TVP Kultura Środa, 16.03.2022 08:55 PRZESTRZEŃ PAMIĘCI - MUZEUM JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO W SULEJÓWKU Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Wykonawcy: Marcin Wikło (prowadzący) Cykl dokumentalny prezentujący najciekawsze muzea w Polsce. Prowadzący Marcin Wikło zaprasza do rozmów osoby związane z ich historią oraz muzealników odpowiedzialnych za obecne ekspozycje i wystawy. W premierowym odcinku przybliżona zostanie historia Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. Jego siedziba to willa Milusin według projektu Kaziemierza Skórewicza. Gdy Józef Piłsudski zrezygnował w 1923 r. z pełnienia funkcji państwowych, dom w Sulejówku stał się miejscem jego wytchnienia po trzydziestu latach intensywnej działalności i pracy nad budową niepodległej Polski. W 2000 roku Urząd Miasta Sulejówka przekazał Willę Milusin Fundacji Rodziny Józefa Piłsudskiego, a 10 listopada 2008 r. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego zawarł z Fundacją umowę dotyczącą utworzenia Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. Oficjalną inaugurację jego siedziby połączono z obchodami setnej rocznicy Bitwy Warszawskiej 1920. Jego zbiory pochodzą z okresu od Powstania Styczniowego do śmierci Józefa Piłsudskiego, wraz ze współczesnymi świadectwami pamięci o nim. Oprócz obiektów związanych bezpośrednio z Naczelnikiem Państwa są też te, dokumentujące losy Polaków i ziem polskich pod zaborami na przełomie XIX i XX wieku oraz walkę narodu o niepodległość i czyn zbrojny Legionów Polskich. Gośćmi programu będą Krzysztof Jaraczewski, wnuk Józefa Piłsudskiego, architekt, współautor projektu Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku i pierwszy dyrektor placówki, oraz prof. Grzegorz Nowik, historyk, obecny zastępca dyrektora. 09:25 ŻART (ŻERT) Komedia, film obyczajowy, 77 min, Czechosłowacja, 1969 Autor: Milan Kundera Reżyseria: Jaromil Jires Scenariusz: Jaromil Jires, Zdenek Blaha Aktorzy: Josef Somr, Jana Ditetova, Ludek Munzar, Evald Schorm Ekranizacja powieści Milana Kundery. Ludwik Jahn w wyniku niewinnego żartu został wyrzucony z partii komunistycznej i wysłany do karnej kompanii, a jego plany życiowe legły w gruzach. Po latach nadarza mu się okazja do rewanżu: uwodzi żonę człowieka, który był głównym sprawcą jego nieszczęść. Niestety, wymarzona zemsta nie przynosi zamierzonego skutku ani nie daje satysfakcji. 11:00 OGNIEM I MIECZEM - ODC. 3/4 Serial historyczny, przygodowy, 51 min, Polska 2000 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Hoffman Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Izabella Scorupco, Michał Żebrowski, Aleksander Domogarow, Krzysztof Kowalewski, Bohdan Stupka, Zbigniew Zamachowski, Wiktor Zborowski, Daniel Olbrychski, Ewa Wiśniewska, Andrzej Seweryn, Wojciech Malajkat, Rusłąna Pysanka, Marek Kondrat, Gustaw Holoubek, Andrzej Kopiczyński i inni Skrzetuski z Wołodyjowskim i Podbipiętą spotykają Zagłobę uciekającego w chłopskim przebraniu spod Baru. W zdobytym przez Kozaków zamku Bohun odnajduje Helenę. Ranną wywozi do Czarciego Jaru, gdzie mieszka zaprzyjaźniona z nim czarownica Horpyna. Sam zaś wyrusza na wojnę. Tymczasem Skrzetuski dzieli swój oddział na cztery podjazdy. Komendę nad jednym z nich obejmuje Zagłoba. Niestety, wkrótce dają o sobie znać przywary pana Onufrego. Świeżo upieczony dowódca upija się na chłopskim weselu i traci kontakt z rzeczywistością. Budzi się przywiązany "w kij" do własnej szabli i wrzucony przez Bohuna do chlewu. Fortuna wszakże mu sprzyja. Ponownie z odsieczą przychodzi Wołodyjowski. Dochodzi do pojedynku między "małym rycerzem" a Bohunem, podczas którego watażka zostaje ranny. Opiekujący się poszkodowanym Rzędzian uzyskuje informację o miejscu ukrycia Heleny. 12:05 OGNIEM I MIECZEM - ODC. 4/4 Serial historyczny, przygodowy, 51 min, Polska 2000 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Hoffman Aktorzy: Izabella Scorupco, Michał Żebrowski, Aleksander Domogarow, Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Izabella Scorupco, Michał Żebrowski, Aleksander Domogarow, Krzysztof Kowalewski, Bohdan Stupka, Zbigniew Zamachowski, Wiktor Zborowski, Daniel Olbrychski, Ewa Wiśniewska, Andrzej Seweryn, Wojciech Malajkat, Rusłąna Pysanka, Marek Kondrat, Gustaw Holoubek, Andrzej Kopiczyński i inni Rzędzian, Wołodyjowski i Zagłoba przybywają do Czarciego Jaru, gdzie po zabiciu Horpyny i Czeremisa uwalniają Helenę. W drodze powrotnej zostają jednak napadnięci przez Tatarów. Rzędzian ucieka z Heleną, a Wołodyjowski z Zagłobą starają się powstrzymać napastników. Na szczęście w porę przychodzi im z pomocą wojsko polskie, z którym docierają do Zbaraża. Wkrótce dochodzi do oblężenia twierdzy. Polacy pod wodzą księcia Jeremiego toczą zażarty bój z połączonymi siłami Chmielnickiego i chana. Podbipięta wypełnia wreszcie swój ślub, ścinając za jednym razem trzy pogańskie głowy. Wkrótce ginie. Skrzetuski przedziera się spod Zbaraża do króla Jana Kazimierza, który natychmiast wyrusza z odsieczą Wiśniowieckiemu. 13:30 PERŁY SOCREALIZMU (PALACE FOR THE PEOPLE) Film dokumentalny, 51 min, Bułgaria/Niemcy/Rumunia, 2018 Reżyseria: Georgi Bogdanov, Boris Missirkov Scenariusz: Georgi Tenev, Georgi Bogdanov, Boris Missirkov Narodowy Pałac Kultury w Sofii, Moskiewski Uniwersytet Państwowy, Pałac Parlamentu w Bukareszcie, Pałac Serbii w Belgradzie, Pałac Republiki w Berlinie to pięć emblematycznych budynków epoki socjalizmu zbudowanych z odwagą i w niektórych przypadkach wręcz z odrobiną szaleństwa. Masywne kamienne konstrukcje, których fasady i wnętrza, konfiguracja pokoi i mebli, wystrój i funkcjonalność miały na celu reprezentację konkretnego politycznego systemu i wartości, były świadkami historycznych zawirowań w Europie Wschodniej drugiej połowy XX wieku, a dziś symbolizują minioną epokę. Kiedyś miały przypominać ludziom, gdzie tak naprawdę jest ostateczna moc i przyszłość narodu. Każdy z nich jest najwyższy, najmasywniejszy lub został zbudowany z użyciem najbardziej zaawansowanej technologii swoich czasów. Teraz, gdy socjalizm się skończył, patrzymy na nie oczami turystów. Film przedstawia te szczególne budowle oczyma ludzi, którzy kiedyś byli z nimi powiązani: architektów, byłych i obecnych dyrektorów, a także zwykłych pracowników. Przenoszą nas oni do miejsc, które tylko pozornie są historyczne, bo nadal czuć w nich wizje, dla których kiedyś zostały zbudowane. To miejsca przesiąknięte nie tylko przeszłością, ale i przyszłością, która zmaterializowała się w inny sposób niż zakładano. 14:35 PRZYGODY MÜNCHHAUSENA (BARON PRASIL) Film fantasy, 81 min, Czechosłowacja, 1962 Reżyseria: Karel Zeman Scenariusz: Karel Zeman Aktorzy: Nadim Sawalha, Richard Zahorssky, Bohuš Záhorský, Jan Werich, František Šlégr Współczesny lunonauta Tonik spotyka na Księżycu bohaterów z powieści Verne ’ a "Wokół Księżyca": Barbicane ’ a, Nichola i Ardana, oraz Cyrano de Bergeraca i barona Münchhausena. Ten ostatni, myśląc, że ma przed sobą rdzennego Selenitę, zabiera go na Ziemię doby XVIII wieku. Ich podróż rozpoczyna się w pałacu tureckiego sułtana, skąd porywają księżniczkę Biankę. Tonik i Bianka zakochują się w sobie. Cała trójka ucieka na statek, który wielka flota sułtana bombarduje i zatapia. Szalupę ratunkową połyka olbrzymi wieloryb, w którego trzewiach znajduje się kolejny statek. (opis dystrybutora) 16:15 CZŁOWIEK NA TORZE Dramat psychologiczny, 82 min, Polska 1956 Reżyseria: Andrzej Munk Scenariusz na podstawie opowiadania Jerzego Stefana Stawińskiego: Jerzy Stefan Stawiński, Andrzej Munk Zdjęcia: Romuald Kropat Aktorzy: Zygmunt Maciejewski, Zygmunt Zintel, Zygmunt Listkiewicz, Kazimierz Opaliński, Roman Kłosowski, Kazimierz Fabisiak, Ludosław Kozłowski, Janusz Bylczyński, Stanisław Marzec-Marecki, Józef Para Z hukiem i gwizdem, wśród kłębów pary i rytmicznego łoskotu pędzi nocny pociąg. Pasażerowie spokojnie odpoczywają w swoich przedziałach. Jedni rozmawiają, drudzy drzemią, inni spoglądają przez szyby wagonów w mrok. Z przodu, w lokomotywie, wre praca. Półnagi, mokry od potu i czarny od sadzy palacz wrzuca do rozżarzonego paleniska kolejną szuflę węgla. Piętnaście atmosfer w kotle na paliwie kiepskiej jakości - maszyniści są z siebie dumni. Ale teraz można będzie zmniejszyć ciśnienie i prędkość, w okolicach miejscowości Lemiesze poziom gruntu lekko opada. W oddali majaczy już sygnał na semaforze. Nagle w snopie światła reflektora lokomotywy skierowanego na tory pojawia się ludzka sylwetka. Człowiek na torze! - maszyniści błyskawicznie zaciągają hamulce. Z głośnym piskiem i zgrzytem pociąg zaczyna zwalniać. Potężny wstrząs zrzuca pasażerów z siedzeń. Podnoszą się z podłogi, złorzeczą obsłudze za tak gwałtowne hamowanie. Ale zanim rozpędzona wielosettonowa masa stanie, lokomotywa przetacza się ponad stojącym na torach. Kolejarze już biegną na tył pociągu, gdzie leży martwy człowiek. To Orzechowski! - poznają na pierwszy rzut oka starego maszynistę. Dostrzegają także coś więcej. Na semaforze pali się tylko jedno światło zamiast dwóch, nakazujących zwolnienie przed zwrotnicami. Rozpoczyna się śledztwo. Zawiadowca stacji, Tuszka, podejrzewa, że był to sabotaż w celu wykolejenia pociągu. Pomiędzy nim a maszynistą od dawna trwał konflikt. Orzechowski, który lokomotywy prowadził jeszcze przed wojną, nie chciał podporządkować się zarządzeniom Tuszki w sprawie oszczędzania paliwa. Buntował też ludzi, był wyniosły i nieprzyjemny dla podwładnych - wspomina zawiadowca. Ale zeznania młodego maszynisty Staszka Zapory, niegdyś pomocnika Orzechowskiego, przeczą temu. Orzechowski był wymagający i skrupulatny, trudny w pożyciu, ale fachowiec i uczciwy człowiek - zapewnia Zapora. Przed śledczymi stoi trudne zadanie. Czy to Orzechowski zgasił światło w semaforze? Czy był to sabotaż, czy przykład niedbalstwa? Czemu stary maszynista stanął na torach przed pociągiem, czekając na pewną śmierć? Powstały w 1956 roku film Andrzeja Munka przez wielu krytyków jest uznawany za arcydzieło naszej kinematografii. Reżyser, jeden z głównych przedstawicieli "polskiej szkoły filmowej", twórca "Eroiki", "Zezowatego szczęścia" i "Pasażerki", posługując się oszczędnymi środkami nakreślił wyraziste sylwetki bohaterów dramatu. Uwagę zwraca wybitna kreacja, jaką stworzył Kazimierz Opaliński jako maszynista Orzechowski. 17:50 WĘDROWIEC POLSKI Reportaż, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Agnieszka Żmijewska, Krzysztof Koehler Wykonawcy: Krzysztof Koehler (prowadzący) W kolejnym odcinku programu odwiedzamy polską Toskanię. Serce tego regionu to Ciężkowice. Atrakcją turystyczną jest Skamieniałe Miasto. Najbardziej mrocznym miejscem Skamieniałego Miasta jest Wąwóz Czarownic, gdzie, jak głosi miejscowa legenda, mają swoje sabaty czarownice oczywiście w towarzystwie czartów, niekoniecznie miejscowych. Z Ciężkowic wędrujemy do Bobowej słynącej z koronek i grobu Cadyka, do ktorego zmierzają chasydzi z całego świata. Cykl programów, którego celem jest przybliżenie historii, tradycji, kultury różnych regionów Polski. Prowadzącym ten niekonwencjonalny kulturalny przewodnik po Polsce jest poeta, literaturoznawca i krytyk literacki Krzysztof Koehler. 22:55 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - EDGAR ALLAN POE - POETA GROZY (EDGAR ALLAN POE: BURIED ALIVE) Film dokumentalny, 53 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Eric Stange Scenariusz: Eric Stange Dokumentalna sylwetka Edgara Allana Poe, wybitnego poety, przedstawiciela romantyzmu w literaturze amerykańskiej, autora noweli kryminalnych, w których dominowały wątki horroru, surrealizmu i fantastyki. 00:05 JAZZ - ENTER ENEA FESTIVAL 2020 - KAMIL PIOTROWICZ SEXTET Koncert, 31 min, Polska, 2020 Od dziesięciu już lat nad jeziorem Strzeszyńskim w Poznaniu odbywa się Enter Enea Festival. Kierownikiem muzycznym festiwalu jest wybitny pianista jazzowy Leszek Możdżer. Kolejną atrakcją jubileuszowej edycji był Kamil Piotrowicz Sextet. Zespół nagrał dwa albumy - "Product Placement" (2018) oraz "Popular Music" (2016). Płyty zostały nominowane do nagrody "Fryderyk" Polskiej Akademii Fonograficznej. Zespół grał na najważniejszych festiwalach w Polsce, takich jak Jazz Jamboree w Warszawie, Jazz Jantar w Gdańsku, Jazz nad Odrą we Wrocławiu, Festiwal Pianistów Jazzowych w Kaliszu, Letnia Akademia Jazzu w Łodzi czy Komeda Jazz Festiwal w Słupsku. Muzyka zespołu oparta jest na oryginalnych kompozycjach lidera. 03:15 MAŁE KOBIETKI (LITTLE WOMEN) Film obyczajowy, 114 min, USA 1994 Reżyseria: Gillian Armstrong Scenariusz na podstawie powieści Louisy May Alcott: Robin Swicord Zdjęcia: Geoffrey Simpson Muzyka: Thomas Newman Występują: Winona Ryder, Gabriel Byrne, Trini Alvarado, Samantha Mathis, Kirsten Dunst, Claire Danes, Christian Bale, Eric Stoltz, John Neville i inni Poczytna powieść o czterech siostrach March z niewielkiego amerykańskiego miasteczka, rozgrywająca się w okresie wojny secesyjnej i po jej zakończeniu, po raz pierwszy została przeniesiona na ekran w 1918 roku (był to film niemy). W zrealizowanych przez George'a Cukora "Małych kobietkach" z 1933 roku pamiętną kreację stworzyła Katharine Hepburn. Atrakcją nakręconej 16 lat później wersji Mervyna LeRoya była młodziutka Elizabeth Taylor. W filmie australijskiej reżyserki Gillian Armstrong niekwestionowaną gwiazdą została Winona Ryder, której grę Akademia nagrodziła nominacją do Oscara. Nominacje przyznano również za najlepszą muzykę oryginalną i kostiumy. Spośród czterech dotychczasowych adaptacji "Małych kobietek" powstała jeszcze w 1978 roku wersja telewizyjna Davida Lowella Richa. Louisa May Alcott (1832 - 1888), autorka wydanej w 1869 roku powieści, napisała książkę czerpiąc inspiracje z rodzinnego domu i wlasnych przeżyć. Kreśląc portret jednej z bohaterek, Joe, najbardziej niespokojnej z sióstr March, częściowo przedstawiła siebie. Osadzona w realiach połowy XIX wieku kostiumowa opowieść o nastolatkach wkraczających w świat dorosłych, o ich problemach, marzeniach, pierwszych fascynacjach miłosnych, stała się w Ameryce "czytadłem pokoleń". Choć trwa wojna secesyjna, cztery siostry wiodą sielski żywot w rodzinnym domu pod okiem mądrej, praktycznej i dzielnej matki, pani March (Susan Sarandon). Na barkach kobiety spoczywa cały ciężar obowiązków rodzinnych, podczas gdy jej mąż walczy na froncie. Rodzina mieszka w malowniczo położonym miasteczku Concord w stanie Massachusetts. Najstarsza z sióstr, Meg (Trini Alvarado), jest piękna i próżna. Joe (Winona Ryder) - to pełna temperamentu, zagorzała feministka, marząca o wielkiej literackiej karierze. Umuzykalniona Beth (Claire Danes) jest nieśmiała, delikatna i krucha. Najmłodsza, Amy (Kirsten Dunst, Samantha Mathis), uchodzi za egoistkę, jest zazdrosna o sukcesy starszego rodzeństwa, ale w gruncie rzeczy to dobra dziewczyna. Mimo zdarzających się nieporozumień siostry są bardzo zżyte i kochają się, a o dobre stosunki w rodzinie dba wyrozumiała i czuła matka. Akcja filmu rozpoczyna się podczas mroźnej i śnieżnej zimy, w Wigilię Bożego Narodzenia. Chociaż rodzina Marchów nie żyje w dostatku, dzieli się skromnym świątecznym jadłem z najuboższymi sąsiadami. Spore poruszenie wśród dorastających sióstr wywołuje pojawienie się w zamożnym domu naprzeciwko ich rówieśnika, Lauriego, który najpierw podkochuje się w Joe. Chłopak ma młodego, przystojnego nauczyciela, któremu od razu wpada w oko Meg.