TVP Historia Czwartek, 07.04.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 7 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1795 - francuskie Zgromadzenie Narodowe ustanowiło podstawowe jednostki miar: metr i gram; 1951 - rekord dziennego wydobycia węgla - apogeum stachanowskiego modelu pracy w Polsce Ludowej; 1978 - Niezależna Oficyna Wydawnicza "NOWA" opublikowała "Dokumenty bezprawia"; 1995 - otwarcie pierwszego odcinka metra w Warszawie; 07:00 WOJENNE DZIEWCZYNY S.IV - ODC. 41 (SERIA IV ODC. 2) Serial wojenny, 41 min, Polska, 2021 Reżyseria: Anna Kazejak, Filip Zylber Scenariusz: Wojciech Lepianka Muzyka: Bartosz Chajdecki, Piotr Komorowski Aktorzy: Aleksandra Pisula, Marta Mazurek, Vanessa Aleksander, Danuta Stenka, Maciej Brzoska, Sebastian Jasnoch, Katrin Buhring, Peter Wolf, Magdalena Czerwińska, Paweł Małaszyński, Mateusz Rzeźniczak, Magdalena Smalara, Maja Pankiewicz Ewa jedzie do Hrubieszowa, aby namówić Marysię na udział we wspólnej akcji wysadzenia wiaduktu kolejowego. Na miejscu jest świadkiem wywózki przez Niemców polskich dzieci w nieznane miejsce. Marysia zastanawia się, czy wracać do Warszawy. Za jej głowę wciąż wyznaczona jest wysoka nagroda. Jednak w Hrubieszowie też nie jest bezpieczna. Zostaje rozpoznana przez folksdojcza, który zawiadamia o jej kryjówce gestapo. W ostatniej chwili dziewczynom udaje się wyjechać. Tymczasem w Warszawie Irka przygotowuje ładunki wybuchowe do wysadzenia wiaduktu. Spotyka się też z Olkiem, który wyznaje jej miłość. Jednak Irka nie jest jeszcze gotowa poddać się uczuciu, choć czuje do Olka coś więcej niż sympatię. Dziewczyny znów razem opracowują plan ataku na wiadukt. 07:55 W KOTLE HISTORII - WIEJSKO I WIELKOMIEJSKO. CZYM GEORGES SAND KARMIŁA CHOPINA. Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) Ona twarda sufrażystka paląca papierosy, występująca w stylizowanym na męski surducie, on wrażliwy, chorowity czczony przez salony kompozytor, wiecznie borykający się z problemami codzienności i tęskniący za utraconą Ojczyzną. George Sand i Fryderyk Chopin. Ikony romantycznej miłości, nieakceptowanej przez współczesnych, jako nieobyczajna. Wielka sztuka, wielkie emocje i niezwykłe smaki. George Sand wbrew stereotypom dotyczącym sufrażystek stworzyła cudowny, ciepły i dostatni dom w Nohant, w regionie Berry. W wiejskim dworku spędzała długie wakacje ze swoimi dziećmi ku zgrozie współczesnych wychowywanymi bez ojca i Fryderykiem Chopinem. Każdego lata między 1839 a 1846 rokiem Camille Pleyel przysyłał do Nohant swój fortepian, który stawał w pokoju Fryderyka Chopina. W przesyconym sielskimi zapachami łąk Nohant, rozgrzanym powietrzu, drżały nuty misternie komponowane przez geniusza fortepianu i unosiły się smakowite wonie. George Sand wbrew stereotypom była znakomitą kucharką, a tworzone przez nią smaki weszły do kanonu romantycznej kuchni. W tym odcinku programu przepisy na: placek z ziemniakami i białym serem George Sand z Berry, który znamy dzięki jej wnuczce, Aurorze Sand, oraz potage a la reine. Przepisy prezentuje Łukasz Modelski, redaktor, historyk sztuki i kultury średniowiecza, autor książek o historii kuchni, uczestnik inicjatyw kulinarnych związanych z próbami ustalenia kanonu polskiej kuchni, znany widzom TVP Historia z cykli "Kuchnia Jagiellonów", "Kuchnia Żydów polskich i"Kuchnia dwudziestolecia". 08:30 HISTORIA POLSKI - TRZY ĆWIERCI DO ŚMIERCI Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jerzy Rohoziński, Wojciech Saramonowicz, Grzegorz Czerniak Scenariusz: Jerzy Rohoziński, Wojciech Saramanowicz, Grzegorz Czerniak Film dokumentalny o ostatniej deportacji Polaków do Kazachstanu (1952 rok), która objęła 6000 osób, przeważnie mieszkańców obecnej Białorusi. Film opowiada o rodzinie Walentego Jabłońskiego, którego uratował od śmierci głodowej kazachski chłopak Tassybaj, dwa lata temu nagrodzony przez prezydenta RP medalem Virtus et Fraternitas. 09:35 SENSACJE XX WIEKU - ENIGMA CZ. 1 Wykład/prelekcja/prezentacja, 23 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Pierwsza część odcinka poświęconego maszynie szyfrującej Enigma wprowadza widza w temat wojny wywiadów. Autor opowiada o początkowych klęskach brytyjskiej Royal Navy w II wojnie światowej i powstaniu centrum brytyjskich kryptologów w Bletchley Park. 10:05 SENSACJE XX WIEKU - ENIGMA CZ. 2 Wykład/prelekcja/prezentacja, 24 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Druga część odcinka poświęconego maszynie szyfrującej Enigma. We wnętrzach pałacyku w Bletchley Park autor opowiada o szczegółach prac brytyjskich kryptologów podczas II wojny światowej nad odczytywaniem szyfrogramów wroga. 10:35 MESCO DUX BAPTIZATUR CZYLI KSIĄŻĘ MIESZKO OCHRZCZONY Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2016 Reżyseria: Maciej Pawlicki Scenariusz: Grzegorz Górny Chrzest Mieszka I widziany oczami Amerykanina, historyka Philipa Earla Steele'a z Idaho. Zafascynowany historią Polski podąża śladami Mieszka i przeprowadza dowód swej tezy, że Polacy od lat trwają w dawno na Zachodzie odrzuconym materialistycznym dogmacie burkhardowskim, jakoby jedyną motywacją władców była zimna kalkulacja polityczna i cywilizacyjna. Tezę jego potwierdza kilku innych naukowców, że Mieszko po prostu uwierzył w Boga, uwierzył w Chrystusa jako Boga. Podobnie jak Konstantyn Wielki. Film zrealizowano w Idaho (USA), w Rzymie, Poznaniu, Gnieźnie, Podkowie Leśniej, Warszawie, na Ostrowie Lednickim. Zawiera też ostatni wywiad, swoisty testament Ojca Jana Góry (nagrany kilka tygodni przed jego śmiercią). W filmie zobaczymy też inscenizację Chrztu Mieszka zrealizowaną w romańskiej rotundzie z udziałem aktorów i rekonstruktorów. 12:10 NAD NIEMNEM - ODC. 4/4 Serial obyczajowy, 55 min, Polska 1986 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz: Kazimierz Radowicz Muzyka: Andrzej Kurylewicz Zdjęcia: Tomasz Tarasin Aktorzy: Iwona Pawlak, Adam Marjański, Janusz Zakrzeński, Marta Lipińska, Michał Pawlicki, Zbigniew Bogdański, Jacek Chmielnik, Ewa Decówna, Edmund Fetting, Marek Herbik, Renata Husarek, Irena Kownas, Renata Kretówna, Małgorzata Nowak, Jerzy Z. Nowak, Maria Nowotarska, Andrzej Precigs, Jan Prochyra Do Bohatyrowiczów wyrywa się nie tylko Justyna, ale i syn Benedykta, Witold. Rodzinny konflikt pogłębia się, zwłaszcza że pan Korczyński i jego żona mają różne zdania na temat ewentualnego małżeństwa Justyny z Różycem. Justyna i Witold są gośćmi na weselu jednej z Bohatyrowiczówien. Tej nocy Jan i Justyna wyznają sobie miłość, a Benedykt wreszcie odnajduje wspólny język z synem. Następnego dnia Kirłowie przyjeżdżają do Korczyna z oświadczynami w imieniu Różyca. Justyna odrzuca je, wyznając, że jest już zaręczona z Janem. Pani Emilia dostaje ataku histerii, stary Orzelski jest załamany, ale nic nie może zmącić szczęścia dziewczyny. 14:20 PACYFIK W OGNIU - ODC. 2/3 (WWII IN THE PACIFIC) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2015 Trzyczęściowa seria o wojnie na Pacyfiku. Opowiada niezwykłą historię wojny stoczonej na rozległych wodach oceanu, gdzie stosowano nowe formy walki, wykorzystywano myśliwce i bombowce, budowano dla nich pływające pasy startowe. 15:20 NIEZNANI WOJOWNICY KARTAGINY (CARTHAGE'S LOST WARRIORS) Film dokumentalny, 53 min, Niemcy, 2020 Czy to możliwe, że Ameryka Południowa została odkryta i zasiedlona przez śródziemnomorskich marynarzy ponad 2000 lat temu? Historia zaczęła się w 146 roku p. n. e. , kiedy Rzym podbił Kartaginę. Ci, którzy przeżyli, zostali rzymskimi niewolnikami. Niektórzy z nich jednak uciekli. Czy przekroczyli oni Ocean Atlantycki i przybili do brzegów Ameryki Południowej? Współczesna nauka znalazła dowody na poparcie tego twierdzenia. Film po raz pierwszy przedstawia te dowody: od nowych znalezisk archeologicznych w Amazonii do analizy genetycznej współczesnej populacji oraz oceny starożytnych mumii Chachapoya. 17:05 POLSKA ŚRÓDZIEMNOMORSKA - ODC. 1 - ZIELONONÓŻKA Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Michał Muzyczuk Scenariusz: Michał Muzyczuk Wykonawcy: Jolanta Kleser (prowadząca) Magazyn kulinarny, w którym dowiemy się, jak połączyć lubianą śródziemnomorską kuchnię z lokalnymi, rdzennie polskimi produktami. W każdym odcinku razem z prowadzącą, Jolą Kleser odwiedzimy inny region Polski, gdzie dowiemy się, jak używać dobrych, lokalnych i dobrze nam znanych produktów do przygotowania dań kuchni śródziemnomorskiej. W tym odcinku odwiedzimy podkrakowskie Proszowice, gdzie przybliżymy widzom hodowlę tradycyjnej polskiej kury - zielononóżki, która będzie inspiracją dla przygotowanych potraw. 17:40 WOJENNE DZIEWCZYNY S.IV - ODC. 42 (SERIA IV ODC. 3) Serial wojenny, 41 min, Polska, 2021 Reżyseria: Anna Kazejak, Filip Zylber Scenariusz: Wojciech Lepianka Muzyka: Bartosz Chajdecki, Piotr Komorowski Aktorzy: Aleksandra Pisula, Marta Mazurek, Vanessa Aleksander, Maja Szopa, Marcin Brzoska, Sebastian Jasnoch, Katrin Buhring, Peter Wolf, Magdalena Czerwińska, Magdalena Smalara, Paweł Małaszyński Irka, Ewka i Marysia biorą udział w akcji wysadzenia pociągu, którym jedzie ze Wschodu niemiecki generał. Sukces operacji byłby wielkim osiągnięciem propagandowym dla polskiego podziemia. Wszystko idzie zgodnie z planem do momentu, gdy Nitka odkrywa, że do pociągu został dołączony wagon z małymi dziećmi. Leokadia i Kruk podejmują natychmiastową decyzję o odwołaniu akcji, ale Ewka i Marysia są już na wiadukcie, gdzie podłożyły ładunki wybuchowe, mają tylko kilka chwil by je usunąć. Uciekając z wiaduktu dziewczyny się rozdzielają. Ewka trafia w ręce niemieckiego żołnierza. Ratuje ją Sońka, brat bliźniak jej ukochanego Ażura, który zginął na początku okupacji. 18:30 SPÓR O HISTORIĘ - WYSIEDLENIA Z KRESÓW Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller(Prowadzący) Jedną z najważniejszych kwestii po zakończeniu II wojny światowej było ustalenie nowych granic. Alianci decydowali o tym podczas kolejnych konferencji pokojowych. Wskutek decyzji, jakie zapadły w Teheranie, Jałcie i Poczdamie, Polska straciła niemal połowę terytorium na wschodzie. Rekompensatą za tę stratę miały być tzw. Ziemie Odzyskane, czyli Dolny Śląsk, Pomorze, Warmia i Mazury. Przesunięcie granicy wiązało się z przesiedleniem ludności zamieszkującej Kresy Wschodnie. Pierwsza, tak zwana repatriacja ze Związku Sowieckiego miała miejsce w latach 1944 - 1946. Druga odbyła się w latach 1955 - 1959. Czym była w istocie tak zwana repatriacja? Na jakich podstawach prawnych odbywało się przesiedlenie Polaków? Skąd - oprócz Kresów Wschodnich - przyjeżdżali Polacy na Ziemie Zachodnie? 19:05 HISTORIA POLSKI - KRYSTYNA - OSTATNIA KLASÓWKA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2011 Reżyseria: Grażyna Ogrodowska, Bożena Klimach Krystyna Bochenek, dziennikarka, polityk, senator, wicemarszałek. Zginęła 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie samolotu w Smoleńsku. Nie chcielibyśmy filmu, w którym smutne wspomnienia "jaka była", przeplatają się ze zdjęciami archiwalnymi. Krystyna nie byłaby z niego zadowolona. Sama pewnie zrobiłaby go inaczej. Nie po to nigdy nie zadowoliła się jednym sukcesem, udaną akcją i projektem, żyjąc jak wulkan energii, żeby zostawić po sobie tylko łzawe reminiscencje i żal, że "tak było i już nie będzie". Dlatego w filmie o Krystynie Bochenek staramy się pokazać, że to, co wymyśliła i konsekwentnie przeprowadzała, starczyłoby na życiorys dla kilku aktywnych osób. I co ważne, żaden z tych projektów nie umarł wraz z Nią. Były to jednak takie przedsięwzięcia i pomysły, które, jak się teraz okazuje, można poprowadzić dalej. 20:05 PORUCZNIK ROBERT OSZEK - BOHATER NIEPODLEGŁEJ Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2021 Reżyseria: Stefan Skrzypczak Scenariusz: Stefan Skrzypczak Historia kariery i życia por. Roberta Oszka, barwnego i bohaterskiego człowieka, którego losy łączą Śląsk z morzem i są metaforą marzeń i dokonań II Rzeczpospolitej. Już jako chłopiec, z polskiej rodziny robotniczej w Zabrzu, marzył o egzotycznych podróżach. Jako nastolatek w 1910 roku uciekł z domu i zaciągnął się na norweski statek wielorybniczy. Przez dwa lata pływał po północnym Atlantyku. Po powrocie został powołany do cesarskiej marynarki i wziął udział w niemieckiej ekspedycji do Meksyku i Haiti. Ukończył szkoły marynarki w Mürwik i Altonie i podczas I wojny walczył na niemieckim krążowniku pancernym SMS Blücher, na torpedowcach i trałowcach. Gdy Polska odzyskała niepodległość, Oszek zdezerterował z armii niemieckiej i wstąpił do polskiej marynarki wojennej w stopniu podporucznika. Walczył we Flotylli Pińskiej, która broniła Kresów Wschodnich, W czasie wojny polsko - bolszewickiej odznaczył się w zwycięskiej dla Polaków bitwie pod Czarnobylem, gdzie tak celnie kierował ogniem, iż udało się zatopić jedną z bolszewickich jednostek. Na wieść o wydarzeniach na Śląsku wziął urlop. W czasie III Powstania Śląskiego dowodził specjalnym oddziałem szturmowym marynarzy, który brał udział w najcięższych walkach, a jego samochód pancerny pomalowany w trupie czaszki, nazywany krążownikiem na kołach, budził strach wśród niemieckich oddziałów. Kpt. mar. Robert Oszek zasłynął także tym, uratował przed buntownikami Wojciecha Korfantego, przywódcę powstania. 21:50 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (112) - PERU. SZKOŁA KUSKEŃSKA Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Cejrowski Scenariusz: Wojciech Cejrowski Zdjęcia: Dariusz Bassel Muzyka: Wojciech Cejrowski, Cezary Makiewicz Wojciech Cejrowski - podróżnik, fotograf, pisarz, publicysta, członek rzeczywisty Królewskiego Towarzystwa Geograficznego w Londynie. Łączy pasję zwiedzania świata i docierania do najbardziej egzotycznych zakątków z niezwykłym zmysłem obserwacyjnym oraz poczuciem humoru. Każdy program to filmowa gawęda pełna dygresji i żartów, urozmaicona rozmowami z miejscową ludnością, prezentacją kultury ludowej i ciekawostek. Po konkwiście w Peru pojawili się katoliccy misjonarze. Zaczęto wznosić pierwsze kościoły. Budulec był na miejscu, ale skąd wziąć obrazy na ściany świątyń? Z Europy przypływały pojedyncze sztuki, a potem kopiowano je taśmowo. Tak powstała kuskeńska szkoła malarstwa. Funkcjonuje do dziś. Wojciech Cejrowski zabiera widzów do kilku pracowni, pokazuje jak powstają obrazy i objaśnia jak je postarzyć, aby wyglądały identycznie jak oryginał liczący 500 lat. 23:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 222 ZDĄŻYĆ PRZED CZASEM Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W tym odcinku wizyta w poznańskim Muzeum Broni Pancernej. We współpracujących z Muzeum warsztatach prowadzi się prace renowacyjne sprzetu z okresu I i II wojny światowej. Grupa pasjonatów, jest w stanie przywrócić do pancernego życia każde znalezione pancerne zwłoki. Ich praca jest fascynująca, a wyniki nieprawdopodobne. 00:30 SENSACJE XX WIEKU - ENIGMA CZ. 1 Wykład/prelekcja/prezentacja, 23 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Pierwsza część odcinka poświęconego maszynie szyfrującej Enigma wprowadza widza w temat wojny wywiadów. Autor opowiada o początkowych klęskach brytyjskiej Royal Navy w II wojnie światowej i powstaniu centrum brytyjskich kryptologów w Bletchley Park. 00:50 SENSACJE XX WIEKU - ENIGMA CZ. 2 Wykład/prelekcja/prezentacja, 24 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Druga część odcinka poświęconego maszynie szyfrującej Enigma. We wnętrzach pałacyku w Bletchley Park autor opowiada o szczegółach prac brytyjskich kryptologów podczas II wojny światowej nad odczytywaniem szyfrogramów wroga. 01:20 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PIRAMIDY XX WIEKU Magazyn, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony fortyfikacjom Linii Maginota, Linii Zygfryda oraz Wałowi Atlantyckiemu.