TVP Historia Poniedziałek, 04.04.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 4 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1794 - bitwa pod Racławicami; 1939 - wykopaliska koło Messyny, odkrycie tzw. Pałacu Nestora; 1968 - zamordowano Martina Luthera Kinga; 1982 - ukazał się pierwszy numer miesięcznika "Kontakt"; 07:00 WOJENNE DZIEWCZYNY S.III - ODC. 38 (SERIA III ODC. 12) Serial wojenny, 44 min, Polska, 2019 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Wojciech Lepianka Aktorzy: Wanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Danuta Stenka, Sebastian Jasnoch, Marcin Korcz, Mathias Gall, Mickey Hardt, Robert Gonera, Magdalena Smalara Przytuleni do siebie Andrzej z Marysią marzą o wspólnej przyszłości. Tęsknią za Anią, która jest teraz u sióstr w Nałęczowie. W laboratorium Keller rozmawia z Wolfgangiem. Doktor uważa, że Szczęsny powinien być obecny przy próbach poligonowych. Wolfgang daje do zrozumienia, że po zakończeniu prac pozbędą się Szczęsnego. W dowództwie Ewa przekazuje Krukowi meldunek. Obecna tam Leokadia jest zdenerwowana odpowiedzią z Londynu. Opiekun Kellera daje do zrozumienia, że chciałby pojechać na Kozią. Leon zadowolony z osiągniętego celu, wyraża zgodę. W pokoju Ewa przekazuje mu rzeczy od Kruka, mały aparat i mikrofilmy. Leon okazuje Ewie uczucie. Mówi, że jak to wszystko się skończy, chciałby ją zabrać do swojego domu w Szwajcarii. 08:15 HISTORIA POLSKI - SŁOWA I TWARZE - JÓZEF MACKIEWICZ Film dokumentalny, 39 min, Polska, 1993 Cykl programów prezentujących sylwetki osób związanych z kulturą i literaturą polską. Osób wybitnych, których życie, twórczość czy działalność zawodowa odcisnęły swój ślad w historii polskiego dziedzictwa kulturalnego. Część tego cyklu dotyczy osób, których zarówno osobowość, jak i twórczość określa się jako niepokorną. W tym wydaniu - sylwetka Józefa Mackiewicza, pisarza, publicysty, który przez całe swe życie budził wśród odbiorców sprzeczne emocje. Pisarz, zdeklarowany antykomunista, był najczęściej wydawany w tzw. drugim obiegu i komentowany w licznych publikacjach na jego temat. O życiu i twórczości Józefa Mackiewicza opowiadają: Andrzej Mietkowski, Włodzimierz Bolecki, Tadeusz Nowakowski, Jacek Trznadel, Kazimierz Zamorski, Aleksandra Niemczyk i Włodzimierz Odojewski. W programie wykorzystano fragmenty III Symfonii op. 36 Henryka Mikołaja Góreckiego. 09:15 SENSACJE XX WIEKU - WOJNA CESARZY Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 2000 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Decyzja o rozpoczęciu nieograniczonej wojny podwodnej, podjęta w styczniu 1917 roku na zamku w Pszczynie, gdzie mieściła się kwatera główna cesarza Wilhelma II, zmieniła bieg I wojny światowej. Ataki niemieckich okrętów podwodnych paraliżowały amerykański handel, działając destrukcyjnie na gospodarkę kraju. Niechęć Amerykanów do ingerencji w sprawy "starego kontynentu", malała w miarę, jak coraz mocniej dotykały ich utrudnienia w funkcjonowaniu poszczególnych gałęzi gospodarki. Po pewnym czasie rząd Stanów Zjednoczonych zdecydował się włączyć do wojny w Europie. Bogusław Wołoszański stara się wyjaśnić, dlaczego Wilhelm II uległ swoim doradcom i wykonał krok, który odmienił bieg wojny, a w konsekwencji doprowadził do klęski Niemiec. 09:45 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA TELEGRAMU ZIMMERMANA Magazyn, 24 min, Polska, 2000 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W sierpniu 1914 roku marynarze z brytyjskiego statku Telconia przecięli kabel transatlantycki łączący Niemcy z Ameryką Południową. Od tego wydarzenia wszystkie telegramy wysyłane z Berlina do ambasad niemieckich w krajach Ameryki Południowej, przesyłane były przez Londyn. Depesze trafiały w ręce brytyjskich kryptologów do tzw. "Pokoju 40". W 1917 roku przechwycono telegram ministra spraw zagranicznych Zimmermana. Jak się później okazało odszyfrowanie tego telegramu na zawsze zmieniło świat i zdecydowało o przystąpieniu USA do wojny w Europie. 10:15 KRÓL LASU (THE KING OF THE FOREST / LE ROI DE LA FORET) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2018 Reżyseria: Roger Owen, Antony Kettal Wykonawcy: Janusz Szydłowski Film dokumentalny o jeleniach, które są najpotężniejszymi i najbardziej majestatycznymi zwierzętami żyjącymi głęboko w europejskich lasach. Jelenie są popularnymi bohaterami klasycznych bajek dla dzieci, ale mogą być również brutalnymi bestiami, zaangażowanymi w ciągłą walkę o osiągnięcie jednego celu: prawa do posiadania potomka. Ojciec jest najważniejszy. Silny, wspaniały, z koroną na głowie. Jeleń o wznoszących się ku chmurom rogach uznawany był przez Celtów i Słowian za pośrednika między ziemią a niebem, między światem ludzi i królestwem bogów. Rogi są decydujące. Symbolizują pory roku, które każdego roku je zmieniają i wzmacniają ich siłę. Co roku samiec jest obdarzany wspaniałą parą rogów, bez których nic by nie znaczył. Gdy wieniec jest rozłożysty i sięga wysoko - nadchodzi czas intronizacji. Majestatyczne poroże i silny głos oznaczają, że teraz on będzie królem lasu. Jeleń szlachetny żyje w stadach. Ta grupa składa się z młodych samców, co widać po porożach, bo samice ich nie mają. Jeleń szlachetny często jest nazywany królem lasu. Jako władca rządzi poddanymi na swoim terytorium i pobiera lwią część pożywienia. Każda zwycięska walka to ponowna intronizacja. Ten film został nakręcony w jednym z najpiękniejszych lasów Europy. 11:15 W PRLU - "MODA PRZEŁOMU LAT SZEŚĆDZIESIĄTYCH I SIEDEMDZIESIĄTYCH" Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2022 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) W latach 60. i na początku lat 70. doszło do prawdziwej rewolucji w modzie. I po raz pierwszy najaktywniejszymi odbiorcami mody stali się młodzi ludzie. Te procesy pomimo bariery, jaką był ustrój, trafiały, choć z pewnym opóźnieniem, także do Polski. Dziewczyny zaczęły nosić krótsze spódniczki, a chłopcy dłuższe włosy, co wzbudzało międzypokoleniowe kontrowersje. Ubierano się modnie, wykorzystując rzeczy z paczek zagranicznych, produkcję rzemieślników i własną pomysłowość, bo rodzimy przemysł za modowymi nowościami nigdy nie nadążał. O modzie przełomu lat 60. i 70. Beata Michniewicz rozmawia z Moniką Małkowską, krytykiem sztuki, i Wiganną Papiną, stylistką i kostiumografem. 11:40 OPOWIEŚCI RODOWICZÓW Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jolanta Kessler - Chojecka, Małgorzata Rodowicz Scenariusz: Jolanta Kessler Chojecka, Małgorzata Rodowicz To jest historia ludzi, którzy walczyli o niepodległą Polskę. Takich jak na przykład Jan Rodowicz Anoda, uczestnik Akcji pod Arsenałem, członek batalionu Zośka. Film jest opowieścią historyczną. Z tego tytułu w warstwie wizualnej wykorzystano archiwa filmowe i ikonografię z okresu II wojny światowej, Powstania Warszawskiego i okresu stalinowskiego. Ponadto rodzina Rodowiczów posiada imponujące archiwum własne, na które składają się zdjęcia, obrazy, książki napisane przez członków rodziny, albumy, filmy i inne artefakty, które uświetnią narrację. Część spuścizny rodziny została przekazana do Ossolineum. Zdjęcia współczesne, kręcone w dawnych miejscach akcji, przybliżają ten stosunkowo odległy czas i wiążą go z dzisiejszym życiem, podkreślają kontynuację pokoleń i wagę historii dla współczesnego widza. Całość ułożona jest w stylu opowieści rodzinnej, toteż zdjęcia ze spotkania rodzinnego wyznaczają ramy konstrukcyjne filmu. Ponadto swoją rolę ma narrator, który umiejscawia wydarzenia w kontekście historycznym. Dodatkowym zabiegiem reżyserskim jest uwypuklenie najmłodszego (prawie) pokolenia rodziny, w osobie Mateusza, który uczestniczy w spotkaniu rodzinnym i prowadzi widza po Warszawie/Zalesiu - w różne miejsca, związane z losami różnych postaci. Jego wypowiedź rzuca może trochę inne światło na wydarzenia: ukazuje ich wpływ na młode pokolenie i daje spojrzenie na czas przeszły bliskie współczesnej widowni. I właśnie Mateusz, w końcowej sekwencji, zada nam pytanie, czy nasza opowieść to czas przeszły dokonany? Czy niedokonany, wciąż się dziejący. 12:40 NAD NIEMNEM - ODC. 1/4 Serial obyczajowy, 50 min, Polska 1986 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz: Kazimierz Radowicz Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Iwona Pawlak, Marta Lipińska, Adam Marjański, Janusz Zakrzeński, Edmund Fetting, Bożena Rogalska, Jacek Chmielnik, Michał Pawlicki, Jerzy Zygmunt Nowak, Ewa Decówna, Ewa Wencel, Jan Prochyra, Zbigniew Bogdański Ekranizacja powieści Elizy Orzeszkowej. Autorka zawarła w niej zróżnicowany obraz nadniemeńskiej szlachty w obliczu nowych, popowstaniowych warunków politycznych i społeczno - ekonomicznych. Powieść, opisująca dzieje rodów Korczyńskich i Bohatyrowiczów, wzywała do wierności ziemi i przeszłości, gloryfikowała patriotyczną ofiarność i ideowe dziedzictwo minionych lat, głosiła niezachwianą wiarę w siłę i wartość człowieka. Korczyn, mała wioska nad Niemnem, lata 80. XIX wieku. Żywa jest tu ciągle pamięć o tragedii powstania styczniowego. Teofil Różyc, dziedzic mocno już przetrzebionej fortuny, niezainteresowany zbytnio pracą, ubiega się o względy Justyny Orzelskiej, ładnej siostrzenicy Benedykta Korczyńskiego, pana na Korczynie. Przed laty Justyna kochała z wzajemnością Zygmunta, bratanka Benedykta, lecz jego matka, obawiając się mezaliansu, nie zgodziła się na ten związek. Chociaż Benedykt ciężko pracuje, przeżywa kłopoty finansowe. Jest też skłócony z rodziną Bohatyrowiczów, zaściankową szlachtą, która dzielnie walczyła w powstaniu i była wówczas traktowana na równi z członkami znamienitych rodów. Po upadku powstania zubożali Bohatyrowicze zostali zdegradowani nieomal do roli chłopów. Jednego z nich, Jana Bohatyrowicza, Justyna obdarza uczuciem. 13:45 KRÓLOWIE SŁOŃCA (KINGS OF THE SUN) Film przygodowy, 104 min, USA 1963 Reżyseria: J. Lee Thompson Scenariusz: Elliott Arnold, James R. Webb Aktorzy: Yul Brynner, George Chakiris, Shirley Ann Field, Richard Basehart, Brad Dexter, Barry Morse, Armando Silvestre, Leo Gordon I inni Przygodowo - kostiumowa superprodukcja z początku lat 60. warta zobaczenia choćby po to, aby przekonać się, jak bardzo w ciągu ostatniego półwiecza zmieniła się technika filmowa. W dobie zapierających dech efektów komputerowych, dzięki którym na ekranie można wyczarować praktycznie wszystko, dzieło J. Lee Thompsona budzi nostalgię i życzliwy uśmiech. Przez wieki Majowie tworzyli wspaniałą cywilizację, której ślady przetrwały do dziś. Nie znając żelaza, koła i koni, budowali wielkie miasta i wznosili potężne piramidy. Opracowali mapę nieba, system zapisu matematycznego bardziej zaawansowany od rzymskiego i kalendarz równie dokładny jak stosowany obecnie. Ich bogowie byli jednak wyjątkowo okrutni i domagali się ofiar z ludzi. Niestety, po stuleciach istnienia, ich miasta zostały nagle zaatakowane przez przybyszów posługujących się żelaznymi mieczami. Wobec naporu wroga Majowie ginęli masowo. Jako ostatnie pod ciosami wojowników okrutnego Hunaca Ceela pada miasto Chichen Itza, którego stary król Balam ginie w czasie walk. Jego miejsce zajmuje młody książę Balam. Za namową kapłanów książę i grupka jego poddanych ucieka z miasta. Postanawiają dotrzeć nad brzeg morza, a stamtąd popłynąć do nowego lądu, o którym stary władca opowiadał kiedyś synowi. Majowie poprzysięgają sobie jednak, że gdy odzyskają siły, uderzą na Hunaca i odbiją swoje ziemie. Po dziesięciu dniach wędrówki docierają nad morze. Ale początkowo rybacy z wioski nie chcą oddać przybyszom swoich łodzi ani też płynąć z nimi. Przywódca wioski nie wierzy w opowieści o krwawym Hunacu. Młody władca przekonuje go jednak, że wróg nie oszczędzi nikogo. Lepsza więc niepewna tułaczka niż pewna śmierć. Obiecuje też, że jeśli szczęśliwie dotrą do celu, poślubi córkę przywódcy wioski, piękną Ixchel. W ostatniej chwili rybakom udaje się załadować na łodzie niezbędny dobytek oraz zapasy jedzenia i umknąć przed wojskami Hunaca. Strzały wroga dosięgają jednak ojca Ixchel. Wielodniowa przeprawa przez morze kończy się sukcesem. Majowie przybijają do nowego lądu. Zgodnie z obietnicą Balam chce natychmiast poślubić Ixchel, ale dziewczyna zwalnia go z przysięgi złożonej pod przymusem. Pragnie, by król ożenił się z nią z miłości. Ale młody władca nie ma wprawy w okazywaniu uczuć. Jest przekonany, że Ixchel po prostu go nie chce. Majowie przystępują do budowy domów, kopią kanały, które nawodnią ich pola, zaczynają nawet wznosić piramidę. Miejscowi Indianie nieufnie traktują przybyszów. Ich wódz, Czarny Orzeł, udaje się na przeszpiegi. Niestety, zostaje ranny w potyczce z Balamem i uwięziony. Decyzją arcykapłana ma być złożony w ofierze. Wcześniej jednak musi odzyskać siły. Doglądająca go Ixchel zakochuje się w nim z wzajemnością. Nie ma jednak odwagi wyjawić mu, co go czeka. W przeddzień uroczystego złożenia ofiary arcykapłan informuje Czarnego Orła, że nazajutrz zginie. Indianin czuje się zdradzony i oszukany przez Ixchel, ale idzie na śmierć z podniesioną głową. W ostatniej chwili Balam, który zawsze był przeciwny krwawym ofiarom z ludzi, darowuje mu życie i zwraca wolność. Oba ludy zaprzyjaźniają się i odtąd żyją razem w pokoju, ucząc się wzajemnie od siebie. Balam i Czarny Orzeł nadal kochają jednak tę samą kobietę. Rywalizacja między nimi narasta. Wreszcie Indianin, chcąc uniknąć otwartego konfliktu, postanawia odejść ze swym ludem. Ale nieoczekiwanie na horyzoncie pojawiają się statki Hunaca Ceela. 15:45 SZKOCJA. W POSZUKIWANIU DZIKIEJ PRZYRODY (WILD QUEST IN SCOTLAND / ECOSSE, LA QUETE DU SAUVAGE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laurent Cocherel Wykonawcy: Janusz Szydłowski Film dokumentalny przybliżający Szkocję to wyjątkowa podróż w surowe szkockie krajobrazy i bogatą faunę. Laurent Cocherel jest fotografem przyrody. Przeniesie nas do sekretnych miejsc, abyśmy byli świadkami wspaniałego widowiska natury w różnych porach roku wraz z wydrami, koloniami ptaków morskich, fokami, rekinami i delfinami. Szkocja - jej nazwa to jak odgłos fali gwałtownie uderzającej o skałę, jak ryk rogaczy na bezkresnych wrzosowiskach, jak taniec godowy cietrzewi, jak nurkowanie głuptaków. Laurent Cocherel od 25 lat przemierza tę krainę, fotografując jej dziką przyrodę i pejzaże. To ląd, gdzie jeziora są celem, a morze dostawcą. To tu wydry bawią się w morskich wodorostach i jelenie przekraczają morze. Oglądał te krajobrazy po tysiąckroć i miał tysiąc okazji, by widzieć karnawał zmieniającego się światła. Między burzami to boskie światło rozjaśnia zimny, jałowy krajobraz jak nigdzie indziej na świecie. Poznamy Park Narodowy Cairngorms, zagubioną na morzu wyspę Bass Rock, niezamieszkaną wyspę Lunga, która jest rajem dla morskiego ptactwa. 17:15 WOJENNE DZIEWCZYNY S.III - ODC. 39 (SERIA III ODC. 13) Serial wojenny, 43 min, Polska, 2019 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Wojciech Lepianka Aktorzy: Vanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Danuta Stenka, Paweł Małaszyński, Marcin Korcz, Peter Wolf, Mathias Gall, Mickey Hardt, Robert Gonera, Katrin Buhring, Magdalena Czerwińska W dowództwie Leokadia przekonuje Marysię o konieczności zmiany miejsca pobytu. Całe miasto jest wylepione listami gończymi, z jej nazwiskiem i podobizną. Na poligonie Niemcy planują jutrzejszy test wystrzelenia pocisku. Wolfgang wraca do Warszawy z Leonem. Nadmienia, że wie o jego wypadach na Kozią. Chce tam z nim pojechać. Leon z Wolfgangiem udają się do burdelu. Po drodze Wolfgang zdradza, że Szczęsny będzie od rana na poligonie. Leon idzie z Ewą do pokoju, przekazuje jej mikrofilmy z dokumentacją. Zaskakuje go obecność Witka na Koziej. W dniu testu Witek organizuje zasadzkę. Są z nim Ewka, Olek, Mundek i Kobra. Na leśnej drodze blisko poligonu likwidują esesmana z kierowcą. Jednak w furgonetce nie ma Szczęsnego. Na poligonie Niemcy zajmują miejsca, do obserwacji próby. Leon dowiaduje się od Erwina, że po teście Szczęsny będzie tutaj zlikwidowany. Po komendzie "odpalanie" Leon pociąga Szczęsnego w kierunku motocykla. Uciekają w stronę lasu. Pocisk eksploduje tuż po starcie. Niemcy padają na ziemię. Wolfgang organizuje pościg. Leon ratuje Szczęsnego, sam ginie. W siedzibie abwery Schneider wręcza Wolfgangowi rozkaz wyjazdu na front wschodni. 18:40 SPÓR O HISTORIĘ - WYJŚCIE ARMII GEN. ANDERSA Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Stanisław Królak (prowadzący) Wyjście armii gen. Andersa. Jednym z postanowień, podpisanego 30 lipca 1941 roku w Londynie, układu Sikorski - Majski, przywracającego stosunki dyplomatyczne pomiędzy Polską a Związkiem Sowieckim, było powołanie na terenie Związku Sowieckiego Armii Polskiej. Operacyjnie miała ona podlegać Naczelnemu Dowództwu Związku Sowieckiego. Z nim też Polacy mieli uzgadniać kwestie personalne i organizacyjne. Wkrótce jednak okazało się, że Stalin nie zamierza wywiązywać się z podpisanej 14 sierpnia 1941 roku w Moskwie umowy. Nowo tworzonej armii brakowało sprzętu i żywności. Poważnym utrudnieniem były niskie temperatury, dochodzące do 50 stopni Celsjusza. Kiedy w lutym 1942 roku Stalin zdecydował o wysłaniu polskich nieprzygotowanych jeszcze oddziałów, na front, gen. Anders odmówił i zapowiedział wyprowadzenie wojska i ludności cywilnej ze Związku Sowieckiego. Ewakuacja na Bliski Wschód rozpoczęła się 24 marca 1942 roku. Do 5 kwietnia w Iranie znalazło się ponad 33 tys. żołnierzy i 11 tys. cywilów. Do listopada ewakuowano do Iranu ponad 115 tys. osób. Wśród nich było ponad 78 tys. żołnierzy. 19:15 HISTORIA POLSKI - MAŁA MOSKWA KONTRA MAŁY LONDYN Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2018 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Film o mało znanej, komunistycznej zbrodni na żołnierzach AK, NSZ i księdzu, w wąwozie Puziowe Doły. Jeszcze żyją mieszkańcy, którzy mogą dostarczyć nowych, wstrząsających informacji. Tymczasem rozkazodawcy i zbrodniarze otrzymali ordery, a też doczekali pochówku z honorami wojskowymi. Opowiemy o kulisach brutalnego mordu w gminie Trzydnik Duży, dokonanego w kwietniu 1946 roku. Wówczas komunistyczne ugrupowania spod znaku AL i GL, głównie z tak zwanej Małej Moskwy, brutalnie zamordowały 13 osób z NSZ, AK i innych antykomunistycznych ugrupowań zamieszkałych w kilku wioskach, zwanych Małym Londynem. Ciała zamordowanych prawdopodobnie zakopano w pobliskim wąwozie Puziowe Doły. Zginęli mieszkańcy wsi Potok - Stany i Dąbrówka. 20:15 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - JULIUSZ CEZAR (JULIUSZ CEZAR) Film dokumentalny, 106 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Film z cyklu "Historia w postaciach zapisana" zabiera widzów w podróż do starożytnego Rzymu. Mogą tu poznać wyjątkową postać Juliusza Cezara. Wielkiego wodza, polityka i uwodziciela. Człowieka wybitnie uzdolnionego, o ponadprzeciętnych walorach fizycznych i umysłowych, przy tym jednak przekonanego o swoim geniuszu, wręcz boskości. To za jego panowania Rzym z małego, brudnego miasteczka zaczął stawać się centrum administracyjnym, politycznym i kulturalnym imperium. A serca Rzymian podbił, dając im to czego pragnęli: chleba i igrzysk. Film przybliży fascynujący świat gladiatorów i olimpiad, zabawy i rozpusty. Dzięki zręcznym zabiegom politycznym i czterem małżeństwom Cezar stał się pierwszym po bogach w Cesarstwie Rzymskim. Nim do tego doszło, przez 8 lat podbił tereny leżące w granicach dzisiejszej Szwajcarii, Francji, Niemiec, Belgii. Jednak jego celem był Rzym. W 49 roku p.n.e. Cezar przekroczył Rubikon. To otworzyło mu drogę do cesarstwa i do spotkania na swojej drodze Kleopatry. Panował krótko. Zamordowano go podczas id marcowych, 15 marca 44 roku przed Chrystusem. Zamach zorganizowała grupa republikanów obawiających się powrotu monarchii. 22:20 STALIN I TROCKI - WALKA NA ŚMIERĆ I ŻYCIE (STALIN - TROTSKY, A BATTLE TO DEATH) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Reżyseria: Marie - Laurence Rincé Meksyk. 20 sierpnia 1940 roku. Trocki zostaje uderzony czekanem w głowę i umiera. Wraz z jego śmiercią kończy się 20 - letni pojedynek w ścisłym gronie najwyższych przywódców ruchu komunistycznego. Stalin w końcu eliminuje swojego wieloletniego rywala. Obie główne postacie rewolucji, Stalin i Trocki, nie cofnęły się przed niczym, aby zdobyć władzę absolutną. Ich pojedynek był starciem dwóch skrajnie różnych osobowości. Pierwszy to syn gruzińskiego szewca, drugi żydowski intelektualista. Pierwszy metodyczny, przewidujący człowiek; drugi, rzutki i entuzjastyczny umysł. Pierwszy cyniczny intrygant; drugi idealista. Był to ideologiczny pojedynek dwóch wizji komunizmu; pojedynek polityczny, pojedynek o władzę, a przede wszystkim pojedynek na śmierć i życie. Eliminując Trockiego, Stalin ostatecznie osiągnął najwyższy urząd i ugruntował swoje miejsce w historii. 23:15 GUŁAG. ŻYCIE W SOWIECKIM RAJU (GULAG, A LIFE UNDER THE SOVIET SYSTEM) Film dokumentalny, 57 min, Francja, 2019 Reżyseria: Michael Prazan Film dokumentalny powracający pamięcią do gułagów - obozów pracy przymusowej w ZSRR. System ten został założony dekretem WCKW w 1918 roku, wkrótce po rewolucji październikowej. Przemieszczał i niszczył miliony istnień, to była jedna z najbardziej brutalnych sieci obozów pracy przymusowej. Jednak historia gułagów pozostaje w dużej mierze nieznana i nieudokumentowana do dziś. Od Moskwy po skrajne granice wschodniej Syberii, film wnikliwie przygląda się jednemu z najbardziej brutalnych systemów penitencjarnych XX wieku, który pozostawił głęboką bliznę w narodzie rosyjskim. Autorem filmu jest Michael Prazan, narratorem zaś wnuczka więźnia Assii. Film łączy w sobie materiały archiwalne oraz wyjątkowe świadectwa byłych więźniów. Ich głosów nie będzie można więc zapomnieć. 01:25 SENSACJE XX WIEKU - WOJNA CESARZY Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 2000 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Decyzja o rozpoczęciu nieograniczonej wojny podwodnej, podjęta w styczniu 1917 roku na zamku w Pszczynie, gdzie mieściła się kwatera główna cesarza Wilhelma II, zmieniła bieg I wojny światowej. Ataki niemieckich okrętów podwodnych paraliżowały amerykański handel, działając destrukcyjnie na gospodarkę kraju. Niechęć Amerykanów do ingerencji w sprawy "starego kontynentu", malała w miarę, jak coraz mocniej dotykały ich utrudnienia w funkcjonowaniu poszczególnych gałęzi gospodarki. Po pewnym czasie rząd Stanów Zjednoczonych zdecydował się włączyć do wojny w Europie. Bogusław Wołoszański stara się wyjaśnić, dlaczego Wilhelm II uległ swoim doradcom i wykonał krok, który odmienił bieg wojny, a w konsekwencji doprowadził do klęski Niemiec. 01:55 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA TELEGRAMU ZIMMERMANA Magazyn, 24 min, Polska, 2000 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W sierpniu 1914 roku marynarze z brytyjskiego statku Telconia przecięli kabel transatlantycki łączący Niemcy z Ameryką Południową. Od tego wydarzenia wszystkie telegramy wysyłane z Berlina do ambasad niemieckich w krajach Ameryki Południowej, przesyłane były przez Londyn. Depesze trafiały w ręce brytyjskich kryptologów do tzw. "Pokoju 40". W 1917 roku przechwycono telegram ministra spraw zagranicznych Zimmermana. Jak się później okazało odszyfrowanie tego telegramu na zawsze zmieniło świat i zdecydowało o przystąpieniu USA do wojny w Europie. 02:25 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - OSTATNI CIOS ODC. 1 Magazyn, 28 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę na temat II wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego zdobyciu Berlina w 1945 roku.