TVP Dokument Wtorek, 05.04.2022 06:00 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - PTASI KOCIOŁ Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Wielki kompleks stawów w okolicach Przemkowa na zachodnich rubieżach Polski to prawdziwe uroczysko. Wokół ciągnęły się jeszcze niedawno radzieckie poligony, dziś to prawdziwe odludzie. Stawy są dzikie, zarastają nadmiarem trzciny. Na otaczających je łąkach żyją rzadkie kuliki wielkie, bekasy, brodźce i czajki. Nie mógł tego nie zauważyć Marek Cieślak, dyrektor Przemkowskiego Parku Krajobrazowego, z zamiłowania ornitolog. Chcąc uchronić siedliska ptaków poprzez wykaszanie częściowo już zakrzaczonych łąk, a lustra stawów przed nadmierną inwazją trzciny, stał się propagatorem kotłów do spalania biomasy. Taki kocioł ogrzewa już siedzibę parku. Z siana i trzciny robi się tu tzw. balaty, stanowiące opał dla kotłów. Marek Cieślak nie jest zwolennikiem przerabiania trawiastej biomasy na brykiety, bo to energochłonny zabieg, ale jest orędownikiem instalowania kolejnych kotłów. W rozmowach z energetykami wyznaje jednak prostą, godną przyrodnika filozofię: "Jeżeli w pierwszym rzędzie mówią o kotle i energii - to z nimi nie współpracuję, jeżeli najpierw o przyrodzie - to tak!" 06:35 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 5 TWIERDZA MODLIN Magazyn, 21 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jacek Banach, Wojciech Chlebek Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek rusza do Modlina. Zarówno król szwedzki Karol Gustaw, Napoleon Bonaparte jak i rosyjski car zauważyli, że istnieją w tym miejscu doskonałe warunki do zbudowania twierdzy obronnej. Dzięki temu w Modlinie powstała przepiękna i rzadko już spotykana architektura wojenna. Co ciekawe, jej detale architektoniczne mogą konkurować z tymi z najpiękniejszych pałaców. Modlin był miejscem, w którym rozgrywało się wiele ważnych w historii Polski konfliktów zbrojnych. Był też pierwszym portem wojennym II RP, założonym w 1918 roku przez Józefa Piłsudskiego. Nadal jest najlepiej zachowaną budowlą obronną w kraju. A w Europie może z nim konkurować jedynie francuskie Verdun. 07:00 RAJSKIE WYSPY WIDZIANE Z NIEBA - ODC. 9 MARTYNIKA Z LOTU PTAKA (PARADISE ISLANDS FROM THE SKY / LES ILES PARADISIAQUES VUES DU CIEL. VOL AU - DESSUS DES COTES DE MARTINIQUE) Serial dokumentalny, 11 min, Francja, 2009 Reżyseria: Yannick Charles Seria filmów dokumentalnych opowiadających o najpiękniejszych, egzotycznych wyspach świata. W odcinku dziewiątym udamy się na Martynikę. Niektórzy nie odróżniają Wysp Karaibskich. Mylą im się Grenadyny z Grenadą, a Dominika z Dominikaną. Ale kto zobaczy Martynikę, nie pomyli jej z żadną inną. Fakt, że roślinnością i górami trochę przypomina sąsiednią Dominikę. Ale rozsiane w górach miasteczka bardziej przypominają Szwajcarię, gdyby nie to niebo o zachodzie słońca. Nad Martyniką góruje wulkan Montagne Pelee, co znaczy dosłownie Łysa Góra. To wyspa ludzi dzielnych i upartych, którzy potrafią zapomnieć o przeszłości, zakasać rękawy i budować przyszłość. Niewolnictwo, huragany, erupcje wulkanu... Nieszczęść było bez liku. Na ciepłych jeszcze zgliszczach znowu rozkwitało życie. Wybrzeże tonie w blasku zachodzącego słońca. Mijamy Schoelcher. A to stolica - Fort de France, rodzaj Neapolu Karaibów, zwłaszcza pod względem ruchu samochodowego. Wschodnie wybrzeże w niczym nie przypomina północnego. Tu fale mkną pchane wiatrem znad otwartego oceanu. 07:15 PERU - KRAINA SKRAJNOŚCI - LAS DESZCZOWY AMAZONII (PERU: EXTREME PLANET. 1. AMAZON RAINFOREST) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Reżyseria: Jean - Thomas Renaud Miniseria dokumentalna o przyrodzie Peru. To dzieło jednego z najlepszych fotografów przyrody na świecie, Cyrila Ruoso. To pełna przygód podróż przez trzy najbardziej ekstremalne ekosystemy na naszej planecie: nieprzenikniony las deszczowy Amazonki, górskie drapacze chmur w Andach i pustynne równiny wybrzeża Pacyfiku w Peru. Ekipa filmowa podąża ze wschodu na zachód, co daje wyjątkową okazję do odkrywania wspaniałych krajobrazów i bogatych różnorodnością życia zwierząt i roślin, które zdołały dostosować się do warunków ekstremalnego klimatu upału, wilgotności, wysokości, zimna lub suszy. Podczas poszukiwania rzadkich gatunków spotykają się z naukowcami i będą odkrywać, co łączy te trzy ekosystemy ze sobą. Odc. 1 Las deszczowy Amazonii; Odc. 2 Andy i Altiplano; Odc. 3 Wybrzeże Pacyfiku 08:20 PUŁAPKI KONSUMENCKIE - ODC. 1 SŁODKA POKUSA (CONSUMERS TRAPS 1. IN A SUGAR RUSH / VERBRAUCHERCHECK EP. 1 DIE ZUCKERFALLE) Serial dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Andrea Eder, Christine Grabner Nasze zdrowie i środowisko to kwestie, które dotyczą nas wszystkich. Ale trudno jest znaleźć wiarygodne informacje na te tematy ze względu na wszystkie plotki, półprawdy i manipulacje, które je otaczają. Uniemożliwiają konsumentowi odróżnienie faktów od mitów. W tym filmie autorzy dążą do wyjaśnienia różnych kwestii, zadając pytania typu: czym jest dla nas rosnące spożycie cukru? Jakie skutki ma dla nas uporczywe dbanie o higienę lub nadmiar używanych tabletek? Czy różne skutki uboczne są nadal niedoceniane? W jaki sposób można żyć bardziej ekologicznie? Osobiste historie i relacje ekspertów wyjaśniają dżunglę mitów dotyczących zdrowia i środowiska. W odcinku pierwszym będzie mowa o słodkich pokusach. O tym, że konsumujemy za dużo cukru, ale także o tym, że trudno to nawet kontrolować, gdyż cukier ukryty jest w bardzo wielu produktach. Dowiemy się, jak nadmiar cukru działa na nasze zdrowie i samopoczucie. Co radzą specjaliści? 09:10 WŁADCY PRZESTWORZY (KINGS OF THE SKY / LES MAITRES DU CIEL) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Veronique Anne, Erik Lapied Film dokumentalny o dwóch orłach, które urodziły się na wielkim klifie. W ten sposób rozpoczyna się historia, dzięki której ruszamy podróż polegającą na odkrywaniu dzikiej przyrody w górach. Za sprawą niezwykle przenikliwych zmysłów orzeł może przechytrzyć świstaki, kozice i koziorożce, stawić czoło swojemu rodzajowi, triumfować w starciu z rywalami i przetrwać zimę. Ten piękny, drapieżny ptak, ma prawie 3 metry rozpiętości skrzydeł. Kręcony przez 7 lat film, opowiada o życiu królów nieba. Zabiera nas w niesamowitą podróż powietrzną, której tłem są majestatyczne Alpy. 10:15 LUDZKIE ŚCIEŻKI. ODC. 1 MAROKO, MUZYCZNA PODRÓŻ (THE PATH OF MEN EP. 1 MOROCCO, A MUSICAL JOURNEY) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2019 Reżyseria: Donat Lefebvre, Jeremie Saint Jean Seria dokumentalna, która łączy odkrycia geograficzne, historyczne, kulturowe i socjologiczne z mitycznymi drogami eksplorowanymi przez poszukiwaczy przygód lub przez cywilizacje i wędrownych kupców. Przedstawia perspektywę rozwoju cywilizacji na przestrzeni kilkuset lat i odzwierciedla ewolucję przyrody i ludzkości na całym świecie. Odcinek pierwszy to muzyczna podróż przez Maroko. W Maroku muzyka jest wszędzie: na ulicy, w kawiarniach, na ślubach. Towarzyszy zabawom, obrzędom religijnym. Dlatego wszyscy Marokańczycy na co dzień obcują z muzyką. Zwykle muzyki słucha się na żywo, ale nowoczesność zrewolucjonizowała odbiór. Coraz częściej widać ludzi ze słuchawkami na uszach. Zapewne brak przemysłu muzycznego sprawia, że Maroko jest krainą koncertów i festiwali, na których muzyce zawsze towarzyszy taniec. Marokańska muzyka zadziwia różnorodnością stylów. 11:15 NADOLE Reportaż, 18 min, Polska, 1978 Scenariusz: Zbigniew Bożyczko Zdjęcia: Janusz Sztajkowski Zawiła historia pomorskiej miejscowości Nadole nad Jeziorem Żarnowieckim, przez którego środek przebiegała w 1919 roku granica między Polską a Rzeszą. Linia graniczna sytuowała Nadole po stronie niemieckiej. Po zdecydowanym proteście mieszkańców, Międzynarodowa Komisja Demarkacyjna przyznała Nadole Polsce. Jednak przez cały okres międzywojenny Nadole nie miało z Polską żadnego połączenia lądowego. Granica biegła przez środek jeziora. Wieś była odcięta od lądu, otoczona niemieckimi terenami. Jedyna droga była przez jezioro. Największy rozwój miejscowości nastąpił na początku lat 70. XX wieku, ze względu na budowę Elektrowni Jądrowej Żarnowiec. 11:40 ŁAZUKA DZIECKIEM PODSZYTY Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2018 Scenariusz, reżyseria i zdjęcia: Andrzej Sapija Film dokumentalny o Bohdanie Łazuce to opowieść o jego życiu na tle epoki czasów PRL - u. Lata socjalistycznej Polski to czas najbardziej intensywny zawodowo, czas największych jego osiągnięć i sukcesów. Łazuka należał do grona najjaśniejszych gwiazd tego okresu. Był barwnym ptakiem, tworzył w ówczesnej kulturze masowej. Widzowie go uwielbiali. Niemal cała Polska śpiewała jego piosenki. Kim był artysta o statusie gwiazdy w czasach PRL - u? Co znaczył wtedy sukces? Jaką cenę za to się wtedy płaciło? Co się zyskiwało, co traciło? 12:50 BITWA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Maria Dłużewska Zdjęcia: Bartłomiej Maj Student malarstwa - Ireneusz Rolewski porywa się na coś zupełnie szalonego - chce wykonać pierwszą wierną kopię "Bitwy pod Grunwaldem" Jana Matejki (w skali 1:1). Zadanie wykraczające poza wyobrażenia zwykłego śmiertelnika nie jest pierwszą bitwą, do której musiał stanąć nasz bohater. Jest wychowankiem domu dziecka w Strobowie pod Skierniewicami, żyje niezwykle skromnie, nie ma stałych dochodów ani sponsorów. Przeciwności losu tylko wzmagają jego determinację w dążeniu do realizacji wyznaczonych celów i umacniają w przekonaniu, że warto żyć dla spraw wyższych. Kamera śledziła go przez dwa lata, obserwowała wszystkie etapy powstawania kolejnych fragmentów dzieła (z racji na rozmiar oryginału kopia powstaje w kilkunastu częściach, które na koniec zostaną ze sobą zszyte), od rozpięcia płótna na krośnie, poprzez jego gruntowanie metodami znanymi Matejce, wytwarzania farb według starych recept, nanoszenie pierwszych kresek, po transport gotowych fragmentów z Warszawy do Łodzi zwiniętych na rurach kanalizacyjnych. Niezwykle uzdolniony artysta okazuje się człowiekiem silnym duchem i zarazem bardzo empatycznym. 13:55 W SKÓRZE BYKÓW I ORŁÓW (IN THE SKIN OF / DANS LA PEAU DES TAUREAUX ET DES AIGLES) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Elodie Fertil Serial dokumentalny o zwierzętach z punktu widzenia ich samych. To śmieszne, intymne i odkrywcze portrety dobrze nam znanych stworzeń. Filmowcy próbują wcielać się w ich istnienie, wkraczają w oryginalny sposób w ich świat. Odc. 1: Byki i orły. Byki są agresywne. Marzą o tym, żeby uciec. Napierają na konie. Starają się znaleźć lukę, by się wymknąć. Mają naturalną skłonność do dominacji. Dawniej byki przepędzano drogą. Przeprowadzano je na inne pastwiska na zimowy lub letni wypas. W wielu miejscach byki otoczone są kultem. Podczas corridy nigdy się ich nie zabija. W tym odcinku oprócz układających byki, poznamy tych, którzy układają ptaki. Sokolnicy, ornitolodzy i biolodzy. Spędzimy trochę czasu w Orlim Parku nad Jeziorem Genewskim. Liczne budynki i woliery. Ich budowa zajęła 20 lat. Stworzono miejsce poświęcone ptakom drapieżnym, gdzie ludzie mogliby je poznać. 15:00 PERU - KRAINA SKRAJNOŚCI - ANDY I ALTIPLANO (PERU - KRAINA SKRAJNOŚCI. ANDY I ALTIPLANO) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Reżyseria: Jean - Thomas Renaud Miniseria dokumentalna o przyrodzie Peru. Dzieło jednego z najlepszych fotografów przyrody na świecie, Cyrila Ruoso. To pełna przygód podróż przez trzy najbardziej ekstremalne ekosystemy na naszej planecie: nieprzenikniony las deszczowy Amazonki, górskie drapacze chmur w Andach i pustynne równiny wybrzeża Pacyfiku w Peru. Ekipa filmowa podąża ze wschodu na zachód, co daje wyjątkową okazję do odkrywania wspaniałych krajobrazów i bogatych różnorodnością życia zwierząt i roślin, które zdołały dostosować się do warunków ekstremalnego klimatu upału, wilgotności, wysokości, zimna lub suszy. Podczas poszukiwania rzadkich gatunków spotykają się z naukowcami i będą odkrywać co łączy te trzy ekosystemy ze sobą. W tym odcinku: Andy i Altiplano. 16:05 PUŁAPKI KONSUMENCKIE - ODC. 2 NADMIAR TABLETEK (CONSUMERS TRAPS 2. MEDICATION OVERLOAD / VERBRAUCHERCHECK 2. TABLETTENFLUT) Serial dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Andrea Eder, Christine Grabner W odcinku drugim dowiemy się, jak się bronić przed nadmiernym spożyciem różnego rodzaju tabletek. Jesteśmy bombardowani reklamami różnych wspaniałych produktów medycznych i suplementów diety, które mają poprawić nasze zdrowie, samopoczucie, komfort życia. Ale jak wybrać te właściwe dla siebie, w jakich ilościach je zażywać - to wiele pytań i odpowiedzi. 17:00 LUDZKIE ŚCIEŻKI. ODC. 2 INDIE, SZLAKAMI PRZYPRAW (THE PATH OF MEN EP. 2 INDIA, THE SPICE ROAD) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Donat Lefebvre, Jeremie Saint Jean Seria dokumentalna, która łączy odkrycia geograficzne, historyczne, kulturowe i socjologiczne z mitycznymi drogami eksplorowanymi przez poszukiwaczy przygód lub przez cywilizacje i wędrownych kupców. Przedstawia perspektywę rozwoju cywilizacji na przestrzeni kilkuset lat i odzwierciedla ewolucję przyrody i ludzkości na całym świecie. Odcinek drugi to podróż do Indii i poważne kompendium wiedzy na temat przypraw, które są tam nieodłączną częścią każdej potrawy. Indie produkują rocznie 6 milionów ton przypraw. To 80% światowej produkcji. Są też ich największym konsumentem. Kerala już od trzeciego wieku przed naszą erą była ważnym ośrodkiem handlu przyprawami. Teraz zaopatruje świat w czarny pieprz, kardamon, imbir, gałkę muszkatołową, goździki. Rozpoczniemy podróż na plaży Kapad, gdzie 20 maja 1498 roku w poszukiwaniu cennych przypraw wylądował Vasco da Gama. Vasco da Gama to pierwszy Europejczyk, który dotarł do Kerali. Był portugalskim żeglarzem. To on odkrył Keralę dla Zachodu. Odegrał ważną rolę w historii Indii i Kerali. Ten niewielki, indyjski stan, którego głównym językiem jest malajalam, rozciąga się wzdłuż południowo - zachodniego wybrzeża Półwyspu Indyjskiego. To wąski pas ziemi między Morzem Lakkadiwskim a górami Ghaty Zachodnie. 18:05 SUPERINTELIGENCJA (SUPERINTELLIGENCE - BEYOND HUMAN / HELENA DIE KÜNSTLICHE INTELLIGENZ) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Fabian Korbinian Wolf Twórcy dokumentalnego filmu próbują odpowiedzieć na pytanie, jak sprytna może się stać sztuczna inteligencja, która rozwija się w niezwykłym tempie? Czy powinniśmy się jej bać, czy raczej cieszyć, że może pomóc ludzkości w rozwiązaniu jej problemów? A jeśli tak, to w jakim stopniu? Dokument szuka odpowiedzi na te pytania, zapewniając jednocześnie pouczające, ale satyryczne spojrzenie na obecny stan rozwoju sztucznej inteligencji. W filmie zestawiono koncepcje science fiction z rzeczywistością, tworząc doświadczenie, które oczaruje i da wiele do myślenia. Nadal istnieje mnóstwo nieznanych możliwości. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - MAROKO. W SERCU TRADYCJI (MOROCCO) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Podróż do Maroka to niezwykłe doświadczenie. Kraj ten wyróżnia się ogromnym bogactwem kulturowym, widocznym w tradycjach, mających korzenie w przeszłości i w życiu codziennym. Skromne warsztaty rzemieślnicze i pełne przepychu pałace działają na zmysły podróżnych. Jednak największym skarbem Maroka pozostają ludzie. Stolicą kraju jest Rabat. Jego historyczne centrum otoczone jest grubym murem obronnym, z którego rozpościera się niezwykły pejzaż. Widok spokojnie pracujących rybaków sprawia, że zapominamy o burzliwej przeszłości tego miasta. Począwszy od XV wieku, wybrzeże było atakowane przez wielkie europejskie mocarstwa i przez piratów. Ich terytorium stanowiło położone tuż obok miasto Sali, historyczny rywal Rabatu. Przybrzeżne miasta były dawniej stale narażone na niebezpieczeństwo od strony morza, dlatego chroniono je wysokimi murami obronnymi. Za murami cytadeli Kasba al - Udaja kryją się wąskie uliczki i biało - niebieskie fasady. To istny labirynt. Gra świateł i cieni sprawia, że miasto wygląda inaczej o różnych porach dnia. Mieszkańcy wybierają zacienioną stronę, szukając ochłody i świeżego powiewu od morza. 20:10 BIRMA: ANATOMIA DYKTATURY (ON THE INSIDE OF A MILITARY DICTATORSHIP) Film dokumentalny, 54 min, Niderlandy (Holandia), 2019 Reżyseria: Karen Stokkendal Poulsen Dokument przedstawia współczesną historię i obecną sytuację w Birmie, którą zapamiętano jako kraj zarządzany przez dyktaturę wojskową przez 50 lat, i w którym łamano prawa człowieka. Kiedy władzę przejęła Aung San Suu Kyi, wszyscy mięli nadzieje, że wszystko się zmieni. Okazało się jednak, że w tym kraju nie jest to takie proste. Rok po objęciu przez nią władzy okazało sie, że broniła czystek etnicznych i odizolowała się od społeczeństwa. Brutalna birmańska operacja wojskowa przeciwko muzułmańskim Rohingom może przerodzić się w czystki etniczne. ONZ twierdzi, że od początku operacji z kraju uciekło prawie 150 000 Rohingów. Ten film wyjaśnia przyczyny, a to głównie dzięki możliwości zbadania sytuacji od środka. To opowieść o tym, jak toczą się walki o władzę i jak wrogowie polityczni mogą być bliżsi niż ci, o których twierdzą, że walczą: ludzie. Świat Rohingów ginie. Zabiegi społeczności międzynarodowej nie dały oczekiwanych rezultatów. Historia nigdy się nie kończy. Ale ta opowieść, niestety, znalazła tragiczne zakończenie. Film nagrodzony na festiwalach: CPH: DOX, HotDocs, Prix Europe, Festiwal Filmowy w Zurychu, FIFDH (Grand Reportage). 21:15 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - 8 PROCENT - AFRYKANERZY Kameralne i studyjne (widowisko), 8 min, Polska, 2021 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Prowadząca: Barbara Włodarczyk Rozmowy z twórcami filmów dokumentalnych. W tym odcinku: Afrykanerzy - RPA. 21:25 OSIEM PROCENT Film dokumentalny, 74 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Klimala Reżyser pokolenia lat 80. wyjeżdża z Polski do RPA, aby przyjrzeć się rzeczywistości swoich rówieśników. Staje się jednym z bohaterów filmu. Pragnie dowiedzieć się, jakich zmian zaznał świat Południowej Afryki po 25 latach od upadku apartheidu. Czy ziścił się sen o multikulturowej społeczności, zwany przez Nelsona Mandelę Rainbow Nation? Czy Afrykanerzy żyją w zgodzie z rdzennymi mieszkańcami RPA? Czy przetrwała głośno zapowiadana równość? Jakie ślady postapartheidu można znaleźć w nastrojach społeczno - politycznych RPA? Poznając ten kraj, postara się zrozumieć jego skomplikowaną historię i przybliżyć obecną sytuację, w jakiej znajdują się mieszkańcy Republiki Południowej Afryki. 22:45 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA BOJÓWKARZA ORGANIZACJI NEOFASZYSTOWSKIEJ W MOSKWIE Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2002 Scenariusz i realizacja: Barbara Włodarczyk Każdy z cyklu reportaży Barbary Włodarczyk przedstawia jeden dzień z życia wybranego mieszkańca Rosji lub państwa, które powstało po rozpadzie Związku Radzieckiego. Tym razem gościmy w Moskwie, gdzie autorzy cyklu towarzyszą z kamerą Maksimowi, 18 - letniemu bojówkarzowi ze skrajnie prawicowej Nacjonalistyczno - Narodowej Partii. Członkowie ugrupowania głoszą rasistowskie hasła i jawnie występują przeciwko azjatyckim i kaukaskim imigrantom, którzy przyjeżdżają do Rosji z byłych republik radzieckich. Maksim regularnie bierze udział w organizowanych przez jego partię pogromach nierosyjskiej ludności stolicy. 23:20 WESELE W KOŁCHOZIE KOMUNIZM Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2003 Realizacja: Marcin Mamoń, Mariusz Pilis Zdjęcia: Marcin Figurski Na wesele może przyjść każdy ? i przychodzi. Oznacza to, że rodzina, której syn się żeni, musi nakarmić i napoić wszystkich. Ale rodzina panny młodej też nie ma lekko. W kraju, w którym bezrobocie sięga 80 procent, a średnia pensja wynosi 7 dolarów miesięcznie, wiano to wydatek rzędu 3000 dolarów! Koszt całego wesela, w tym jedzenie, picie, orkiestra i posag, może przekroczyć 5000 dolarów. Upadek Związku Radzieckiego otworzył nowy rozdział w historii Tadżykistanu. 9 września 1991 roku ogłoszono deklarację niepodległości. To był początek dramatu. W ciągu kolejnych 5 lat kraj został ogarnięty krwawą i okrutną wojną domową. Walki pomiędzy klanami związanymi z byłymi komunistami a opozycją islamską pochłonęły blisko 100 tysięcy ludzkich istnień. Dalszy milion Tadżyków wyemigrował, straty materialne zaś szacuje się na 7 miliardów dolarów. Wreszcie w 1997 roku walczące strony zdołały dojść do porozumienia, będącego w istocie podziałem wpływów. Od tamtego czasu w Tadżykistanie panuje pokój. Rządy sprawuje prezydent Emomali Rachmonow, nie niepokojony przez opozycję skupioną wokół mułły Abdułło Neriego. Rachmonow, były dyrektor jednego z tadżyckich kołchozów, mocno dzierży ster władzy. Niedawno posłuszny jego woli parlament ogłosił go prezydentem na kolejne dwie dekady. Józef "Zeflik" Chłódek, jak sam o sobie mówi ?Ślązak spod Rzeszowa?, od wielu lat podróżuje po państwach byłego Związku Radzieckiego. Polscy dokumentaliści towarzyszą mu w jego wyprawie, której celem stał się Tadżykistan i kołchoz "Komunizm". Dawniej, za czasów swojej świetności, kołchoz ten był sławny w całym Związku Radzieckim. Pracujący w nim rolnicy otrzymywali medale za pracowitość, bili rekordy wyrobionej normy, jeździli po Europie, prezentując techniki, którym zawdzięczali swoje niezwykłe osiągnięcia. Dziś budynki kołchozu powoli niszczeją, maszyny się popsuły, a narzędzia zostały rozkradzione. Przynajmniej jest pokój i ludzie nie giną? zapewniają mieszkańcy przyległej do ?Komunizmu? wioski. Ale czy rzeczywiście w Tadżykistanie dzieje się dobrze? 00:10 NOTACJE - ANNA POLONY. SPOTKANIE Z KONRADEM Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2011 Autor: Maria Nockowska Anna Polony znakomita aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna. Urodziła się w 1939 roku w Krakowie. Po ukończeniu krakowskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej występowała w teatrze im. Juliusza Słowackiego, a następnie związała się ze Starym Teatrem, gdzie stworzyła swoje najlepsze kreacje teatralne. Przede wszystkim w spektaklach Konrada Swinarskiego, a także w przedstawieniach Andrzeja Wajdy, Jerzego Jarockiego, Jerzego Grzegorzewskiego i wielu innych. 00:25 PIWKO DLA NIEDŹWIEDZIA! Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Maria Dłużewska Zdjęcia: Andrzej Adamczak, Michał Bukojemski, Robert Sitek, Łukasz Starek Zabawne i wzruszające anegdoty o Wojtku - niedźwiedziu z Armii Andersa. Po doświadczeniach łagrów, głodu, po utracie najbliższych mały osierocony niedźwiadek, wymagający opieki, i z którym trzeba się bawić, powoduje u żołnierzy 2. Korpusu powrót empatii, choć zdawałoby się, już zapomnieli o takim uczuciu. Polacy byli dumni, że mają Wojtka, którego wszyscy wokół podziwiają. 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WRONA - OSTATNI SPRAWDZIAN ODC. 255 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Wrona - ostatni sprawdzian Historycy lotnictwa od lat zadają sobie pytanie, jak to było możliwe, że obrabowany, zniszczony przez wojnę kraj, jakim była odradzająca się w 1918 roku Polska, w ciągu dwudziestu lat dołączył do ekskluzywnego, światowego klubu eksporterów nowoczesnych samolotów? Zwykle padają dwie odpowiedzi: pierwsza wskazuje na studentów - marzycieli. Zyskali oni mocne wsparcie ze strony doświadczonej kadry profesorskiej. Druga odpowiedź to wojsko świadome po doświadczeniach wojny z bolszewikami tego, co oznacza lotnictwo w realiach nowego pola walki. Lektura rejestru polskich statków powietrznych musi wywołać oszołomienie. Spis samych szybowców zamyka numer 1380. I nieuchronnie ciśnie się na usta pytanie: co z tego zostało? Praktycznie nic, dlatego z takim entuzjazmem śledzimy odradzanie się świadectw wielkości tamtego czasu. Odwiedzamy warsztat Jerzego Gruchalskiego, gdzie odtwarzany jest szybowiec szkolny Wrona. 01:55 PRAWDZIWE IMIĘ RÓŻY Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2007 Autor: Rafał Tichy, Nelson Perejra Reżyseria: Nelson Perejra, Rafał Tichy Scenariusz: Rafał Tichy, Nelson Perejra Wydarzenia, które rozegrały się między 11 lutego i 16 lipca 1858 roku w małej francuskiej miejscowości Lourdes u podnóża Pirenejów, naznaczyły trwale i głęboko cały Kościół powszechny na wszystkich kontynentach. Właśnie w Lourdes ubogiej dziewczynie - Bernadette Soubirous - objawiła się Matka Boża z dwiema różami u stóp. Maria Panna, przez mistyków nazywana "Różą duchowną", przyszła, by być naszą przewodniczką i wskazać nam drogę do Boga. Bernadette Soubirous jest mało znana w Polsce. Ten film przybliża postać wizjonerki, której ciało spoczywa w kaplicy klasztoru w Nevers. Spośród maryjnych sanktuariów, Lourdes należy do najsilniej kojarzonych z cudownymi uzdrowieniami. Z tego powodu jest celem licznych pielgrzymek osób chorych. Ze względu na więzi łączące Lourdes i ludzkie cierpienie, ponad piętnaście lat temu papież Jan Paweł II postanowił, aby przy okazji święta Matki Bożej z Lourdes, kiedy Kościół obchodzi rocznice pierwszego objawienia, był także obchodzony Światowy Dzień Chorego. 02:40 DOM NA SARDYNII Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Piotrowski Filmowa opowieść o trzech polskich kobietach, które wyemigrowały przed laty do Włoch, mieszkają na Sardynii, gdzie spędzają swoje życie, będąc żonami i matkami we włoskich rodzinach. Starają się zachować swoją tożsamość, wychowują swoje dzieci po polsku, zapewniając im na przyszłość możliwość wyboru, czy chcą być Polakami, czy Włochami. Film opowiada o mieszaniu się kultur i obyczajów w sferze historii, tradycji i codzienności oraz o życiu na obczyźnie w dobie Unii Europejskiej.