TVP Historia Środa, 06.04.2022 Zmiany z dnia 23.03.2022 w stosunku do raportu z dnia 16.03.2022 (dodano pozycję programową) 10:00 EPITAFIA KATYŃSKIE - EPITAFIA KATYŃSKIE. KAROL WALTER Film dokumentalny, 3 min, Polska, 2010 Scenariusz: Marek Drążewski, Paulina Brzezińska, Paweł Pawlicki, Maciej Dancewicz, Piotr Weychert Muzyka: Monika Cybulska Por. Karol Walter, urodzony 27 stycznia 1891 roku w miejscowości Nedwórna. Sędzia sądu grodzkiego we Lwowie. Zamordowany w Katyniu w 1940 roku. (dodano pozycję programową) 11:05 EMIGRANCI ' 81 Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2015 Reżyseria: Nina Makowiecka, Barbara Rogalska Scenariusz: Barbara Rogalska, Nina Makowiecka Zdjęcia: Mirosław Basaj, Mateusz Szlachtycz Film o emigracji politycznej lat 80. XX wieku. O ludziach, którzy po ogłoszeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 r. znaleźli się przypadkowo albo świadomie na emigracji. W PRL - u byli działaczami opozycji, nie mieli więc szans na wyjazd za granicę, dla nich ta możliwość pojawiła się w czasie 16 miesięcy legalnego istnienia Solidarności w latach 1980 - 1981. Niektórzy wyjechali na stypendium, inni skorzystali z szansy odwiedzenia rodziny lub przyjaciół, ktoś próbował coś załatwić dla związku. 13 grudnia 1981 roku zastał ich za granicą i pozostali tam na wiele lat. Wśród bohaterów filmu są też tacy, którzy po ogłoszeniu stanu wojennego świadomie zdecydowali się na emigrację, przeszli przez obozy dla uchodźców, walczyli o byt, często bez możliwości godnej pracy, bez znajomości języka. Na duchu podnosiło ich silne wsparcie ze strony różnych środowisk, przede wszystkim związkowych i intelektualnych, zarówno we Francji, Niemczech, jak i Wielkiej Brytanii czy USA. Zaczęły się manifestacje pod polskimi ambasadami, światowe agencje, radia, telewizja, pełne były protestów, strzępów informacji z kraju, plotek, czasami groźnych i krwawych. Szybko zaczęto organizować pomoc materialną, medyczną i żywnościową dla Polski. Stopniowo sytuacja się uspokajała, pierwszych internowanych w kraju zaczęto wypuszczać, częściowo uchylono granice. Wtedy zaczął się dylemat: wrócić, dać się zamknąć, próbować się ukrywać, jak wielu znajomych i przyjaciół, bez pracy i perspektyw na sensowną działalność, czy raczej zostać, poczekać, aż coś się wyklaruje, pomagać przyjaciołom w Polsce, działać na rzecz zdelegalizowanej Solidarności i opozycji. Emigracyjni działacze przede wszystkim zbierali pieniądze, organizowali transporty z pomocą, z maszynami, częściami do sitodruku, nawiązywali kontakty pomiędzy różnymi grupami, miastami, krajami, pisali, drukowali, pukali do różnych drzwi możnych zachodniego świata, a wszystko po to, żeby ratować Solidarność i wszystko dobre, co się zdążyło w Polsce wydarzyć w roku 1980 i 1981. Potem odbyły się obrady Okrągły Stołu i nadszedł czas wyborów 4 czerwca 1989 roku. To było hasło do powrotu, więc wrócili, jedni natychmiast, inni trochę później, i z całym entuzjazmem włączyli się w pracę dla kraju. Są bardzo różni, różnie potoczyły się ich losy w wolnej Polsce. Bohaterowie filmu mówią o tym, z jakiego powodu znaleźli się na emigracji, jak wyglądało ich życie i działalność, również polityczna. Ale przede wszystkim mowią o decyzji powrotu do kraju. Kiedy wrócili, co dało impuls do powrotu, czy zadowoleni są z takiego wyboru, co w kraju im się spodobało, a co rozczarowało, jak urządzili się w życiu zawodowym i osobistym. (dodano pozycję programową) 15:45 GIGANCI HISTORII - POWSTANIE STYCZNIOWE Teleturniej, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Nie było większej manifestacji woli Polaków dla odzyskania niepodległości niż Powstanie Styczniowe. Chociaż z dwustu tysięcy rodaków wcielonych do rosyjskiej armii po Powstaniu Listopadowym, do domu wrócił zaledwie co dziesiąty, to mobilizacja do walki była ogromna. Bo i nadzieja była wielka. Rosja była osłabiona po przegranej na Krymie z Francuzami, Brytyjczykami i Turkami. Do walki stanęło trzysta pięćdziesiąt tysięcy powstańców. Przez półtora roku walczyli z Rosjanami, licząc na poparcie państw zachodnich. Zginęły dziesiątki tysięcy, w walce lub straconych przez zaborcę, około czterdziestu tysięcy zesłano na Syberię, powszechne były konfiskaty mienia i intensywna rusyfikacja. Jednak walka powstańców wpłynęła na postawy niepodległościowe kolejnych pokoleń, które doczekały wolnej Polski. Zryw przegrany, okupiony tysiącami ofiar, który po latach stał się mitem i inspiracją dla kolejnych pokoleń. Miało w sobie nieznaną wielkość - twierdził Józef Piłsudski. Powstanie styczniowe to temat tego odcinka "Gigantów historii". (dodano pozycję programową) 18:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 222 ZDĄŻYĆ PRZED CZASEM Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W tym odcinku wizyta w poznańskim Muzeum Broni Pancernej. We współpracujących z Muzeum warsztatach prowadzi się prace renowacyjne sprzetu z okresu I i II wojny światowej. Grupa pasjonatów, jest w stanie przywrócić do pancernego życia każde znalezione pancerne zwłoki. Ich praca jest fascynująca, a wyniki nieprawdopodobne.