękne ekosystemy Danii. Będziemy śledzić życie znanych i nieznanych zwierząt, które zostały uchwycone za pomocą oszałamiających fotografii. Serial przedstawia dramatyczne wydarzenia w królestwie zwierząt, opowiadając historie narodzin i śmierci, godów i głodu, polowań lub bycia ściganym. To rodzinne oglądanie w najlepszym wydaniu, ale dramat nie zawsze jest dla osób o słabym sercu. Zwierzęta grają główne role, lecz unikalna, duńska geografia i naturalne lokalizacje są również istotnymi elementami narracji. 09:20 MADAGASKAR. ZAGROŻONY RAJ (TROUBLE IN LEMUR - LAND) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2011 Reżyseria: Boris von Schoenbeck Dokument przenosi widza w góry północnej części bajecznej wyspy Madagaskar. Kamera podpatruje życie lemurów, dramatyczną walkę o przetrwanie dwóch matek ze swoimi młodymi. Małpiatki te żyją na terenach otwartych, suchych i skalnych, rzadko w zalesionych miejscach. Należą do najrzadszych naczelnych. Wiodą naziemny tryb życia, tworząc grupy złożone z 5 - 20 osobników. Mają zwyczaj chronić się w jaskiniach. Żywią się owocami, liśćmi, nasionami i owadami. Młode wczepiają się w futro na brzuchu matki i wiszą tam aż do ukończenia 2 tygodnia życia. Po tym okresie przechodzą na grzbiet rodzicielki i zostają tam do momentu osiągnięcia sprawności pozwalającej im poruszać się wraz z grupą. Są pod ochroną. Jednak wyrąb drzew na wyspie, a zwłaszcza drzew różanych (rosewood), mających szerokie zastosowanie w luksusowej stolarce budowlanej i do wyrobu palisandrowych mebli, stanowi zagrożenie dla tego gatunku. W filmie zobaczymy, jak wygląda życie tych uroczych zwierząt i walka obrońców z nielegalnie wyrąbującymi lasy Madagaskaru. 10:20 EKSPEDYCJA CHINY, W POSZUKIWANIU SHANGRI - LA ODC. 1. ŚWIĄTYNIA SHAOLIN, MIEJSCE NARODZIN KUNG FU (EXPEDITION CHINA: SEARCH FOR SHANGRI - LA EPISODE 1: HOG RALLY / SHAOLIN TEMPLE, BIRTHPLACE OF KUNG FU) Serial dokumentalny, 50 min, USA, 2019 Reżyseria: Keith Neubert Scenariusz: Gary Hines Seria dokumentalna, która zabierze widzów w podróż po najpiękniejszych i najatrakcyjniejszych miejscach w Chinach. Będą zaskakujące zwroty akcji, w których uczestniczy amerykański poszukiwacz przygód i były gracz NFL, Keith Neubert. Będzie on przemierzał i odkrywał Chiny swoim Harleyem Davidsonem. Po inspirującej wędrówce do Świątyni Shaolin (miejsca narodzin Kung - Fu) otrzyma on mapę, która pozwoli mu odbyć epicką podróż po intrygach i sekretach Chin, i odkryć tajemnicze Shangri - La. Część pierwsza to podróż do Świątyni Shaolin, miejsca narodzin Kung Fu. Liczące ponad miliard i 300 tysięcy mieszkańców Chiny to najludniejsze państwo świata. Chińska machina gospodarcza wyciągnęła co się dało z ubóstwa milionów mieszkańców, i sprawiła, że gospodarka kraju jest dziś na drugim miejscu na świecie. Nie ma miasta, które byłoby lepszym przykładem na renesans Chin, niż portowe miasto Szanghaj, co znaczy miasto na morzu. Szanghaj zawsze był miejscem, gdzie Wschód spotykał się z Zachodem. Sami zobaczcie. Ale zanim to nastąpi bohater filmu spędzi trochę czasu w klasztorze, żeby poznać Shaolin Kung fu. W trakcie nauki Kung fu, zacznie do niego docierać, że sztuki walki są tylko częścią Shaolin Kung fu, ponieważ mnisi dążą do wzbogacenia wewnętrznego serca. Kultura buddyjska jest dla wielu wsparciem duchowym. 11:15 KRAKÓW MAŁO ZNANY - ŚWIADKAMI BYŁY KSIĄŻKI Film dokumentalny, 28 min, Polska, 1971 Scenariusz: Barbara Mazan Zdjęcia: Wiesław Kielar Prowadzący: Czesław Kruszelnicki Film poświęcony Bibliotece Jagiellońskiej w trudnych czasach okupacji hitlerowskiej. II wojna światowa zastała pracowników Jagiellonki w pełni przygotowanymi do przeprowadzki do nowego, zbudowanego dzięki ofiarności polskiego społeczeństwa, gmachu przy Alejach Trzech Wieszczów. Stara Biblioteka Jagiellońska, która około 400 lat mieściła się w uniwersyteckim budynku przy ul. św. Anny, przeprowadziła się w 1940 r. w nowe miejsce, jednocześnie zmieniając się w niemiecką Staatsbibliothek Krakau. W filmie opublikowano po raz pierwszy dokumentalne zdjęcia autorstwa Eugeniusza Latacza, który 2 lata później zginął w Oświęcimiu. Współautorem nagrań jest Gustaw Szmager, wypowiadający się w filmie pracownik Biblioteki Jagiellońskiej. Wykonywali te zdjęcia pewni, że uwiecznią ostatnie chwile jagiellońskiego księgozbioru, a zarazem ostatnie chwile najstarszej siedziby uniwersytetu, Collegium Maius. Na zdjęciach widzimy przedwojennego dyrektora Jagiellonki, dra Edwarda Kuntze i pracowników biblioteki, pieczołowicie składających 650 tys. woluminów w drewniane skrzynie. Uwieczniona została ostatnia droga gromadzonych przez wieki ksiąg, przez krużganki Collegium Maius. W filmie polscy pracownicy Jagiellonki wypowiadają się o inicjatywie Adama Bara, dotyczącej gromadzenia prasy konspiracyjnej, o potajemnym dostarczaniu polskim profesorom książek przez magazyniera Jana Pietrasa i o swojej pracy, jaką wykonywali jako pracownicy niemieckiej biblioteki, ale z wewnętrznym przekonaniem, że pilnują interesów polskiej Biblioteki Jagiellońskiej. 11:50 PIONIERZY Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Kunert Struktura filmu została skonstruowana na podstawie istotnych momentów związanych z historią Wrocławia w powojennym okresie, w latach 1945 - 1948, widzianą oczami pierwszych mieszkańców miasta. Film składa z kilku części. Pierwsza część ukazuje losy osób, które reprezentują kierunki napływu ludności do powojennego Wrocławia. Ich osobiste historie odsłaniają nie tylko indywidualne motywy przyjazdu, ale są także egzemplifikacją szerszego społecznego zjawiska - masowego napływu ludności do Wrocławia. Towarzyszyły mu różnorakie intencje, od zwykłej ciekawości, poprzez państwowe nakazy, po próbę ucieczki i ukrycia wojennej przeszłości. Opowieściom towarzyszą symbole: historycznego, towarowego pociągu oraz Dworca Nadodrze, a także historyczne przestrzenie ulic Śródmieścia. W tej części ukazane są również ludzkie losy splecione z codzienną rzeczywistością, także tą materialną. Przedstawione historie ukazują ambiwalentne wobec niej postawy: z jednej strony dość powszechny szaber, a z drugiej okupioną wyrzeczeniami troskę o dobra kultury. Przykładem tej ostatniej postawy jest ocalenie i transport Panoramy Racławickiej. Kolejna część to opowieść o codzienności powojennego Wrocławia, nazywanego wówczas podobnie jak całość Ziem Zachodnich - polskim "dzikim zachodem". To opowieść o walce o względną normalność i stabilizację, której wyrazem było m.in. zdobycie dachu nad głową i pracy. W tej części zaprezentowano widzowi skalę wojennych zniszczeń oraz akcje mające na celu względne przywrócenie miastu jego podstawowych funkcji. Podjęty zostanie również problem tzw. zinstytucjonalizowanego szabru. W trzeciej części są przedstawione problemy związane z koegzystencją napływających do Wrocławia Polaków i jego dotychczasowych mieszkańców Niemców. Spotkania te obfitowały w różne postawy od nienawiści i dominującej wówczas niechęci po tzw. ludzkie traktowanie, pomoc, a niekiedy i sympatię. W tej części omówione zostaną także nastroje społeczne, które towarzyszyły pierwszym mieszkańcom powojennego Wrocławia - strach, niepewność, poczucie tymczasowości, tęsknota za utraconą na wschodzie kraju małą ojczyzną, a z drugiej strony ogromny entuzjazm towarzyszący wielu, zwłaszcza młodym przybyszom. Część czwarta to opowieść o zmaganiu z trudną codziennością. Jej wyrazem były szaber place - symbole ówczesnego dzikiego zachodu, na których zdobywało się środki do życia. Powojenna codzienność to także przemoc, rozboje i walka z podziemiem niepodległościowym, dla którego członków Wrocław był dogodnym miejscem ucieczki. W ostatniej części zaprezentowano historie osób, w których opowieściach można uchwycić owego niezwykłego ducha towarzyszącego pierwszym powojennym wrocławianom. Poprzez różnorodne zabiegi związane z odtworzeniem klimatu kultowej, mieszczącej się u zbiegu ulic Szewskiej i Wita Stwosza jadłodajni U Fonsia, ukazana zostanie niezwykła energia wrocławian. Wyłonione są tu te elementy, które uzasadniają ów fenomen budowy nowej tożsamości Wrocławia i szerzej Dolnego Śląska - rolę elity intelektualnej, ludzi kultury, kapłanów, a przede wszystkim rodzących się na gruzach miasta silnych więzi, wspólnych doświadczeń, przeżyć i działań. 13:00 ŚPIJ KOLEGO... Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Stanisław Kuźnik Muzyka: Arnold Dąbrowski Bohaterem filmu jest sierż. Józef Franczak, ps. Laluś, ostatni żołnierz wyklęty. Franczak, żołnierz II Rzeczypospolitej, AK i WiN, po zakończeniu II wojny działał na Lubelszczyźnie w zgrupowaniu partyzanckim Uskoka, zajmując się głównie utrzymaniem ładu i dyscypliny wśród miejscowej ludności (był żandarmem, absolwentem szkoły podoficerskiej w Grudziądzu); m.in. wykonywał wyroki na zdrajcach, którymi byli denuncjatorzy, ubecy, partyjni aktywiści. Przez ostatnie dziesięć lat swego życia, wspierany przez miejscowych, ukrywał się samotnie na terenie kilku gmin w okolicach miejscowości Piaski. Zginął w milicyjnej obławie w podlubelskiej wsi, jesienią 1963 roku. 13:50 NIEUSTRASZONY MIODOŻER (ULTIMATE HONEY BADGER) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2013 Scenariusz: Lesslie Schwerin, Graeme Duane, Jess Reiss Muzyka: William Goodchild Afrykański borsuk jest jednym z najodważniejszych zwierząt świata. Od pierwszych chwil życia poluje na skorpiony, węże i wielkie afrykańskie mrówki. Nie lęka się również spotkań z lwami i szympansami. Badżi została osierocona dwa tygodnie po urodzeniu. Teraz musi być edukowana, by wrócić do życia w środowisku naturalnym. Weterynarze treserzy, specjalizujący się w zachowaniach rateli miodożernych, przystosowują ją do samodzielnego życia. Mała bohaterka stopniowo przyswaja sobie kolejne lekcje. Umiejętność podążania za zapachem, uodpornienie się na jad skorpionów i węży, walka o własną norę to zadania, które są prawdziwym wyzwaniem dla młodej rateli. Musi sobie poradzić, jeśli chce podtrzymać legendę największego wojownika sawanny. 14:55 OJCIEC GÓRA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2005 Reżyseria: Paweł Woldan Scenariusz: Paweł Woldan, Krzysztof Tadej Film dokumentalny przedstawia postać poznańskiego dominikanina, ojca Jana Górę. Kapłan ten gromadzi wokół siebie młodzież dzięki swym niekonwencjonalnym działaniom. Jednym z jego największych dzieł są zloty młodzieży na Polach Lednickich pod Poznaniem. W filmie ojciec Jan opowiada o swoim życiu: domu, rodzicach, seminarium i o tym, jak trafił do Poznania, by tu, w pracy z młodzieżą, odnaleźć sens swego życia. 16:00 COŚ TU PACHNIE: WĘCH I JEGO TAJEMNICE. (FOLLOW YOUR NOSE CRACKING SMELL’S CODE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Alexander Lahl, Max Monch Film dokumentalny, który pozwoli nam bliżej poznać zmysł węchu. Tradycyjnie filozofowie nie doceniali go, odrzucając go jako zbyt szorstki dla cywilizowanego społeczeństwa i znacznie gorszy od wzroku i słuchu. Ale w ciągu ostatnich dwóch dziesięcioleci naukowcy zaczęli zdawać sobie sprawę z tego, jak potężne są nasze nosy i w jak zadziwiający i nieoczekiwany sposób zapachy mogą na nas wpływać. Jak postrzegamy zapachy? Jakie wiadomości zawierają? Jak zmieniają i wpływają na nasz mózg i zachowanie? Szukając odpowiedzi na te pytania, spotykamy się z ludźmi cierpiącymi na anosmię (utratę lub upośledzenie węchu) i odkrywamy, że nasze nosy są bezpośrednio podłączone do najgłębszych, najstarszych części naszego mózgu, gdzie powstają uczucia i przechowywane są wspomnienia. Co więcej, biolodzy znaleźli receptory zapachowe w całym ciele i sądzą, że niektóre zapachy zatrzymują wzrost nowotworów złośliwych, podczas gdy inne mogą być użyte do dezorientacji plemników i zapewnienia niezawodnej kontroli urodzeń. Podczas konsultacji z przedstawicielami branży perfum i naukowcami zdajemy sobie sprawę, jak fascynująca jest nauka o węchu. Badanie percepcji tego rodzaju dopiero się rozpoczęło. Prawdopodobnie powinniśmy się przygotować na niespodzianki. 17:05 EKSPEDYCJA CHINY, W POSZUKIWANIU SHANGRI - LA ODC. 2. ARMIA TERAKOTOWA PIERWSZEGO CESARZA (EXPEDITION CHINA: SEARCH FOR SHANGRI - LA EPISODE 2: THE FIRST EMPEROR’S TERRACOTTA ARMY / UNCOVERING THE MYSTERIES OF SHANXI PROVINCE) Serial dokumentalny, 50 min, USA, 2019 Reżyseria: Keith Neubert Scenariusz: Gary Hines Seria dokumentalna, która zabierze widzów w podróż po najpiękniejszych i najatrakcyjniejszych miejscach w Chinach. Będą zaskakujące zwroty akcji, w których uczestniczy amerykański poszukiwacz przygód i były gracz NFL, Keith Neubert. Będzie on przemierzał i odkrywał Chiny swoim Harleyem Davidsonem. Po inspirującej wędrówce do Świątyni Shaolin (miejsca narodzin Kung - Fu) otrzyma on mapę, która pozwoli mu odbyć epicką podróż po intrygach i sekretach Chin i odkryć tajemnicze Shangri - La. Część druga to bliższe poznanie Armii Terakotowej Pierwszego Cesarza oraz Prowincji Shanxi. To najbardziej zadziwiające odkrycie archeologiczne ostatnich czasów. Od dwóch tysięcy lat ta armia duchów stoi gotowa, by walczyć za pierwszego władcę Chin, potężnego i zwycięskiego przywódcę, owładniętego żądzą władzy i paranoją. Terakotowa armia spoczywała nikomu nieznana prawie siedem metrów pod ziemią, dopóki tutejszy farmer nie zaczął kopać studni. Od razu wezwano archeologów. Obecnie, po czterdziestu latach odzyskano już wiele tysięcy terakotowych żołnierzy. Spacerowanie wśród dwutysiącletnich wojowników z terakoty jest surrealistyczne. 18:05 ORKAN XYNTIA (THE CYCLONE XYNTHIA / THE TAMPETE XYNTHIA) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Edward Haywood, Julien Adam Film dokumentalny analizujący orkan Xyntia, który nawiedził zachodnie wybrzeża Europy pod koniec lutego 2010 roku. W wyniku gwałtownych wiatrów zginęło co najmniej 65 osób, a w samej Francji ponad 50 osób. Skutki orkanu nazwano "katastrofą narodową". Większość ofiar utonęła we wzbierających rzekach oraz na brzegu wzburzonego Atlantyku. Około miliona gospodarstw w zachodniej Francji zostało pozbawionych energii elektrycznej. Burza spowodowała także szkody w Portugalii i Hiszpanii. Naukowcy postanowili przeanalizować ten cyklon i dowiedzieć się czy następujące na ziemi zmiany pogodowe spowodują, że czekają nas takie kataklizmy w Europie dość regularnie. Jak im przeciwdziałać, jak się chronić, co powinniśmy wiedzieć? Całości dopełnią grafiki komputerowe, zdjęcia z akcji ratunkowych i opowiadania świadków kataklizmu, o tym co przeżyli w czasie nawałnicy. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - HAWANA. KARAIBSKA PIĘKNOŚĆ (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 DZIEJE TEMPLARIUSZY 3. ZAGŁADA ZAKONU (THE SECRET STORY OF TEMPLAR KNIGHTS / 3. THE FALL OF THE ORDER) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy/Francja, 2020 Reżyseria: Guiliain Depardieu Dokumentalna opowieść o sekretach najbardziej tajemniczego i potężnego zakonu rycerskiego średniowiecza: templariuszy. Od powstania ich niebiańskiej mocy do upadku diabła w płomieniach. Od rytuałów i tradycji średniowiecznego rycerstwa, przez eksterminacyjną kampanię przeciwko nim, po ich rzekome, potajemne przetrwanie i oficjalne dziedzictwo łączące Ziemię Świętą i kontynent europejski. W tej serii po raz pierwszy zostaje ujawniona tajemnicza historia rycerzy templariuszy. Tajemnice między bogatą mitologią, która została o nich stworzona, a nowo zdobytymi faktami historycznymi. W odcinku trzecim - historia zagłady templariuszy, zakonu, który stał się zbyt potężny i bogaty oraz ostatnich jego członków, którzy spłonęli na stosie na oczach ludu Paryża. Akka - miasto na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego, na północ od Jerozolimy. W kwietniu 1291 roku sułtan Al Ashraf Khalil oblega je z wojskiem liczącym 220 tysięcy żołnierzy. Za murami znajduje się 30 tysięcy mieszkańców, w tym 14 tysięcy żołnierzy i kilkuset templariuszy. To członkowie Zakonu Świątyni, bractwa powstałego na początku dwunastego wieku dla obrony chrześcijaństwa w Ziemi Świętej. 200 lat później, mimo ośmiu wypraw krzyżowych, posiadłości chrześcijan na wschodzie w dużej części upadły. Mongołowie i muzułmanie z dynastii Mameluków stale przypuszczają ataki. Gdy niektórzy wciąż liczą na znalezienie ukrytego skarbu templariuszy, historycy badają tajemnicze dzieje zakonu mnichów. Jedno jest pewne. Zakon Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona, który stał się znany jako zakon templariuszy, utworzony przez kilku bogobojnych rycerzy w 1120 roku w Ziemi Świętej, na zawsze pozostanie legendą. 21:15 WYMUSZONE ZEZNANIA (FALSE CONFESSIONS) Film dokumentalny, 58 min, Dania, 2018 Reżyseria: Katrine Philp Muzyka: Jonas Colstrup Film dokumentalny analizujący ludzkie zachowania w obliczu wymuszonych zeznań. Każdy przypadek wymuszonego zeznania to nie tylko pytanie, dlaczego niewinna osoba przyznaje się do niepopełnionej zbrodni. To także drugie: dlaczego oskarżyciel, sąd, ławnicy, sąd apelacyjny nie zwracają na to uwagi. Drobiazgowe wywiady, badania laboratoryjne, poszukiwania na miejscu i ponad sto lat rozwoju psychologii mówią nam: gdy kłamie się w sprawie dowodów, oczywistego stanu rzeczy, zmienia się ludzką percepcję, wspomnienia, prawie każdy aspekt funkcji poznawczych. Złamać można każdego. Każdego roku wielu amerykańskich podejrzanych przyznaje się do niepopełnionych przestępstw, a eksperci twierdzą, że przeszkoleni śledczy mogą skłonić każdego do przyznania się do czegokolwiek. Podczas procesu policyjnego przesłuchania w USA powszechnie stosuje się technikę Reida, złożoną taktykę psychologiczną, aby skłonić podejrzanych do przyznania się do popełnienia przestępstwa. Przez lata, za zamkniętymi drzwiami, w pomieszczeniach pozbawionych urządzeń rejestrujących proces, wyszkoleni śledczy z ogromnym sukcesem skłaniali oskarżonych do przyznania się, często bez względu na to, czy podejrzany rzeczywiście jest winny. Film śledzi cztery przypadki, wszystkie związane z fałszywymi zeznaniami i analizuje psychologiczny aspekt tego, jak ludzie ostatecznie przyznają się do przestępstw, których nie popełnili oraz konsekwencje tych zeznań dla oskarżonych, ich rodzin i całego społeczeństwa. Zobaczymy, jak łatwo można utknąć w tunelowej wizji pewnego śledczego, który wierzy, że to ty jesteś sprawcą. Nagroda dla filmu na LA Film Festival we wrześniu 2018. 22:20 MIASTO GNIEWU S.II - /9/ SZPITAL Serial fabularyzowany TVP, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Dawid Sawicki Muzyka: Tomasz Kamiński W tym odcinku widzowie dowiedzą się, co się dzieje z rannymi gangsterami. Czy często trafiają do szpitali, czy raczej szukają pomocy u zaprzyjaźnionych lekarzy, którzy ich opatrzą, wyjmą kulę i załatają dziurę po postrzale. Jeśli unika się takich miejsc jak szpital, to z jakiego powodu i jak szuka się ratunku. Dlaczego nikt nie wszedł do szpitala, żeby powiedzieć, co się stało ze Stefanem, tylko porzucono go po drzwiami. Poznamy historię tych przestępców, którzy trafili do szpitala i przeżyli. Porozmawiamy z lekarzami o procedurach, jakie obowiazują, kiedy do szpitala trafia ranna osoba po postrzale. Historia zabójstw w tym odcinku wiąże się bezpośrednio ze szpitalem. W 2000 roku zabito w szpitalu w rzeczywiście spektakularny sposób Andrzeja Czetyrko ps. Kikir. Przebrany za księdza zabójca wszedł do sali pooperacyjnej, w której leżał ranny po postrzale Kikir i dokończył dzieła, strzelając do niego 16 razy. Historia wydarzyła się w warszawskim szpitalu wosjkowym przy ul. Szaserów. Kikir przejął tereny po Dziadzie, Wariacie, Klepaku i Lutku, którzy zostali zastrzeleni w restauracji Gama. Marecki gangster otoczył się młodymi brutalnymi bandziorami, którzy później stworzyli bezwzględny gang Mutantów. Wśród nich był Robert Cieślak, zabity w Magdalence i Jerzy Brodowski, zabójca policjanta w Parolach. Bandyci się podzieli i odeszli od Kikira, kiedy bez jego zgody porwali syna biznesmena. Po tym zdarzeniu konflikt narastał. Cieślak i Brodowski zapolowali na Kikira 24 września 2000 roku, kiedy wracał samochodem z dyskoteki. Ostrzelali auto, raniąc Kikira i jego żonę. Ranny Czetyrko trafił do szpitala. Tam 20 października wynajęty ze wschodu zabójca dokończył dzieła. 22:55 TAJNE STOWARZYSZENIA - ODC. 1 MASONI (SECRET SOCIETIES - MYTHS AND REALITIES OF A PARALLEL WORLD) Cykl dokumentalny, 53 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Kay Siering, Jens Nicolai Scenariusz: Gisela Grachen Historyk Marian Füssel bada historyczne korzenie masonów i śledzi losy legendarnych templariuszy od średniowiecza po dzień dzisiejszy. Templariusze to średniowieczny zakon rycerski, działający od XII do XIV wieku. Zakon Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona powstał w 1118 r. Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa templum świątynia, od ich siedziby w pobliżu dawnej świątyni Salomona w Jerozolimie. Pieczęć zakonu przedstawiała dwóch rycerzy dosiadających jednego wierzchowca, co symbolizowało pokorę i ubóstwo. Na czele stał wielki mistrz, którego większością głosów wybierało kolegium złożone z trzynastu elektorów: ośmiu rycerzy, czterech serwientów i jednego kapelana. Wielkim mistrzem mógł zostać wyłącznie brat po ślubach zakonnych. Po zawieszeniu zakonu templariuszy dobra jego zostały przez papieża przekazane joannitom, jednak nie wszystkie udało im się przejąć, część przejęli bowiem lokalni władcy. Niektóre z organizacji wolnomularskich uważają się za spadkobierców tradycji zakonu templariuszy. Część lóż masońskich przyjęła nazwę Rycerzy Świątyni, niektóre posługują się też flagami templariuszy, a podczas spotkań przebierają się za templariuszy. 24:00 MORSKIE ZAWODY - KAPITAN KAPITANÓW Film dokumentalny, 21 min, Polska, 1969 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Androchowicz Zdjęcia: Janusz Pietrzykowski Opowieść o Konstantym Maciejewiczu, kapitanie Żeglugi Wielkiej, pierwszym dowódcy żaglowca "Dar Pomorza", wykładowcy w szkołach morskich w Tczewie, Gdyni i Szczecinie, organizatorze Szkoły Morskiej w Szczecinie. Kapitan Maciejewicz był autorytetem dla kilku pokoleń polskich marynarzy i kapitanów. O jego silnym charakterze, o wspólnych rejsach opowiadają jego wychowankowie. Wspomnienia i anegdoty o słynnym "Macaju" wzbogacone zostały fragmentami filmów archiwalnych i fotografiami z rejsu dookoła świata. 00:30 NOTACJE - STANISŁAW LIKIERNIK. BOMBA W BRAMIE Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2011 Autor: Krzysztof Tadej Wspomnienia Stanisława Likiernika - ur. w 1923 r. oficera Wojska Polskiego, uczestnika powstania warszawskiego, żołnierza AK. 00:45 MIT O SZARYM Dokument fabularyzowany, 59 min, Polska, 2012 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Królikowski Zdjęcia: Stanisław Ścieszko, Rafał Wróblewski, Zdzisław Kaczmarek, Stanisław Ścieszko jr, Alexandre C. Jacquart Aktorzy: Mieczysław Gajda, Piotr Seweryński, Michał Szewczyk, Bronisław Wrocławski Kanwę scenariusza filmu stanowi rękopis "Wspomnień" Antoniego Hedy "Szarego", pisany w stalinowskim więzieniu w połowie lat 50. , a dokończony w stanie wojennym, oraz wydany w 1990 roku jako "Wspomnienia Szarego". Dokument fabularyzowany Grzegorza Królikowskiego wprowadza widza w świat Antoniego Hedy (1916 - 2208), legendarnego dowódcy oddziału AK na Kielecczyźnie. Ten niezwykły człowiek wybrał dla siebie pseudonim całkiem zwyczajny - "Szary". Stał się bohaterem narodowym. Dbał o swoich podwładnych, a oni odwdzięczali się swoją miłością do niego, szacunkiem i poważaniem. Nie zdradził żołnierzy nawet wtedy, gdy śledczy UB, pułkownik Różański, złożył mu propozycję nie do odrzucenia. Wielce cenili go także cywile z okolicznych wsi, gdzie stawił opór okupantowi. Nigdy nie zwątpił, nie poddał się, nie dał się złamać, przez cały czas okupacji z narażeniem własnego życia walczył za swoich krajan. W 1943 r. rozbił więzienie w Starachowicach, uwalniając więźniów. Połowa z nich wstąpiła do utworzonego przez niego oddziału partyzanckiego. W 1944 oddział partyzancki AK pod dowództwem Antoniego Hedy dokonał udanej akcji na więzienie w Końskich. Po wojnie, w 1945 r. , wraz ze swymi żołnierzami zaatakował ubeckie więzienie w Kielcach, wyprowadzili na wolność 700 patriotów, nieludzko traktowanych, torturowanych. "Szary" został osadzony w tym samym więzieniu i skazany czterema wyrokami na karę śmierci. Ocalił jednak życie. Z łaski Bieruta karę śmierci zmieniono na dożywocie. W więzieniu cierpiał męki z powodu rozłąki z córkami i żoną, której odmawiano nawet widzenia z nim, nie wiedział. czy jeszcze kiedyś je zobaczy. W 1956 r. został zwolniony warunkowo tylko dzięki uporowi wspaniałej żony i podkomendnym, którzy nachodzili Zenona Kliszkę, ówczesnego wiceministra w Ministerstwie Sprawiedliwości. Wyszedł na wolność, jednak aż nadto wiedział, że nie jest to prawdziwa wolność. Musiał wciąż walczyć, zaczął szukać swoich dawnych podkomendnych. 13 grudnia 1981 r. wpadł w ręce bezpieki. Został umieszczony w areszcie śledczym. Wśród internowanych w Białołęce cieszył się największym autorytetem. Władze chciały się pozbyć Antoniego Hedy, proponowano mu wyjazd wraz z całą rodziną za granicę. Również nie zdradził ojczyzny. Antoni Heda został w końcu zrehabilitowany. W 2006 r. prezydent Lech Kaczyński awansował go do stopnia generała. W filmie wypowiadają się córki Teresa Heda - Snopkiewicz i Maria Hamilton, siostra Maria Łuszczak, bratanek mec. Antoni Cheda, pisarka Danuta Suchorowska - Śliwińska, a także towarzysze broni "Szarego": Henryk Czech "Śmigły", Józef Małek "Tygrys", Janusz Sermanowicz "Dyzma" i inni. Ilustracją są materiały z archiwum rodzinnego oraz zbiory prywatne, a także inscenizowane sekwencje z udziałem aktorów. 01:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 233 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:20 ŚLADAMI SINGERA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Natasza Ziółkowska - Kurczuk Zdjęcia: Jacek Grzelak Film dokumentalny opowiadający o Lublinie i miasteczkach Lubelszczyzny, znajdujących się na trasie festiwalu "Śladami Singera". Kamera podąża za artystami i woluntariuszami z całej Europy, którzy ruszają w niezwykłą, artystyczną podróż śladami "Sztukmistrza z Lublina" z powieści I. B. Singera. W filmie pokazano przenikanie się kultur i przestrzeni. 03:15 ZAPOMNIANY GENERAŁ TADEUSZ JORDAN ROZWADOWSKI Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2011 Scenariusz i reżyseria: Piotr Boruszkowski Zdjęcia: Michał Jarosiński Film dokumentalny przypominający postać i historię jednego z najbardziej niezwykłych i niestety zapomnianych polskich generałów Tadeusza Jordana Rozwadowskiego. Pochodził z rodziny o długich tradycjach patriotycznych. Jego przodkowie walczyli u boku Króla Jana III Sobieskiego pod Wiedniem w Powstaniach Kościuszkowskim, Listopadowym i Styczniowym. Tadeusz Rozwadowski studiował w Wojskowej Akademii Technicznej w Wiedniu. Szybko ujawnił się jego talent stratega i konstruktora. Jego wynalazki to bardzo skuteczny przyrząd celowniczy oraz granato - szrapnel, którego podczas I wojny światowej używały armie niemiecka i austriacka. Za zasługi na polach bitewnych został odznaczony przez cesarza Wilhelma II Krzyżem Żelaznym I klasy. Już w 1916 roku nawiązał współpracę z Tymczasową Radą Stanu. Został pierwszym szefem Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. O niezwykłej roli generała Rozwadowskiego w walce o niepodległość Polski oraz jego udziale w budowaniu II Rzeczpospolitej opowiada autorom filmu prof. Wojciech Roszkowski oraz biograf generała dr Mariusz Patelski. Unikatowe są wypowiedzi pani Kazimiery Rozwadowskiej, ostatniej już z żyjących i pamiętających generała Rozwadowskiego. Film przedstawia fakty z biografii generała Rozwadowskiego oraz tło historyczne wybuchu I wojny światowej i odzyskania przez Polskę niepodległości, nie tylko w formie wypowiedzi historyków i świadków, ale także inscenizacji przypominających widzom atmosferę tamtych czasów. W rolę generała Rozwadowskiego wcielił się Tomasz Marzecki.