TVP Dokument Poniedziałek, 04.04.2022 06:00 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - NAJWYŻSZY STOPIEŃ ZASILANIA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Tatrzańskie schronisko w Dolinie Pięciu Stawów Polskich, położone najwyżej ze wszystkich tutejszych schronisk, cierpiało zawsze energetyczną biedę. Nic dziwnego, skoro nawet dla wytrawnego górskiego piechura jest trudno dostępne. O podłączeniu go do sieci energetycznej nie można tu - i chyba całe szczęście - nawet marzyć. Od lat działała chałupniczym sposobem skonstruowana turbina wodna, ale oparty o nią system oświetlania schroniska jest kulawy, a i z ogrzewaniem budynku kiepsko. Projekt remontu schroniska ma tę sytuację radykalnie zmienić. Oświetlenie, ogrzewanie, a także zagospodarowanie ścieków i odpadów ma być nowoczesne, czyli ekologiczne i tak powiązane z przyrodą, że aż dla postronnych niezauważalne. Nowa turbina wykorzysta spadek wody w 200 - metrowym wodospadzie, powstałym między stawami położonymi na różnych poziomach. Musi to jednak robić tak, by nie zakłócić naturalnych stosunków wodnych w dolinie. Tym bardziej że strumień, z którego czerpie energię, ostatecznie zasila też w wodę słynną tatrzańską Siklawę. Pobór wody przez turbinę ma być więc odpowiednio monitorowany, a całość projektu pozostaje pod ścisłym nadzorem Tatrzańskiego Parku Narodowego. Wszystkie urządzenia mają być instalowane tak, by nie zakłócały krajobrazu, a schronisko zachowało swój tradycyjny, wysokogórski charakter. Ten wątek jest dla ekipy "Dzikiej Polski" szczególnie wartościowy i interesujący. 06:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 4 ZAMEK W BARANOWIE SANDOMIERSKIM Magazyn, 21 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Filip Nowicki, Jacek Banach Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedza zamek w Baranowie Sandomierskim. Z uwagi na swój przepiękny dziedziniec obiekt ten jest nazywany małym Wawelem. Chodzi o arkadowe krużganki przypominające te krakowskie. Ale Baranów ma też własne, unikatowe elementy, jedyne w swoim rodzaju. Opowiedzą o nich miejscowi przewodnicy. Wokół zamku rozciągają się przepiękne ogrody. Na tarasach stworzono geometryczny ogród włoski z kwaterami roślin. Poniżej na terenie dawnego sadu owocowego istnieje ogród angielski. Niektóre rosnące tu drzewa to pomniki przyrody, na przykład dwa tulipanowce, z których jeden liczy około 200 lat. W maju i czerwcu można zobaczyć, jak rosną na nich tulipany. Zamek w Baranowie to pozostałość po kulturze sarmackiej w Polsce. Dociekliwy prowadzący zapyta, na czym polegała jej specyfika. 07:00 TAJEMNICE LODOWCÓW PATAGONII (THE HIDDEN GLACIERS OF PATAGONIA / LE MYSTERE DES GLACIERS DE PATAGONIE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Carolina Lutenberg Film dokumentalny, który przeniesie nas do Patagonii w Ameryce Południowej. Zespół odkrywców podejmuje ważną misję udokumentowania ostatnich ukrytych lodowców tego rejonu świata. Dzieląc się swoimi najnowszymi odkryciami naukowymi na temat lodowców Argentyny i ich coraz szybszym wycofywaniem się spowodowanym globalnym ociepleniem, dwóch glacjologów (Lucas i Pierre) dalej demonstruje, w jaki sposób nowe innowacyjne eksperymenty pozwoliły im lepiej opanować monitorowanie lodowców. Uzupełnieniem są piękne zdjęcia Nicolasa, fotografa przyrody, którego celem jest udokumentowanie niesamowitej natury Patagonii przez obiektyw aparatu i pomoc w zwiększeniu świadomości o potrzebie jej ochrony. Na miejscu spotykają Amerykankę, która będzie ich przewodnikiem podczas tej podróży. Lubiąca przyrodę i konie, porzuciła wygodne amerykańskie życie i zamieszkała w Patagonii, aby w pełni zrealizować swoją pasję. Przeżyj przygodę i piękno, gdy ten wyjątkowy zespół odkrywców zabiera nas do innego świata - dalekiego od cywilizacji - ucząc nas nie tylko doceniać nieograniczone cuda Patagonii, ale także jak pogoda wpływa na lodowce i jak możemy współpracować, aby ją zachować dla przyszłych pokoleń. 08:05 GENERACJA ALGORYTM (GENERATION ALGORITHM / DER GROE UMBRUCH - WIE KÜNSTLICHE INTELLIGENZ UNSER LEBEN VERÄNDER) Film dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Tilman Wolff, Ranga Yogashwar Film dokumentalny o postępie technologicznym i rozwoju sztucznej inteligencji (AI). Wraz z tym postępem pojawiają się nowe możliwości, które wkrótce wpłyną na większość aspektów naszego życia. Co nas czeka w przyszłości? W jaki sposób sztuczna inteligencja zmieni nasz świat pracy, społeczeństwo i codzienne życie? Dziennikarze naukowi Ranga Yogeshwar i Tilman Wolf odwiedzają czołowych światowych ekspertów w tej dziedzinie, aby znaleźć odpowiedzi na nurtujące nas pytania. 09:00 NIEZWYKŁA ZWIERZĘTA. ŚWINIE (AMAZING PIGS) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania/Austria, 2018 Reżyseria: Matt Hamilton Film dokumentalny o niezwykłych ssakach, pozornie dobrze nam znanych, ale mających mnóstwo tajemnic. Brudne? Chciwe? Leniwe? Jakie naprawdę są świnie? Na pewno są bardzo inteligentne, mają ostre zmysły i żyją w prawie każdym środowisku na świecie, a jest ich obecnie około 2 miliardy. Film zabiera widzów w zaskakującą, zabawną i fascynującą podróż od parujących od gorąca dżungli w Indonezji do zamarzniętych bezkresów Syberii. Już nigdy nie spojrzymy na świnie tak samo. Poznamy świnie, które żyją na odległych Bahamach, gdzie pływają. Ciekawe jak się tu dostały? Opowieść o pływających świniach w raju to opowieść o wszystkich świniach. Ponieważ świnie; czy są dzikie czy domowe wiedzą jak przetrwać. Mają wiele niezwykłych zdolności, które my ludzie wykorzystaliśmy. W tym procesie nieświadomie pomogliśmy jeszcze bardziej zwiększyć zasięg i populacje. W filmie pokazano ciekawe eksperymenty i opowieści z natury. Silny węch jest wyjątkowo ważny dla dzika zwanego łowcą trufli we Francji. Wysoki poziom inteligencji pomaga świniom domowym pamiętać drogę przez labirynt; podczas gdy dziki guziec jest wystarczająco sprytny, aby dostrzec wzajemne korzyści płynące z relacji z mangustą. 10:05 SIMON REEVE ODKRYWA KARAIBY - ODC. 3 (CARIBBEAN WITH SIMON REEVE) Cykl dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Sam Bagnall Simon Reeve wyrusza w podróż po Morzu Karaibskim, gdzie znajdują się jedne z najbardziej egzotycznych i kuszących miejsc na Ziemi. Region ten to tysiące wysp i tropikalne wybrzeże kontynentalne; jest on pełen historii, konfliktów, ciekawych kultur, przygód, dzikiej przyrody, uroku i kolorowych postaci. 11:05 TO SIĘ NADAJE DO TV - ŻONA DLA ROLNIKA - POWRÓT DO SIENIAWKI Reportaż, 28 min, Polska, 1984 Autor: Krzysztof Boberski, Jacek Zacharski Ponowna wizyta z kamerą we wsi Sieniawka, w województwie dolnośląskim, gdzie możemy śledzić perypetie trzech młodych rolników szukających żony: Kazimierza Niżyńskiego, Jana Minerowicza i Leszka Dąbrowskiego. Ich losy przedstawione zostają na tle ogólnych dylematów trapiących młodzież wiejską, która często musi wybierać między pracą w mieście a objęciem gospodarstwa po rodzicach, a także na tle problemów dotykających polskie gospodarstwa rolne. Z reportażu dowiadujemy się m.in. o wymaganiach stawianych przez bohaterów swoim przyszłym żonom oraz o ich majątku, którym próbują skusić płeć przeciwną. Przedstawiono początek ich historii oraz obecną sytuację, dwa lata po nakręceniu pierwszego materiału. Bohaterowie odnoszą się do scen sprzed kilkudziesięciu miesięcy, komentując swoje obecne życie. 11:40 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 3. DUNAJ Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Konrad Zagórski Prowadzący: Lena Urbańska Seria podróżnicza, niemająca wiele wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Spróbujemy wejść głębiej w tkankę społeczeństwa, zanurzymy się w bałkańskim kotle, czyli mieszance religii, wyjątkowych kultur i ich burzliwej historii. W każdym odcinku będziemy skupiać się na wybranym zagadnieniu współczesnych Bałkanów. Zagadnienia te będą przedstawione poprzez kilku lokalnych bohaterów, którzy przybliżą nam swoją kulturę i opowiedzą o swojej działalności. Jest to seria skupiająca się na człowieku, opowiadająca o regionie przez poznanie ludzi. To seria o podróżach poza utartym szlakiem. 12:10 POLSKIE DZIEDZICTWO - ODC. 3 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Yuliya Yukhymets Zdjęcia: Damian Szprejda, Jan Sojka, Bartosz Zaręba Prowadzący: Stefan Tompson Cykl dokumentalno - historyczny o polskim Dziedzictwie Kulturowym na Kresach Wschodnich, prowadzony przez Stefana Tompsona, w którym przybliżona zostaje widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Cykl prezentuje najciekawsze polskie posiadłości, usytuowane za naszą obecną wschodnią granicą. Ukazane są najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te, o których już dawno zapomniano. Autorzy przedstawiają ich historię, opowiadają o ciekawostkach i legendach i omawiają polski aspekt dotyczący prezentowanych posiadłości. Przybliżają historię Polaków na danym terenie i zachęcają każdego widza do odwiedzin miejsc polskiego Dziedzictwa Kulturowego na Kresach Wschodnich. W trzecim odcinku Stefan Tompson zabiera nas na zachodnią Ukrainę, gdzie spotyka się Podole i Wołyń. To malownicze miejsce leży na wielkim, europejskim dziale wodnym. Przepływają tu rzeki, które dopływają zarówno do Morza Bałtyckiego, jak również do Morza Czarnego. Między dwoma pasmami wysokich wzgórz leży nieduże miasto o nazwie Krzemieniec. Na przestrzeni lat stało się ono ważnym, polskim ośrodkiem kulturowym oraz oświatowym i zyskało miano ''Aten Wołynia''. Miasto, w którym urodził się polski wieszcz, Juliusz Słowacki. 12:50 PRZEDSZKOLANDIA - ODC. 15 Telenowela dokumentalna, 25 min, TVP 2002 Scenariusz i reżyseria: Barbara Pawłowska Zdjęcia: Józef Szymura Opracowanie muzyczne: Grzegorz Martecki Starszaki i średniaki jadą na wycieczkę do Puszczy Kampinoskiej. Mają zwiedzać muzeum, w którym znajduje się kolekcja wypchanych dzikich zwierząt, a w lesie będą szukać św. Mikołaja. Są mile zaskoczone, kiedy go spotykają. Nie wszyscy jednak się cieszą: Paweł - indywidualista nie przyjmuje od niego lizaka. Wprawdzie wierzy w istnienie św. Mikołaja, ale uważa, że tego prawdziwego nikt nie może zobaczyć, więc ten widzialny musi być fałszywy. W Mikołaja nie wierzy Wiktoria, której rodzice są świadkami Jehowy. Dziewczynka dyskutuje na ten temat z Dagmarą. Dagmara obchodzi właśnie imieniny. Organizuje oryginalne przyjęcie tylko dla dziewczynek, które dostają do dyspozycji piękne kreacje, prawdziwe buty na obcasie, kapelusze, biżuterię. Każda może się przemienić w prawdziwą damę. Zuchy "piszą" obrazkowe listy do Mikołaja, zawierające listę prezentów, które każdy z nich chciałby otrzymać. Proszą o różne rzeczy: od lalek Barbie i pokemonów, po życzenia w rodzaju: żeby rodzice się nie kłócili, żeby babcia wróciła z nieba, bo bardzo mi jej brakuje itp. 13:20 PRZEDSZKOLANDIA - ODC. 16 Telenowela dokumentalna, 22 min, Polska, 2002 Scenariusz i reżyseria: Barbara Pawłowska Temat tego odcinka to: Święty Mikołaj i Boże Narodzenie. Dzieci wyruszają na wycieczkę do Puszczy Kampinoskiej. Spacerują po lesie i szukają Mikołaja, wszyscy są bardzo przejęci. Tylko Paweł jest nadąsany, bo nie wierzy, że można spotkać Świętego Mikołaja. Nagle między drzewami dzieci dostrzegają czerwony płaszcz. Znajdują wreszcie Mikołaja, który obdarowuje je lizakami i rozmawia. Ale Paweł się nie odzywa. Ucieka i nie chce wrócić. Zmęczone dzieci zasypiają w końcu w autokarze i śnią o prezentach. W przedszkolu pod choinką znajdują prezenty. W domach trwają przygotowania do świąt. Karolina rozmawia z pływającym w wannie karpiem, że nie zje go nigdy w życiu. 13:50 WŁADCY PRZESTWORZY (KINGS OF THE SKY / LES MAITRES DU CIEL) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Veronique Anne, Erik Lapied Film dokumentalny o dwóch orłach, które urodziły się na wielkim klifie. W ten sposób rozpoczyna się historia, dzięki której ruszamy podróż polegającą na odkrywaniu dzikiej przyrody w górach. Za sprawą niezwykle przenikliwych zmysłów orzeł może przechytrzyć świstaki, kozice i koziorożce, stawić czoło swojemu rodzajowi, triumfować w starciu z rywalami i przetrwać zimę. Ten piękny, drapieżny ptak, ma prawie 3 metry rozpiętości skrzydeł. Kręcony przez 7 lat film, opowiada o życiu królów nieba. Zabiera nas w niesamowitą podróż powietrzną, której tłem są majestatyczne Alpy. 14:55 PERU - KRAINA SKRAJNOŚCI - LAS DESZCZOWY AMAZONII (PERU: EXTREME PLANET. 1. AMAZON RAINFOREST) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Reżyseria: Jean - Thomas Renaud Miniseria dokumentalna o przyrodzie Peru. To dzieło jednego z najlepszych fotografów przyrody na świecie, Cyrila Ruoso. To pełna przygód podróż przez trzy najbardziej ekstremalne ekosystemy na naszej planecie: nieprzenikniony las deszczowy Amazonki, górskie drapacze chmur w Andach i pustynne równiny wybrzeża Pacyfiku w Peru. Ekipa filmowa podąża ze wschodu na zachód, co daje wyjątkową okazję do odkrywania wspaniałych krajobrazów i bogatych różnorodnością życia zwierząt i roślin, które zdołały dostosować się do warunków ekstremalnego klimatu upału, wilgotności, wysokości, zimna lub suszy. Podczas poszukiwania rzadkich gatunków spotykają się z naukowcami i będą odkrywać, co łączy te trzy ekosystemy ze sobą. Odc. 1 Las deszczowy Amazonii; Odc. 2 Andy i Altiplano; Odc. 3 Wybrzeże Pacyfiku 16:00 PUŁAPKI KONSUMENCKIE - ODC. 1 SŁODKA POKUSA (CONSUMERS TRAPS 1. IN A SUGAR RUSH / VERBRAUCHERCHECK EP. 1 DIE ZUCKERFALLE) Serial dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Andrea Eder, Christine Grabner Nasze zdrowie i środowisko to kwestie, które dotyczą nas wszystkich. Ale trudno jest znaleźć wiarygodne informacje na te tematy ze względu na wszystkie plotki, półprawdy i manipulacje, które je otaczają. Uniemożliwiają konsumentowi odróżnienie faktów od mitów. W tym filmie autorzy dążą do wyjaśnienia różnych kwestii, zadając pytania typu: czym jest dla nas rosnące spożycie cukru? Jakie skutki ma dla nas uporczywe dbanie o higienę lub nadmiar używanych tabletek? Czy różne skutki uboczne są nadal niedoceniane? W jaki sposób można żyć bardziej ekologicznie? Osobiste historie i relacje ekspertów wyjaśniają dżunglę mitów dotyczących zdrowia i środowiska. W odcinku pierwszym będzie mowa o słodkich pokusach. O tym, że konsumujemy za dużo cukru, ale także o tym, że trudno to nawet kontrolować, gdyż cukier ukryty jest w bardzo wielu produktach. Dowiemy się, jak nadmiar cukru działa na nasze zdrowie i samopoczucie. Co radzą specjaliści? 16:55 LUDZKIE ŚCIEŻKI. ODC. 1 MAROKO, MUZYCZNA PODRÓŻ (THE PATH OF MEN EP. 1 MOROCCO, A MUSICAL JOURNEY) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2019 Reżyseria: Donat Lefebvre, Jeremie Saint Jean Seria dokumentalna, która łączy odkrycia geograficzne, historyczne, kulturowe i socjologiczne z mitycznymi drogami eksplorowanymi przez poszukiwaczy przygód lub przez cywilizacje i wędrownych kupców. Przedstawia perspektywę rozwoju cywilizacji na przestrzeni kilkuset lat i odzwierciedla ewolucję przyrody i ludzkości na całym świecie. Odcinek pierwszy to muzyczna podróż przez Maroko. W Maroku muzyka jest wszędzie: na ulicy, w kawiarniach, na ślubach. Towarzyszy zabawom, obrzędom religijnym. Dlatego wszyscy Marokańczycy na co dzień obcują z muzyką. Zwykle muzyki słucha się na żywo, ale nowoczesność zrewolucjonizowała odbiór. Coraz częściej widać ludzi ze słuchawkami na uszach. Zapewne brak przemysłu muzycznego sprawia, że Maroko jest krainą koncertów i festiwali, na których muzyce zawsze towarzyszy taniec. Marokańska muzyka zadziwia różnorodnością stylów. 17:55 SEKRETY KATEDRY NOTRE - DAME (THE SECRETS OF NOTRE DAME / LES SECRETS DE NOTRE DAME) Film dokumentalny, 57 min, Francja, 2017 Reżyseria: Sabine Paccini Film dokumentalny o słynnej gotyckiej katedrze Notre - Dame i jej sekretach. Część filmu to portret katedry, którą poznają turyści, zwiedzając stolicę Francji, a jest ich około 13 milionów rocznie. Druga część opowiada o jej sekretach związanych ze skarbami, relikwiami, kluczami, które mają prawo trzymać wyłącznie upoważnione do tego osoby. Poznamy rytuał otwierania miejsc niedostępnych dla zwykłego śmiertelnika, m. in. skarbca katedralnego, w którym znajduje się relikwiarz drzewa Krzyża Świętego oraz wiele innych bezcennych przedmiotów. Słynąca ze swoich rzygaczy, rozsławiona przez Victora Hugo, paryska katedra Najświętszej Maryi Panny należy do najczęściej odwiedzanych zabytków świata: przez jej mury przewija się 14 milionów turystów rocznie. Arcydzieło gotyckiej architektury nie zatraciło swojego wymiaru duchowego i sakralnego: co dzień odprawiano pięć mszy. Przez całą dobę, siedem dni w tygodniu 70 - osobowa grupa pracowników i wolontariuszy nie ustawała w wysiłkach, by miejsce zachowało swój szczególny charakter i atmosferę. W drodze wyjątku otworzyli wrota katedry przed ekipą Sabine Pacini. Ten film pozwoli nam poznać Notre - Dame taką, jakiej do tej pory nie oglądaliśmy i co przez długi czas będzie niemożliwe, bo jak wiadomo 15 kwietnia 2019 około godz. 18:50 w świątyni wybuchł pożar, który spowodował ogromne zniszczenia, m.in. doszło do zawalenia się dachu i iglicy katedry, co zostało zarejestrowane na taśmie filmowej. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - CAPRI I JEJ SIOSTRY. WYSPY ROMANTYCZNE (FLAVORS. CAPRI ET LES ILES ROMANTIQUES) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 PORTRETY DOKUMENTALNE. - MARIA DŁUŻEWSKA Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Cykl pod nazwą "Portrety dokumentalne" to seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Bohaterką tego odcinka jest Maria Dłużewska. Maria Krystyna Dłużewska urodziła się 26 września 1951 w Kielcach pracuje jako reżyser, scenarzystka, aktorka, dziennikarka. Jest także autorką pięciu książek. W okresie PRL - u była aktywną działaczką opozycji antykomunistycznej. W 1972 ukończyła Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Warszawie. Przez 10 lat pracowała jako aktorka w kilku teatrach. Od września 1980 należała do NSZZ Solidarność. Współorganizowała Msze za Ojczyznę i Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej. W stanie wojennym prowadziła Teatr Poniedziałkowy w Ursusie. Kolportowała podziemne wydawnictwa. Była redaktorem i autorką tekstów Radia Solidarność. Od 1984 do 1988 r. działała w Solidarności Walczącej. Po roku 1989 pracowała jako dziennikarz w tygodnikach "Spotkania" i "Solidarność". W latach 90 - tych zajęła się tworzeniem filmów dokumentalnych, których obecnie ma w swoim dorobku ponad 40 jako scenarzystka, reżyser i producent. Jej filmy, które zostały wyróżnione nagrodami to: "Zablokowani", "Seans". "Wycieczka", "Degrengolada w Teatrze Domowym", "Polacy", "Pogarda", "Ksiądz", "Krótkie popołudnie na Mazurach". 20:40 KRÓTKIE POPOŁUDNIE NA MAZURACH Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2018 Reżyseria: Maria Dłużewska Zdjęcia: Bartłomiej Maj Muzyka: Jan Krzysztof Kelus Film o Janie Krzysztofie Kelusie i jego żonie Urszuli Sikorskiej "Kubie". To ballada o mądrym, trudnym i spełnionym życiu, a może przede wszystkim o miłości? Magia, która otacza tę parę, polega chyba na ich umiejętności niezwykle uważnego, przenikliwego obserwowania świata i ludzi, na żelaznym systemie wartości, a przede wszystkim na niezwykłej potrzebie wolności. Kuba i Janek idą przez życie, które jednocześnie jest zapisem najnowszej historii Polski, bardzo po swojemu, dokonując co chwilę wyborów zdawałoby się szalonych, na ogół pod prąd obowiązujących właśnie mód i trendów. W zalewie pojawiających się możliwości zawsze decydują się na pójście swoją drogą, choćby była zarośniętą, wyboistą ścieżką dla większości z nas prowadzącą donikąd. Kuba i Janek potrafią jednak czasem ogromnym wysiłkiem oczyścić ten trakt i zamienić w piękną, prostą drogę. 21:40 ZORZA II NAD GDAŃSKIEM Cykl dokumentalny, 45 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maria Dłużewska W czasie licznych pielgrzymek do Polski i innych krajów o tradycji katolickiej papież Jan Paweł II niezmiennie spotykał się z gorącym przyjęciem zgromadzonych tłumów. Należny szacunek okazywano mu nawet w krajach prawosławnych i muzułmańskich jako głowie suwerennego państwa i przywódcy religijnemu. Wśród prawie dwóch i pół tysiąca spotkań w 135 państwach było tylko jedno, na którym nie usłyszał braw ani okrzyków sympatii. Przeciwnie zgromadzona publiczność odwróciła się doń plecami. Takiego przyjęcia papież doświadczył w swojej ojczyźnie. Miało to miejsce 12 VI 1987 r. w Gdańsku pod Pomnikiem Poległych Stoczniowców. 22:35 BITWA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Maria Dłużewska Zdjęcia: Bartłomiej Maj Student malarstwa - Ireneusz Rolewski porywa się na coś zupełnie szalonego - chce wykonać pierwszą wierną kopię "Bitwy pod Grunwaldem" Jana Matejki (w skali 1:1). Zadanie wykraczające poza wyobrażenia zwykłego śmiertelnika nie jest pierwszą bitwą, do której musiał stanąć nasz bohater. Jest wychowankiem domu dziecka w Strobowie pod Skierniewicami, żyje niezwykle skromnie, nie ma stałych dochodów ani sponsorów. Przeciwności losu tylko wzmagają jego determinację w dążeniu do realizacji wyznaczonych celów i umacniają w przekonaniu, że warto żyć dla spraw wyższych. Kamera śledziła go przez dwa lata, obserwowała wszystkie etapy powstawania kolejnych fragmentów dzieła (z racji na rozmiar oryginału kopia powstaje w kilkunastu częściach, które na koniec zostaną ze sobą zszyte), od rozpięcia płótna na krośnie, poprzez jego gruntowanie metodami znanymi Matejce, wytwarzania farb według starych recept, nanoszenie pierwszych kresek, po transport gotowych fragmentów z Warszawy do Łodzi zwiniętych na rurach kanalizacyjnych. Niezwykle uzdolniony artysta okazuje się człowiekiem silnym duchem i zarazem bardzo empatycznym. 23:40 "DEGRENGOLADA" W TEATRZE DOMOWYM Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2006 RScenariusz i reżyseria: Maria Dłużewska Historia jednego ze spektakli Teatru Domowego. Był listopad 1984 roku. Aktorzy z Teatru Powszechnego w Warszawie: Andrzej Piszczatowski, Maciej Szary, Bogdan Szczesiak, Zygmunt Sierakowski, Piotr Machalica oraz Maria Dłużewska - wówczas już nie pracująca na etacie w żadnym teatrze - wybrali się do Wrocławia aby zagrać tam dwa, oczywiście nielegalne, spektakle "Degrengolady", sztuki czeskiego dramaturga dysydenta, Pawla Kohouta. W tym czasie we Wrocławiu odbywał się Festiwal Sztuk Współczesnych, w ramach którego Teatr Powszechny prezentował "Kartotekę" Różewicza, występowali w niej niemal wszyscy aktorzy Teatru Domowego. Spektakle nielegalne miały odbyć się 19 listopada, a oficjalne festiwalowe przedstawienia "Kartoteki" było zaplanowane na 20 listopada. Z zaplanowanych dwóch przedstawień nielegalnej "Degrengolady" udało się aktorom zagrać zaledwie połowę pierwszego. Dalej już spektakl włączył się w brutalną rzeczywistość stanu wojennego, a aktorzy do końca nie wiedzieli, czy występują w farsie, czarnej komedii, czy jak mówi jeden z uczestników prawdziwym amerykańskim horrorze, a może - jak mówi inny, wszystko co stało się potem było czystej wody happeningiem. Ostatnie minuty filmu to już klasyczny dramat z zupełnie zaskakującą pointą. Zaskakującą zarówno widza, jak i aktorów: drugie dno granej w listopadzie 1984 roku "Degrengolady" ujawniło się w listopadzie 2006 roku podczas kręcenia zdjęć do filmu. 00:10 ŚLIZGIEM DO NIEBA Film dokumentalny, 15 min, Polska, 1985 Reżyseria: Jacek Bławut Filmowy portret Waldemara Marszałka - sześciokrotnego mistrza świata i trzydziestotrzykrotnego mistrza Polski w sportach motorowodnych. To opowieść sportowca o jego dramatycznych przeżyciach podczas zawodów (między innymi o bardzo niebezpiecznym wypadku). Autorem filmu jest Jacek Bławut. 00:30 NADOLE Reportaż, 18 min, Polska, 1978 Scenariusz: Zbigniew Bożyczko Zdjęcia: Janusz Sztajkowski Zawiła historia pomorskiej miejscowości Nadole nad Jeziorem Żarnowieckim, przez którego środek przebiegała w 1919 roku granica między Polską a Rzeszą. Linia graniczna sytuowała Nadole po stronie niemieckiej. Po zdecydowanym proteście mieszkańców, Międzynarodowa Komisja Demarkacyjna przyznała Nadole Polsce. Jednak przez cały okres międzywojenny Nadole nie miało z Polską żadnego połączenia lądowego. Granica biegła przez środek jeziora. Wieś była odcięta od lądu, otoczona niemieckimi terenami. Jedyna droga była przez jezioro. Największy rozwój miejscowości nastąpił na początku lat 70. XX wieku, ze względu na budowę Elektrowni Jądrowej Żarnowiec. 00:55 NOTACJE - ANNA POLONY. POGROBOWIEC Cykl dokumenatlny, 10 min, Polska, 2011 Autor: Maria Nockowska Anna Polony, znakomita aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna. Urodziła się w 1939 roku w Krakowie. Po ukończeniu krakowskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej występowała w teatrze im. Juliusza Słowackiego, a następnie związała się ze Starym Teatrem, gdzie stworzyła swoje najlepsze kreacje teatralne. Przede wszystkim w spektaklach Konrada Swinarskiego, a także w przedstawieniach Andrzeja Wajdy, Jerzego Jarockiego, Jerzego Grzegorzewskiego i wielu innych. 01:10 RUSKA POLKA Film dokumentalny, 52 min, Polska 2008 Scenariusz i reżyseria: Piotr Nesterowicz Zdjęcie: Adam Fręśko, Kola Nesterowicz, Łukasz Starek, Krzysztof Kadłubowski Rejon Puszczy Białowieskiej w województwie podlaskim zamieszkuje głównie białoruska mniejszość prawosławna. Żyją tu również rodziny katolickie, ale skali tego regionu to one stanowią mniejszość. Miejscowa ludność ma pochodzenie białoruskie, ukraińskie, ale wszyscy mają polskie obywatelstwo. W tym rejonie, gdzie obok siebie są położone trzy gminy: Czyże, Dubicze Cerkiewne i Orla, nie było dotąd kościoła katolickiego. Dopiero w ostatnich latach budynek miejscowej starej szkoły w Orli przeznaczono do przebudowy na ten cel. To właśnie niewielka Orla, licząca około tysiąca mieszkańców, jest przedmiotem zainteresowania twórcy dokumentu. Kamera pokazuje sielski widok typowej polskiej wsi: urokliwe drewniane zabudowania, pola, lasy, na łąkach leniwie pasące się krowy, a w górze dumne bociany. Do 1941 r. , kiedy w Orli Niemcy utworzyli getto, ponad 90 procent tubylców stanowiła ludność żydowska. Obecni mieszkańcy wsi są w większości wyznania prawosławnego i żyją w symbiozie z nielicznymi tu katolikami. W dokumencie zostały przedstawione obie społeczności widziane oczami dzieci. 10 - letnia Justyna jest uczennicą czwartej klasy, pochodzi z prawosławnej rodziny. Jej rówieśnik Mateusz jest jedynym katolikiem w klasie. Nie przeszkadza to jednak szkolnym kolegom w utrzymywaniu bliskich kontaktów: przyjaźnią się, spędzają razem czas, dzielą się wiedzą na temat swojej kultury, obrzędów religijnych i wierzeń. Uczą się o tym także w szkole. Mateusz jest ministrantem w kościele i czasem zaprasza na mszę prawosławnych kolegów. Sam też chodzi z nimi do cerkwi prawosławnej, słucha modlitw odprawianych w liturgicznym języku cerkiewnosłowiańskim. Kiedy nastaje zima, dzieci z niecierpliwością czekają na Gwiazdkę. Najpierw w kościele katolickim ubierają choinkę, śpiewają kolędy. Prawosławne święta, które też celebrują razem, przypadają dwa tygodnie później, 6 stycznia. Prawosławna Wielkanoc to Pascha i również obchodzi się ją później niż w Kościele katolickim. Co cztery lata Wielkanoc i Pascha wypadają jednak w tym samym czasie. Mimo dzielących ich różnic ludność wyznania prawosławnego i katolickiego żyje w Orli w harmonii i zgodzie, szanując nawzajem swoją religię, pielęgnując własne tradycje. 02:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PAMIĘĆ ODNALEZIONA ODC. 254 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Pamięć odnaleziona. Dziś, mówiąc o odnalezionych nazwiskach, na myśli mamy nazwiska żołnierzy poległych w bitwie I Wojny Światowej pod Nową Słupią. Wspólnie z członkami Świętokrzyskiej Grupy Eksploracyjnej zajmiemy się porządkowaniem cmentarza, ale nie tylko. Po porównaniu archiwaliów z rzeczywistością okazuje się, że dziesięciu żołnierzy pochowano pod omyłkowo zamienionymi tablicami. Zechcemy naprawić ten błąd, pamiętając, iż są rodziny, które ciągle szukają miejsca spoczynku swych krewnych. 02:40 KOCHANA CÓRECZKO Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2017 Reżyseria: Ewa Żmigrodzka, Krzysztof Zwoliński Scenariusz: Krzysztof Zwoliński, Ewa Żmigrodzka Muzyka: Tadeusz Woźniak Film opowiada historię kartek pocztowych i listów, które były wysyłane z getta warszawskiego do Londynu. Listy musiały jednak przejść bardzo długą drogę - najpierw były przesyłane do Portugalii, a dopiero potem do Londynu. W czasach wojny był to jedyny sposób przekazywania matce informacji o tym, co dzieje się z córką w tych niespokojnych czasach. Wzruszająca historia o bezinteresownej pomocy w komunikowaniu się matki i córki. 03:40 CZY WARTO BYŁO TAK ŻYĆ Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Alina Czerniakowska Filmowa opowieść Aliny Czerniakowskiej o Stanisławie Sojczyńskim "Warszycu" (rocznik 1910), dowódcy i twórcy Konspiracyjnego Wojska Polskiego, największego ugrupowania wojskowego po wojnie do walki z komunistycznym zniewoleniem. Sojczyński do końca pozostał nieprzejednany i wierny wyznawanym ideałom. Po okrutnym śledztwie został skazany przez Sąd Wojskowy w Łodzi na karę śmierci. Wyrok wykonano w lutym 1947 r. Sojczyński miał wówczas zaledwie 37 lat. Nie wiadomo nawet, gdzie został pochowany.