TVP Dokument Środa, 06.04.2022 06:00 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - CIEPŁO Z GŁĘBI KNIEI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący Tomasz Kłosowski Budynki nadleśnictwa Krynki stoją w osadzie Poczopek, w otoczeniu bujnych lasów Puszczy Knyszyńskiej na Podlasiu. Leśnemu powietrzu, jak i tutejszej przyrodzie, nie sprzyjałaby kotłownia na węgiel. Toteż w budynkach zainstalowano już pompy cieplne. Nadleśniczy Jerzy Sieradzki zapewnia, że pozwalają mu zaoszczędzić tyle, ile musiałby wydać na węgiel. Ale ma dalsze plany, m. in. wykorzystanie energii słonecznej. Na wieży przeciwpożarowej zainstalowano kamerę, która ma wykrywać dzień i noc zarzewie pożarów. Dla jej zasilania trzeba by ciągnąć przez las 2 - 3 km kabla. Zamiast tego zastosowano na wieży baterię słoneczną, dzięki której kamera przez całą dobę ukazuje obraz puszczy. W otoczeniu zabudowań nadleśnictwa istnieje ośrodek edukacyjny, i powstaje park dla dzikich, kontuzjowanych zwierząt. Obok powstaje też park energii odnawialnej, a nadleśniczy - wielki entuzjasta - zapewnia, że wkrótce zaprzęgnie w tym gospodarstwie leśnym do pracy także inne rozwiązania z zakresu energii odnawialnej, by polegać przede wszystkim na nich. 06:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 6 ŻYRARDÓW Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Wojciech Chlebek, Jacek Banach Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedza Żyrardów. 24 lipca 1833 roku powstał tu jeden z największych i najnowocześniejszych zakładów przemysłowych w Europie Środkowej - Fabryka Wyrobów Lnianych. Starą przędzalnię, pierwszy budynek, zaprojektował wybitny architekt Jan Jakub Gay. Dookoła powstały budynki mieszkalne dla pracowników i cała infrastruktura. Tworząca się osada fabryczna dała początek miastu, które dziś ma wiele twarzy, w zależności od tego kto opowiada jego historię. Poznamy ją z każdej strony. Odwiedzimy m.in. dawny bielnik fabryki, miejsce, gdzie suszono i bielono materiał. Tu istnieje teraz Muzeum Lniarstwa, gdzie można obejrzeć Żyrardów widziany oczami robotników. Większość maszyn jest nadal sprawna, a pracownikom muzeum marzy się, by przywrócić choć niewielką linię produkcyjną fabryki. Tomasz Bednarek odwiedzi również willę Dittricha - dawnego właściciela fabryki oraz słynną Resursę, gdzie bywała miejska elita. 06:55 WOKÓŁ MÓRZ II - ODC. 20 NURKOWANIE Z NIEDŹWIEDZIAMI (AROUND THE SEA II) Serial dokumentalny, 22 min, Francja, 2018 Reżyseria: Christian Lamontagne Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. W tym odcinku Wyspy Magdaleny - niewielki archipelag w kanadyjskiej Zatoce Świętego Wawrzyńca. Większość mieszkańców ceni je ze względu na piękne plaże i niezwykłe widoki. Na dnie morskim wokół Wysp Magdaleny spoczywa mnóstwo wraków. Nikt nie zna ich dokładnej liczby. To olbrzymie cmentarzysko. Mario urodził się na Wyspach Magdaleny. Morza i oceany to jego żywioł. Mario nurkuje od wczesnej młodości. Gdy był nastolatkiem, poświęcał tej pasji każdą wolną chwilę. Później uczynił z niej swój zawód i zdobył międzynarodowe uznanie. Zobaczymy go w akcji. 07:25 PERU - KRAINA SKRAJNOŚCI - ANDY I ALTIPLANO (PERU - KRAINA SKRAJNOŚCI. ANDY I ALTIPLANO) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Reżyseria: Jean - Thomas Renaud Miniseria dokumentalna o przyrodzie Peru. Dzieło jednego z najlepszych fotografów przyrody na świecie, Cyrila Ruoso. To pełna przygód podróż przez trzy najbardziej ekstremalne ekosystemy na naszej planecie: nieprzenikniony las deszczowy Amazonki, górskie drapacze chmur w Andach i pustynne równiny wybrzeża Pacyfiku w Peru. Ekipa filmowa podąża ze wschodu na zachód, co daje wyjątkową okazję do odkrywania wspaniałych krajobrazów i bogatych różnorodnością życia zwierząt i roślin, które zdołały dostosować się do warunków ekstremalnego klimatu upału, wilgotności, wysokości, zimna lub suszy. Podczas poszukiwania rzadkich gatunków spotykają się z naukowcami i będą odkrywać co łączy te trzy ekosystemy ze sobą. W tym odcinku: Andy i Altiplano. 08:30 PUŁAPKI KONSUMENCKIE - ODC. 2 NADMIAR TABLETEK (CONSUMERS TRAPS 2. MEDICATION OVERLOAD / VERBRAUCHERCHECK 2. TABLETTENFLUT) Serial dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Andrea Eder, Christine Grabner W odcinku drugim dowiemy się, jak się bronić przed nadmiernym spożyciem różnego rodzaju tabletek. Jesteśmy bombardowani reklamami różnych wspaniałych produktów medycznych i suplementów diety, które mają poprawić nasze zdrowie, samopoczucie, komfort życia. Ale jak wybrać te właściwe dla siebie, w jakich ilościach je zażywać - to wiele pytań i odpowiedzi. 09:30 W SKÓRZE BYKÓW I ORŁÓW (IN THE SKIN OF / DANS LA PEAU DES TAUREAUX ET DES AIGLES) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Elodie Fertil Serial dokumentalny o zwierzętach z punktu widzenia ich samych. To śmieszne, intymne i odkrywcze portrety dobrze nam znanych stworzeń. Filmowcy próbują wcielać się w ich istnienie, wkraczają w oryginalny sposób w ich świat. Odc. 1: Byki i orły. Byki są agresywne. Marzą o tym, żeby uciec. Napierają na konie. Starają się znaleźć lukę, by się wymknąć. Mają naturalną skłonność do dominacji. Dawniej byki przepędzano drogą. Przeprowadzano je na inne pastwiska na zimowy lub letni wypas. W wielu miejscach byki otoczone są kultem. Podczas corridy nigdy się ich nie zabija. W tym odcinku oprócz układających byki, poznamy tych, którzy układają ptaki. Sokolnicy, ornitolodzy i biolodzy. Spędzimy trochę czasu w Orlim Parku nad Jeziorem Genewskim. Liczne budynki i woliery. Ich budowa zajęła 20 lat. Stworzono miejsce poświęcone ptakom drapieżnym, gdzie ludzie mogliby je poznać. 10:00 LUDZKIE ŚCIEŻKI. ODC. 2 INDIE, SZLAKAMI PRZYPRAW (THE PATH OF MEN EP. 2 INDIA, THE SPICE ROAD) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Donat Lefebvre, Jeremie Saint Jean Seria dokumentalna, która łączy odkrycia geograficzne, historyczne, kulturowe i socjologiczne z mitycznymi drogami eksplorowanymi przez poszukiwaczy przygód lub przez cywilizacje i wędrownych kupców. Przedstawia perspektywę rozwoju cywilizacji na przestrzeni kilkuset lat i odzwierciedla ewolucję przyrody i ludzkości na całym świecie. Odcinek drugi to podróż do Indii i poważne kompendium wiedzy na temat przypraw, które są tam nieodłączną częścią każdej potrawy. Indie produkują rocznie 6 milionów ton przypraw. To 80% światowej produkcji. Są też ich największym konsumentem. Kerala już od trzeciego wieku przed naszą erą była ważnym ośrodkiem handlu przyprawami. Teraz zaopatruje świat w czarny pieprz, kardamon, imbir, gałkę muszkatołową, goździki. Rozpoczniemy podróż na plaży Kapad, gdzie 20 maja 1498 roku w poszukiwaniu cennych przypraw wylądował Vasco da Gama. Vasco da Gama to pierwszy Europejczyk, który dotarł do Kerali. Był portugalskim żeglarzem. To on odkrył Keralę dla Zachodu. Odegrał ważną rolę w historii Indii i Kerali. Ten niewielki, indyjski stan, którego głównym językiem jest malajalam, rozciąga się wzdłuż południowo - zachodniego wybrzeża Półwyspu Indyjskiego. To wąski pas ziemi między Morzem Lakkadiwskim a górami Ghaty Zachodnie. 11:30 LUD DA SIŁĘ SWOJEMU POECIE Reportaż, 20 min, Polska, 1981 Scenariusz: Adam Kinaszewski, Marian Terlecki Zdjęcia: Włodzimierz Resiak Reportaż o budowie Pomnika Poległych Stoczniowców, upamiętniającego ofiary wydarzeń Grudnia 1970 oraz spotkanie z Czesławem Miłoszem w czerwcu 1981 r. w Gdańsku. Poeta jest autorem wiersza, którego fragment umieszczono na pomniku. Monument w postaci trzech krzyży z kotwicami znajduje się na Palcu Solidarności w Gdańsku, w pobliżu Bramy nr 2 Stoczni Gdańskiej, gdzie zabito pierwszych stoczniowców. Odsłonięto go 16 grudnia 1980 roku. 12:00 PADEREWSKI. CZŁOWIEK CZYNU, SUKCESU I SŁAWY Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Wiesław Dąbrowski Wykonawcy: Dariusz Odija, Andrzej Krajewski Film dokumentalny o Ignacym Paderewskim, prezentujący życiorys genialnego Polaka, światowej sławy artysty, wielkiej muzycznej gwiazdy swoich czasów, wybitnego patrioty, męża stanu, polityka i filantropa. 12:50 BIRMA: ANATOMIA DYKTATURY (ON THE INSIDE OF A MILITARY DICTATORSHIP) Film dokumentalny, 54 min, Niderlandy (Holandia), 2019 Reżyseria: Karen Stokkendal Poulsen Dokument przedstawia współczesną historię i obecną sytuację w Birmie, którą zapamiętano jako kraj zarządzany przez dyktaturę wojskową przez 50 lat, i w którym łamano prawa człowieka. Kiedy władzę przejęła Aung San Suu Kyi, wszyscy mięli nadzieje, że wszystko się zmieni. Okazało się jednak, że w tym kraju nie jest to takie proste. Rok po objęciu przez nią władzy okazało sie, że broniła czystek etnicznych i odizolowała się od społeczeństwa. Brutalna birmańska operacja wojskowa przeciwko muzułmańskim Rohingom może przerodzić się w czystki etniczne. ONZ twierdzi, że od początku operacji z kraju uciekło prawie 150 000 Rohingów. Ten film wyjaśnia przyczyny, a to głównie dzięki możliwości zbadania sytuacji od środka. To opowieść o tym, jak toczą się walki o władzę i jak wrogowie polityczni mogą być bliżsi niż ci, o których twierdzą, że walczą: ludzie. Świat Rohingów ginie. Zabiegi społeczności międzynarodowej nie dały oczekiwanych rezultatów. Historia nigdy się nie kończy. Ale ta opowieść, niestety, znalazła tragiczne zakończenie. Film nagrodzony na festiwalach: CPH: DOX, HotDocs, Prix Europe, Festiwal Filmowy w Zurychu, FIFDH (Grand Reportage). 13:55 W SKÓRZE KONI I OWIEC (IN THE SKIN OF / DANS LA PEAU DES CHEVAUX ET DES BREBIS) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Elodie Fertil Serial dokumentalny, który opowiada o zwierzętach z punktu widzenia ich samych. To śmieszne, intymne i odkrywcze portrety dobrze nam znanych stworzeń. Filmowcy w oryginalny sposób wkraczają w ich świat. Odc. 2 (Konie, owce) W tym odcinku poznamy proces szkolenia koni do patrolowania ulic miast, w tym przypadku Paryża. Zwierzęta muszą być spokojne, posłuszne i inteligentne, aby mogły się wiele nauczyć. Odwiedzimy specjalny ośrodek szkoleniowy gwardii republikańskiej, w którym układa się konie pułku kawalerii. Poznamy też konie, które pomagają w wypasie owiec. Zobaczymy na czym polega proces strzyżenia owiec i sekrety postępowania z tym gatunkiem zwierząt, bardzo potrzebnych i użytecznych z różnych powodów. 15:00 PERU - KRAINA SKRAJNOŚCI - WYBRZEŻA PACYFIKU (PERU: EXTREME PLANET. 3. THE PACIFIC COAST) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Reżyseria: Jean - Thomas Renaud Miniseria dokumentalna o przyrodzie Peru. Dzieło jednego z najlepszych fotografów przyrody na świecie, Cyrila Ruoso. To pełna przygód podróż przez trzy najbardziej ekstremalne ekosystemy na naszej planecie: nieprzenikniony las deszczowy Amazonki, górskie drapacze chmur w Andach i pustynne równiny wybrzeża Pacyfiku w Peru. Ekipa filmowa podąża ze wschodu na zachód, co daje wyjątkową okazję do odkrywania wspaniałych krajobrazów i bogatych różnorodnością życia zwierząt i roślin, które zdołały dostosować się do warunków ekstremalnego klimatu upału, wilgotności, wysokości, zimna lub suszy. Podczas poszukiwania rzadkich gatunków spotykają się z naukowcami i będą odkrywać co łączy te trzy ekosystemy ze sobą. W tym odcinku: Wybrzeże Pacyfiku. 16:05 PUŁAPKI KONSUMENCKIE - ODC. 3 MIESZKANIE ZABÓJCZE DLA KLIMATU (CONSUMERS TRAPS 3. WHAT CLIMATE KILLS / VERBRAUCHERCHECK 3. KLIMAKILLER) Serial dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Andrea Eder, Christine Grabner W odcinku trzecim dowiemy się, jakie rzeczy w naszych domach i mieszkaniach są zabójcze dla klimatu. Co powoduje globalne ocieplenie, a co za tym idzie narastające zagrożenie dla nas. Nie oszczędzamy energii elektrycznej, wody, korzystamy bez opamiętania z dóbr konsumpcyjnych. Na szczęście coraz więcej mówi się o sposobach ochrony i ratowania naszej planety przed zagładą. 17:00 LUDZKIE ŚCIEŻKI. ODC. 3 SRI LANKA, SZLAKIEM HERBATY (THE PATH OF MEN EP. 3 SRI LANKA, THE TEA ROUTE) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Donat Lefebvre, Jeremie Saint Jean Seria dokumentalna, która łączy odkrycia geograficzne, historyczne, kulturowe i socjologiczne z mitycznymi drogami eksplorowanymi przez poszukiwaczy przygód lub przez cywilizacje i wędrownych kupców. Przedstawia perspektywę rozwoju cywilizacji na przestrzeni kilkuset lat i odzwierciedla ewolucję przyrody i ludzkości na całym świecie. Odcinek trzeci to podróż przez Sri Lankę - królestwo herbaty. Mądrość wszechświata kryje się w filiżance herbaty. Pijemy ją, by zapomnieć o zgiełku świata. Droga do raju prowadzi przez czajnik. Tak mówią Tuaregowie, Chińczycy, Anglicy... Wszędzie wita się gości herbatą, która łagodzi obyczaje, skłania do refleksji i otwarcia na innych. Herbata pojawiła się w Chinach 200 lat przed naszą erą. Ale Sri Lanka, dawniej Ceylon, tak splotła z herbatą swoją historię, że stały się nierozłączne. W 1875 roku plantacje herbaty zajmowały 400 hektarów, 25 lat później już 160 tysięcy. Roczna produkcja sięgała 23 tysięcy ton. Obecnie w produkcji herbaty Sri Lanka zajmuje czwarte miejsce na świecie po Chinach, Indiach i Kenii. Podczas tej podróży zdradzą nam swoje tajemnice ci, którzy uprawiają krzewy herbaciane, zrywają liście, poddają je obróbce i wysyłają do nas. 18:05 TROLLE W NATARCIU (RISE OF THE TROLLS) Film dokumentalny, 52 min, Kanada, 2019 Reżyseria: Jonathan Baltrusaitis Film dokumentalny o świecie internetu, który przez umożliwienie nam anonimowości, wyzwolił w niektórych ludziach demona, mroczne instynkty i poczucie dziwnej wolności. Internet - z początku był ekskluzywnym narzędziem łączności dla armii, rządów i uczelni, 60 lat później całkowicie zmienił funkcjonowanie współczesnych społeczeństw. Dziś nikt nie jest w stanie uciec przed mediami społecznościowymi czy oszałamiającą wręcz łatwością łączenia się z całym światem. Prawie nikt nie był też przygotowany na to, że owa możliwość powszechnej komunikacji wyzwoli w człowieku nową i złowieszczą cechę. Ukryci za zasłoną anonimowości ludzie coraz częściej prowokują, nękają i grożą dowolnie wybranym osobom. Nazywamy ich trollami internetowymi. Smartfony włożyły Internet do naszych kieszeni, a miliardy ludzi na całym świecie jest teraz połączonych ze sobą online. Nasze życie uległo znacznej poprawie, ale ta wolność uczyniła nas również podatnymi na nowy rodzaj drapieżnika - trolla internetowego. Trolle mogą wywoływać lekką irytację, albo paraliżujący strach. Co się jednak dzieje, gdy społeczeństwo próbuje ich uciszać? Kto wówczas przegrywa? Chowając się za zasłoną anonimowości, trolle bezkarnie atakują kogo chcą. Gdy staniesz się celem trolla, to, co zaczyna się jako niewielka irytacja, może przerodzić się w żywy koszmar. Ale kim są trolle? A czy walka o ich powstrzymanie zniszczy naszą osobistą wolność? Wiele trolli działa w fałszywym poczuciu anonimowości i bezkarności. W Anglii wprowadzono ostre regulacje prawne i wyznaczono granice cyfrowej wolności. W filmie poznamy: jednego z najbardziej znanych szkodników w Internecie, który co tydzień spędza godziny obrażając i doprowadzając do szału jak najwięcej ludzi - tylko dla śmiechu; młodą kobietę, która trafiła do więzienia za wysłanie groźnych tweedów oraz ludzi, którzy postanowili nękać innych. Ponadto w filmie wiele przykładów oraz wypowiedzi ekspertów, które mogą być dla nas wskazówką do obrony przed niechcianymi e - mailami i trollami. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - TURCJA. ZAPACHY ORIENTU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 PRZEDSZKOLANDIA - ODC. 17 Telenowela dokumentalna, 24 min, Polska, 2002 Scenariusz i reżyseria: Barbara Pawłowska Ten odcinek zrealizowano kilka miesięcy później niż cały serial. Chcieliśmy pokazać pożegnanie dziecka z przedszkolem, moment poznania szkoły, przejścia z beztroskiego dzieciństwa do wieku uczniowskiego. Tak więc towarzyszymy dzieciom na próbnej lekcji w szkole. Dzieci grzecznie siedzą w ławkach, uczą się piosenki o szkole i piszą pierwsze literki na tablicy. Ważnym momentem jest zakończenie roku, przemówienie i życzenia pani dyrektor, pożegnanie wychowawczyni. Największą atrakcją dla wszystkich dzieci z "Przedszkolandii" jest jednak wizyta w przedszkolu Michała Wiśniewskiego. W poprzednich odcinkach obiecał, że przyjdzie i dotrzymał słowa. Dzieci przygotowały krótki występ, zadawały pytania. 20:40 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO - ODC. 1 Telenowela dokumentalna TVP, 27 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. Wojska Obrony Terytorialnej to formacja stosunkowo nowa i pozwalająca chętnym rekrutom łączyć życie prywatne z życiem w mundurze. Jak przebiega proces rekrutacji i kiedy w głowach naszych bohaterów zakiełkował pomysł, by zasilić jej szeregi? To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to ich specyfika służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie pracuje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, częścią zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 21:10 POWIEDZ MI COŚ JESZCZE Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2020 Barbara (67) od pięciu lat choruje na stwardnienie zanikowe boczne. Poznajemy ją w momencie, gdy jest przykuta do łóżka, a jedyne mięśnie, które nigdy nie odmawiają jej posłuszeństwa, to mięśnie gałek ocznych. Mimo choroby jest w pełni świadoma. Barbarą na co dzień opiekuje się jej mąż i opiekunki. Raz w roku mąż jeździ na dłuższy urlop. Wówczas Barbarą opiekuje się jej córka, Martyna (36). Film jest zapisem trzytygodniowych wakacji Martyny u mamy. Córka z werwą opiekuje się mamą, gotuje, karmi ją, pielęgnuje, sprząta mieszkanie. Przede wszystkim jednak traktuje ten pobyt jako szansę na zbliżenie się z mamą. Mimo że klasyczna komunikacja werbalna nie jest możliwa, Martyna próbuje dowiedzieć się od mamy jak najwięcej. Komunikację umożliwia spisany alfabet, wzrok Barbary zatrzymuje się na konkretnych literach, a Martyna układa z nich słowa. Barbara potwierdza lub zaprzecza gotowe słowo, patrząc w lewo na tak, a w prawo na nie. Martyna zadaje mamie pytania: czasem pyta ją błahostki, czasem porusza najbardziej egzystencjalne tematy. Patrząc na mamę, która najprawdopodobniej wkrótce odejdzie, Martyna konfrontuje się z największymi egzystencjalnymi lękami. Córka szuka w mamie oparcia, wtula się w nią, chcąc czerpać jak najwięcej ze wspólnie spędzonego czasu. Czasu, którego nie zostało im wiele. Zarówno Martyna, jak i Barbara te chwile wykorzystują do maksimum, komunikując się coraz częściej pozawerbalnie, po prostu patrząc sobie w oczy. Wracają do pierwotnych instynktów, do tej magicznej więzi, która łączy matkę z córką. Wpatrując się w siebie nawzajem, odnajdują harmonię. 22:10 POLSKI EL GRECO Film dokumentalny, 62 min, Polska, 2020 Lata 50. ubiegłego wieku, kiedy w Polsce rozpoczynano prace nad inwentaryzacją zabytków sztuki, przypominały badanie terra incognita. Badacze Instytutu Sztuki zazwyczaj nie mieli zbyt dużego doświadczenia ani materiałów źródłowych, na których mogliby oprzeć swoje wnioski. Izabella Galicka i Hanna Sygietyńska pracę traktowały jak przygodę, na skrzypiących, podrdzewiałych rowerach przemierzały regiony. Kiedy przydzielono im do zbadania Mazowsze, w pierwszej chwili pomyślały, że to kiepski żart, bo ten obszar był uważany przez historyków sztuki za najuboższy na terenie całego kraju. Gdyby nie usposobienie Izabelli Galickiej, która wszystko przyjmowała jako dar od losu, być może nie podjęłyby się prac na tym obszarze. Marzyła im się Małopolska. Mazowsze przywitało je piaskami, błotem, w których ciągle zakopywała się instytutowa nysa. Niekiedy zabytki były nadal zniszczone przez wojnę i nieodremontowane, a czasem zajęte przez nowych lokatorów, którzy nie zdawali sobie sprawy z wartości wyposażenia pałaców czy dworków i niszczyli to, co najcenniejsze. W kościołach nieufni księża doświadczeni przez czasy mrocznego stalinizmu i komunistycznej partii wojującej z klerem niechętnie rozmawiali z przyjezdnymi. Ich wrodzone umiejętności obserwacji ludzkiej natury i oceny zachowań pozwoliły otworzyć niejedne drzwi. Tak było też w Kosowie Lackim. Ksiądz Władysław Stępień, który był tam proboszczem w 1964 roku, widząc zainteresowanie zniszczonym, brudnym obrazem wiszącym w jego prywatnym mieszkaniu, zgodził się go zdjąć ze ściany, by można było dokładnie obejrzeć. Nikt nie miał jeszcze podejrzeń jakiej wartości może to być dzieło. 23:50 NA WSCHÓD OD ADENU Reportaż, 29 min, Polska, 1979 Scenariusz: Jerzy Ringer Zdjęcia: Jerzy Augustyński, Wojciech Tarnowski Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. Ocean Spokojny, Karaiby, wybrzeże Francji, Ocean Polarny czy wybrzeże Afryki - te filmy to odkrywanie świata poprzez nadmorskie rejony świata. Będziemy podróżować, żeglować i dowiadywać się wszystkiego o życiu naszej planety oczami mieszkańców, którzy żyją i pracują wokół tych niezwykłych miejsc. W tym odcinku Wyspy Magdaleny - niewielki archipelag w kanadyjskiej Zatoce Świętego Wawrzyńca. Większość mieszkańców ceni je względu na piękne plaże i niezwykłe widoki. Na dnie morskim wokół Wysp Magdaleny spoczywa mnóstwo wraków. Nikt nie zna ich dokładnej liczby. To olbrzymie cmentarzysko. Mario urodził się na Wyspach Magdaleny. Morza i oceany to jego żywioł. Mario nurkuje od wczesnej młodości. Gdy był nastolatkiem, poświęcał tej pasji każdą wolną chwilę. Później uczynił z niej swój zawód i zdobył międzynarodowe uznanie. Zobaczymy go w akcji. 00:25 NOTACJE - MARIAN KOCINIAK. AKTOR SPEŁNIONY Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2011 Autor: Maria Nockowska Marian Kociniak (1936 - 2016) zagrał w ponad 30 filmach. Aktor warszawskiego Teatru Ateneum (1959 - 2010), współpracował z Teatrem na Woli. Popularność zdobył głównie dzięki roli Franka Dolasa w polskiej komedii "Jak rozpętałem drugą wojnę światową" oraz jako pechowy murgrabia z serialu "Janosik" Jerzego Passendorfera. Marian Kociniak to przede wszystkim aktor teatralny. Absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie (1959), uczeń Ludwika Sempolińskiego. Często występował w Teatrze Telewizji, m. in. w "Łuku Triumfalnym", "Moskwie Pietuszki", "Elegii dla jednej pani", "Igraszkach z diabłem" oraz w spektaklu "Coś w rodzaju miłości". Występował również w Kabarecie Starszych Panów. Przez lata był podporą magazynu "60 minut na godzinę", gdzie tworzył parę z Andrzejem Zaorskim, a wykonywana przez niego piosenka "Powtórka z rozrywki" przez wiele lat rozpoczynała program pod tym samym tytułem na antenie Programu III Polskiego Radia. W 2003 roku podczas VIII Festiwalu Gwiazd w Międzyzdrojach artysta odcisnął dłoń na Promenadzie Gwiazd. 00:40 ANDRZEJ KOŁODZIEJ. BARDZO POLSKA OPOWIEŚĆ Film dokumentalny, 76 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Maria Dłużewska Zdjęcia: Michał Jarosiński, Wojciech Ostrowski Filmowa biografia Andrzeja Kołodzieja - jednego z bohaterów Sierpnia '80 i antykomunistycznego podziemia w latach następnych. Andrzej Kołodziej nie jest postacią powszechnie znaną. III RP dość skutecznie wygumkowała go z polskiej historii, a wszedł do niej w 1979 roku jako bardzo młody człowiek. Miał zaledwie 18 lat, gdy przystał do grupy trójmiejskich opozycjonistów organizujących wolne Związki Zawodowe. Rok później rozpoczął i poprowadził strajk w Stoczni Gdańskiej. Musiał mieć niezwykłą charyzmę, skoro posłuchało go kilka tysięcy starych stoczniowców, z których wielu pamiętało krwawe wydarzenia z grudnia 1970 roku. Jego strajk był pierwszym w Polsce, który na listę postulatów wpisał postulaty głębokich zmian ustrojowych demokratycznej Polski. W 1981 roku został aresztowany w Pradze przez czechosłowacką Służbę Bezpieczeństwa, gdy próbował nawiązać kontakt z tamtejszą opozycją. 02:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POPŁAWY 1807 ODC. 256 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Badanie dziejów Pułtuska w epoce napoleońskiej to jeden z naszych projektów, które prowadzimy etapowo. Gród nad Narwią dwukrotnie stał się teatrum zmagań cesarza z Rosją, a wagę tych zdarzeń podkreśla stosowna inskrypcja na paryskim Łuku Triumfalnym. Z polskiego punktu widzenia nie były to zmagania obcych potęg na naszych, zabranych przez zaborców ziemiach, ale nowa, realna szansa na jakąś formę, przynajmniej po części odzyskanej, niepodległości. Dziś badamy teren zwycięskiej bitwy na Popławach. 02:35 ZORZA II NAD GDAŃSKIEM Cykl dokumentalny, 45 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maria Dłużewska W czasie licznych pielgrzymek do Polski i innych krajów o tradycji katolickiej papież Jan Paweł II niezmiennie spotykał się z gorącym przyjęciem zgromadzonych tłumów. Należny szacunek okazywano mu nawet w krajach prawosławnych i muzułmańskich jako głowie suwerennego państwa i przywódcy religijnemu. Wśród prawie dwóch i pół tysiąca spotkań w 135 państwach było tylko jedno, na którym nie usłyszał braw ani okrzyków sympatii. Przeciwnie zgromadzona publiczność odwróciła się doń plecami. Takiego przyjęcia papież doświadczył w swojej ojczyźnie. Miało to miejsce 12 VI 1987 r. w Gdańsku pod Pomnikiem Poległych Stoczniowców. 03:30 SKS W PRL - U Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Talczewski Zdjęcia: Andrzej Adamczak Muzyka: Filip Kuncewicz Film dokumentalny opowiadający historię krakowskiego Studenckiego Komitetu Solidarności (SKS).