TVP Dokument Sobota, 09.04.2022 06:00 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - ENERGIA NA ZIELONEJ NÓŻCE Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski, Andrzej Szulkowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Hodują króliki popielniańskie białe i kury zielononóżki kuropatwiane, sadzą drzewa owocowe. EKO Szkoła Życia w Wandzinie to największy w Polsce ośrodek dla ludzi uzależnionych od narkotyków, zakażonych wirusem HIV i chorych na AIDS. Od 15 lat ludzie wyrzuceni poza nawias leczą się, pracują, zdobywają zawód. Uczą się szacunku do siebie i życia na zewnątrz. Podwaliny pod Wandzin położył Marek Kotański. Pierwsi bezdomni zjawili się tam jesienią 1992 roku. W grudniu tegoż roku w zrujnowanym pałacu - bez prądu, wody, ogrzewania, łóżek i jakichkolwiek mebli - zamieszkało 130 osób. Usytuowanie ośrodka było dogodne: w pięknym lesie, 5 km od najbliższej wsi. Można więc było uniknąć protestów miejscowej społeczności obawiającej się, że mają pod bokiem narkomanów. Mieszkańcy Wandzina pracowali ciężko. Sami kopali fundamenty, budowali, robili pustaki i zdobywali niezbędne materiały. Jednocześnie hodowali świnie, krowy, kury, uprawiali ziemię, zakładali tunele foliowe. Dziś Wandzin jest kwitnącym przedsiębiorstwem. W ramach opracowanego przez ONZ programu ochrony bioróżnorodności hoduje się tam zagrożonego wyginięciem królika białego, popielańskiego, a także mrozoodporne odmiany drzew owocowych. Z Programu Małych Dotacji Globalnego Funduszu Środowiska ośrodek dostał środki na wprowadzenie systemu ogrzewania biomasą, m. in. na wymianę kosztownej w eksploatacji instalacji. Dzięki temu koszty ogrzewania zmniejszyły się do symbolicznej złotówki, także dzięki współpracy z nadleśnictwem. Pacjenci zbierają odpady drewna, które dostają za darmo, nadleśnictwo także na tym zyskuje, nie musi płacić za czyszczenie lasu. 06:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 9 OSTRÓW LEDNICKI Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedza wyjątkowe miejsce pomiędzy Poznaniem a Gnieznem, na szlaku pielgrzymkowym do grobu św. Wojciecha. To Ostrów Lednicki, ukryty na wyspie, otoczony jeziorem gród Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Jeden z najważniejszych punktów na Szlaku Piastowskim i Romańskim w Polsce. Muzeum Pierwszych Piastów stworzyło tu znakomite warunki, by poznać, jak żyli nasi przodkowie. Gospodarz programu zwiedzi również inne miejsca związane z początkiem państwa polskiego: Grzybowo - jeden z największych grodów, które wybudowano na początku panowania Piastów oraz Dziekanowice, gdzie zaprasza turystów Wielkopolski Park Etnograficzny - jedno z największych muzeów w Polsce na wolnym powietrzu. 07:00 BORNEO - PRASTARY RAJ NA ZIEMI (BORNEO: EARTH'S ANCIENT ISLE) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2019 Reżyseria: Matt Hamilton Film dokumentalny o Wyspie Borneo, gdzie przez większość roku panuje tropikalna aura. To niezwykły region na Ziemi - około 120 milionów lat. Przez cały ten czas spójne światło słoneczne, ciepło i deszcz stworzyły krainę pełną dziwacznych gatunków i niezwykłych ekosystemów. Są tu najwyższe na świecie drzewa tropikalne, najcięższe nadrzewne zwierzęta i najmniejsze niedźwiedzie. Borneo wciąż zaskakuje i oferuje nowe odkrycia. Ten film przedstawia zjawiska nigdy wcześniej nieudokumentowane. Historia Borneo to historia wody. Wyspa izolowana przez ciepłe morza tropikalne, przez miliony lat ciągłych opadów deszczu spowodowały intensywną rywalizację o życie. W górach Borneo rośliny mięsożerne używają kropel deszczu, by złapać zdobycz. W lasach deszczowych ogromne samce orangutanów wzywają rywali do walki. Na wybrzeżu roi się od meduz. Ale w jaskiniach Borneo i wokół nich konkurencja o pożywienie jest największa. O zmroku, gdy setki tysięcy nietoperzy opuszczają jaskinię, są ścigane przez drapieżne ptaki. 08:00 PUŁAPKI KONSUMENCKIE - ODC. 5 SKUTKI UBOCZNE (CONSUMERS TRAPS 5. ATTENTION, SIDE EFFECTS! / VERBRAUCHERCHECK 5. NEBENWIRKUNGEN) Serial dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Andrea Eder, Christine Grabner W odcinku piątym zajmiemy się wszelkiego rodzaju skutkami ubocznymi różnych produktów, które na pierwszy rzut oka są zupełnie niewinne. Jak je rozpoznawać, co sprawdzać przy zakupie i na co zwracać szczególną uwagę? 08:55 CHIŃSKIE KRÓLESTWO MAŁP (CHINA’S SECRET MONKEY KINGDOM) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Christopher Khor Film dokumentalny o spektakularnym rezerwacie przyrody w Chinach południowo - zachodnich. To ostatnie schronienie skrajnie zagrożonego gatunku małp - lutungów białogłowych. Bronią je strome ściany - a dwiema cytadelami rządzą pradawne rody. Rezerwat Chongzuo to miejsce pełne zachwycającego, dzikiego piękna. Mieszkańcy klifu, występujący kiedyś w całej Azji Południowo - Zachodniej, żyją teraz tylko tutaj, w swojej ostatniej ostoi - w górach krasowych. Film ukazuje intymne życie społeczne tych zwierząt żyjących na wysokościach, które są śmiertelne. To królestwo pomaga zagrożonemu gatunkowi lutungów białogłowych uniknąć wymarcia. 09:55 LUDZKIE ŚCIEŻKI. ODC. 5 ARGENTYNA, SZLAKIEM WINA (THE PATH OF MEN EP. 5 ARGENTINA, THE WINE ROAD) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2019 Reżyseria: Donat Lefebvre, Jeremie Saint Jean Seria dokumentalna, która łączy odkrycia geograficzne, historyczne, kulturowe i socjologiczne z mitycznymi drogami eksplorowanymi przez poszukiwaczy przygód lub przez cywilizacje i wędrownych kupców. Przedstawia perspektywę rozwoju cywilizacji na przestrzeni kilkuset lat i odzwierciedla ewolucję przyrody i ludzkości na całym świecie. W odcinku piątym poznamy winnice Argentyny oraz sekrety produkcji wina. Z powodu ciągnących się przez cały kraj Andów północne tereny Argentyny cechuje półpustynny klimat. Na jałowej ziemi uprawianie czegokolwiek jest trudne. Jednak to dzięki tym ziemiom Argentyna jest piątym, największym producentem wina na świecie. Podróż zaczynamy na północy kraju, w regionie Tilcara. Fernando Dupont jest inżynierem agronomem, który przybył w te góry, by produkować wino. Właśnie trwa winobranie. Wino to krew i dusza. Tu wszystko nabiera mistycznego znaczenia. Mówi się, że poezję trzeba podlewać. Jak roślinę. Więc podlewamy ją winem. Pijąc wino, piszą piosenki i śpiewają. W świecie wina Argentyna jest wyjątkowa, bo zaliczana jest do nowego świata. O wyjątkowości tutejszych win decyduje wysokie położenie winnic, czyli niezwykle ostre nasłonecznienie, co sprzyja uprawie winorośli szczepu Malbec, który jest niezastąpiony. Na różnych wysokościach ten sam Malbec będzie dawał zupełnie inne wina. Jedna winnica może rosnąć w usłanym otoczakami korycie wyschniętej rzeki, a druga na wapiennej skale. Obie winnice mogą sąsiadować ze sobą, ale otrzymywane z nich wina będą całkowicie różne. 10:55 PORTRETY DOKUMENTALNE. - MARIA DŁUŻEWSKA Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Cykl pod nazwą "Portrety dokumentalne" to seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Bohaterką tego odcinka jest Maria Dłużewska. Maria Krystyna Dłużewska urodziła się 26 września 1951 w Kielcach pracuje jako reżyser, scenarzystka, aktorka, dziennikarka. Jest także autorką pięciu książek. W okresie PRL - u była aktywną działaczką opozycji antykomunistycznej. W 1972 ukończyła Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Warszawie. Przez 10 lat pracowała jako aktorka w kilku teatrach. Od września 1980 należała do NSZZ Solidarność. Współorganizowała Msze za Ojczyznę i Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej. W stanie wojennym prowadziła Teatr Poniedziałkowy w Ursusie. Kolportowała podziemne wydawnictwa. Była redaktorem i autorką tekstów Radia Solidarność. Od 1984 do 1988 r. działała w Solidarności Walczącej. Po roku 1989 pracowała jako dziennikarz w tygodnikach "Spotkania" i "Solidarność". W latach 90 - tych zajęła się tworzeniem filmów dokumentalnych, których obecnie ma w swoim dorobku ponad 40 jako scenarzystka, reżyser i producent. Jej filmy, które zostały wyróżnione nagrodami to: "Zablokowani", "Seans". "Wycieczka", "Degrengolada w Teatrze Domowym", "Polacy", "Pogarda", "Ksiądz", "Krótkie popołudnie na Mazurach". 11:30 MYSTIFY: MICHAEL HUTCHENCE (MYSTIFY: MICHAEL HUTCHENCE) Film dokumentalny, 97 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Richard Lowenstein Zdjęcia: Andrew De Groot Muzyka: Warren Ellis Kiedy wchodził na scenę, dokonywała się w nim niesamowita przemiana. Z nieśmiałego i niepewnego siebie faceta stawał się bogiem rocka. Michael Hutchence (1960 - 1997), wokalista i autor tekstów australijskiej grupy INXS, był mieszanką sprzeczności. Seksualnie magnetyczny gwiazdor, który uwodził najbardziej pożądane kobiety świata i łagodna, poetycka dusza. Nieokiełznane zwierzę sceniczne i zamykający się we własnym kokonie samotnik. Magnetyczny, długo oczekiwany dokument o muzyku nakręcił twórca wielu teledysków INXS i kultowego filmu "Psy w kosmosie" (1986), w którym zagrał Hutchence. Dotarł do niepublikowanych archiwalnych nagrań, rozmawiał z przyjaciółmi, rodziną, kochankami i współpracownikami Hutchence’a. Nakreślił niezwykle intymny portret artysty od skomplikowanych czasów dzieciństwa, aż po szczyt sławy i związane z nim problemy z narkotykami, uszkodzeniem mózgu i niekończącą się walką o pojednanie z samym sobą. 13:10 WIETRZENIE SKAŁ Film dokumentalny, 10 min, Polska, 1950 Reżyseria: Zbigniew Bochenek Scenariusz: Wojciech Walczak Wyprodukowany przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych film popularnonaukowy o procesie wietrzenia skał. W jaki sposób powstają masywy skalne w fantastycznych, często owianych legendą kształtach? Przyroda ulega ciągłym przeobrażeniom. Twórcy ukazują przyczyny deformacji skalnych, wymieniają wietrzenie chemiczne i mechaniczne, a także wskazują na wpływ temperatur oraz roślinności górskiej. Zdjęcia przedstawiają okolice gór Karkonoszy, z przykładami niecodziennie spotykanych kształtów skalnych form. Warstwa zdjęciowa uzupełniona jest o rysunki trickowe ukazujące procesy fizyczne i chemiczne zachodzące w przyrodzie. 13:25 WYPRACOWANIE Film animowany, 17 min, Polska, 1979 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Barański Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Henryk Kuźniak Aktorzy: Michał Pietrzak, Alicja Sobieraj, Maria Wawszczyk, Lech Jagiełło, Jerzy Staszewski, Eugeniusz Wałaszek, Bohdan Wróblewski Nagrody: 1980 - Oberhausen MFFK - Nagroda FIPRESCI oraz wyróżnienie jury Reżyser Andrzej Barański kreśli portret chłopca, stojącego u progu dorosłości. Podejmuje próbę analizy jego zachowań, swoistej filozofii, stosunku do rodziny przyjaciół, wreszcie do otaczającego go świata. Ukazuje osobowość, przeżycia i doznania chłopca. 13:50 DZIKI ZACHÓD - ODC. 3. NIESPOKOJNE WYBRZEŻA (WILD WEST RESTLESS SHORES) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Patrick Morris Opowieści o Dzikim Zachodzie - legendarnej krainie westernów i kowbojów. Upalne pustynie, czerwone skały kanionów, gigantyczne śnieżne góry, skaliste wąwozy to znamy z filmów fabularnych. Dziki Zachód to potężne masywy górskie, rozległe doliny i kaniony. W południowo - zachodnim rejonie Ameryki Północnje leży mniej znany zakątek pełen tajemnic. Na skałach tego kanionu znajdują się malowidła, pochodzące sprzed tysięcy lat. Nie wiadomo, kto i dlaczego je tu umieścił. Co ciekawe, wśród obrazów portretujących życie na pustyni pojawiają się zwierzęta morskie: ryby, żółwie, a nawet olbrzymi wieloryb. Od najdawniejszych czasów mieszkańców Dzikiego Zachodu urzekała kraina, w której ląd łączy się z morzem. W ostatniej, trzeciej część serii poznajemy cudowną scenerię wybrzeży Pacyfiku. W XVI wieku hiszpański konkwistador Hernn Corts usłyszał o złocie na wybrzeżach Dzikiego Zachodu. Nie znalazł tu fortuny, ale żeglując wzdłuż pustynnych brzegów, odkrył bogactwo innego rodzaju - osobliwe, wąskie morze pełne cudów natury. Dziś Morze Corteza to druga nazwa Zatoki Kalifornijskiej. Tajemnicza zatoka zwabia oceaniczne olbrzymy. Płetwale błękitne to największe zwierzęta świata. Ważą niemal dwieście ton, mają nawet 27 metrów długości. Co roku zimą miejscowe wody odwiedza około trzystu płetwali. Wiele z nich to samice opiekujące się swoim potomstwem. Nowo narodzony płetwal musi wypić ponad 200 litrów mleka dziennie. By zapewnić tak wielkie ilości pokarmu, samice szukają spokojnych wód bogatych w pożywienie. W mrocznej otchłani, badacze odkryli niedawno jeden z najbardziej niezwykłych podwodnych ekosystemów. Ze szczelin w dnie wypływa bogata w związki mineralne woda o temperaturze 260 stopni Celsjusza. Ujścia hydrotermalne i czarne kominy, niekiedy o wysokości trzydziestu metrów to dowód na istnienie potężnych sił tektonicznych, działających w głębi Ziemi. Te siły wpływają na cały region zwany Dzikim Zachodem. W ciągu milionów lat przeobraziły zarówno ląd, jak i morze, odsuwając wielki półwysep od kontynentu z prędkością pięciu centymetrów rocznie. Woda, która wpłynęła do rozpadliny, sięga dziś ponad tysiąc kilometrów w głąb lądu. Wyjątkowe umiejscowienie, kształt i głębokość tej zatoki - zwanej też morzem - zapewniają ogromną żyzność wód. Dzięki temu ten zakątek Dzikiego Zachodu tętni życiem. Morze Corteza zapewnia pożywienie ogromnej liczbie organizmów. Tymczasem otaczające je wybrzeża są wyjątkowo niegościnne. Żyzne Morze Corteza zapewnia życie nie tylko lokalnym jałowym wyspom. Ma również duży wpływ na kontynentalne wybrzeże. Tam, gdzie morze wdziera się najdalej w ląd, potężne siły tektoniczne wciąż rozdzierają skorupę Ziemi, tworząc głęboką dolinę. Kolorado, najsłynniejsza rzeka Dzikiego Zachodu, kończy tu swój bieg. Pęknięcie w skorupie ziemskiej, które doprowadziło do powstania Morza Salton i Morza Corteza, utworzyło też niezwykłą naturalną bliznę na lądzie. Uskok San Andreas - najsłynniejszy uskok transformacyjny na świecie. Pierwsi osadnicy przybywali na Dziki Zachód w poszukiwaniu bogactw, jakie daje ziemia. U tutejszych wybrzeży to morze daje nam najwięcej. Dziki Zachód to coś więcej niż legendy rodem z Hollywood. To kraina, w której żyjący wśród zwierząt ludzie potrafią przystosować się do nieustannie zmieniających się warunków. Właśnie oni ucieleśniają prawdziwego ducha Dzikiego Zachodu. 14:50 OPOWIEŚĆ O CHINACH - PRZODKOWIE ODC. 1/6 (THE STORY OF CHINA) Serial dokumentalny, 54 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Rebecca Dobbs Michael Wood wyrusza w wielką historyczną podróż, analizuje historię, ludzi, przyrodę, które tworzyły szczególny charakter Chin i ich geniusz przez ponad cztery tysiące lat. 15:55 KOSMICZNE ŚMIECI (SPACE JUNK) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: David Steward Kosmos robi się zatłoczony. Za każdym razem, gdy wystrzeliwujemy satelitę, zapełniamy wszechświat śmieciami. Ale to nie jest jak gruz na ziemi. Ten śmieć porusza się z prędkością około 27 000 km na godzinę. To sprawia, że jest niezwykle niebezpieczny, nie tylko dla astronautów żyjących i pracujących w kosmosie, ale także dla współczesnego życia na Ziemi. Ponieważ wszystko, co robimy - od rozmów telefonicznych, latania samolotami, wyciągania pieniędzy z banku, oglądania telewizji lub uzyskiwania prognozy pogody - odbywa się z tych wrażliwych satelitów krążących wokół planety. W tym filmie dowiemy się o zagrożeniu ze strony kosmicznych śmieci i dołączymy do naukowców poszukujących sposobów na uporządkowanie śmieci w kosmosie. Kosmos. Nieskończony i pusty. Przynajmniej tak o nim kiedyś myśleliśmy. Podczas ostatnich kilkudziesięciu lat na orbitach okołoziemskich pojawiło się wiele satelitów i kosmicznych śmieci. Kosmiczne świeci to wszystko to, co wysłaliśmy na orbitę, ale już nie spełnia swojej roli, czyli satelity, elementy rakiet, stare rękawice, sprzęt, który upuścili astronauci. To odpady, które zostawiliśmy w kosmosie. Śmiecenie w kosmosie jest bardziej niebezpieczne niż śmiecenie na Ziemi. 18:05 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 3. DUNAJ Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Konrad Zagórski Prowadząca: Lena Urbańska Seria podróżnicza, niemająca wiele wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Spróbujemy wejść głębiej w tkankę społeczeństwa, zanurzymy się w bałkańskim kotle, czyli mieszance religii, wyjątkowych kultur i ich burzliwej historii. W każdym odcinku będziemy skupiać się na wybranym zagadnieniu współczesnych Bałkanów. Zagadnienia te będą przedstawione poprzez kilku lokalnych bohaterów, którzy przybliżą nam swoją kulturę i opowiedzą o swojej działalności. Jest to seria skupiająca się na człowieku, opowiadająca o regionie przez poznanie ludzi. To seria o podróżach poza utartym szlakiem. 18:35 POLSKIE DZIEDZICTWO - ODC. 3 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Yuliya Yukhymets Zdjęcia: Damian Szprejda, Jan Sojka, Bartosz Zaręba Prowadzący: Stefan Tompson Cykl dokumentalno - historyczny o polskim Dziedzictwie Kulturowym na Kresach Wschodnich, prowadzony przez Stefana Tompsona, w którym przybliżona zostaje widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Cykl prezentuje najciekawsze polskie posiadłości, usytuowane za naszą obecną wschodnią granicą. Ukazane są najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te, o których już dawno zapomniano. Autorzy przedstawiają ich historię, opowiadają o ciekawostkach i legendach i omawiają polski aspekt dotyczący prezentowanych posiadłości. Przybliżają historię Polaków na danym terenie i zachęcają każdego widza do odwiedzin miejsc polskiego Dziedzictwa Kulturowego na Kresach Wschodnich. W trzecim odcinku Stefan Tompson zabiera nas na zachodnią Ukrainę, gdzie spotyka się Podole i Wołyń. To malownicze miejsce leży na wielkim, europejskim dziale wodnym. Przepływają tu rzeki, które dopływają zarówno do Morza Bałtyckiego, jak również do Morza Czarnego. Między dwoma pasmami wysokich wzgórz leży nieduże miasto o nazwie Krzemieniec. Na przestrzeni lat stało się ono ważnym, polskim ośrodkiem kulturowym oraz oświatowym i zyskało miano ''Aten Wołynia''. Miasto, w którym urodził się polski wieszcz, Juliusz Słowacki. 19:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 118 IŁAWA Magazyn, 20 min, Polska, 2018 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Michał Piedziewicz Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedza Iławę, miasto założone przez Krzyżaków w 1305 roku. Położone jest nad Jeziorakiem, szóstym pod względem powierzchni jeziorem w Polsce. Jednocześnie jest to jezioro najdłuższe, bo liczące ponad 27 kilometrów długości. Iława położona jest w południowej części jeziora, nad przesmykiem dzielącym Jeziorak właściwy od Jezioraka Małego. Po dawnej, średniowiecznej zabudowie miasta ma już prawie śladu; historyczna, zniszczona w wyniku działań Armii Czerwonej, starówka nie została odbudowana. Z tamtych czasów podziwiać możemy jedynie piękny iławski kościół, wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku. Już poza obszarem dawnej, choć jeszcze wtedy istniejącej starówki, w latach 1910 - 1912 wzniesiony został iławski ratusz. Ma neobarokową, rozbudowaną bryłę z charakterystycznymi schodami. Ciekawe są też okolice Iławy, m.in. ruiny XIV - wiecznego zamku w Szymbarku oraz ruiny pałacu w Kamieńcu. Z kolei Susz to niewielkie miasteczko leżące 20 km od Iławy. Wiekowe i długo otoczone murami, w roku 1945 zostało zniszczone w około osiemdziesięciu procentach. Z najstarszej zabudowy zachowały się fragmenty średniowiecznych murów oraz XIV - wieczny kościół pod wezwaniem świętego Antoniego. Okolice Iławy obfitują w cuda natury; na wyjątkowo długim Jezioraku przyroda ustanowiła jeden z tutejszych rekordów - Wielka Żuława to największa śródlądowa wyspa w Polsce. Leży w granicach Iławy, ma 84 hektary powierzchni, a według legendy zamieszkiwał ją niegdyś, porywający rybaków smok. 19:40 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 4 Serial dokumentalny, 24 min, Litwa/Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Bartosz Frątczak Jolanta i Robert Blujowie pochodzą z Wilna, ale nie udało im się odnaleźć w mieście tego czegoś. Tego, co sprawia, że życie daje radość. Wyprowadzili się więc do lasu, w sam środek Parku Regionalnego Rzeki Wilii. Dzisiaj oni oraz ich 28 psów są jedynymi mieszkańcami wsi Žalgiris, gdzie założyli "Akademię przygód". Dzieci i dorośli przyjeżdżają tu na wędrówkę, zabawę i naukę jazdy psimi zaprzęgami - sportu, którego Blujowie są na Litwie prekursorami. Czy są szczęśliwi? Czy rzeczywiście przeprowadzka na wieś sprawiła, że odnaleźli spokój ducha? 20:15 WAŻNIEJSZA OD KRÓLÓW (THE KINGMAKER) Film dokumentalny, 96 min, USA, 2019 Reżyseria: Lauren Greenfield Muzyka: Jocelyn Pook Imelda Marcos, była żona prezydenta, dyktatora Filipin ma dziś 90 lat. Niezależnie od przeciwności, konsekwentnie dąży do przywrócenia wielkości swojej rodziny. Niewiarygodną korupcję, zamiłowanie do gromadzenia luksusowych dóbr i życie na poziomie niewyobrażalnym dla Filipińczyków zamienia dziś w opowieść o miłości do swojego kraju. Niezrażona swoją przegraną w walce o fotel prezydenta, robi wszystko, by wiceprezydentem został jej syn, Ferdinand "Bongbong". Syn mówi o niej, że to "polityczne zwierzę". Imelda Marcos została pierwszą damą Filipin w 1965 roku i nadal żyje tak, jakby pełniła tę funkcję. Kręcony od 2014 roku dokument splata przeszłość i teraźniejszość. Pokazuje niezachwianą wiarę Imeldy Marcos w swoją prawość. Film bada nieprawdopodobny powrót rodziny Marcos do władzy na Filipinach oraz niepokojącą spuściznę reżimu Marcosa. W czasach, gdy fałszywe wiadomości manipulują wyborami, powracająca historia Imeldy służy jako mroczna bajka. 22:05 PIANO Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2015 Scenariusz, reżyseria i zdjęcia: Vita Maria Drygas Uratowane przez studentkę konserwatorium pianino, które miało wzmocnić konstrukcję barykady na ukraińskim Majdanie, stało się uczestnikiem i symbolem rewolucji. Instrument połączył losy bohaterów filmu, z których każdy stanął wobec innego wyboru, chcąc z godnością zając należne mu miejsce w dramatycznym konflikcie. Wkrótce pianino zjednoczyło też protestujących na Majdanie, którzy wspólnie, nie bacząc mróz i śnieg, w dzień i w nocy śpiewali hymn Ukrainy i poruszające pieśni ludowe. Instrument okazał się groźniejszy niż butelki z koktajlami Mołotowa. Władza nazwała grających "pianoekstremistami". 22:55 19:91 Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Emilia Śniegoska W tytułowej grze liczb zakodowana jest różnica wieku pomiędzy dwiema bohaterkami filmu. Dziewiętnastoletnia Niemka odwiedza dziewięćdziesięciojednoletnią Zofię, ocalałą z obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Relacja pomiędzy kobietami jest niejednoznaczna, można się jedynie domyślać, czy przeważa w niej poznawcza ciekawość (dla młodej Niemki to jedna z ostatnich szans na spotkanie naocznego świadka okrutnej historii), czy potrzeba bliskości drugiego człowieka. 23:30 IN THE EXECUTIONERS SHADOW (IN THE EXECUTIONERS SHADOW) Film dokumentalny, 50 min, USA, 2018 Reżyseria: Maggie Stogner, Richard Stack Film dokumentalny o sprawiedliwości, niesprawiedliwości i karze śmierci. Trzy historie opowiedziane przez autorów filmu: były kat stanowy, który przeżywa egzekucję niewinnej osoby; opowieść ofiary zamachu bombowego podczas maratonu w Bostonie, która stara się zdecydować, co naprawdę oznacza sprawiedliwość; oraz rodzice ofiary morderstwa, którzy decydują się walczyć o życie zabójcy swojej córki. Ten film rzuca wnikliwe spojrzenie na konsekwencje kary śmierci. Gdy toczy się walka o słuszność i dopuszczalność kary śmierci a dyskusje nabierają tempa. Ten film rzuca widzom wyzwanie, by rozważyć tą kwestię we własnym sumieniu i nabrać osobistego przekonania o znaczeniu sprawiedliwoścć, 00:30 PRZEŻYĆ AFGANISTAN Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2010 Reżyseria: Małgorzata Imielska Film przedstawia historię szkolenia wojskowego i prywatne przygotowania pięciorga zawodowych żołnierzy do wyjazdu na misję do Afganistanu, ich pobyt w prowincji Ghazni, codzienne patrole i pierwsze miesiące, gdy po powrocie do kraju starają się prowadzić normalne życie. Dwóch z pięciorga bohaterów filmu pełniło wcześniej służbę w Czadzie, troje zaś uczestniczy w zagranicznej misji po raz pierwszy. Wśród tych osób jest dziewczyna, narzeczona jednego z bohaterów. Film dokumentalny "Przeżyć Afganistan" przedstawia naszych bohaterów nie tylko jako żołnierzy, ale także jako ludzi, którzy muszą radzić sobie z wieloma emocjami. Chociażby z poczuciem odpowiedzialności za bezpieczeństwo tych, z którymi idą na patrol. Film pokazuje także tęsknotę za rodziną i lęk o to, czy przeżyją kolejny dzień. Jest to próba opisu tego, co dzisiaj znaczy być żołnierzem i jaką płaci się za to cenę. 01:35 PRZERWANA MISJA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Petro Aleksowski Pierwszy polski dokument pokazujący misję Afganistan przez pryzmat strat poniesionych przez trwale poszkodowanych polskich żołnierzy. Głównymi bohaterami dokumentu są czterej młodzi mężczyźni, dla których marzeniem życia była armia i spełnieniu tego marzenia podporządkowali swoje życie. Sprawdzianem męskości i żołnierskich umiejętności miał być wyjazd na misję. Utrzymywane w tajemnicy, skrywane w pamięci żołnierzy prawdziwe oblicze polskiej misji jest bazą dla konstrukcji akcji i dramaturgii filmu. Bohaterowie podejmując decyzję o wyjeździe na misje byli w związkach rodzinnych, a mimo to zdecydowali sami, bez konsultacji z najbliższymi. Dziś, kiedy trzeba zapłacić za swoją decyzję, kosztami tej spłaty obciążają właśnie najbliższych. Autor filmu, nawiązując dialog, w którym zadaje pytania niewygodne dla weteranów, staje się dla nich kolejnym wyzwaniem zmuszając do pierwszych od czasu wypadku tak szczerych wyznań. Film bogato zobrazowany oryginalnymi zdjęciami nakręconymi przez żołnierzy w Afganistanie. 02:35 PUSTELNICY W GÓRACH Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2006 Scenariusz i reżyseria: Mirosław Dembiński Film przedstawia rodzinę Pustelników, których całe życie jest związane z górami. Ojciec to wybitny himalaista, zdobywca 12 ośmiotysięczników (do korony Himalajów brakuje mu tylko dwóch najłatwiejszych). Synowie są wspinaczami skałkowymi (Adam jest najlepszy w Polsce, pokonał osiem dróg w skali trudności 8c+ z dziesięciu takich tras zdobytych przez Polaków). Reprezentują inne pokolenie, wspinanie dla nich jest zupełnie czymś innym, inaczej się ubierają, inaczej zachowują, słuchają innej muzyki i inaczej się wysławiają. Są na przeciwległych biegunach górskiej aktywności. Obserwując bohaterów filmu w górach, widzimy różnice, jakie ich dzielą w podejściu do wspinania. Przy bliższym poznaniu ich okazuje się jednak, że siła, która ich pcha w góry jest bardzo podobna, a istota ich motywacji niemal taka sama. Czy zatem młodzi ludzie naprawdę odbiegają tak daleko od pokolenia swoich rodziców ukształtowanych jeszcze w innym systemie, kiedy wyznawano inne wartości? Czy może są to tylko pozorne różnice?