TVP Kultura Wtorek, 22.03.2022 08:30 WĘDROWIEC POLSKI Reportaż, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Agnieszka Żmijewska, Krzysztof Koehler Wykonawcy: Krzysztof Koehler (prowadzący) Nasz przewodnik po Polsce udaje się do Biecza, który do połowy XVI wieku był jednym z większych miast w Polsce. Biecz był miastem królewskim i ośrodkiem terenowej władzy administracyjnej, sądowniczej i wojskowej od XII wieku aż do 1783 roku. Z Bieczem na trwałe związana jest legenda o szkole katów. Z Biecza udajemy się do Kąśnej Dolnej, gdzie odwiedzamy Dworek Paderewskiego. Prowadzący Krzysztof Koehler próbuje spełnić swoje marzenia, aby przenieść się w czasie, bodaj na krótką chwilę, przeżyć ułamek historii, chwile walki, poczuć siłę odwagi i woli. Rozmawia na temat bitwy pod Gorlicami. W swojej wędrowce poszukuje również śladów i porzuconych dawnych pozostałości po wydobyciu ropy naftowej w tym rejonie. Cykl programów, którego celem jest przybliżenie historii, tradycji, kultury różnych regionów Polski. Prowadzącym ten niekonwencjonalny kulturalny przewodnik po Polsce jest poeta, literaturoznawca i krytyk literacki Krzysztof Koehler. 09:10 BIG BANG Komedia science fiction, 89 min, Polska 1986 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Kondratiuk Zdjęcia: Włodzimierz Precht Muzyka: Eugeniusz Rudnik Aktorzy: Ludwik Benoit, Zofia Merle, Janusz Gajos, Zdzisław Kozień, Bożena Dykiel, Franciszek Pieczka, Roman Kłosowski, Iga Cembrzyńska i inni - Wujek, nalot jest! Ufo zlądowało! Na wujka polu się rządzą! - Co za jedne? - A ja wim, co one za jedne? Z nieba są. Wujek sam obaczy, obada sprawę na miejscu... Pomimo tej zachęty ani wujek, ani inni bohaterowie filmu Kondratiuka nie wykazują nadmiernej ochoty do "obadania sprawy". Fakt tak niezwykły, jak wylądowanie kosmitów na pobliskim polu przyjmują z zadziwiającym fatalizmem. Dla mazowieckich chłopów ważne jest nie tyle, jak wyglądają "obcy", ale jak ich godnie przyjąć. W chałupie zaczyna się zatem narada. Nie widać śladu strachu, czy większych emocji, związanych z bądź co bądź niezwykłą sytuacją. Dla Mietka Wrońskiego, Janka, Naukowca, Staśka Skrzypka i sklepowej Zosi przybycie kosmitów to przede wszystkim... dobra okazja do wypitki. A jak wiadomo, alkohol rozwiązuje języki. Zaczynają się długie Polaków rozmowy. Za kanwę scenariusza posłużyła Andrzejowi Kondratiukowi jego własna sztuka "Koniec ery Menelików". Podobnie jak we "Wniebowziętych", "Czy jest tu panna na wydaniu" i "Klubie profesora Tutki" reżyser ujawnił tu spory talent do portretowania polskich przywar, dziwactw, śmiesznostek i słabości. Pomimo braku realizacyjnego rozmachu (film często przypomina spektakl Teatru TV), "Big Bang" wciąż ogląda się znakomicie. Zasługa to doskonałych dialogów, ponadczasowego komizmu i rewelacyjnego aktorstwa. W obsadzie znalazły się same znakomitości, które w tym wypadku w pełni potwierdziły swą markę. Prototypami bohaterów byli autentyczni chłopi z zaprzyjaźnionej z reżyserem mazowieckiej wioski, co niewątpliwie pomogło Kondratiukowi nadać każdej postaci indywidualny, niepowtarzalny rys. "Big Bang" został ciepło przyjęty zarówno przez widownię, jak i krytykę. Realizatorzy otrzymali liczne nagrody w kraju i za granicą, m.in. Złoty Ekran (Janusz Gajos i Andrzej Kondratiuk) oraz Złotą Syrenkę. 11:00 PRZEPROWADZKI - ODC. 7/10 - NICZYJ PORTRET Serial historyczno-obyczajowy, 53 min, Polska 2001 Reżyseria: Leszek Wosiewicz Scenariusz: Cezary Harasimowicz Zdjęcia: Krzysztof Ptak, Piotr Śliskowski, Jacek Januszyk Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Kinga Preis, Krzysztof Banaszyk, Maja Ostaszewska, Leon Charewicz, Krzysztof Pieczyński, Wiktor Zborowski, Olaf Lubaszenko, Krystyna Tkacz, Konrad Jakoniuk, Oktawian Kuc, Krzysztof Gaduła - Zawratyński i inni Rok 1926. Nadchodzi czas kryzysu. Zarówno w państwie, jak i w firmie i rodzinie Szczygłów. Celina, wciąż nie mogąc przeboleć straty męża, a teraz jeszcze przemijającej młodości, coraz częściej zagląda do kieliszka. Towarzysz wspólnych popijaw, malarz Kuśmider, właśnie kończy portret prezydenta Wojciechowskiego. Brakuje mu jednak pieniędzy na przewiezienie dzieła do gmachu Sejmu. Celina prosi Czesława o pomoc. Tymczasem w Warszawie wybuchają zamieszki. Celina, która jest świadkiem strzelaniny pomiędzy zwolennikami prezydenta i Józefa Piłsudskiego, doznaje szoku. Widząc jej stan, Czesław podejmuje się przetransportować portret "na krechę". Kuśmider, dowiedziawszy się, że wojska Piłsudskiego zyskują przewagę, szybko przemalowuje twarz Wojciechowskiego na oblicze marszałka. Frak, niestety, pozostawia nienaruszony i podczas transportu fałszerstwo wychodzi na jaw. Zdesperowany artysta w ostatniej chwili przerabia więc obraz na modłę kubistyczną. 12:05 PRZEPROWADZKI - ODC. 8/10 - STEINWAY ORDYNATA Serial historyczno- obyczajowy, 53 min, Polska 2001 Reżyseria: Leszek Wosiewicz Scenariusz: Cezary Harasimowicz Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Kinga Preis, Krzysztof Banaszyk, Maja Ostaszewska, Leon Charewicz, Olgierd Łukaszewicz, Wiktor Zborowski, Olaf Lubaszenko, Łukasz Nowicki, Tomasz Sapryk, Maciej Kozłowski, Agnieszka Dygant, Maciej Karpiński, Mirosław Jękot i inni Rok 1929. W firmie i rodzinie Szczygłów wszystko układa się znakomicie. Kiedy jedni się bogacą, inni muszą tracić. Do tych ostatnich należy książę Dowgiałło. Arystokrata wszakże się nie poddaje. Chcąc poprawić swoją sytuację finansową, planuje wielkie, lecz bardzo ryzykowne przedsięwzięcie. Zamierza uzyskać gwarancję zobowiązań finansowych, przyjmując kontrahenta w urządzonym z przepychem pałacyku w Alejach Ujazdowskich. Najpierw jednak musi przetransportować swój dobytek z majątku w Ośnieżu do stolicy. W tym celu prosi Szczygła o przeprowadzkę... na kredyt. Czesław godzi się, a ordynat - kiedy już urządza się w pałacyku - zaprasza go wraz z rodziną na wystawne przyjęcie z udziałem m.in. Hanki Ordonówny i Bolesława Wieniawy - Długoszowskiego. Tak efektowna oprawa robi wrażenie na kontrahencie, w wyniku czego Dowgiałło zarabia okrągłe 150 tysięcy dolarów. Cóż z tego, skoro następnego dnia dochodzi do krachu na Wall Street i czek, który otrzymał książę, okazuje się bez wartości. 13:30 MAESTRO ANGRY BIRD (SINGING WITH ANGRY BIRD) Film dokumentalny, 83 min, Korea Połudn./Indie, 2016 Reżyseria: Hyewon Jee Scenariusz: Jesper Osmund Dokument opowiada o niezwykłym projekcie Jae - Changa Kima, nauczyciela muzyki o przydomku Angry Bird, który prowadzi chór dla dzieci z najuboższych dzielnic indyjskich miast. Dyrygent zaprasza do współpracy także ich sceptycznych rodziców. Dzięki tej inicjatywie odkrywamy, jak ogromną rolę odgrywa muzyka w życiu wzajemnych relacjach międzyludzkich. 17:50 OWSZEM MAZOWSZE - ODC. 7 Magazyn, 20 min, Polska, 2020 Reżyseria: Adam Strug Scenariusz: Adam Strug Cykl "Owszem Mazowsze" opowiada o ludziach żyjących na Mazowszu. To, co ich łączy, to twórczy obłęd, niezależnie od koniunktury lub dekoniunktury. Adam Strug, polski śpiewak i instrumentalista, autor piosenek, dziennikarz w swoim autorskim programie przybliża widzom niezwykłe postaci. Bohaterami odcinka są Sonia Wronkowska i Łukasz Kozak Sonia Wronkowska jest absolwentką muzykologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i studentką informatyki na Polsko - Japońskiej Akademii Technik Komputerowych. Pracę w Bibliotece Narodowej rozpoczęła w 2013 roku na stanowisku młodszego bibliotekarza w Zakładzie Zbiorów Muzycznych. W latach 2017 - 2019 pełniła funkcję kierownika Pracowni Rozwoju Polony (Zakład Zbiorów Cyfrowych), a następnie kierownika Pracowni Systemów IT (Zakład Technologii Informatycznych). Brała udział w realizacji projektów Omnis i Patrimonium jako product owner. Zainicjowała współpracę technologiczną BN z szeregiem instytucji i konsorcjów. Łukasz Kozak to mediewista, ekspert od technologii i mediów. Twórca najpopularniejszych w sieci przeglądów zbiorów zdigitalizowanych (m.in. Discarding Images i Stare obrazki ze zwierzętami). Autor promocyjnego sukcesu Polony z lat 2013 - 2015 (nominacja do nagrody Gwarancje Kultury 2015), prelegent na konferencji TEDxWarsaw 2014, kurator działu digitalizacji na konferencji Digital Cultures. Współpracował z licznymi instytucjami kultury i placówkami naukowymi w zakresie nowych mediów, technologii i wykorzystania zasobów cyfrowych. Od 2017 roku kurator programu muzycznego Festiwalu Nowe Epifanie. W Programie 2 Polskiego Radia, współprowadzi pierwszą polską audycję mediewistyczną "Kryzys wieku średniego". Autor licznych prac naukowych i popularyzatorskich, recenzent wykonań i nagrań muzyki dawnej, wykładowca. Związany z Biblioteką Narodową, ściśle współpracuje z Pracownią Rozwoju Polony przy tworzeniu nowych rozwiązań dla bibliotek cyfrowych. 20:00 FESTIWAL W SALZBURGU 2020 - "ELEKTRA" RICHARDA STRAUSSA (SALZBURG FESTIVAL 2020: ELEKTRA) Tragedia muzyczna, 119 min, Austria/Niemcy, 2020 Reżyseria: Krzysztof Warlikowski Wykonawcy: Franz Welser - Most, Wiener Philharmoniker, Wiener Staatsopernchor, Ausrine Stundyte, Asmik Grigorian, Michael Laurenz, Derek Welton "Elektra" Richarda Straussa wystawiona przez Krzysztofa Warlikowskiego na otwarcie 100. edycji słynnego Festiwalu w Salzburgu. 22:15 DO DZIEŁA Magazyn, 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jarosław Rybicki Scenariusz: Justyna Melonowska Erotyzm. Tematem odcinka będą rozważania o erotyzmie, miłości i uczuciach. Rozmówca Justyny Melonowskiej, dr Michał Gołębiowski zastanowi się nad relacjami: erotyzm a uroda, erotyka a pornografia. Spróbuje odpowiedzieć na pytanie, czy erotyka ma wymiar etyczny? Jaka jest zależność między erotyzmem a wiernością. Rozmowa oparta na literaturze (m.in. Stefan Żeromski "Dzieje grzechu", Erskine Caldwell "Poletko Pana Boga", William Faulkner "Azyl", Michel Foucault, "Historia seksualności", Jules Guyot, "Brewiarz miłości doświadczalnej". 01:05 MŁODA POLSKA - THE CAVE Film fabularny kinowy, 26 min, Polska, 2017 Reżyseria: Kamil Krukowski Scenariusz: Kamil Krukowski Zdjęcia: Piotr Matysiak Aktorzy: Bartłomiej Firlet, Ewa Szykulska, Dorota Naruszewicz Trzydziestoletni Paweł chciałby się uniezależnić, ale na przeszkodzie stoi jego skomplikowana relacja z matką (źródło: PISF) 01:50 PANORAMA KINA POLSKIEGO - NIC ŚMIESZNEGO Komediodramat, 91min, Polska 1995 Scenariusz i reżyseria: Marek Koterski Zdjęcia: Bogdan Stachurski Muzyka: Bernard Kawka Aktorzy: Cezary Pazura, Ewa Błaszczyk, Maciej Kozłowski, Marek Kondrat, Henryk Bista, Jerzy Bończak, Wojciech Wysocki, Grażyna Trela, Krzysztof Kowalewski, Zbigniew Buczkowski i inni Filmy Marka Koterskiego niełatwo poddać gatunkowym klasyfikacjom. Reżyser bowiem potrafi umiejętnie żonglować konwencjami. Raz bliżej mu do groteski i awangardy ("Dom wariatów" 1984), kiedy indziej znów "skręca" w kierunku komediodramatu z domieszką czarnego humoru i kina psychologicznego ("Życie wewnętrzne" 1986, "Porno" 1989, "Dzień świra" 2002). Wszystkie dotychczasowe filmy Koterskiego mają jednak wspólny motyw. Jest nim duchowy upadek człowieka, próba opisu i analizy przyczyn jego wewnętrznej degrengolady, na zewnątrz objawiającej się rozpadem więzi rodzinnych i niemożnością autentycznego zaangażowania w związek uczuciowy. Bohaterowie Koterskiego to zwykle jednostki "wydrążone", wyobcowane, utożsamiające potrzeby emocjonalne z fizycznymi popędami, najczęściej seksualnym. Podobnie jest w "Nic śmiesznego". Główny bohater, Adam Miauczyński, to reżyser filmów pornograficznych. Został nim w nadziei zdobycia sławy i bogactwa. Jednak mija już czterdziestka, a młodzieńczym marzeniom wciąż daleko do realizacji. Przez długi czas Miauczyński był tylko drugim reżyserem, na dodatek nieustannie wyrzucanym z pracy za nieudolność. Zamiast luksusowego samochodu i podróży po świecie ma dziesięcioletniego "malucha" i od dwudziestu lat mieszka w mieście, którego serdecznie nienawidzi. Z powodzeniem u płci przeciwnej też nie jest najlepiej. Wszystkie atrakcyjne dziewczyny, które przechodzą przez jego łóżko, to byłe przyjaciółki kumpla. Co zaś do miłości "na całe życie", to właśnie się z nią rozwiódł. Złośliwy los sprawił wszakże, że nadal mieszkają razem. Jakby tego nie było dość, Adam nie może się pocieszyć nawet szczęśliwym dzieciństwem. Jako noworodek zbyt długo leżał w szpitalu w mokrej pieluszce, w wyniku czego obtarł sobie nogi do krwi. Ślady pozostały do dziś. Jego matka, nie mogąc znieść, że nie ma córki, ubierała malca w dziewczęce fatałaszki. Wszystkie te niewesołe myśli przychodzą Miauczyńskiemu do głowy... w prosektorium. Teraz, jako trup może spojrzeć z dystansu na całą swą żałosną egzystencję. Monolog wewnętrzny rozpoczyna od smutnej konstatacji: "Nie spotkało mnie w życiu nic śmiesznego". Część krytyki porównywała film Koterskiego do słynnego "Zezowatego szczęścia" Andrzeja Munka. Miauczyński pod wieloma względami przypomina Piszczyka. Podobnie jak on jest wiecznym pechowcem, którego ambicje są wprost proporcjonalne do nieudacznictwa. Jego groteskowo - humorystyczne perypetie również kryją głębsze treści, dotyczące polskich przywar, kompleksów i ograniczeń. Jeden z krytyków pisał: "Nic śmiesznego" jest przede wszystkim filmem bardzo polskim. O naszym malkontenctwie, o niemożnościach, o marazmie inteligenta, który nie potrafi znaleźć sposobu na życie i liczy, że dobrobyt i szczęście spłyną mu w ręce same. Koterski śmieje się z wszystkiego i wszystkich. Z absurdalnej rzeczywistości wokół, ze środowiska filmowego, z siebie samego. "Nic śmiesznego" to pewnie trochę i rozliczenie z jego własnym życiem, z jego tęsknotami i marzeniami. Rozliczenie bardzo gorzkie, pomimo salw śmiechu, które co chwila wybuchają na sali". 03:35 KINO NOCNE - WALERIA I TYDZIEŃ CUDÓW (VALERIE A TYDEN DIVU) Film poetycki, horror surrealistyczny, 73 min, Czechosłowacja, 1970 Reżyseria: Jaromil Jires Scenariusz: Ester Krumbachova, Jaromil Jires Zdjęcia: Jan Curik Muzyka: Lubos Fiser Aktorzy: Jaroslava Schallerova, Jan Klusak, Josef Abrham, Jiri Prymek, Petr Kopriva, Helena Anyzova, Karel Engel, Jirina Machalicka, Martin Wielgus Film na podstawie powieści Vitezslava Nezvala. Jaromilowi Jiresovi udało się stworzyć dziwnie sugestywny, surrealistyczny poemat wizualny. Zwraca uwagę wyrazista stylizacja, rozróżnienie postaci za pomocą kostiumów i symboliki kolorów, a z drugiej strony niepokojąca dysproporcja między obrazem a dźwiękiem. Film wiernie podąża za akcją książki. Baśniowa historia pełna jest imaginacji erotycznych czternastoletniej bohaterki. Motywy seksualne, wynurzające się z podświadomości, mieszają się z wampiryczną historią o cenie wiecznej młodości. Oczekiwanie, strach i pragnienie przeplatają się w tej historii nakreślonej w kolorach lata i jesieni. Reżyser specjalnie wybiera zaskakujące zakończenie, które podkreśla dekadencką nutę filmu.