TVP Dokument Czwartek, 24.03.2022 06:00 DZIKA POLSKA - O PAJĄKACH BEZ JADU Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Pająki wciąż potrafią nas zaskoczyć i to nie tylko kunsztem rozsnuwanych przez siebie sieci, czy lotami na nitce. Okazuje się, że niektóre odbywają gody nieomal zimą, inne zimują pod lodem, a cała ich rzesza spędza mroźny czas pod gołym niebem, znosząc nawet dwudziestostopniowe mrozy. Wiele z nich to drobne istoty, których bliskiej obecności nawet się nie domyślamy. Trwają już na ziemi dziesiątki milionów lat, a wiele z nich zostało zakonserwowanych w bursztynie. 06:30 DZIKA POLSKA - JAK BÓBR PRZYKAZAŁ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski, Krystian Matysek Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Uratowane pół wieku temu bobry pokazują dziś ząb, a ściślej swe niezwykle ostre siekacze. Nade wszystko zaś swą ekspansywność, zmyślność i witalność, które sprawiły, że podbiły znaczną część Polski. Tu i ówdzie jest ich zbyt wiele. Stąd akcje przesiedlania tych zwierząt do innych ostoi. Te akcje to okazja, by przekonać się, jak silnym zwierzęciem jest ten wodny gryzoń, a także odkryć, jak wielki wpływ na otaczającą przyrodę mają ci naturalni inżynierowie znad nizinnych rzek. 07:05 AMUR NAJWIĘKSZA RZEKA AZJI - AMUR. AMAZONKA AZJI. TAJEMNICZE ŹRÓDŁA (AMUR ASIA’S AMAZON. THE SECRET SPRINGS) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2015 Reżyseria: Franz Hafner, Klaus Feichtenberger Film dokumentalny. Trzy odcinki opowieści o rzece Amur, jednej z najpotężniejszych na Ziemi. Powierzchnia dorzecza to prawie dwa tysiące kilometrów, długość rzeki wynosi 2824 km. To rzeczna granica pomiędzy Rosją a Chinami. Jedna z największych rzek świata wciąż kryje w sobie wiele tajemnic. Płynąc z głębi kontynentu azjatyckiego do Pacyfiku, rozdziela dwa supermocarstwa. Ale jej liczne dopływy łączą zróżnicowane krainy. Najrozleglejsze obszary trawiaste na Ziemi. Dziewicze lasy pełne dzikich zwierząt. Ukształtowane przez wulkany tereny o księżycowym krajobrazie. Parne wilgotne lasy. Bezkresne równiny zalewowe i dzikie tereny podmokłe. Wszystkie te środowiska zasilają jedno z najbogatszych północnych mórz, które w zamian sprowadza deszcze spadające na dorzecze o powierzchni blisko dwóch milionów kilometrów kwadratowych. To nie tylko rzeka, ale rozległa sieć strumieni, jezior i bagien pełen wód krajobraz na miarę kontynentu. Nie sposób określić, gdzie kończy się rzeka, a zaczyna morze. Amur wpływa do Oceanu Spokojnego w nieustannie powtarzającym się tańcu rzeki, morza i nieba. Amur wpada do Cieśniny Tatarskiej, która łączy Morze Japońskie z Morzem Ochockim - jednym z największych łowisk na świecie. U wybrzeży skalistej zatoki słodkie wody potężnego Amuru mieszają się ze słoną wodą morską w miejscu, gdzie spotykają się oceaniczne prądy podzwrotnikowe i polarne. Powstałe w związku z tym mgły - postrach żeglarzy - wprowadzają masy wilgoci w głąb lądu. 08:10 CHIŃSKIE ECOPOLIS (ECOPOLIS CHINA) Film dokumentalny, 55 min, Finlandia, 2013 Scenariusz i reżyseria: Anna - Karin Grönroos Zdjęcia: Mika Mattila Film dokumentalny przedstawiający marzenia dwóch ekologów i ich wizje stworzenia przestrzeni wykorzystującej nowoczesne technologie do budowy ekologicznych miast, w których mogłoby zamieszkać nawet dwadzieścia tysięcy osób. Jeden to fiński inżynier, profesor i pisarz Eero Paloheimo, a drugi to chiński multimilioner i biznesmen Zhang Yue. 09:20 NIESAMOWITE PAJĄKI (INCREDIBLE SPIDERS) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Julie King Film dokumentalny o pająkach. Poznamy ukryty świat rządzony przez owłosione, ośmionożne potwory zwane pająkami. Są największą grupą mięsożernych stworzeń na ziemi. Wyspecjalizowane kamery i szczegółowe makrofotografie ujawniają szereg śmiercionośnych taktyk łowieckich stosowanych przez tę złowrogą sieć dziwaków. W upiornym, ukrytym królestwie rządzą ośmionogie stwory. Znakomicie się rozwijają w dżunglach tropikalnych, na pustyniach, a nawet pod wodą. Niektóre są mięsożerne i wyłażą z ziemi. Inne - wyposażone są w istny arsenał. Są wśród nich akrobaci i prządki. Potrafią chodzić po wodzie, a nawet latać. A głęboko w Amazonii żyje ptasznik goliat - największy z nich na naszej planecie. Na całym globie pająki wypracowały sobie unikalne sposoby przetrwania w ekstremalnych środowiskach. Każdy gatunek pająka specjalizuje się w konkretnych ofiarach i jest do tego odpowiednio wyposażony. Pająki są nie tylko skutecznymi drapieżnikami, ale także utalentowanymi architektami. Jamki, sieci łowne czy pajęczyny - to urządzenia i konstrukcje high - tech. 10:20 HOTEL DLA BOGATYCH I SŁAWNYCH ODC. 2 (A HOTEL FOR THE SUPER RICH AND FAMOUS) Film dokumentalny, 58 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Jane Treays Opowieść o sekretach jednego z najbardziej luksusowych pięciogwiazdkowych hoteli na świecie, w samym sercu Londynu. Hotel przyciąga różnych klientów, od bardzo bogatych i sławnych, którzy mogą zapłacić nawet 3 miliony funtów za pobyt, po zwykłych ciekawskich. W tym specjalnym dokumencie 500 - osobowy personel złożony z 54 narodowości dzieli się swoimi bardzo ciekawymi doświadczeniami. W części drugiej Thomas ma za zadanie przeprojektować hotelową restaurację i korzysta z pomocy sławnego szefa kuchni. Historie związane z popołudniową herbatą w porcelanie na zamówienie i zestawem szkła Baccarat pasującej do niezwykłego żyrandola z 1000 żarówek oraz otwarcie nowej restauracji. Praca w takim hotelu nigdy się nie kończy. Żaden dzień nie jest taki sam. Nie można zwolnić tempa. Pięciogwiazdkowy luksus ma wymiar międzynarodowy. Ponad sto tysięcy gości rocznie nieustannie zwiększa swoje wymagania. W licznych luksusowych londyńskich hotelach są restauracje lubiane przez gości: Fera at Claridge’s, restauracja Alaina Ducassa w hotelu Dorchester i Savoy Grill Gordona Ramseya. Kiedy właściciel hotelu zaczynał pracę, nikt nie dał mu podręcznika. Cześć, witaj w świecie hotelarstwa. Oto twoja biblia. Nie ma takiej książki, ale jest zasada: trzeba się starać, by gościom było jak najlepiej. Zadbać o to, by wracali. 11:25 CZTEROBRYGADÓWKA Reportaż, 12 min, Polska, 1972 Reportaż o czterobrygadowym systemie pracy. System zaczął funkcjonować we wrześniu 1961 roku. Pomimo wcześniejszych problemów i wątpliwości, sprawdził się w praktyce w wielu dziedzinach produkcji m.in. w hutnictwie, przemyśle chemicznym, szklarskim, celulozowo - papierniczym oraz ceramicznym. Gwarantuje on ciągłość linii produkcyjnej. W reportażu wypowiedź hutnika oraz pracowników kadry kierowniczej o korzyściach z takiego systemu pracy. Ilustracją są ujęcia z produkcji stali i papieru. 11:45 NIE WOLNO PRZERWAĆ SPEKTAKLU Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Stanisław Janicki Dokument o Danucie Szaflarskiej - znakomitej polskiej aktorce, najstarszej spośród czynnych zawodowo. Zrealizowany w 2007 roku film pokazuje 92 - letnią wówczas aktorkę, wciąż pełną temperamentu, świetnie opowiadającą o swoim życiu i ludziach, z którymi dane jej było się zetknąć - na scenie, na planie filmowym, w życiu. Danuta Szaflarska urodziła się w małej wiosce niedaleko Piwnicznej. Nie marzyła od kołyski o aktorstwie. W 1939 roku ukończyła jednak z wyróżnieniem Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej. Debiutowała w teatrze na Pohulance w Wilnie. Brała czynny udział w podziemnym życiu teatralnym oraz w powstaniu warszawskim. Po wojnie najpierw występowała na scenie w Łodzi, a następnie w Warszawie. 12:50 BOCZNICA Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Anna Kazejak Zdjęcia: Jakub Giza Muzyka: Daria Jabłońska Na bocznicy kolejowej na Półwyspie Helskim stoi rząd wagonów mocno już nadgryzionych zębem czasu, ale wciąż nadających się do użytku. I to użytku bardzo specyficznego: w wagonach od wielu lat organizowane są bowiem wczasy wagonowe. Tę formę wypoczynku wybiera niemałe grono ludzi: decydują się na nią, ze względu na niewysoki koszt takiego urlopu, przeważnie osoby niezbyt zamożne, ale także pasjonaci kolejnictwa i pracownicy kolei z rodzinami. Dla nich turkot przejeżdżających niedaleko pociągów i widok trakcji kolejowej jest codziennością, bez której - jak się wydaje - nie potrafią się obyć nawet na urlopie. Takie wczasy mają też swój specyficzny klimat: troszkę nostalgiczny, staromodny, ale też dający poczucie pełnej swobody, naturalności, wakacyjnego luzu. Tu, w przeciwieństwie do gwarnych kurortów, nikt nie popisuje się eleganckimi strojami, drogimi samochodami czy modnymi gadżetami. Wagony stoją właściwie już w lesie, z którego co i raz wyłaniają się dziki, dookoła pachnie sosnową żywicą, a żółty, nadmorski piasek tuż przy torach przypomina o bliskim sąsiedztwie morza, do którego mali i duzi chodzą się kąpać, nie bacząc na zimną wodę. Jeśli tylko jest pogoda, przed wagonami wyrastają leżaki i turystyczne stoliki. Jedni się opalają, inni grillują, jeszcze inni grają w siatkówkę albo w badmintona. Ktoś słucha radia, ktoś inny ogląda telewizję, bo nad dachami wagonów obowiązkowo górują anteny. Dzieci grzebią się w piasku, huśtają na skrzypiących huśtawkach. W pobliżu nie ma barów i dyskotek, więc można do woli napawać się ciszą, naprawdę odpocząć. Niektórzy tak polubili tzw. turystykę trakcyjną, że przyjeżdżają tu regularnie od 20 lat. Cenią sobie też szczególne więzi, jakie zawiązują się między uczestnikami wczasów wagonowych. Na bocznicy ludzie przyjeżdżający z całego kraju mają więcej czasu, by porozmawiać ze sobą, poznać się, opowiedzieć o sobie, swojej rodzinie, pracy, ale też razem pożartować czy ponarzekać. Czasami rozmawia się i o rzeczach całkiem poważnych: o sensie życia, Bogu, śmierci, umiejętności dostrzegania szczęścia. Podczas takich wczasów rodzą się przyjaźnie i pierwsze miłości. Ale świat wagonowych wczasów odchodzi w przeszłość. Pewnego dnia na bocznicy pojawia się ekipa, która demontuje stare wagony. Drewniane ściany zostają spalone, metalowe konstrukcje pocięte na kawałki. Po wagonach pozostaną tylko wspomnienia - wciąż żywe w pamięci tych, którzy spędzili tu niejedno lato. "Bocznica" była jednym z triumfatorów 49. Krakowskiego Festiwalu Filmowego. Nagrody Prezesa TVP S. A. otrzymali reżyserka Anna Kazejak oraz Jakub Giza za najlepsze zdjęcia. 13:45 DZIKA HISZPANIA - ODC. 1 PÓŁNOC ATLANTYCKA (WILD SPAIN / WILDES SPANIEN 1. THE ATLANTIC NORTH) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Hans - Peter Kuttler Dwuczęściowa opowieść dokumentalna o dzikiej przyrodzie Hiszpanii. To kraj, który jest jednym z najpopularniejszych miejsc wakacyjnych na świecie. Ale piaszczyste plaże i znane na całym świecie miasta to tylko jedna strona Hiszpanii. Kantabryjskie pasmo górskie na północy jest siedliskiem około 140 kantabryjskich niedźwiedzi brunatnych - największej populacji niedźwiedzi w Europie Zachodniej. Ponad linią lasu znajduje się królestwo kozicy kantabryjskiej i kolorowego pnącza. Nawet na południu Hiszpanii, bardzo popularnym wśród wczasowiczów, wciąż jest wiele nieznanych. Genety polują na zdobycz pod osłoną nocy. W ułamku sekundy europejski kameleon wystrzeliwuje swój półmetrowy język, aby złapać owady. Ale to pod wodą bogactwo zwierząt osiąga zenit z dziwnymi ślimakami morskimi i eleganckimi, błękitnymi rekinami. Odsłonimy dziką stronę regionu, który wielu uważa, że zna, ale w którym jest o wiele więcej do odkrycia. Na północy Hiszpanii kłębią się chmury nad Górami Kantabryjskimi. Wilgotne masy powietrza znad Atlantyku kumulują się nad blisko 500 - kilometrowym pasmem górskim. Hiszpania Północna nie zawsze jest słoneczna, za to dzięki częstym opadom jest obdarzona bujną, zieloną roślinnością. Góry Kantabryjskie rozciągają się od Kraju Basków na Wschodzie - po Galicię na Zachodzie. Park Narodowy Picos de Europa jest niewątpliwie jednym z najbardziej spektakularnych regionów hiszpańskich. Rozliczne rzeki i strumyki pełne życia przecinają Góry Kantabryjskie. 14:50 TWARDZIELE NA PUSTKOWIU (BADLANDS HARD ROCK, TOUGH LIVES) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2017 Reżyseria: Mike Birkhead Film dokumentalny, który przeniesie nas w serce Ameryki Północnej na tereny preriowe. W tym przyrodniczym westernie poznamy bezkresny ekosystem z pieskiem preriowym na czele. To także okazja, by przyjrzeć się bliżej tak charakterystycznemu dla tego rejonu świata bizonowi. Wyżyna w Dakocie Północnej. Każdy pas koloru na skałach opowiada o innej epoce. Siedemdziesiąt pięć milionów lat historii uformowało kolejne warstwy skalne. Siły natury nie szanują przeszłości. Wiatr i woda niszczą góry, tworząc przedziwne formy. Świat smagany wichrem i ulewą. Na pierwszy rzut oka wydaje się surową pustynią wrogą życiu. Pomiędzy poszarpanymi szczytami siły natury stworzyły rozległe doliny, które gościnnie przyjmują rośliny i zwierzęta. Mieszkańcy na swój sposób wpływają na otoczenie. Krajobraz zmienia się powoli, oni muszą działać szybko. Wiosną i latem należy mądrze gospodarować, ponieważ te pory roku szybko się kończą. Późna zima na wyżynach Dakoty Północnej. Temperatura oscyluje wokół zera. Czyżby nadchodziła wiosna? Poznamy sekrety życia twardzieli - mieszkańców tej krainy. 15:50 PRZYSZŁOŚĆ LOTNICTWA CYWILNEGO (AIR TRAFFIC) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Nadine Kuhn, Guillaume Couret Ponad 3 miliony ludzi podróżuje samolotem każdego dnia na całym świecie. Oznacza to 80 000 lotów dziennie, jeden na sekundę. Na całym świecie jest około 30 milionów lotów łączących 14 000 lotnisk. Europa jest jednym z głównych węzłów komunikacyjnych, z prawie 35% dziennym ruchem. Do 2030 r. oczekuje się 17 milionów lotów rocznie, zamiast dzisiejszych 10 milionów. Stanowi to ogromne wyzwanie dla przemysłu lotniczego, lotnisk i zarządzania ruchem. Ale jakie rozwiązania technologiczne można znaleźć, aby uniknąć przesycenia? Poznamy relację z podróży pary turystów, podróżujących z Paryża do Dubaju. Max, 25 lat i Chlo, 21 lat, wiedzą, jak spędzać wolny czas. Odkryjemy kulisy wielkich lotnisk, od wieży kontrolnej po kokpit, od bramki po wejście na pokład pasażerów i ich bagażu. Będziemy obserwować inżynierów lotniczych, którzy projektują przyszłe samoloty i systemy bezpieczeństwa. 16:55 CZTERY PORY ROKU W WENECJI (FOUR SEASONS IN VENICE / 4 SAISONS A VENISE) Serial dokumentalny, 60 min, Francja, 2017 Reżyseria: Bertrand Aguirre, Remi Cadoret Miniseria przedstawiająca najpiękniejsze miasta Europy poprzez cztery pory roku i wydarzenia, które są dla nich charakterystyczne. "Cztery pory roku w Wenecji" to opowieść o karnawale zimą, wyścigu gondoli wiosną, festiwalu filmowym latem i powodziach jesienią w Wenecji. Pokazane są najciekawsze sezonowe imprezy w tym europejskim mieście. Poznamy również samą metropolię, jej zabytki, atmosferę, mieszkańców i to, co w niej najlepsze. Obejrzymy regaty wioślarskie "Voga Longa", odwiedzimy najpiękniejsze pałace nad Canal Grande i odkryjemy kulisy Międzynarodowego Festiwalu Filmowego. Poznamy tajemnicze zakątki laguny, ostatniego mistrza szklarstwa z wyspy Murano i weźmiemy udział w słynnym karnawale. Wenecja liczy zaledwie sześćdziesiąt tysięcy mieszkańców, którzy znają się nawzajem. 18:10 MATA HARI: PIĘKNA I NIEBEZPIECZNA (MATA HARI - THE BEAUTIFUL SPY) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Jobst Knigge, Kristina Forbat Dokumentalna opowieść o legendarnej postaci, która była uosobieniem piękna i kobiecego uwodzenia. Mata Hari, urodzona jako Margaretha Zelle w Holandii, w Paryżu pojawiła się jako tancerka egzotyczna w 1905 roku. Znała siłę tajemniczości. Nie zdradzała, kim jest i skąd pochodzi. Jako kurtyzana urzekała najbardziej wpływowych mężczyzn swoich czasów. Kiedy wybucha I wojna światowa, Mata Hari podróżuje po Europie i nie zdaje sobie sprawy, że straszna wojna też ją usidla. Paryż, luty 1917 roku. Już trzy lata pierwsza wojna światowa nęka Europę. Do Pałacu Sprawiedliwości doprowadzono na przesłuchanie jedną z najsłynniejszych kobiet epoki. Zatrzymanie zaskoczyło Matę Hari. Była przekonana, że poradzi sobie w każdej sytuacji. Ta kobieta miała bliskie kontakty z mężczyznami na najwyższych stanowiskach. Kim była ta, co dziś panuje nad naszą wyobraźnią? Czy Mata Hari naprawdę zdradziła sekrety ujawniane jej przez wpływowych kochanków w chwilach słabości? Mata Hari zostaje przez Francuzów skazana na śmierć za szpiegostwo na rzecz Niemiec i powieszona w październiku 1917 r. Następnie gwiazda zamienia się w mit: najsłynniejszy i najpiękniejszy szpieg wszech czasów. Egzotyczna kusicielka Mata Hari stała się ofiarą mężczyzn, polityki międzynarodowej, ale przede wszystkim swojej własnej nonszalancji. Jej smutny koniec nie pozwala jednak o niej zapomnieć. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - HAWAJE. MAGIA PACYFIKU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 FORMOZA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Tomasz Nowak Film dokumentalny przybliżający wojskową jednostkę specjalną Formoza. Podobnie jak GROM i Jednostka Wojskowa Komandosów stanowi ona elitę Wojska Polskiego i uosabia najlepsze cechy polskiego żołnierza: profesjonalizm, poświęcenie i patriotyzm. Głównym obszarem działania komandosów Formozy jest Morze Bałtyckie. Zdolni są oni również do realizacji operacji w terenie górskim, czego dowiedli podczas misji w Afganistanie, gdzie blisko współpracowali z żołnierzami amerykańskimi. 21:10 PASZPORTY PARAGWAJU Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2019 Reżyseria: Robert Kaczmarek Film "Paszporty Paragwaju" opowiada o działalności grupy Aleksandra Ładosia, czyli nielegalnej polsko - żydowskiej struktury, zajmującej się masowym fałszowaniem dokumentów dla ratowania Żydów podczas II wojny światowej. Dotyczy to głównie okresu tzw. Akcji Reinhardt, której celem była zagłada ludności żydowskiej. "To Polacy pomogli najwięcej, polskie państwo nie mogło zrobić więcej. Przede wszystkim polskie państwo nie miało terytorium, było okupowane, więc dyplomaci i polski rząd na uchodźstwie robili, co mogli" - powiedział jeden z bohaterów filmu, Markus Blechner, konsul honorowy RP w Szwajcarii. W skład grupy wchodzili dyplomaci żydowskiego i polskiego pochodzenia, m.in. konsul Rzeczypospolitej Polskiej w Bernie w latach 1939 - 45 Konstanty Rokicki, ambasador Aleksander Ładoś, jego zastępca Stefan Ryniewicz i dyplomata Juliusz Kuehl. Należeli do niej także poseł na Sejm II RP Abraham Silberschein oraz przedstawiciel organizacji żydowskich Chaim Eiss. Paszporty krajów latynoskich, głównie Paragwaju, Salwadoru, Hondurasu, Boliwii, Peru i Haiti, chroniły swoich posiadaczy w gettach przed wywózką do niemieckich obozów zagłady. Ich właścicieli kierowano do obozów dla internowanych, gdzie pewna część z nich doczekała końca wojny. 22:20 POLMISSION. TAJEMNICE PASZPORTÓW Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2020 Scenariusz i reżyseria: Jacek Papis Dokument jest próbą rozwikłania najbardziej zagadkowych wątków tzw. akcji paszportowej, czyli działalności polskich dyplomatów w Szwajcarii i żydowskich aktywistów, którzy podczas II wojny światowej ratowali Żydów z całej Europy. Film ten skupia się przede wszystkim na losach tych, którym udało się ocaleć dzięki południowoamerykańskim paszportom, ale zarazem opowiada o tych, którzy o mały włos by ocaleli, ale niemal w ostatniej chwili zostali przez Niemców zamordowani. Głównymi interlokutorami są tu bezpośrednio Ocaleni lub ich potomkowie (tzw. drugie pokolenie), co sprawia, że film ten jest także dokumentacyjnym zapisem niezwykłych, jednostkowych losów, z których każdy właściwie nadawałby się na osobną hollywoodzką produkcję. Oprócz Ocalonych w filmie pojawiają się też historycy i badacze, próbujący dociec prawdy, podjąć niewyjaśnione dotąd kwestie i odpowiedzieć na najbardziej nurtujące pytania. 23:20 NIEPARZYŚCI - ODC. 4 Telenowela dokumentalna, 24 min, Polska, 1999 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska Zdjęcia: Piotr Sędzikowski, Wojciech Todorow, Piotr Łukasiewicz Muzyka: Bartek Straburzyński Magda startuje w eliminacjach do wyborów Miss Lubania, a Krzysztof - w konkursie na prezenterów radiowych. Pani Grażyna spotyka sie z kolejnym samotnym meżczyzną i ten nareszcie jej się podoba. Tymczasem Irena szaleje na kolejnym wieczorku zapoznawczym. Pani Ania zaś wychodzi ze szpitala, a do domu odwozi ją wnuk, który specjalnie w tym celu przyjechał z Londynu. Pani Ula z biura matrymonialnego we Wrocławiu przesyła Markowi do Chicago trzy oferty. Krzysztof przeprowadza z Jolą zasadniczą rozmowę. 23:50 OD MORZA ŚRÓDZIEMNEGO DO AFRYKI POŁUDNIOWEJ - ODC. 4. CZTERY PRAWDY O BALEARACH (FROM THE MEDITERANEAN TO SOUTH AFRICA / DE LA MEDITERRANE A L'AFRIQUE DU SUD. LES QUATRES VERITES DES BALEARES) Serial dokumentalny, 9 min, Francja, 2010 Reżyseria: Yannick Charles Seria dokumentalna, która pozwoli poznać szlak od Morza Śródziemnego aż po Południową Afrykę. Na wprost Walencji, daleko od hiszpańskiego wybrzeża, znajduje się archipelag Balearów. Skłamano nam, że wybrzeże zostało całkowicie zabetonowane? Chwileczkę. Na razie rzucamy okiem na sielskie zakątki Ibizy. Ale światowa stolica nocnych zabaw naprawdę jest tutaj. Nikt nas nie okłamał. Sąsiednią wyspą jest Formentera, na styku Europy i Afryki. W ładną pogodę widać stąd odległe o 200 km wybrzeże Algierii. Na dachach restauracji plażowych wciąż można zobaczyć modne w latach 70. symbole pokoju. Pokój i miłość na Formenterze. Warto tu przypłynąć. Na zwiedzenie wyspy wystarczy dzień. Uwaga na halucynacje: ta skała ma kształt głowy lwa. W porcie łódeczki jak dla lalek kotwiczą w krystalicznej wodzie. To stereotypowy widok Morza Śródziemnego. Turyści przypływają małymi promami. Wszystko tu jest na ludzką miarę. Przenosimy się na największą wyspę archipelagu: Majorkę. To inna bajka. 00:05 NIKT NIE POMOŻE Reportaż, 14 min, Polska, 1983 Zdjęcia: Adam Kaczanowski Kobieta ze starszą matką oraz dwójką nastoletnich dzieci od kilku lat mieszka w dwunastometrowym garażu, bez wody i prądu - taka informacja dotarła do łódzkiego oddziału Telewizji Polskiej. Tropem tym ruszył Michał Fajbusiewicz i okazało się, że przyczyną tej sytuacji jest konflikt rodzinny. Małżeństwo, po rozstaniu, nie może porozumieć się w sprawie podziału gospodarstwa rolnego, w którym wspólnie mieszkali. Sprawa trafia do sądu, ale postępowanie ciągnie się latami. Ten spór podzielił nie tylko małżonków, ale całą rodzinę. Kimś, kto liczy na szybkie rozwiązanie tego konfliktu, jest też właścicielka garażu, która zgodziła się przyjąć kobietę, ale nie spodziewała się, że do jej ogródka wprowadzi się więcej osób i że będą tam mieszkać aż tak długo. 00:25 NOTACJE - KS. BP. JAN BAGIŃSKI. KAPŁAN W CZASACH PRL - U Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2010 Autor: Krzysztof Tadej Ks. biskup Jan Bagiński ur. 31 maja 1932 r. w Kamionce. W czasie II wojny światowej świadek dramatycznych wydarzeń rzezi Polaków na Wołyniu. Doktor teologii dogmatycznej. W latach 1959 - 1976 był prefektem i wicerektorem Wyższego Seminarium Duchownego w Nysie. W latach 1985 - 2009 był biskupem pomocniczym diecezji 00:40 KRUZENSHTERN (KRUZENSHTERN) Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2008 Scenariusz i realizacja: Maciej Cuske Zdjęcia: Marcin Sauter Film Macieja Cuske, autora emitowanych w TVP dokumentów: "Kuracja", "Elektryczka", "Antykwariat", "Trzecie", pokazuje uczniów dwóch szkół morskich w Kaliningradzie odbywających szkolenie na Kruzenshternie, jednym z największych żaglowców na świecie. Ten czteromasztowy bark wybudowano w 1926 r. w Niemczech, a po II wojnie światowej został on przekazany ZSRR. Od kilkudziesięciu lat pływa jako jednostka szkoleniowa dla przyszłych marynarzy rosyjskiej floty handlowej. Twórca dokumentu rejestruje 70 - dniowy rejs szkoleniowy od momentu wyjścia w morze we wrześniu 2008 r. z Kaliningradu, poprzez krótki postój w Santa Cruz na Teneryfie, po powrót do macierzystego portu. Młodzi adepci, mający po około 17 lat, pod okiem doświadczonej załogi przechodzą prawdziwą szkołę życia, z żółtodziobów stają się mężczyznami. Opływają Bałtyk, Morze Północne i Ocean Atlantycki, poznając od podszewki ciężką służbę na morzu. Nigdy nie zapomną, gdy bark Kruzenshtern odpływał z przystani, wtedy rozpoczęła się ich wielka przygoda. Po raz pierwszy opuszczali bliskich na dłuższy czas, patrzyli na żegnających ich znajomych, rodzinę, zasmucone dziewczyny z trudem ukrywające łzy. Ale muszą trzymać fason, dumnie prężą pierś, dzielnie stawiają czoło wyzwaniu, nie okazując strachu i niepokoju, bo "przecież morze nie lubi słabych ludzi". Nastoletni kursanci są dumni, że płyną legendarnym Kruzenshternem, chlubą rosyjskiej floty, chociaż z drugiej strony zdają sobie sprawę, że kończy się beztroska młodość i swoboda, a zaczyna ciężka harówka, istny obóz przetrwania. Wiedzą, że na morzu mogą przeżyć wspaniałe przygody, ale bywa też bardzo niebezpiecznie: sztormy, wichry, wzburzone potężne fale. Z czasem wszystko jednak normalnieje, da się pokonać lęk, przywyknąć do kołysania, surowej dyscypliny i wojskowego drylu: wstawania na komendę, porannej rozgrzewki i ciszy nocnej o określonej porze. Obok zajęć teoretycznych gros czasu kursanci poświęcają na ciężkie treningi, zaprawy gimnastyczne, wyczerpujące ćwiczenia, na uczenie się, jak pomagać sobie w ekstremalnych sytuacjach. Na początku najtrudniej było wdrapać się na maszt, wejść na najwyższą reję - towarzyszył temu ogromny strach. I mogą przetrwać tylko odporni na stres, zimno, brak snu, pracę od świtu do nocy. Rejs kończy się egzaminem na pełnym morzu, który ma im przynieść przepustkę do samodzielnego życia, spełnienia marzeń o dalekich morskich wyprawach. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - CIĄG DALSZY NASTĄPIŁ Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski W tym odcinku o tytule - "Ciąg dalszy nastąpił" - to dla nas wielki dzień. Kilka miesięcy temu z podziemi dawnego banku w Krośnie wydobyliśmy ważący prawie trzy tony silnik stacjonarny, który napędzał kiedyś rezerwowy generator prądu. Milczał, bo nie był potrzebny przez prawie siedemdziesiąt lat. Został również pozbawiony wielu istotnych części. Przez cztery miesiące uczniowie i nauczyciele ze szkoły technicznej w Krośnie remontowali go. O tym remoncie opowiemy w programie i oczywiście podejmiemy próbę uruchomienia silnika. Nasza wyprawa w okolice Boguchwały i Czudca ma także za zadanie uczulić widzów na zabytki techniki, które ciągle można odnaleźć w naszym otoczeniu. Pierwszym przykładem będzie zabytkowy most - jeden z tych nielicznych ocalałych po wojnach, który został zbudowany w technice nitowania na gorąco. Dziś mało kto pamięta, że byliśmy liderami w budowie nowoczesnych mostów i że jako pierwsi zaczęliśmy je budować metodą spawania. Tę piękna kartę historii techniki przypomnimy. Pokażemy również liczącą ponad sto lat starą cegielnię i jej urządzenia techniczne. 02:10 WYPĘDZENI - LUDZIE Z FOTOGRAFII Cykl dokumentalny, 48 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Tadeusz Litowczenko Zdjęcia: Mirosław Kubiak Film opowiada o losach polskich wypędzonych, nazywanych niesłusznie przez władze komunistycznej Polski repatriantami. Ponad półtora miliona obywateli polskich z Podola, Wołynia, Nowogródczyzny i woj. wileńskiego musiało opuścić ojcowiznę i jechać w nieznane, na ziemie poniemieckie przyznane Polsce na mocy traktatów w Jałcie i Poczdamie. W przeważającej części zamieszkali oni na Pomorzu Zachodnim, ZiemiLubuskiej i na Dolnym Śląsku. Bohaterami filmu są rodziny osiedlone na Pomorzu Zachodnim. Mieszkają w okolicach Kamienia Pomorskiego, Rewala, Darłowa, Kołobrzegu i Łeby. Przed kamerami opowiadają, skąd ich wygnano, jak wyglądały początki ich nowego życia na tzw. ziemiach odzyskanych. Narratorem filmu jest historyk prof. dr Waldemar Łazuga. 03:10 ARAM Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2014 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Talczewski Aram to pseudonim Arkadiusza Rybickiego, polityka, działacza społecznego, posła. 10 kwietnia 2010 roku zginął w Smoleńsku, w drodze na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej. Miał wówczas 57 lat. 40 lat wcześniej w Stoczni Gdańskiej wykonał napis "Nie zapomnimy Katynia". Już jako siedemnastolatek rozpoczął działalność opozycyjną. Od 1979 roku był związany z Ruchem Młodej Polski, redagował czasopismo "Bratniak". W sierpniu 1980 roku współpracował ze strajkującymi robotnikami Wybrzeża, spisał 21 postulatów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. Po pamiętnym sierpniu zaangażował się w działalność NSZZ "Solidarność". Był internowany w stanie wojennym. W drugiej połowie lat 80. podjął pracę w sekretariacie Lecha Wałęsy, w końcu lat 90. został wiceministrem kultury, a potem posłem do Sejmu z ramienia PO. Razem z żoną kierował fundacją opiekującą się dziećmi autystycznymi. Mimo swoich często konserwatywnych poglądów był niezmiernie otwarty na otaczający go świat. Maniery dżentelmena potrafił łączyć z poczuciem abstrakcyjnego humoru i dystansu do pełnionych przez siebie funkcji. Zawsze kierował się zasadami, w które szczerze wierzył i wzbudzał szacunek także u osób, które niekoniecznie podzielały jego poglądy. Historia życia Arama została opowiedziana w pierwszej osobie. Wpisuje się w wydarzenia polityczne, społeczne i kulturowe, które z całą pewnością nie były mu obojętne i zostawiły ślad w jego percepcji świata. Film jest barwny i różnorodny, bo życie Arama było barwne i różnorodne. Licealista wzywający w grudniu 1980 robotników do walki o niepodległość, hipis sprzyjający obecności amerykańskiej w Wietnamie, konserwatysta uwielbiający Doorsów i Jimiego Hendrixa, prawicowiec szyjący dżinsy i chodzący w lenonówkach, opozycjonista mający tysiące pomysłów i niezmiernie aktywny w ich realizacji, delikatny i wrażliwy w relacjach międzyludzkich, twardy i bezkompromisowy w stosunku do władzy komunistycznej. Wysoki urzędnik państwowy w niepodległej Polsce, zaangażowany w powstanie ważnych projektów społeczno - politycznych potrafi stać się producentem anarchizującej emisji telewizyjnej. Aram uwielbiał opowiadać anegdoty i vice versa, jego bliscy chętnie żartowali o nim samym. Film jest rodzajem kolażu ułożonego przez rodzinę i przyjaciół.