TVP Dokument Niedziela, 06.03.2022 06:00 DZIKA POLSKA - WIERZĘ W NIETOPERZE Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Na południu Polski uchowały się jeszcze kolonie zagrożonego zagładą nietoperza podkowca małego. To drobne zwierzątko uznaje tylko obszary wyżynne i górskie, jak choćby pasma Beskidów. Tu ich badaczem i czynnym obrońcą jest bohater odcinka dr Rafał Szkudlarek, od lat prowadzący wraz z innymi członkami tzw. grupy nietoperzowej program ochrony nietoperzy, a zwłaszcza podkowców. Te mają bowiem szczególne wymagania, o których spełnienie w przyrodzie coraz trudniej. Zarazem są całkiem uzależnione od ludzi, bo swe letnie, decydujące o przetrwaniu kolonie rozrodcze zakładają na strychach. Najczęściej są to strychy budowli sakralnych, a zwłaszcza drewnianych kościołów i cerkwi, rozsianych na pogórzu. Ich nieodpowiednie remontowanie albo też całkowite, wynikłe z braku środków zaniechanie remontów zagraża nie tylko zabytkowym budowlom, ale i koloniom podkowców. Toteż grupa nietoperzowa stara się te środki zdobyć i przyczyniła się już do uratowania niejednego obiektu. O szczególnej symbiozie przyrodników z księżmi i wspólnej ich opiece nad nietoperzami opowiada ten odcinek. 06:30 DZIKA POLSKA - UJRZEĆ NIEDOSTRZEGALNE Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Telewizyjna przygoda przyrodnicza, zaskakujące sytuacje, pasjonaci dzikich zwierząt i piękno przyrody Program pokazuje świat dzikich zwierząt, przyrody oraz ludzi, którzy ją chronią. Każdy program to ekspedycja w najbardziej niedostępne i dzikie miejsca w Polsce. Bohaterami cyklu są "szaleńcy natury", ludzie, którzy ulegli głębokiej fascynacji jakąś cząstką przyrody polskiej, jakimś gatunkiem żywych organizmów, jakimś przejawem życia, jakąś sprawą. Prowadzący program Tomasz Kłosowski i Marcin Kostrzyński będą spotykają tych szaleńców w terenie i ruszają śladem ich fascynacji. Polską przyrodę z wysoka i na falach świetlnych o różnej długości od lat ogląda i fotografuje dr Marek Ostrowski. Jego aparaty spoglądają na polskie ostępy z przeróżnych pułapów; od dachu wysokościowca po orbitę satelity. Uczą zauważać to, co niedostrzegalne. Zaskakują odmiennością wobec tego, co widzimy z ziemi. Pokazują to, co maleńkie, np. bakterie w powiększeniu, a to, co duże - jeziora czy puszcze - w pomniejszeniu. Narratorzy programu rozmawiają z autorem tych zdjęć o niezwykłych własnościach naszego widzenia świata. 07:00 SIŁA NATURY - ODC. 3 TWÓRCY IMPERIUM (WILD WORKERS EMPIRE ENGINEERS 3/3) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2018 Reżyseria: Jeremy Hogarth Seria o najbardziej pracowitych stworzeniach świata. Każdego dnia, gdy idziemy do pracy, aby spędzić kolejny dzień w biurze lub gdziekolwiek prowadzi nas nasza działalność, niewielu, jeśli w ogóle, myśli o miliardach dzikich robotników, którzy dzień po dniu trudzą się, aby utrzymać naszą planetę w dobrym stanie. Jednak bez ogromnych stad, które pasą się na otwartych łąkach, niezliczonych armii mrówek i termitów, niewidzialnych i cichych kopaczy, którzy pomagają utrzymać żyzne gleby, nasz świat byłby innym miejscem. Dzicy robotnicy pracują w oceanach, a także w lasach i na równinach - właściwie wszędzie. W trzech wciągających odcinkach seria opowiada historie o tym, jak nasz świat jest kształtowany i zorganizowany, często bez naszej wiedzy. 08:05 TAM, GDZIE ŻYJĄ PAJĄKI (WHERE SPIDERS DWELL) Film dokumentalny, 52 min, Francja/Dania, 2017 Reżyseria: Adam Schmedes Film dokumentalny o pająkach - stworzeniach, które znajdują się w każdym domu i ogrodzie. Jednak ich relacje z ludźmi nigdy nie były łatwe. Coraz więcej ludzi się rodzi, więc toczy się walka między nami i innymi żyjącymi gatunkami o prawo do miejsca zwanego domem. Jakich gatunków nie znosimy, jakie tolerujemy, a jakie zapraszamy do siebie? Gdzieś w Europie jest mały domek na niewielkiej działce. Pająki są potrzebne. Gdyby nie one ten ogród pokrywałaby czterdziestocentymetrowa warstwa martwych robaków i komarów. Tymczasem 400 pająków na metr kwadratowy pilnuje, by tak się nie stało. Wszystkie są mistrzami nie tylko w łapaniu owadów. Każdy gatunek ma własne umiejętności. Pająki znakomicie przystosowują się do otoczenia, nawet do sadzawki. W tym filmie za pomocą nowoczesnych technik filmowania makro będziemy obserwować różne pająki. Film powstawał 3 lata. Pokazuje ciekawostki, sekrety i zabawne sytuacje z życia tych zwierząt, które próbują się zaadaptować i rozwijać w obliczu stałej wrogości ze strony człowieka. Wszystkie te fantastyczne stworzenia żyją tu sobie przyjemnie. Czy są gatunkiem inwazyjnym, który pojawił się wraz z ociepleniem klimatu, czy też takim, który od dawna tu mieszka. To zapomniany zakątek 600 metrów kwadratowych pajęczego sanktuarium. Jednak na jak długo? 09:10 WPŁYW ZMIAN KLIMATU NA LAS Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Sławomir Skupiński Scenariusz: Michał Magnuszewski, Łukasz Skalski Film porusza ważny temat zmiany naszego klimatu i konsekwencji tego procesu. Zmiany klimatyczne to wyzwanie naszych czasów. Wpływają na otaczający nas świat. Nie inaczej jest w każdym elemencie ekosystemów, jakimi są lasy pokrywające jedną trzecią naszego kraju. Drzewa, niczym czarne skrzynki, podczas wzrostu zaznaczają na przekroju poprzecznym każdy rok. Idąc w głąb, możemy zobaczyć, jak na przestrzeni lat zmieniał się klimat i kondycja lasu. Czy możemy jakoś zapobiegać negatywnym skutkom zmian klimatu? Co robimy i co możemy zrobić w lesie, aby te zmiany ograniczać? 10:05 PRZEBUDOWAĆ NOWY JORK. PLANY DLA MANHATTANU (REINVENTING NEW YORK / DIE STADT VON MORGEN - NEW YORK ERFINDET SICH NEU) Film dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Michael Trabitzch Film dokumentalny o Nowym Jorku, gigantycznym mieście, które nieustannie się zmienia, a dzięki temu zapewnia niemal nieograniczone możliwości, by spełniać najwspanialsze ludzkie marzenia i je realizować. Manhattan to wizytówka miasta, a ludzie z całego świata wpadają tu, aby poczuć jego atmosferę i doświadczyć bycia w tym tyglu. Przyciąga on turystów zainteresowanych zwiedzaniem, a także pracowników szukających pracy w tej najlepiej rozwijającej się gospodarce. Przy tak ogromnej liczbie ludzi, którzy tu wpadają, Midtown Manhattan stał się jednym z najgęściej zaludnionych obszarów na świecie. Rodzi to problem - w jaki sposób Manhattan może się odnowić, mając tak wiele budynków? Są obszary Manhattanu, które stają się przestarzałe, ale przeprowadzenie renowacji może być sporym wyzwaniem. Nowy Jork podnosi poziom adrenaliny. Manhattan zapiera dech w piersiach. To serce stolicy świata. Nowy Jork kwitnie. Do tego potężnego, tętniącego życiem miasta wciąż przyjeżdżają nowi ludzie. Przyjeżdżają, by pracować, żyć i zostają na zawsze. Times Square w Midtown Manhattan to centrum biznesowe Nowego Jorku. Midtown wsysa i wypluwa tu pasażerów z czterech linii metra prowadzących na południe w stronę Wall Street i Financial District. Midtown Manhattan to jedno z najbardziej zabudowanych miejsc na świecie. Ale to miejsce odczuwa już swój wiek. Przyszedł czas na odnowę Manhattanu. Ale jak przebudować miasto będące w nieustannym ruchu? Jak przeprowadzić operację na otwartym sercu żywej metropolii? 10:55 WOKÓŁ MÓRZ II - ODC. 12 FRILUFTSLIV. ŻYCIE NA ŚWIEŻYM POWIETRZU (AROUND THE SEA II EP. 12 FRILUFTSLIV) Serial dokumentalny, 14 min, Francja, 2018 Reżyseria: Mikal Lefranois Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. Ocean Spokojny, Karaiby, wybrzeże Francji, Ocean Polarny czy wybrzeże Afryki - będziemy podróżować, żeglować i dowiadywać się wszystkiego o świecie widzianym oczami mieszkańców, którzy żyją i pracują wokół tych niezwykłych miejsc. Raj dla jednych, a dla innych ekologiczne cierpienie. W tym odcinku poznamy życie na świeżym powietrzu. Mamy je przed oczami, a jednak trudno nam je dostrzec. Oslo, stolica Norwegii, skrywa się w zieleni. Norwegowie mają szczególny stosunek do przyrody. Mieszkańcy miasta przy każdej okazji spacerują po terenach zielonych, a weekendy spędzają z dala od zgiełku. W Norwegii istnieje powiedzenie: nie ma złej pogody, są tylko nieodpowiednie ubrania. To zachęta dla wszystkich, by wstali z kanapy i wyszli z domu. Przyroda to ważny element naszej kultury. W Norwegii spędzanie czasu na łonie przyrody to niemal filozofia. Nosi ona nazwę Friluftsliv, czyli "życie na świeżym powietrzu". 11:15 TO NIE KONIEC ŚWIATA. Reportaż, 22 min, Polska, 2021 Autor: Paweł Jeż, Anna Salawa Prowadzący: Patrycja Felińska Poprzez historię dwójki dzieci Henryczka i Oli, pokazano pracę Warszawskiego Domowego Hospicjum Dziecięcego. Instytucja, która na co dzień opiekuje się około 40 dziećmi terminalnie chorymi. Celem reportażu jest pokazanie niezwykłej postawy rodziców Henryczka, którzy mimo śmiertelnej choroby syna, starali się cieszyć każdym dniem jego życia. Równocześnie chcemy pokazać naszym widzom, gdzie w podobnych sytuacjach mogą szukać pomocy, jak działają hospicja dziecięce. Komentarze pani psycholog pokazują również, jak poradzić sobie w takich sytuacjach. Cytat jednego z lekarzy pracujących w hospicjum: od pacjentów, którzy w każdej chwili mogą umrzeć uczę się dziękować za to, że żyję. Nie sposób się z tym nie zgodzić, bo choć słowo hospicjum jednoznacznie kojarzy się ze śmiercią, dla wielu jest to szkoła, która uczy jak prawdziwie żyć. 11:45 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - LIBAN. WYBUCH GNIEWU. Magazyn, 8 min, Polska, 2021 Scenariusz: Barbara Włodarczyk To był największy nieatomowy wybuch w historii. W sierpniu 2020 r. w Bejrucie, stolicy Libanu, nad Morzem Śródziemnym - eksplodował magazyn portowy. W jednej chwili część miasta legła w gruzach. Eksplozja pogrążyła kraj nie tylko w żałobie, ale także w niebywałym kryzysie i biedzie. O filmie "Liban. Wybuch gniewu" Barbara Włodarczyk rozmawia z reżyserem Krzysztofem Dzięciołowskim. 11:50 LIBAN. WYBUCH GNIEWU Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Dzięciołowski Zdjęcia: Andrew Carter Muzyka: Zeid Hamdan , Marc Codsi Wybuch chemikaliów w Bejrucie latem ubiegłego roku niszczy pół miasta, zabija 200 osób i rani ponad 7500. Największa nieatomowa eksplozja XXI wieku szokuje świat. Śledztwo trwa, zmieniają się prokuratorzy, rodziny poszkodowanych czekają na sprawiedliwość. Młode pokolenie Libańczyków, wyrosłe 10 lat temu na doświadczeniu arabskiej wiosny, czuje wściekłość na władze. I żąda zmian. W trybie rewolucji. Wybuch w porcie to dla wielu kulminacja przewlekłego, politycznego chaosu oraz olbrzymiej korupcji. W czasie koronawirusa upada służba zdrowia, a instytucje państwa nie spełniają podstawowych potrzeb społecznych. Liban stoi na krawędzi zapaści ekonomicznej i politycznej. Czy kraj ma szansę wyjść z kryzysu? 12:55 TOMEK NA GRANICACH... RZECZYPOSPOLITEJ Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2021 Reporterska opowieść o tym, co dzisiaj pozostało z dziedzictwa i kultury II Rzeczypospolitej. Nie tylko tego materialnego, ale przede wszystkim mentalnego. Kraju wyrosłego na pograniczu Zachodu i Wschodu, gdzie od wieków ścierały się wpływy wielkich mocarstw, etniczne namiętności, trwały religijne waśnie. Kraju, który z trudem próbował łączyć ten kipiący kocioł w jeden polityczny i cywilizacyjny organizm. 13:20 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (117) - PERU. FABRYKA CZEKOLADY Cykl reportaży, 28 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Cejrowski Zdjęcia: Dariusz Bassel Muzyka: Wojciech Cejrowski, Cezary Makiewicz Odcinek nie tylko dla dzieci. Wojciech Cejrowski przygotował go z myślą o swojej babci, która kupowała kakao w cegłach i z tego robiła w domu czekoladę. Najpierw zobaczymy jak rośnie kakao, jak się je zbiera i suszy. Następnie spakowane w worki przejedzie do starej fabryki. Tutaj wymasowane zamieni się w czekoladę - białą, mleczną, gorzką. 13:55 KRAINY NIEZWYKŁYCH PRZEOBRAŻEŃ - ODC. 2 SVALBARD (SEASONAL WONDERLANDS. SVALBARD) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Paul Bradshaw Serial BBC Worldwide prezentujący zjawiska transformacji przyrody w czasie zmieniających się pór roku, najwspanialsze zjawiska, przepiękne zdjęcia. Na Ziemi zachodzą nieustanne przeobrażenia. W kolejnych latach następujące po sobie pory roku przynoszą zmiany w przyrodzie. W naszych filmach przyjrzymy się trzem wyjątkowo niezwykłym przemianom. W niektórych miejscach naszej planety są one tak znaczne, że można je dostrzec z przestrzeni kosmicznej. Archipelag Svalbard. W ciągu kilku tygodni skute lodem pustkowie zaczyna tętnić życiem. Delta Okavango w Afryce. Pustynia przeobraża się tu w magiczny wodny świat. Lasy Nowej Anglii eksplodują feerią niezwykłych barw. W tych błyskawicznie zmieniających się krajobrazach życie rozwija się w niebywale pomysłowy, często zaskakujący sposób. Svalbard, świat skuty lodem, położony poza północnym krańcem kontynentalnej Norwegii. Osamotniony archipelag niemal na końcu świata. Z powodu nachylenia osi obrotu kuli ziemskiej przez cztery miesiące w ciągu roku spowity mrokiem, pozbawiony życiodajnych promieni słońca. Co roku jednak dzieją się tu rzeczy magiczne. Gdy słońce pojawia się z powrotem nad horyzontem, lodowa kraina przechodzi niezwykłą przemianę. Nieustanną ciemność zastępuje ciągłe światło. Ziemię skutą lodem - kraina tętniąca życiem. Przed nami opowieść o tym, jak życie potrafi przetrwać jedną z najbardziej ekstremalnych przemian na naszej planecie. 15:00 KTO CHCE ZOSTAĆ ASTRONAUTĄ? - ODC. 5 (ASTRONAUTS TOUGHETS JOB IN THE UNIVERSE) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Tom Coveney W tym odcinku kandydaci na astronautów walczą już o miejsce w finale. Ich umiejętności przywódcze są oceniane w teście przetrwania, a 30 - metrowy zjazd po linie w dół po stromej ścianie klifu ujawni kolejne słabości. Do Chrisa Hadfielda i szkoleniowców dołączają dwaj eksperci, którzy przeprowadzają wywiady w celu sprawdzenia, czy kandydaci mają odpowiednie cechy i cierpliwość. Ci, którzy przejdą przez ten etap, udadzą się do Kennedy Space Center na Florydzie i będą mieli okazję wykonać kosmiczne nurkowanie w specjalnym, podwodnym laboratorium morskim. 16:05 CZYM ODDYCHA ZIEMIA? (EVERY BREATH WE TAKE: UNDERSTANDING OUR ATMOSPHERE) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Jonathan Renouf Powietrze wokół nas to nie tylko pusta przestrzeń, jest integralną częścią chemii życia. Dwutlenek węgla jest wykorzystywany przez rośliny w procesie fotosyntezy, azot odżywia glebę, a tlen dostarcza nam energii potrzebnej do utrzymania pracy serca i mózgu. Film pokazuje historię procesu zrozumienia, czym jest powietrze. 17:00 BEN I JAMES NA PUSTYNI - ODC. 2 (BEN AND JAMES VERSUS THE ARABIAN DESERT) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: David Harrison Poszukiwacz przygód Ben Fogle i były brytyjski olimpijczyk James Cracknell podróżują po najbardziej niegościnnych miejscach na Ziemi i podejmują największe wyzwanie: być pierwszymi mieszkańcami Zachodu, którzy samotnie i bez przewodnika pokonają Pustynię Arabską. Jest to obszar większy niż Francja, Belgia i Holandia razem wzięte, z górami piasku o wysokości wieży Eiffla, gdzie temperatury w ciągu dnia osiągają 40 stopni Celsjusza. 18:00 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 9 ("HISTORIE WILEŃSKIE") Serial dokumentalny, 25 min, Litwa/Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Bartosz Frątczak Dorota Sokołowska, dziewczyna, o której się mówi. Chodziła do polskiej szkoły w Wilnie (ale swoje dziecko posłałaby do litewskiej). Maturę zdała jako jedna z najlepszych uczennic w całym kraju. Jest studentką Instytutu Stosunków Międzynarodowych i Nauk Politycznych Uniwersytetu Wileńskiego (bo uważa, że na studia na najlepszych uczelniach świata ma jeszcze czas). Prowadzi audycję w litewskim państwowym radiu LRT i nie wyklucza, że kiedyś zostanie prezydentką Litwy. 18:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 41 KRÓTKA HISTORIA BRUDU Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Jak nasi pradziadowie radzili sobie z poranną i wieczorną toaletą? Jak bardzo ich zwyczaje różniły się od naszych? Aby to sprawdzić, Radosław Kotarski przemierza Kujawy, Podlasie, Pomorze i Warmię w poszukiwaniu śladów ewolucji higieny na polskich ziemiach. 19:00 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 105 OPACTWO CYSTERSÓW W KRZESZOWIE Magazyn, 21 min, Polska, 2018 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Michał Piedziewicz Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Krzeszów to niewielka, leżąca na uboczu miejscowość. Uznawana jest za stolicę duchową Dolnego Śląska, ale przyciąga nie tylko wiernych. Znajdujące się tu Opactwo Cystersów określane jest mianem Europejskiej Perły Baroku. Pierwszych zakonników benedyktynów - osiedliła tutaj w XIII wieku Anna Przemyślidka, wdowa po Henryku Pobożnym. Niezwykły rozkwit opactwa to z kolei przełom wieków siedemnastego i osiemnastego czas triumfu kontrreformacji. Kamień węgielny pod budowę kościoła pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny położono w roku 1728, niedługo po rozbiórce wcześniejszego kościoła gotyckiego, a konsekracji świątyni dokonano już siedem lat później. Bazylika ma sto osiemnaście metrów długości, a jej wieże 71 metrów wysokości, co decyduje o niezwykle harmonijnym kształcie budowli. W przylegającym bezpośrednio do świątyni Mauzoleum, spoczywają zasłużeni dla klasztoru władcy z dynastii Piastów - Bolko Pierwszy - fundator opactwa i jego wnuk, Bolko Drugi. Bolko Trzeci zaś, zabity ponoć w wieku trzech lat kamieniem rzuconym przez nadwornego błazna, jest opiewany przez epitafium rozdzielające ich sarkofagi. Krzeszów to dzieło opatów wizjonerów oraz zatrudnianych przez nich wybitnych artystów. Tylko tu na niewielkiej przestrzeni tak wspaniale przeplatają się założenia teologii z ideałami barokowej sztuki. To ważne sanktuarium, wielki pomnik epoki i przestrzeń przesycona nieuchwytnym duchem. 19:30 WSPOMNIENIE O POECIE Film dokumentalny, 15 min, Polska, 1958 Reżyseria: Maria Kwiatkowska Nastrojowy dokument poświęcony Konstantemu Ildefonsowi Gałczyńskiemu. Autorka, Maria Kwiatkowska, zabiera nas do miejsc, z którymi był związany poeta. Wiele bliskich mu osób snuje wspomnienia o nim, a całość okraszona jest autorskimi interpretacjami wierszy artysty. Etiuda Szkoły Filmowej. 19:50 MAESTRO Film dokumentalny, 11 min, Polska, 1988 Reżyseria: Jose Luiz Perez Portret dyrygenta i kompozytora, Henryka Czyża. Monolog bohatera poświęcony losom wojennym i odczuciom towarzyszącym operacji serca, której się poddał, przeplatany jest ujęciami dokumentującymi przygotowania do wystawienia oratorium Vivaldiego "Judyta triumfująca", archiwalnymi zdjęciami z czasów II wojny światowej oraz pokazywaniem pracy dyrygenta z orkiestrą. Etiuda Szkoły Filmowej. 20:10 SENNA (SENNA) Film dokumentalny, 101 min, USA, 2020 Reżyseria: Asif Kapadia Film dokumentalny, którego bohaterem jest Ayrton Senna - brazylijski kierowca wyścigowy, trzykrotny mistrz świata Formuły 1. Ten porywający dokument przedstawia monumentalne życie i tragiczną śmierć legendarnego mistrza wyścigów samochodowych. Film śledzi zmagania Senny zarówno na torze, jak i poza nim, przedstawiając dynamiczną i złożoną postać, która może być zarówno uduchowiona, jak i bezwzględna, jednocześnie stając się globalną supergwiazdą. 22:00 TAMTE LATA, TAMTE DNI - ANDRZEJ I JACEK ZIELIŃSCY Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuc - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem w podróż do krainy najmłodszych lata zabierają nas bracia Andrzej i Jacek Zielińscy, popularni muzycy, znani jako "Skaldowie". 22:40 OPERA PARYSKA (PARIS OPERA) Film dokumentalny, 106 min, Francja, 2017 Reżyseria: Jean - Stephane Bron Opera Paryska to jeden z największych, najpiękniejszych i najbardziej rozpoznawalnych teatrów na świecie; na scenie może występować jednocześnie 450 aktorów, a widownia mieści 2200 osób. Gmach opery olśniewa, choć kryje też w sobie wiele tajemnic. Opera Paryska to również jeden z najbardziej skrytych, zamkniętych w sobie teatrów na świecie, którego kulisy funkcjonowania są w zasadzie nieznane. Film je odsłania, pokazując, jak tak naprawdę funkcjonuje to niezwykłe przedsiębiorstwo, w skład którego wchodzą opera i balet. Stara się uchwycić szczególną atmosferę i charakter tego miejsca, ukazując trudno dostępne przeciętnemu odbiorcy wnętrza, odkrywając ukryte za kurtyną olśniewające przestrzenie, maszynerię teatralną, próby i przygotowania do premierowego przedstawienia, a także zawiłości pracy i organizacji artystycznego programu instytucji, której losy są powiązane z politycznymi i społecznymi wydarzeniami we Francji. Obserwujemy przygotowania dyrektora opery Stephane’a Lissnera do jego pierwszej konferencji prasowej, a potem próby rozwiązywania sporów pracowniczych. Podglądamy, jak pracują maszyniści, garderobiane, specjaliści od kostiumów i peruk. Widzimy, jak zachowuje się zespół na próbie "Mojżesza i Aarona" Arnolda Schönberga i śledzimy losy młodego Rosjanina, który zaczyna wokalną karierę w operze, a jego drogi krzyżują się z Brynem Terfelem, jednym z największych głosów naszych czasów. Niestety zapowiedź strajku komplikuje nieco sprawy, a ataki terrorystyczne w Paryżu pogrążają w żałobie nie tylko miasto, lecz również operę. Zespół jednoczą próby do sześciogodzinnej opery "Śpiewacy norymberscy" Ryszarda Wagnera. Film jest szczerym i pełnym intymnych ujęć spojrzeniem na całokształt funkcjonowania czołowej teatralnej sceny świata. Pokazuje to, co dla widza opery jest widzialne i niewidzialne: kulisy, mechanizmy i ludzi niezbędnych do jej prawidłowego działania, a także szeroki społeczno - kulturowy kontekst, jaki się z tą instytucją wiąże. 00:35 NOTACJE - KRYSTYNA ZACHWATOWICZ - WAJDA. WSPOMNIENIA Z POWSTANIA, WSPOMNIENIA Z KRAKOWA Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2011 Autor: Zofia Kunert Krystyna Zachwatowicz - Wajda, scenografka, aktorka, kostiumolog, profesor sztuk plastycznych (2005), wykładowca krakowskiej ASP. Absolwentka historii sztuki na UJ i malarstwa na krakowskiej ASP. Artystka "Piwnicy pod Baranami". Jako scenograf związana głównie z Teatrem Starym w Krakowie. Projektowała kostiumy do wielu filmów swego męża, Andrzeja Wajdy ("Zemsta", "Smuga cienia", "Wesele", "Z biegiem lat, z biegiem dni"). Występowała również w filmach, m.in.: "Katyń", "Panny z Wilka", "Pan Tadeusz". 01:00 ALBANIA. POSZUKUJĄC SPRAWIEDLIWOŚCI Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2021 Reżyseria: Witold Szabłowski Historia Jovana Plaku, którego ojciec, Koco Plaku, był wykształconym w Związku Radzieckim geologiem. To jemu Albania zawdzięcza znalezienie największych w kraju pokładów ropy naftowej. W latach 60. Albania zerwała związki z ZSRR, wszyscy wykształceni w Moskwie znaleźli się na czarnej liście. Jovan miał pół roku, kiedy jego ojca zabrali agenci Sigurimi. Los ojca i jego zniknięcie zdeterminowało całe jego życie. Jovan od niemal trzydziestu lat szuka bezskutecznie grobu ojca. Film jest jednocześnie opowieścią o latach albańskiego reżimu podczas rządów Envera Hodży, któremu podległe służby specjalne, zwane Sigurimi, miały nieograniczoną władzę nad życiem i śmiercią obywateli kraju. W egzekucjach zabito ponad 5 tysięcy ludzi; kolejnych kilkadziesiąt tysięcy to ofiary łagrów i prześladowań. Komunistyczny reżim, który rządził Albanią od zakończenia II wojny światowej do roku 1992, wzorem Stalina budował łagry i mordował swoich własnych obywateli. 01:50 MADE IN USSR Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Barbara Włodarczyk W grudniu 2016 r. minęło 25 lat od rozpadu radzieckiego imperium. To było wydarzenie epokowe! Punkt zwrotny w politycznej historii Europy, ale także w skali globalnej. Upadek ZSRR oznaczał koniec dwubiegunowego porządku międzynarodowego i całkowitą zmianę układu sił w świecie. W jednej chwili na mapie pojawiło się aż 15 nowych państw. Celem filmu jest pokazanie, w czym się przejawia powrót do radzieckiej epoki w Rosji, która uważa się za spadkobierczynię ZSRR. Jaka jest wiedza na temat rzeczywistości tamtych czasów, jakie są przyczyny odradzania się ideałów radzieckiego imperium, oraz jakie wynikają z tego konsekwencje i zagrożenia dla Rosji i świata. Zrozumienie sposobu myślenia Rosjan w tej kwestii jest niezwykle ważne dla zgłębienia ich postaw wobec konfliktu na Ukrainie i stosunku do państw Europy Zachodniej, w tym Polski. 02:50 ZAUNGAESTE - ZZA PŁOTU Film dokumentalny, 51 min, Polska/Niemcy, 2008 Scenariusz, zdjęcia i reżyseria: Leszek Dawid, Mati Findel Muzyka: Wojciech Błażejczyk Pomysł filmu był prosty: Polak w Niemczech i Niemiec w Polsce mieli w ciągu tygodnia zarejestrować garść obrazków z codziennego życia. Każdy taki obrazek to statyczne, kilkudziesięciosekundowe ujęcie z jednej kamery. O tym, czy jesteśmy w Niemczech czy w Polsce, informują nazwy dni tygodnia, których nazwy ukazują się na ekranie w dwóch językach: polskim i niemieckim. Jeśli jest Sonntag, Montag czy Dienstag to znaczy, że jesteśmy w Niemczech. Odpowiednio: niedziela, poniedziałek czy wtorek przenoszą nas do Polski. Za sprawą Leszka Dawida oglądamy więc migawki ze zlotu starych samochodów, rodzinę planującą wyjazd na wyspę Rugię, starego organistę grającego organach, lekcję tańca dla najmłodszych adeptek szkoły baletowej czy obwoźną sprzedaż tanich produktów spożywczych dla ubogiej klienteli w Niemczech. Mati Findel pokazuje z kolei ludzi wychodzących z kościoła po niedzielnej mszy, pensjonariuszy domu opieki prowadzonego przez zakonnice, przygotowania do występu pod gołym niebem zespołu muzycznego czy wodzireja prowadzącego zabawę weselną w sali bankietowej gdzieś w Polsce. Niektóre obrazki pokazują odmienne sytuacje, inne są niemal bliźniaczym odbiciem życia po obu stronach granicy: np. rybak łowiący ryby w Polsce i para łowiąca ryby w Niemczech, mężczyzna grający na ganku na gitarze dla swojej żony czy syn grający na gitarze dla słuchających go rodziców. Po latach przemian społeczno - gospodarczych różnice między oboma krajami w znacznym stopniu się zatarły, wyrównuje się poziom życia. I tu i tam ludzie miewają te same radości i smutki, borykają się z podobnymi problemami finansowymi czy zdrowotnymi. Za płot nie musimy już patrzeć zazdrośnie, lepiej z ciekawością i życzliwością.