TVP Dokument Niedziela, 27.03.2022 06:00 DZIKA POLSKA - PTASI KOCIOŁ Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Wielki kompleks stawów w okolicach Przemkowa na zachodnich rubieżach Polski to prawdziwe uroczysko. Wokół ciągnęły się jeszcze niedawno radzieckie poligony, dziś to prawdziwe odludzie. Stawy są dzikie, zarastają nadmiarem trzciny. Na otaczających je łąkach żyją rzadkie kuliki wielkie, bekasy, brodźce i czajki. Nie mógł tego nie zauważyć Marek Cieślak, dyrektor Przemkowskiego Parku Krajobrazowego, z zamiłowania ornitolog. Chcąc uchronić siedliska ptaków poprzez wykaszanie częściowo już zakrzaczonych łąk, a lustra stawów przed nadmierną inwazją trzciny, stał się propagatorem kotłów do spalania biomasy. Taki kocioł ogrzewa już siedzibę parku. Z siana i trzciny robi się tu tzw. balaty, stanowiące opał dla kotłów. Marek Cieślak nie jest zwolennikiem przerabiania trawiastej biomasy na brykiety, bo to energochłonny zabieg, ale jest orędownikiem instalowania kolejnych kotłów. W rozmowach z energetykami wyznaje jednak prostą, godną przyrodnika filozofię: "Jeżeli w pierwszym rzędzie mówią o kotle i energii - to z nimi nie współpracuję, jeżeli najpierw o przyrodzie - to tak!" 06:25 DZIKA POLSKA - CIEPŁO Z GŁĘBI KNIEI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Budynki nadleśnictwa Krynki stoją w osadzie Poczopek, w otoczeniu bujnych lasów Puszczy Knyszyńskiej na Podlasiu. Leśnemu powietrzu, jak i tutejszej przyrodzie, nie sprzyjałaby kotłownia na węgiel. Toteż w budynkach zainstalowano już pompy cieplne. Nadleśniczy Jerzy Sieradzki zapewnia, że pozwalają mu zaoszczędzić tyle, ile musiałby wydać na węgiel. Ale ma dalsze plany, m. in. wykorzystanie energii słonecznej. Na wieży przeciwpożarowej zainstalowano kamerę, która ma wykrywać dzień i noc zarzewie pożarów. Dla jej zasilania trzeba by ciągnąć przez las 2 - 3 km kabla. Zamiast tego zastosowano na wieży baterię słoneczną, dzięki której kamera przez całą dobę ukazuje obraz puszczy. W otoczeniu zabudowań nadleśnictwa istnieje ośrodek edukacyjny, i powstaje park dla dzikich, kontuzjowanych zwierząt. Obok powstaje też park energii odnawialnej, a nadleśniczy - wielki entuzjasta - zapewnia, że wkrótce zaprzęgnie w tym gospodarstwie leśnym do pracy także inne rozwiązania z zakresu energii odnawialnej, by polegać przede wszystkim na nich. 07:00 SKRZYDLATA KRÓLOWA NIEBA (EAGLE - QUEEN OF THE SKIES) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Jörn Röver Ptaki z rodziny jastrzębiowatych to drapieżniki, które jako orły pojawiają się w mitach i legendach. Mimo że znajdują się na wierzchołku piramidy troficznej, także muszą walczyć o przetrwanie i wychowanie młodych. Potężne, o różnorodnym wyglądzie, zwinne. To opowieść o niezwykłych dziejach jednego osobnika. Bieliki zwyczajne mierzą niemal metr długości; to jedne z największych latających ptaków. Skrzydła o rozpiętości 2, 5 metra unoszą sześciokilogramowe ciała. Bielik zwyczajny to mistrz przetrwania. Zimą, gdy brakuje pożywienia, poluje na dzikie ptactwo. Znamy ponad 240 gatunków ptaków z rodziny jastrzębiowatych. Unoszą się na szerokich, potężnych skrzydłach. Obserwują bacznie okolicę, a wzrok mają trzy i pół razy ostrzejszy niż my. Bieliki zwyczajne łączą się w pary na całe życie. Co roku wracają do domu. Bokaterką filmu jest samica, która dzięki sile, umiejętności dostosowania się i uporowi wyrosła na skrzydlatą królową nieba. 08:00 KATASTROFA POMPEI (THE POMPEI CATASTROPHE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2019 Reżyseria: Julien Adam, Nicolas Breneol Film dokumentalny o tragedii jaka unicestwiła życie Pompei. To mityczne miasto, symbol jednej z największych katastrof w dziejach ludzkości. Miejsce, w którym wybuch wulkanu zgładził tysiące ludzi. Obecnie każdego roku miejsce to odwiedza ponad 2 miliony turystów i spaceruje po ruinach starożytnego miasta. To właśnie tutaj 24 października 79 roku wcześnie rano mieszkańcy odczuli wstrząsy. Niestety, już po południu miasto przysypywała chmura popiołu i kamieni z wulkanu Wezuwiusz. Następnego dnia druga erupcja i tym razem magma spływająca z wulkanu doprowadza do śmiercionośnych poparzeń i tragedii. W ciągu 48 godzin zniszczone zostały okoliczne wioski i zginęło 16 tysięcy ludzi. W dokumencie grafiki komputerowe oraz eksperci z Włoch, Wielkiej Brytanii i Francji, którzy podzielą się swoją wiedzą na temat tego kataklizmu. Zobaczymy też jak Pompeje stały się jednym z najciekawszych świadectw historii rzymskiej, którą możemy obecnie oglądać. Leżą 250 kilometrów od Rzymu. To świetnie zachowane starożytne miasto ze świątyniami, domami, freskami, a nawet ciałami ludzi. Pompeje to dowód na niszczycielską działalność wulkanu, który w kilka chwil może zakończyć życie wielu ludzi. Przypominają nam o potędze wulkanów. To zagrożenie niewidoczne, ale realne, mogące pojawić się w każdej chwili i zaskoczyć nas tak, jak 24 października 79 roku. 09:05 SZETLANDZKIE WYDRY, HISTORIA PEWNEJ RODZINY (THE OTTER ISLAND / SHETLAND'S OTTERS. THE TALE OF A DRAATSI FAMILY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Jacqueline Farmer Film dokumentalny, w którym będziemy śledzić dwie młode wydry, Lenny'ego i jego siostrę, od czasu ich narodzin na bardzo dzikich i odległych Szetlandach. Będziemy świadkami tego, jak matka uczy je pływania, łowienia ryb, łapania krabów, odporności na burze i dbania o czystość cennego futra w słodkiej wodzie. Razem tworzą zwartą rodzinę. Ale stosunek matki Lenny'ego do niego zaczyna się zmieniać. Przestaje przynosić mu ryby i dzielić się z nim jedzeniem, odpycha go, a nawet zaczyna go gryźć, kiedy próbuje się do niej przytulić. Młody samiec nie ma wyboru, musi wyruszyć w podróż, chociaż nigdy wcześniej nie był sam. Ale drapieżniki i pułapki są wszędzie. Czy zdoła przetrwać? Film w selekcji na International Ornithological Film Festival of Mnigoute. 10:10 NA RATUNEK RAFIE KORALOWEJ (RESCUING CORAL REEF / A LA RESCOUSSE DES CORAUX) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2019 Reżyseria: Clemence Rabeau Rafy koralowe to podwodne oazy. Zajmują tylko dwie dziesiąte procent powierzchni dna oceanów, lecz stanowią schronienie dla jednej czwartej wszystkich istniejących gatunków fauny. Chronią również wybrzeża przed erozją i sztormami, są naturalną spiżarnią dla ludzi i umożliwiają im generowanie miliardowych zysków, za pośrednictwem rybołówstwa i turystyki. Koralowce wyglądają jak rośliny, ale należą do królestwa zwierząt i są zagrożone wyginięciem. Szacuje się, że w 2050 roku mogą bezpowrotnie zniknąć z powierzchni Ziemi. Przyczyniło się do tego globalne ocieplenie, zakwaszenie oceanów i wzrost populacji drapieżników. Sytuacja jest krytyczna, ale nie beznadziejna. Naukowcy z całego świata szukają sposobów na ocalenie koralowców. Chcą, by ten cud natury przetrwał. W laboratoriach i pod wodą rozpoczął się wyścig z czasem. Wielka Rafa Koralowa rozciąga się wzdłuż północno - zachodniego wybrzeża Australii. Ma 2300 kilometrów długości i 344 000 kilometrów kwadratowych powierzchni. To największa bariera koralowa na świecie, wyjątkowy ekosystem, w którym schronienie znalazło ponad 1500 gatunków ryb i skorupiaków. To także jedno z najbardziej zagrożonych miejsc na ziemi. Globalne ocieplenie zagraża tej symbiozie. Pod wpływem ciepła koralowce pozbywają się glonów, bieleją i obumierają. Czy w 2050 roku nadal będziemy podziwiać koralowce? W dużej mierze zależy to od nas samych. 11:10 TO NIE KONIEC ŚWIATA - EMOCJE NIE DO OPISANIA. Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2021 Autor: Anna Salawa Reżyseria: Paweł Jeż Reportaże z serii "To nie koniec świata" pokazują, że życie każdego człowieka jest wartościowe, bez względu na to, czy jest zdrowy, czy chory. Wielu ludzi może liczyć na pomoc w trudnych chwilach. Przedstawiane historie wskazują, gdzie szukać wsparcia, skąd czerpać siły na codzienne zmagania. 11:50 RECEPTA NA ŚMIERĆ (PRESCRIBING DEATH) Film dokumentalny, 54 min, Francja, 2018 Reżyseria: Sophie Przychodny Film dokumentalny o produktach farmaceutycznych na receptę, od których jednak uzależniła się niezliczona ilość pacjentów. Gdy Ameryka walczy z kryzysem opioidowym, w wyniku którego codziennie 170 obywateli umiera, prawnicy i prokuratorzy starają się położyć kres bezkarności wielkich producentów. Jak to się stało? W Midwest City, w Oklahomie, pewien lekarz rodzinny, Regan Nichols, został oskarżony o pięć morderstw za nadużywanie opioidów. Wielu uważa, że tacy lekarze ponoszą dużą odpowiedzialność za kryzys, który ogarnia teraz kraj. Silne, oparte na opium środki przeciwbólowe, takie jak Oxycontin, były tradycyjnie podawane tylko chorym na raka. Ale od połowy lat 90. zmieniono markę i agresywnie wprowadzono na rynek wszelkiego rodzaju bólu. Zapewniono pacjentów, że te wysoce uzależniające leki są całkowicie bezpieczne. Gdy niebezpieczeństwa związane z tymi tabletkami stały się oczywiste, a organy regulacyjne zaczęły ograniczać dostęp, było już za późno. Odmawiając leków na receptę, od których stali się uzależnieni i z chronicznego braku środków na leczenie uzależnienia, uzależnieni sięgnęli po narkotyki, takie jak heroina. W tym filmie śledzimy tych, którzy próbują odwrócić ten trend: uzależnieni walczą o ratunek i leczenie, prawnicy i prokuratorzy próbują pociągnąć winnych do odpowiedzialności. 12:55 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 2 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Bartosz Frątczak Roman Mikielewicz nie zadziera nosa, ale i tak na mieszkańców Wileńszczyzny patrzy z góry. On i jego trzej synowie są pilotami balonów. Zaczął latać jako jedna z pierwszych osób na Litwie, na swoim koncie ma złote medale zdobyte na mistrzostwach baloniarstwa na Litwie, Łotwie, w Polsce. Dziś prowadzi rodzinne przedsiębiorstwo "Kwiaty podniebne" i zachęca wilnian, by podobnie jak on spojrzeli na Litwę z nieco innej perspektywy. 13:25 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (120) - PERU. NIE CHCE - CIE TAM BYĆ *** Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Cejrowski Zdjęcia: Dariusz Bassel Muzyka: Wojciech Cejrowski, Cezary Makiewicz Wojciech Cejrowski prowadzi do peruwiańskiej Amazonii. Pokazuje i objaśnia, gdzie się zatrzymać. Wilgotno i nic nie wysycha, a komary latają tabunami. Co robić? I jeszcze coś dla wędkarzy - jak upolować największą rybę Amazonii, która waży tyle co cielak. 13:55 DZIKI ZACHÓD - ODC. 2. WŚRÓD GÓR (WILD WEST THE HIGH COUNTRY) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Patrick Morris Miniseria BBC Worldwide. Trzyczęściowa opowieść o Dzikim Zachodzie - legendarnej krainie westernów i kowbojów. Upalne pustynie, czerwone skały kanionów, gigantyczne śnieżne góry, skaliste wąwozy to znamy z filmów fabularnych. Fascynujące krajobrazy Ameryki Północnej. Drugi odcinek przeniesie nas do krainy niedźwiedzia grizzly, gigantycznych drzew, lodowatych zim i upalnego lata, gorączki złota i bizonów. To Sierra Nevada. Od Sierra Nevady po Góry Skaliste, wielkie pasma górskie dominują w krajobrazie Dzikiego Zachodu. Śmiałkowie żądni przygód przybyli tu w poszukiwaniu nowej ziemi, futer i złota. W tym świecie pełnym skrajności zimy są długie i ciężkie, a lata krótkie, za to urodzajne. W trakcie wciąż zmieniających się pór roku w dzikiej górskiej krainie trwa nieustanny wyścig z czasem, którego stawką jet życie. Przez pół roku górska kraina jest niedostępna. Zamiecie, głębokie śniegi, niskie temperatury czynią to miejsce wyjątkowo niegościnnym. Jednak dla niektórych mieszkańców zima to najlepszy okres w roku. Kojoty żywią się ofiarami zimy. Współpracując w grupie, mogłyby upolować jelenia wapiti. Łatwiej jednak poczekać, aż wyręczy je mróz. Zimą trzy czwarte pożywienia kojotów to padlina. Gdy tylko nadarza się sposobność, kruki i bieliki amerykańskie szybko oczyszczają kości. W górach o przetrwaniu decyduje gotowość do wykorzystania każdej okazji. Gdy zima zaczyna ustępować, wokół ukazuje się zupełnie nowy świat. Ze źródła położonego 3000 metrów n.p.m. w Górach Elk w Kolorado wypływa rosnący w siłę Oh - be - joyful Creek. Na tym rozległym terytorium spotykają się ze sobą dwa potężne pasma górskie. Bliżej wybrzeży Pacyfiku wznosi się Sierra Nevada - łańcuch górski o długości około siedmiuset kilometrów i wysokości ponad cztery tysiące metrów n.p.m. W głębi lądu, za wielkim obszarem pustynnym znajdują się Góry Skaliste: 1500 kilometrów połączonych ze sobą łańcuchów górskich, dzielących kontynent na dwie części. Na całym obszarze górskim coraz silniejsze promienie słoneczne wywabiają miejscowych mieszkańców z ich zimowych kryjówek. Sekwoje olbrzymie rosną tylko w tych górach. Te najwyższe drzewa świata osiągają blisko sto metrów wysokości. Odporne na ogień, gnicie i szkodniki, mogą żyć tysiące lat. Włóknista kora doskonale nadaje się na wyściółkę gniazda pary pełzaczy amerykańskich. Korzenie sekwoi często już kilka metrów pod ziemią napotykają twardą warstwę granitu. Dlatego rozrastają się poziomo, pokrywając nawet do pół hektara powierzchni. Nagie wysokogórskie zbocza nigdy nie obfitują w pożywienie. Ale kozłom zagrozić tu mogą tylko najbardziej zdeterminowane drapieżniki. Tylko nielicznym dane jest sprostać życiu w tej dzikiej krainie i przetrwać wszystko, co przyniosą kolejne pory roku. Tutejsi mieszkańcy uosabiają ducha gór Dzikiego Zachodu. Ostatnia, trzecia część to cudowna sceneria wybrzeża Pacyfiku. 15:00 POWRÓT CZARNEJ ŚMIERCI (RETURN OF THE BLACK DEATH) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Kenny Scott Czarna śmierć była największym koszmarem średniowiecznego świata. Czarna śmierć, łac. mors nigra, to pandemia dżumy. Zarazki zostały przyniesione do Europy z Azji Środkowej. Czarna śmierć spowodowała ogromne straty demograficzne. Szacuje się, że na dotkniętych nią obszarach zmarło w skali całej Europy, około 1/3 ludności. Film odkrywa tajemnicę, co tak naprawdę spowodowało Czarną śmierć. Czarna śmierć zabijała biednych i bogatych, starych i młodych; ofiary cierpiały na bolesne czyraki, krwawienie z uszu i czarne plamy. Świat nie widział nic podobnego, ani przedtem, ani potem. W filmie naukowcy ponownie badają szczątki, dochodząc do nowych wniosków dzięki nowoczesnej medycynie. 16:00 NAJDZIWNIEJSZA POGODA WE WSZECHŚWIECIE (THE WEIRDEST WEATHER IN THE UNIVERSE) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Davina Bristow Film dokumentalny BBC Worldwide. Poznamy zjawiska atmosferyczne - od wielkiego gradu, po tornada, burze i dewastujące wichury. Pogoda na naszej planecie jest nadzwyczajna. Ale nawet najbardziej ekstremalne warunki pogodowe na Ziemi nie mogą się równać z tymi obserwowanymi na innych planetach w naszym Układzie Słonecznym, które są oddalone miliony lat świetlnych. Poznamy najnowsze badania naukowe, zobaczymy zdumiewające i niezwykłe zjawiska pogodowe. 17:00 SIMON REEVE ODKRYWA KARAIBY - ODC. 2 (CARIBBEAN WITH SIMON REEVE) Cykl dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Sam Bagnall Simon Reeve wyrusza w podróż po Morzu Karaibskim, gdzie znajdują się jedne z najbardziej egzotycznych i kuszących miejsc na Ziemi. Region ten to tysiące wysp i tropikalne wybrzeże kontynentalne; jest on pełen historii, konfliktów, ciekawych kultur, przygód, dzikiej przyrody, uroku i kolorowych postaci. 18:00 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 3. DUNAJ Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Konrad Zagórski Prowadząca: Lena Urbańska Seria podróżnicza, niemająca wiele wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Spróbujemy wejść głębiej w tkankę społeczeństwa, zanurzymy się w bałkańskim kotle, czyli mieszance religii, wyjątkowych kultur i ich burzliwej historii. W każdym odcinku będziemy skupiać się na wybranym zagadnieniu współczesnych Bałkanów. Zagadnienia te będą przedstawione poprzez kilku lokalnych bohaterów, którzy przybliżą nam swoją kulturę i opowiedzą o swojej działalności. Jest to seria skupiająca się na człowieku, opowiadająca o regionie przez poznanie ludzi. To seria o podróżach poza utartym szlakiem. 18:25 POLSKIE DZIEDZICTWO - ODC. 2 Magazyn historyczny, 27 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Kamil Szymański Zdjęcia: Damian Szprejda, Jacek Cichocki, Mariusz Gala Prowadzący: Jarosław Łukomski Cykl dokumentalno - historyczny o polskim Dziedzictwie Kulturowym na Kresach Wschodnich, prowadzony przez Stefana Tompsona, w którym przybliżona zostaje widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Cykl prezentuje najciekawsze polskie posiadłości, usytuowane za naszą obecną wschodnią granicą. Ukazane są najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te, o których już dawno zapomniano. Autorzy przedstawiają ich historię, opowiadają o ciekawostkach i legendach i omawiają polski aspekt dotyczący prezentowanych posiadłości. Przybliżają historię Polaków na danym terenie i zachęcają każdego widza do odwiedzin miejsc polskiego Dziedzictwa Kulturowego na Kresach Wschodnich. W drugim odcinku programu Stefan Tompson zabiera nas do niewielkiej miejscowości, leżącej zaledwie 90 km od Lwowa. Wieś położona na wysokim stoku, gdzie na urwisku pasma górskiego znajduje się wyjątkowa budowla. Zamek w Podhorcach należy do najwspanialszych siedzib magnackich, jakie powstały na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. W swej długiej historii zamek związany był z wieloma wybitnymi postaciami historycznymi. 19:00 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 111 LIDZBARK WARMIŃSKI Magazyn, 21 min, Polska, 2018 Reżyseria: Agnieszka Grabarska Scenariusz: Agata Winnicka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Lidzbark Warmiński leży w malowniczej dolinie dwóch rzek. Nazywany jest warmińską Wenecją - brzegi miasta położonego nad Łyną i Symsarną łączy ponad 20 mostów i kładek. Dzięki temu wiele tutejszych zabytków podziwiać można podczas wycieczki kajakiem lub gondolą. W mieście o ponad 700 - letniej historii zachował się średniowieczny układ urbanistyczny wraz z fragmentami murów obronnych i 4 - piętrową Wysoką Bramą, jedyną spośród trzech dawnych bram wjazdowych. Ponad lidzbarskimi dachami góruje wieża XIV - wiecznego kościoła oraz Zamek Biskupów Warmińskich, jeden z najcenniejszych zabytków architektury gotyckiej w Polsce, w 2018 roku oficjalnie uznany za pomnik historii. Określany jest mianem Wawelu Północy. Przez ponad 400 lat zamek stanowił siedzibę biskupów warmińskich, gościł także wyjątkowe osobistości. Najbardziej znanym mieszkańcem był biskup Ignacy Krasicki. Mieszkał tu także biskup Łukasz Watzenrode - wuj Mikołaja Kopernika, który sprowadził go do Lidzbarka. W przełomowym odkryciu Kopernikowi pomogły czynione tutaj obserwacje nieba. Choć ton nadaje miastu bogata historia i wysokiej klasy zabytki, nie mniejszą uwagę przywiązuje się tu do korzystania z piękna natury. Nic dziwnego, że Lidzbark Warmiński przyjęty został do Cittaslow, czyli międzynarodowej sieci miast dobrego życia. Zanim rozważymy przeprowadzkę, warto odwiedzić go choć na chwilę. Nawet krótki pobyt tutaj staje się relaksującym doświadczeniem. 19:25 PORTRETY DOKUMENTALNE. - MACIEJ CUSKE Cykl dokumentalny, 29 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Cykl pod nazwą "Portrety dokumentalne", to seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem tego odcinka jest Maciej Cuske. Maciej Cuske (ur. 28 marca 1972 roku w Bydgoszczy) reżyser, scenarzysta i operator filmów dokumentalnych. W 2005 roku ukończył kurs dokumentalny w Szkole Wajdy. Jest autorem wielokrotnie nagradzanych dokumentów, wśród których największe sukcesy odnosiły: "Kuracja" (2004), "Antykwariat" (2005), "Na niebie, na ziemi" (2007), "III. Pamiętaj, abyś dzień święty święcił" (2008). Maciej Cuske skupia się na człowieku. Oczywiście konstrukcja dramaturgiczna jest przemyślana i Cuske nie zostawia widza samego sobie - prowadzi go przez opowieść, zostawiając jednak wyjątkowo dużo przestrzeni dla widza. Obserwuje twarze, drobne gesty, zamyślenia, ziewanie, czekanie, zagubienie. Z tych drobnych rzeczy składa widzom świat. Charakterystyczne dla jego twórczości jest też poczucie humoru. Nie śmiejemy się z bohaterów, ale widzowi towarzyszy pewnego rodzaju czułe rozbawienie. Czasem więcej jest rozbawienia jak w "Kuracji", innym razem więcej nostalgii jak w "Elektryczne". W każdym jednak przypadku jesteśmy bardzo blisko człowieka. Cuske daje widzowi dużo przestrzeni - pomiędzy scenami, pomiędzy rozmowami nie dzieje się nic, a dzieje się wszystko. Widz ma szansę przyjrzeć się bohaterom i czas, aby pojawiły się emocje - bardzo subtelnie, bez szantażu emocjonalnego. Cuske nie oszczędza też siebie. W "Daleko od miasta" czy "Pamiętaj, abyś dzień święty święcił" słyszymy go i widzimy. Dokładnie takiego, jakim jest - bez wybielania, bez przybierania roli. To również ciekawy zabieg - rzadko reżyser w filmie dokumentalnym zdradza swoją obecność, zazwyczaj jest zupełnie odwrotnie - im mniej widać reżysera, tym wydaje się to lepsze. Tu jedno drugiemu nie przeszkadza. Pretekstem do takich zabiegów jest bliskość bohaterów - Cuske na bohaterów swoich filmów "Daleko od miasta" i "Pamiętaj, abyś dzień święty święcił" wybrał swoich bliskich. Ostatni film Macieja Cuske "Wieloryb z Lorino" jest mocnym punktem zwrotnym w jego drodze twórczej. Poetycka, apokaliptyczna opowieść - czuła i skupiona na opowieści o człowieku. To jest stałym punktem dzieł Macieja Cuske - pokazuje świat bez znieczulenia, ale też bez oskarżania i bez oceniania. Cuske nie stawia tez. Otwiera przed widzem jakiś świat i otwiera pytania. Może najbardziej te do samego siebie. 20:10 MŁYNARSKI - PIOSENKA FINAŁOWA Film dokumentalny, 90 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Alicja Albrecht Ostatni bardzo osobisty, szczery wywiad z Wojciechem Młynarskim. Nieznane dotąd archiwalia, fotografie, teledyski, niektóre powstałe specjalnie na potrzeby filmu, przypominają najpiękniejsze jego piosenki. Film dopełnia ponad 30 wypowiedzi najbliższych przyjaciół, między innymi: Janusza Gajosa, Janusza Głowackiego, Jerzego Derfla, Janusza Senta, Włodzimierza Korcza, Ewy Bem, Janusza Stokłosy, Ireny Santor, Michała Bajora, Magdy Zawadzkiej, Krystyny Jandy, Rodziny i tych, którzy z nim tworzyli, i dla których on tworzył: wybitni kompozytorzy, aktorzy, piosenkarze. Te uczciwe opowieści o Wojtku zbudowały portret niezwykłego artysty, ale też człowieka z wyraźnym pęknięciem, zmagającego się z ludzkimi słabościami. 21:55 KAPELMISTRZE - DZIKA MUZYKA Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Tomasz Knittel Wykonawcy: Kapela Ze Wsi Warszawa, Prusinowski Kompania, Kapela Brodów, Kapela Maliszów, Tęgie Chłopy, Infidelis, Sutari, Adam Strug, Chłopcy Kontra Basia, Zawołany Skład Weselny Dokumentalny film "KapelMistrze" ma na celu rzetelną dokumentację zjawisk polskiej muzyki tradycyjnej, dlatego do udziału w projekcie zaproszono 10 najbardziej docenionych i utytułowanych zespołów pokazujących bogactwo i różnorodność tego nurtu: Kapela ze Wsi Warszawa, Kapela Brodów, Adam Strug, Tęgie Chłopy, Kompania Prusinowski, Kapela Maliszów, Chłopcy Kontra Basia, Sutari, Zawołany Skład Weselny, Infidelis. Chcemy przybliżyć muzykę ludową w formie ciekawej i inspirującej dla młodego widza: atrakcyjnych i przystępnych w odbiorze teledysków. Klipy filmowe będą realizowane na ulicach Warszawy, zderzając polską wieś z wielkomiejskim krajobrazem stolicy. 22:45 TAMTE LATA, TAMTE DNI - JERZY KISIELEWSKI Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Prowadząca: Marta Perchuć-Burzyńska Bohaterem odcinka jest dziennikarz radiowy i telewizyjny, Jerzy Kisielewski, syn znanego pisarza i felietonisty, Stefana Kisielewskiego, oraz brat tragicznie zmarłego pianisty, Wacława Kisielewskiego. Jerzy Kisielewski opowiada o dzieciństwie i dorastaniu w artystycznej rodzinie, pełnej mocnych osobowości. 23:25 KOSMOS GARAŻU (GARAGE PEOPLE / GARAGENVOLK) Film dokumentalny, 96 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Natalija Yefimkina To niesamowity widok na świat, którego nigdy nie widzieliśmy. Dokumentalna opowieść o ludziach biednych, niekochanych, w podeszłym wieku, którzy muszą gdzieś się podziać i żyć. Chowają się na całym świecie w szopach, na działkach lub w garażach. Akcja filmu toczy się w miasteczku na rosyjskiej Arktyce, w powoli umierającym ośrodku przemysłowym. Takie garaże na północy Rosji ciągną się w nieskończoność. Za ich zardzewiałymi drzwiami można znaleźć wszystko, z wyjątkiem samochodów. Te miejsca są ostoją niektórych Rosjan, znikającym punktem ponurej codzienności i sygnałem nadziei na wielkie marzenia. To jednak smutny obraz, tym bardziej, że w czasie kręcenia filmu, kilku uczestników zmarło ze starości, alkoholizmu lub choroby. Ludzie ci są niezwykli i mają o czym opowiadać. Mają bardzo ciężkie życie, ale mierzą się z nim z godnością. Rosjanie są w tym wszystkim także bardzo zabawni. To jednak bardzo czarny humor. Brutalne i ciężkie życie. To, czego nigdy się nie dowiadujemy, to czy ludzie, których widzimy, są wyrzutkami społecznymi, czy typowymi biedakami tego świata, w którym zamieszkują. Ich życie jest pokazywane głównie bez kontekstu. 01:05 NOTACJE - MARIA RYDLOWA. SZCZĘŚLIWE ŻYCIE Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2010 Autor: Krzysztof Tadej Maria Rydlowa (ur. 1924), historyk literatury, edytor. Wieloletnia redaktorka krakowskiego Wydawnictwa Literackiego. Autorka wielotomowego opracowania Listów Stanisława Wyspiańskiego (Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1979 - 1998), r edaktorka licznych publikacji (m. in. Dzienników 1955 - 1981 Mieczysława Jastruna, Nowel zebranych Władysława Orkana). Opiekunka Rydlówki - Muzeum Młodej Polski w Krakowie. Żona Jacka Rydla, wnuka poety Lucjana Rydla. 01:25 ELEKTRYCZKA Film dokumentalny, 17 min, Polska, 2005 Reżyseria: Maciej Cuske Zdjęcia: Marcin Sauter Ktokolwiek "jechał" z Wieniczką Jerofiejewem z Moskwy do Pietuszek, niewątpliwie zastanawiał się jak wygląda dziś podróż rosyjską elektryczką? Odpowiedź na pewno pomoże znaleźć dokument Macieja Cuske. Dziecko stawiające pierwsze kroki, elegant rozmawiający przez komórkę, mężczyzna z walizeczką i wiele innych postaci pozwala ukazać i przybliżyć widzom przekrój dzisiejszego społeczeństwa Rosji. 01:45 ANTYKWARIAT Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2005 Scenariusz i reżyseria: Maciej Cuske Antykwariat kojarzy się najczęściej ze spokojem odwiedzających i ciszą należną starym, pokrytym kurzem książkom. Ten jeden w Warszawie jest jednak zupełnie inny. Tu przychodzi się nie tylko po książki, które z trudem należy sobie samemu wykopać ze stert zalegających w niewielkim pomieszczeniu. Klienci to w większości bywalcy, którzy traktują antykwariat jako miejsce spotkań, rozmów, zwierzeń często wobec obcych sobie ludzi. Przybytkiem kieruje pan Krzyś. Niczym doktor wie, co boli jego klientów i czego potrzebują. Mimo swojego szorstkiego charakteru, zjednuje sobie ludzi, a rozmowy w jego książkowym królestwie toczą się od rana do wieczora. 02:30 ...BO JESTEM STĄD Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2014 Reżyseria: Grzegorz Linkowski Scenariusz: Michał Siegieda, Krzysztof Ziemiec, Grzegorz Linkowski Muzyka: Bartek Wejman Poruszający obraz poszukiwania tożsamości Warmiaków. Konstrukcję dokumentu śledczego scala postać narratora przewodnika: Krzysztofa Ziemca, znanego dziennikarza Telewizji Polskiej, który odbywa niemal detektywistyczną wędrówkę przez świat bohaterów. Przedstawia ich niesamowite historie, miejsca i dokumenty. Rozpoczyna od odkrycia tragicznych mordów w okolicach Olsztyna, dokonanych przez Armię Czerwoną w styczniu 1945 roku, odnajduje świadków tych wydarzeń, którzy mimo że ocaleli, stali się ofiarami gwałtów, przesiedleń i wywózek do Związku Radzieckiego. Poszukując przyczyn tragicznych losów tej ludności, odkrywa ich wielokulturową i niejednoznaczną tożsamość, która stała się przyczyną ich nieszczęść. Dokument pokazuje również wstrząsającą prawdę o żyjących jeszcze osobach urodzonych z gwałtów dokananych przez żołnierzy Armi Czerwonej, o tych, którzy nigdy nie poznają swojej tożsamości. Film powstał dzięki wsparciu finansowemu Muzeum Bitwy pod Grunwaldem. 03:40 DOTKNIĘCIE ANIOŁA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2015 Reżyseria: Marek Tomasz Pawłowski Czy był możliwy inny scenariusz holocaustu? Czy w Auschwitz - Oświęcimiu można było uratować tysiące Żydów ze Śląska, zanim powstała idea najokrutniejszego z obozów śmierci? Czy historia Żydów w Polsce mogłaby potoczyć się pod okupacją hitlerowską inaczej, gdyby świat zachodni nie odniósł się do nich z tak szokującą obojętnością? Henryk Schoenker, syn ostatniego przewodniczącego Gminy Żydowskiej w Oświęcimiu ujawnia światu nieznaną historię tragicznej szansy emigracji Żydów. Zanim zrodziła się idea obozu Auschwitz - Birkenau, jesienią 1939 roku powstało w mieście Biuro Emigracji Żydów do Palestyny. Założył je na rozkaz niemieckich władz wojskowych Leo Schoenker, ojciec bohatera filmu. Tysiące ludzi w nadziei na ratunek ściągały ze Śląska do zwykłego miasteczka Oświęcim. Schoenker zawezwany do Berlina do Eichmanna składał sprawozdanie z wielką wiarą i konkretnym planem międzynarodowego działania. Niestety, wskutek obojętności świata idea legalnej emigracji legła w gruzach. Dziś Henryk wraca w ruiny rodzinnej rezydencji, które niosą echa tamtych wydarzeń. Zdjęcia do filmu były nagrywane w autentycznych wnętrzach Oświęcimia, Krakowa, Wieliczki, Bochni i Tarnowa. Większość z budynków uległa zniszczeniu w kilka miesięcy potem. Miejsca ważne dla historii zdążyły jeszcze oddać świadectwo minionych wydarzeń. Sam bohater filmu jest od czasu wojny kompletnie głuchy. "Straszliwe dźwięki mojego dzieciństwa zamknęły się we mnie jak w muszli. Pewnie dlatego straciłem słuch, abym nie mógł o nich zapomnieć" - mówi w filmie Henryk Schoenker krocząc po śladach sześcioletniej gehenny wojennej. W filmie wcielili się w postacie z przeszłości zawodowi aktorzy oraz liczni mieszkańcy Oświęcimia. Wszyscy musieli być podobni do pierwowzoru prawdziwych postaci, więc casting trwał wiele miesięcy. Grający rolę tytułowego Anioła zapuszczał siwe włosy i brodę przez rok. Przyczynę dziwacznego wizerunku utrzymywał w tajemnicy przed bliskimi. Wirtuoza skrzypiec Birnbauma zagrał prawdziwy skrzypek Oświęcimia. Dzieci oprócz talentu musiały się wykazać nadzwyczajnym hartem ducha w skrajnie trudnych warunkach atmosferycznych. W filmie po raz pierwszy na ekranie ożyją tzw. archicollage. Autorski wynalazek reżysera Marka Tomasza Pawłowskiego oraz grafika Roberta Manowskiego jest nowym, artystycznym sposobem przywoływania minionych wydarzeń.