TVP Historia                         Środa, 23.03.2022


Zmiany z dnia 09.03.2022
w stosunku do raportu z dnia 02.03.2022

(dodano pozycję programową)
10:35 JANOS ESTERHAZY. NIEWYMAZANA HISTORIA

Dokument fabularyzowany, 58 min, Polska, 2021
Reżyseria: Grzegorz Kubaszko
Scenariusz: Grzegorz Kubaszko
Zdjęcia: Marcin Pawełczak, Dariusz Panza, Jaap Arrien, Rafael Samanez
Wykonawcy: Krzysztof Rapp

Wzruszająca, burzliwa i tragiczna historia węgierskiego hrabiego Janosa Esterhazy ' ego, syna Elżbiety Tarnowskiej, 
wnuka rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego, wychowywanego w polskim domu i polskiej kulturze. 
Losy hrabiego, który po zmianie granic, po traktacie w Trianon nagle został mieszkańcem Słowacji i wziął na swoje barki 
walkę o losy wszelkich mniejszości narodowych, a podczas wojny uratował wielu Polaków i polski majątek (zarówno dobra 
kultury, jak i finansowe Banku Polskiego, które trafiły na Węgry), sam przemycił na Węgry gen. Sosnkowskiego i w swoim 
domu organizował konspiracyjne spotkania polskich polityków i wojskowych w czasie II wojny. Jego losy nadawałyby się 
na serial, obrazujący historię Europy Środkowej od końca I wojny do czasów reżimu komunizmu. 
Po wojnie za ujawnianie zbrodni stalinowskich, na czele z katyńską, został wywieziony do Moskwy na Łubiankę i w 1946 r. 
skazany na wiele lat łagrów i pracy w fabryce porcelany, która odebrała mu resztki zdrowia. Do 1957 r. przebywał 
w 11 więzieniach - - także we Lwowie, potem w Czechosłowacji - od Pilzna po Leopoldov, zmarł w Mirovie, w najcięższym 
więzieniu dla więźniów politycznych, a jego prochów nie wydano rodzinie aż do 2017 r.! 
W filmie wystąpili: prof. Arkadiusz Adamczyk, Imre Molnar, o. Paweł Cebula, b. minister spraw zagranicznych Czech 
Karel Schwarzenberg, prosto z Nowego Jorku Abraham Foxman, który w imieniu amerykańskiej Ligi Przeciw Zniesławieniom 
(AntiDefamation League) uhonorował Esterhazy ' ego pośmiertnie nagrodą im. Jana Karskiego. Zaś po węgierskich 
i słowackich ścieżkach Janosa Esterhazy ' ego oprowadza widza Michał Zabłocki, znany bohemista, dziennikarz 
i reportażysta.