TVP Historia Wtorek, 15.03.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 15 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1849 - w Paryżu ukazał się pierwszy numer "Trybuny Ludów"; 1892 - opatentowano w USA schody ruchome; 1908 - prawykonanie "Rapsodii hiszpańskiej" Ravela; 1945 - Beria przedstawił Stalinowi raport o "oczyszczaniu Wileńszczyzny z AK - owskich band"; 07:00 WOJENNE DZIEWCZYNY S.II - ODC. 24 (SERIA II ODC. 11) Serial wojenny, 42 min, Polska, 2017 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Marek Kreutz, Ewa Popiołek Aktorzy: Aleksandra Pisula, Marta Mazurek, Vanessa Aleksander, Michał Czernecki, Józef Pawłowski, Tomasz Włosok, Sebastian Jasnoch, This Maag, Danuta Stenka, Magdalena Czerwińska, Maria Dębska W magazynie mydlarni Alfa przydziela zadania członkom organizacji w akcji konfiskaty pieniędzy z kasyna dla polskiego podziemia. Udział biorą także znajomi Ewki sprzed wojny. Nocą Ewka udaje się do kasyna i zasiada do gry. Po zamknięciu lokalu przez kierownika sali, akcja dowodzona przez Kamila przebiega sprawnie. Obstawiający budynek na zewnątrz Stefan, zauważa w pobliżu lokalu Brennera siedzącego w limuzynie, lecz nie informuje o tym nikogo. Zdobyta w kasynie broń i worki z pieniędzmi trafiają do furgonetki Lesia. Gdy pojazd opuszcza podwórze, drogę zajeżdża ciężarówka z zamaskowanymi cywilami Brennera. Sprawnie przejmują worki z pieniędzmi i odjeżdżają. Po nieudanej akcji, zdesperowana Ewka udaje się do gabinetu Dreslera, próbując go uwieść. Wpada tam zazdrosna Lewczyńska, udaremniając zamiar dziewczyny. Przekonuje też kochanka, by umieścić Witka i Andrzeja w transporcie do Auschwitz. Marysia, jako przedstawicielka firmy zaopatrującej kuchnie ludowe, na zlecenie Leokadii, udaje się na teren getta. Ma dostarczyć Milenie czyste blankiety do fałszywych dokumentów. W umówionej kawiarni rozpoznaje w Milenie przyjaciółkę z konserwatorium. Okazuje się, że kobieta jest w ciąży. Marysia wywozi ją z getta w beczce z odpadami i lokuje w mieszkaniu Wójtowicza. Stefan szantażuje Brennera, że ujawni prawdę o skradzionych pieniądzach z kasyna. Wystraszony Niemiec obiecuje wypuścić Witka, jeśli ten podpisze volkslistę. 08:15 HISTORIA POLSKI - POZA PODEJRZENIEM Film dokumentalny, 31 min, Polska, 2020 Reżyseria: Marzena Kumosińska Scenariusz: Marzena Kumosińska Zdjęcia: Yori Fabian Fabularyzowany dokument o młodych ludziach uwikłanych w realia Polski po 1945 roku. Wśród rozmaitych form oporu przeciwko umacniającemu się reżimowi komunistycznemu znalazły się również metody cywilne oparte na pracy wywiadowczej i zbieraniu informacji o bezprawiach nowej władzy. Bronka Borowska ma 24 lata. Doświadczona w wywiadzie AK, jest łączniczką łódzkiej komendy Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Otrzymuje zadanie pozyskania dla organizacji pracownika Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Łodzi. Czesław Stachura wkrótce staje się cennym informatorem. W tej opowieści dominują pytania, zarówno o wybory, przed jakimi obydwoje stawali, jak i nasze możliwości zbliżenia się do prawdy. Film wyprodukowany został przez łódzki ośrodek TVP na zlecenie TVP Historia. Autorka jest jednocześnie pracownikiem Instytutu Pamięci Narodowej. 09:00 SENSACJE XX WIEKU - ZABÓJSTWO ROBERTA KENNEDY'EGO Kameralne i studyjne (widowisko), 20 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Odcinek poświęcony zabójstwu Roberta Kennedy'ego. Robert Francis Kennedy został postrzelony 5 czerwca 1968 roku w Los Angeles, wkrótce po wygłoszeniu mowy celebrującej jego zwycięstwo w stanowej turze wyborów prezydenckich w Kalifornii. W wyniku odniesionych obrażeń zmarł następnego dnia. Został pochowany na Narodowym Cmentarzu w Arlington. Zamachowiec, Palestyńczyk Sirhan Sirhan, pochodził z Jerozolimy. 09:20 SENSACJE XX WIEKU - POJEDYNEK GIGANTÓW Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Omówienie rywalizacji dwóch mocarstw, ZSRR i USA, na początku lat 60. Rekonstrukcja wydarzeń politycznych: nieudanej inwazji USA w Zatoce Świń; spotkania Chruszczowa i Kennedy'ego w ambasadzie amerykańskiej w Wiedniu; wizyty władz kubańskich w Moskwie zakończonej decyzją o stacjonowaniu na Kubie wyrzutni rakiet SS - 4 i SS - 5; szpiegowskiego lotu samolotu amerykańskiego U - 2 nad Kubą; kryzysu kubańskiego; decyzji ZSRR o wycofaniu wyrzutni z Kuby. 09:45 RADOSŁAW Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2016 Reżyseria: Małgorzata Brama Bohaterem filmu jest legendarny dowódca Powstania Warszawskiego urodzony w 1896 roku we Lwowie Jan Mazurkiewicz. Podczas I wojny światowej walczył w Legionach. Po jej zakończeniu na stałe związał się z armią. W sierpniu 1939, przed wybuchem II wojny światowej, był w sztabie Grupy Operacyjnej Dywersji. W połowie września 1939 w Stanisławowie założył Tajną Organizację Wojskową. Po jej połączeniu w marcu 1943 z "Kedywem" - Kierownictwem Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej - został zastępcą szefa organizacji, pułkownika Augusta Emila Fieldorfa, ps. "Nil", a 1 lutego 1944 objął dowództwo Kedywu. W Powstaniu Warszawskim dowodził zgrupowaniem (nazwanym od jego pseudonimu Radosław), w skład którego wchodziły oddziały: Broda 53, Zośka, Parasol, Miotła, Pięść i Czata 49. Przeszedł szlak bojowy od Woli, poprzez Stare Miasto, ewakuację kanałami, na Czerniaków i ponownie kanałami na Mokotów. Został poważnie ranny 11 sierpnia, w czasie walk w rejonie ulic Okopowej i Stawki. 2 października 1944 został awansowany na pułkownika. Po kapitulacji kontynuował działalność konspiracyjną, a po rozwiązaniu Armii Krajowej został delegatem na Obszar Centralny Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. 1 sierpnia 1945, w pierwszą rocznicę wybuchu powstania, został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Zwolniony po miesiącu, stanął na czele tzw. Centralnej Komisji Likwidacyjnej AK. 8 września 1945 zwrócił się do AK - owców z apelem o ujawnienie się i skorzystanie z amnestii. 4 lutego 1949 został ponownie aresztowany. Poddano go długotrwałemu śledztwu, próbując wymusić zeznania obciążające gen. Fieldorfa "Nila". 16 listopada 1953 został skazany na karę dożywotniego więzienia. Na wolność wyszedł w wyniku amnestii w 1956, a rok później został zrehabilitowany. Zmarł 4 maja 1988. [cyt: Rafał Pawłowski Portal filmowy"Kręci się"] 10:35 FENOMEN POLSKOŚCI Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2019 Reżyseria: Alina Czerniakowska Film dokumentalny o polskich wynalazcach, którym ludzkość zawdzięcza wygrywanie światowych wojen i cywilizacyjne milowe kroki. Jest to spojrzenie na dokonania Polaków, o których często niewiele wiemy, poprzez życie i twórczość profesora Bolesława Orłowskiego. 11:30 NIEZWYKŁE DWUDZIESTOLECIE. HISTORIA GOSPODARCZA II RP - ZAGŁĘBIE NAFTOWE I COP ODC. 6 Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jacek Papis Szósty odcinek z serii opowiada o powstaniu Centralnego Okręgu Przemysłowego. Zbudowany w latach 1936 - 39 COP był dzieckiem ówczesnego ministra przemysłu, Eugeniusza Kwiatkowskiego, a zarazem jednym z największych osiągnięć gospodarczych przedwojennej Polski. Jego budowa została drastycznie przerwana w wyniku wybuchu II wojny światowej. Odcinek przedstawia też mało znaną historię galicyjskiego zagłębia naftowego, które w początkach XX wieku było jednym z rejonów największego wydobycia ropy naftowej na świecie. Czy mogliśmy być europejskim Kuwejtem i dlaczego tak się nie stało? O tym wszystkim można dowiedzieć się z ostatniego odcinka serialu. "Niezwykłe Dwudziestolecie. Historia gospodarcza II RP" to sześcioodcinkowy serial o przemianach społecznych i ekonomicznych międzywojennej Polski. Mimo pozornie trudnego tematu, serial w lekki i przystępny sposób przybliża zagadnienia związane z rozwojem przemysłowym naszego kraju. Przedstawia wspaniałe osiągnięcia tamtych lat, z których możemy być dumni do dziś - jak choćby budowa Gdyni czy utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego. Serial ukazuje m.in. rozwój kolejnictwa na ziemiach polskich, powstanie przemysłu lotniczego, kształtowanie się rodzimej waluty czy budowę kolei linowej na Kasprowy Wierch. Dzięki dynamicznemu montażowi, dowcipnym animacjom oraz kreatywnemu użycia archiwaliów, serial jest bardzo atrakcyjny wizualnie. Może stanowić doskonałe źródło wiedzy o tamtych czasach zarówno dla młodzieży jak i dla widzów dorosłych. To nowe spojrzenie na II Rzeczpospolitą z perspektywy stu lat od odzyskania niepodległości. 12:00 CZTERDZIESTOLATEK - ODC. 16/21 - GDZIE BYŁAŚ, CZYLI SZEKSPIR Serial komediowy, 49 min, Polska 1976 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Krzysztof Teodor Toeplitz Występują: Andrzej Kopiczyński, Anna Seniuk, Irena Kwiatkowska, Roman Kłosowski, Leonard Pietraszak i inni Dyrektora Stefana Karwowskiego bez reszty pochłaniają sprawy zawodowe. Niewiele czasu poświęca swoim dzieciom, interweniuje jedynie w sytuacjach krytycznych. Jagoda dostaje od ojca ostrą reprymendę w związku z kolejną dwóją z geografii. Następnego dnia nie wraca po lekcjach do domu. Rodzice wpadają w panikę. Ojciec szuka córki wszędzie, u jej koleżanek i znajomych, w pogotowiu i w szpitalach. Bezskutecznie. Gdy państwo Karwowscy już tracą nadzieję na odnalezienie dziecka, Jagoda zjawia się w domu. Nie chce jednak rozmawiać z rodzicami na temat swojej eskapady. 16:20 DZIEJE POLSKI WEDŁUG ANDRZEJA NOWAKA Reportaż, 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Monika Skwirtniańska Scenariusz: Monika Skwirtniańska Reportaż z uroczystej premiery 5. tomu Historii Polski profesora Andrzeja Nowaka, która odbyła się w Teatrze Słowackiego w Krakowie. 17:15 WOJENNE DZIEWCZYNY S.II - ODC. 25 (SERIA II ODC. 12) Serial wojenny, 42 min, Polska, 2017 Reżyseria: Michał Rogalski, Łukasz Ostalski Scenariusz: Marek Kreutz, Ewa Popiołek Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Aleksandra Pisula, Marta Mazurek, Vanessa Aleksander, Michał Czernecki, Józef Pawłowski, Tomasz Włosok, Sebastian Jasnoch, Peter Wolf, Danuta Stenka, Magdalena Czerwińska, Maria Dębska Mimo zgody wyrażonej przez Komendę Główną, Witek odmawia podpisania volkslisty. Ewka odnajduje Lewczyńską, która organizuje ostatnie widzenie z Witkiem przed wywiezieniem go do obozu w Auschwitz. Dziewczynie nie udaje się przekonać ukochanego do podpisania dokumentów. Dla Witka to równoznaczne ze zdradą. W nocy Andrzej, Witek i inni więźniowie odjeżdżają z Pawiaka ciężarówką otoczoną przez SS - manów. Kamil wyjeżdża w okolice folwarku Grudzińskiego, żeby wyjaśnić sprawę znalezionego ciała w lesie. Identyfikuje Powałę. Na zlecenie major Leokadii Marysia udaje się do Lublina. Jako Niemka z wyższych sfer udaje się do hotelu Europa i odbiera od Alberta Brauna ukryty w szmince raport o niemieckich planach na terenie Lublina. Poznany w hotelu oficer wywiadu Rzeszy Moos, proponuje jej, wspólny powrót do Warszawy jego samochodem. Wcześniej Marysia odnajduje w Lublinie męża Mileny i jego brata. Z ich pomocą uprowadza oficera i jego kierowcę. Skrępowanych Niemców ukrywają w ziemiance w lesie. Pod nieobecność Marysi w mieszkaniu Wójtowicza, Milena rodzi syna. Stefan prosi Irkę o spotkanie. Podczas ich rozmowy, podjeżdża kierowca Brennera i oddaje strzały w ich kierunku. 18:10 W PRL-U - OCIEPLANIE WIZERUNKU MO Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2022 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadzący) Milicja Obywatelska - formacja, która w PRL zastąpiła policję, była nie tylko służbą, która miała strzec porządku publicznego i chronić obywateli przed przemocą. MO od początku była przede wszystkim jednym z instrumentów zdobycia i potem utrzymania władzy. Była instrumentem politycznej opresji. Świadome tego władze PRL starały się ocieplać wizerunek milicji i tym samym zachęcać obywateli, szczególnie młodzież i dzieci, do współpracy z nią. O tym ocieplaniu MO red. Beata Michniewicz rozmawia z historykami i publicystami: Piotrem Dmitrowiczem i Andrzejem Anuszem. 18:40 RODZINY WYKLĘTYCH MAJĄ GŁOS - KRZYSZTOF OLECHNOWICZ Dysk./wywiad/debata, 23 min, Polska, 2022 Scenariusz: Tadeusz Płużański Ppłk Antoni Olechnowicz ps. Pohorecki, rocznik 1905, przedwojenny oficer zawodowy, żołnierz września 1939 r. , potem konspiracyjny komendant Wilna. W 1945 r. przeprowadził demobilizację Okręgu Wileńskiego i Okręgu Nowogródzkiego AK, przenosząc ich struktury do centralnej Polski. Nie uznając zwierzchnictwa prezesa WiN płk. Jana Rzepeckiego, w sierpniu 1945 r. nawiązał bezpośrednią łączność z emigracyjnym sztabem Naczelnego Wodza. Utworzył Ośrodek Mobilizacyjny Okręgu Wileńskiego AK. Na początku 1946 r. podporządkował mu się m.in. mjr Zygmunt Szendzielarz ps. Łupaszko. Latem 1948 r. aresztowany w ramach Akcji X - rozbicia przez MBP wileńskiej konspiracji. 2 listopada 1949 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał ppłk. Olechnowicza na karę śmierci. 8 lutego 1951 r. zamordowany strzałem w tył głowy w więzieniu mokotowskim. Jego szczątki IPN odnalazł na Łączce Powązek Wojskowych w Warszawie. O ojcu opowiada Krzysztof Olechnowicz. 19:10 HISTORIA POLSKI - POLACY - TROCHĘ SZCZĘŚCIA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 1989 Scenariusz: Dariusz Król Zdjęcia: Jerzy Sobociński, Marek Kloska Film dokumentalny poświęcony reżyserowi Jerzemu Hoffmanowi. 20:25 PIERWSZA WOJNA ŚWIATOWA - ŚMIERCIONOŚNE CHMURY. ODC. 2/4 (WWI: THE FIRST MODERN WAR) Film dokumentalny, 44 min, USA, 2014 Reżyseria: Susan Werbe Epicka opowieść o tym, jak pierwsza wojna światowa na zawsze zmieniła charakter batalii wojennych. Ta wojna była wojną przejściową od walki wręcz w starym stylu z małą bronią, bagnetami i kawalerią do wyposażenia w zaawansowaną technologię, która wciąż jest elementem współczesnych konfliktów zbrojnych 22:20 NIE MA RÓŻY BEZ OGNIA Komedia, 92 min, Polska 1974 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja i Jacek Fedorowicz Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jacek Fedorowicz, Halina Kowalska, Jerzy Dobrowolski, Stanisława Celińska, Mieczysław Czechowicz, Stanisław Tym, Wiesław Gołas, Bronisław Pawlik, Jan Kobuszewski, Henryk Kluba, Wojciech Siemion, Monika Sołubianka, Jadwiga Chojnacka, Jan Himilsbach, Krzysztof Kowalewski, Wojciech Pokora, Bohdan Łazuka Janek i Wanda zajmują maleńki pokoik w starej willi i jest to jedyne mieszkanie w tym budynku - pozostałe pomieszczenia zostały zamienione na hałaśliwe biura. Stąd też Janek często bierze nadliczbowe godziny w pracy, byle tylko za wcześnie nie wracać do ciasnego lokum. Pewnego dnia małżonków odwiedza niejaki Malinowski, który przed laty mieszkał w tym samym pokoiku. A teraz chce za niego odstąpić swój przydział na nowe, dwupokojowe mieszkanie. Janek i Wanda nie mogą początkowo w to uwierzyć, ale w końcu dochodzi do zamiany. Okazuje się jednak, że w nowym mieszkaniu zadomowił się już były mąż Wandy, Jerzy. Pomimo że on i Wanda się rozwiedli, Jerzy - jako zameldowany u Wandy - ma prawo mieszkać w jej mieszkaniu. Janek próbuje więc znaleźć sposób na pozbycie się intruza. W administracji dowiaduje się, że powodem do eksmisji mogą być skargi lokatorów na zachowanie Jerzego. Pod nieobecność żony Janek przygotowuje więc libację. Skargi wpływają, tyle że na niego. Janek nie poddaje się: odnajduje niejaką Lusię, narzeczoną Jerzego, która bezskutecznie go poszukuje, i sprowadza ją do Warszawy, gdyż - jak sądzi - pozwoli mu to pozbyć się sublokatora. Fatalny zbieg okoliczności sprawia, że musi zameldować Lusię u siebie. Na dodatek okazuje się, że dziewczyna ma także drugiego narzeczonego, Zenka, który wprowadza się razem z nią, a jej ojciec zaczyna już zwozić meble do mieszkania Janka i Wandy. Pięć osób w dwóch pokojach to więcej, niż Janek może znieść. Zupełnie załamany trafia więc do szpitala dla nerwowo chorych. A tymczasem nieoczekiwanie wyjaśnia się sprawa mieszkania. Temat - kłopoty lokalowe - już wielokrotnie przedstawiany był w polskim kinie w ujęciu komediowym, np. w filmach "Skarb" czy "Człowiek z M - 3". W przypadku "Nie ma róży bez ognia" dobrą zabawę gwarantują znakomita obsada i scenariusz autorstwa Stanisława Barei i Jacka Fedorowicza. W jednym z wywiadów Stanisław Bareja mówił, że film ten "jest popisem aktorskim Jacka Fedorowicza. Ten świetny aktor, wyjątkowo sprawny i bardzo ofiarny, całkowicie żył rolą, nie korzystając niemal, mimo ryzyka, z pomocy dublerów". "Nie ma róży bez ognia" zrealizowane zostało wyłącznie we wnętrzach naturalnych, bez dekoracji. Nawet kryształy, które w ataku furii tłucze bohater, były prawdziwymi, wybrakowanymi odrzutami produkcyjnymi. 00:05 KAKOFONIA DONBASU (THE CACOPHONY OF THE DONBAS / KAKOFONIYA DONBASU) Film dokumentalny, 61 min, Ukraina, 2018 Reżyseria: Igor Minaev Zdjęcia: Volodimir Palilik Muzyka: Vadim Sher Dokument o elicie klasy robotniczej ZSRR, czyli o górnikach z Donieckiego Zagłębia Węglowego (Donbasu). Stworzona przez sowiecką propagandę fałszywa równoległa rzeczywistość, doprowadziła do wybuchu wojny. Życie tam zapowiadało się na symfonię pracy, radości i dobrego samopoczucia, ale wszystko okazało się oszustwem i manipulacją. Nie ma już złudzeń. "symfonia Donbasu" zamieniła się w "kakofonię Donbasu". 01:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PUSZCZA PAMIĘTA Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Puszcza pamięta To bardzo trudne wyzwanie. Ogromna, ciągle dzika, opierająca się przybyszom Puszcza Knyszyńska i bezmiar czasu dzielący nas od Powstania Styczniowego, którego wydarzenia każdy rok czyni coraz mniej czytelnymi. I pytania, na które chcemy szukać odpowiedzi: gdzie są mogiły bohaterów, którzy odważyli się stanąć sami przeciwko imperium? Znajdujemy się pod Waliłami, na uroczysku Pereciosy - jednym z największych pól bitewnych Powstania Styczniowego, gdzie walczył oddział Walerego Wróblewskiego. Wracamy tu kolejny raz. Każda kolejna wyprawa przybliża nas jednak do historii tego miejsca. 01:45 SENSACJE XX WIEKU - ZABÓJSTWO ROBERTA KENNEDY'EGO Kameralne i studyjne (widowisko), 20 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Odcinek poświęcony zabójstwu Roberta Kennedy'ego. Robert Francis Kennedy został postrzelony 5 czerwca 1968 roku w Los Angeles, wkrótce po wygłoszeniu mowy celebrującej jego zwycięstwo w stanowej turze wyborów prezydenckich w Kalifornii. W wyniku odniesionych obrażeń zmarł następnego dnia. Został pochowany na Narodowym Cmentarzu w Arlington. Zamachowiec, Palestyńczyk Sirhan Sirhan, pochodził z Jerozolimy. 02:15 SENSACJE XX WIEKU - POJEDYNEK GIGANTÓW Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Omówienie rywalizacji dwóch mocarstw, ZSRR i USA, na początku lat 60. Rekonstrukcja wydarzeń politycznych: nieudanej inwazji USA w Zatoce Świń; spotkania Chruszczowa i Kennedy'ego w ambasadzie amerykańskiej w Wiedniu; wizyty władz kubańskich w Moskwie zakończonej decyzją o stacjonowaniu na Kubie wyrzutni rakiet SS - 4 i SS - 5; szpiegowskiego lotu samolotu amerykańskiego U - 2 nad Kubą; kryzysu kubańskiego; decyzji ZSRR o wycofaniu wyrzutni z Kuby.