TVP Dokument Poniedziałek, 11.04.2022 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - NOCKA NOCKÓW Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska O zmierzchu nietoperze wzdłuż leśnego potoku podążają w góry. Po drodze wpadają w delikatną sieć badaczy i dostają obrączki lub nadajniki telemetryczne. Dzięki nim wiemy, że część tych lotników podąża do nocnego klubu na wspólną imprezę. W filmie przewodnikiem po świecie nietoperzy jest dr Robert Mysłajek. Celem jego badań jest poznanie składu gatunkowego nietoperzy zamieszkujących lasy Beskidu Śląskiego, wyznaczenie szlaku ich wędrówek, wykrycie miejsc rozrodu, wypoczynku i zimowania. Tajemnice życia nietoperzy odsłaniane są powoli. Jednak są one na tyle fascynujące, że wielu badaczy jest gotowych do podejmowanie kolejnych wyzwań. Jednym z nich jest właśnie dr Robert Mysłajek. Towarzyszymy mu z kamerą podczas odłowu nietoperzy w delikatne siatki chiropterologiczne i zakładania nadajników telemetrycznych, które pozwalają poznać ich wędrówki. Podsłuchujemy nietoperze za pomocą detektorów ultrasonicznych, które przetwarzają wydawane przez nie ultradźwięki na dźwięki słyszalne dla ludzi i umożliwiają identyfikację gatunków. Późnym latem i jesienią obserwuje się wzmożoną aktywność nietoperzy w pobliżu otworów jaskiń. Rola rojenia nietoperzy w takich miejscach nie jest do końca jasna. Sugeruje się jego związek z zachowaniami godowymi, przekazywaniem przez dorosłe osobniki młodym informacji o rozmieszczeniu kryjówek zimowych, wykorzystaniem jaskiń jako schronień tymczasowych itd. Bez względu jednak na pełnioną funkcję, rojenie stwarza doskonałą okazję do lepszego poznania fauny nietoperzy danego regionu i zdefiniowania miejsc ważnych dla ich ochrony. 06:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 11 DOLINA NARWI Magazyn, 21 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Tym razem Tomasz Bednarek odwiedza Dolinę Narwi - rejon z wyjątkowo piękną przyrodą i zabytkami. Narwiański Park Narodowy i jego okolice to przestrzeń idealna, by zwolnić i zachwycać się wodą, powietrzem i słońcem. Narew nazywana jest polską Amazonką. Nie jest to związane z jej długością, lecz z rzadko spotykaną na świecie budową koryta rzeki. Wyjątkowa przyroda sprzyja zwierzętom; zakamarki w trzcinie to bezpieczne miejsce do uwicia ptasich gniazd. Przyjeżdżając tu, warto też odwiedzić miasta z ciekawą historią. Do takich należą m.in. Tykocin oraz Suraż, w którym Tomasz Bednarek zwiedził niezwykłe muzea, założone przez prawdziwych pasjonatów historii. 07:00 WILCZA RODZINA, NIEBEZPIECZNI SĄSIEDZI? (THE WOLFPACK / FAMILIE WOLF - GEFÄHRLICHE NACHBARN) Film dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Herbert Ostwald, Sebastian Koerner Film dokumentalny o wilkach, których jest coraz więcej w Europie, co powoduje wzrost niepokoju i strach przed tymi drapieżnikami wśród ludności wsi i małych miast. Ale jak niebezpieczne są wilki dla ludzi? Aby znaleźć odpowiedź, poświęciliśmy dwa lata czając się w środowisku tych drapieżnych bestii. Dzięki różnorodnym sposobom filmowania, udało się uchwycić prywatne życie wilczych stad, żyjących głęboko w lasach Europy. Wataha przedstawiona wokół samca Leo ma swoje terytorium na poligonie w Niemczech. Po raz pierwszy udało się uzyskać dokładniejszy wgląd w prywatne życie drapieżników. Wszystkie nagrania zostały wykonane na wolności. Żadne zdjęcie do tej dokumentacji nie było kręcone w zagrodzie lub z oswojonymi wilkami. Na tle najnowszych odkryć naukowych i intensywnych badań film opowiada prawdziwą historię pełną życia, radości, dramatu i śmierci. Pokazuje, jak dobrze wilki odnajdują się w naszym krajobrazie, ale także co może pójść źle, jeśli ludzie źle reagują. Wilki nie są ani bestiami, ani maskotkami. Jeśli zaakceptujemy tych myśliwych na czterech łapach i ich przyzwyczajenia, pozostaniemy w dobrych relacjach sąsiedzkich z wilczymi rodzinami. 07:50 RAJSKIE WYSPY WIDZIANE Z NIEBA - ODC. 6 SOBOTA NA TAHITI (PARADISE ISLANDS FROM THE SKY / LES ILES PARADISIAQUES VUES DU CIEL. UN SAMEDI A TAHITI) Serial dokumentalny, 12 min, Francja, 2009 Reżyseria: Yannick Charles Seria filmów dokumentalnych opowiadających o najpiękniejszych, egzotycznych wyspach świata. Tahiti i weekend. Pomosty na końcu półwyspu Taiarapu wskazują na to, że ta odległa część wyspy nie jest bezludna. Pomosty umożliwiają wygodne cumowanie łodzi mieszkańcom ukrytych w lesie willi. Tylko to łączy ich ze światem. Nie ma dróg i panuje tu szczególna atmosfera. W porze deszczowej można się poczuć samotnie, ale przy pięknej pogodzie wrażenie nudy znika. Ta część Tahiti to raj dla samotników lubiących żyć w harmonii z przyrodą. Dalej na zachód ocean robi się bardziej wzburzony. Theahupoo to mekka surferów, najwyższe, najdłuższe i najtrudniejsze fale na świecie. Jak wszędzie naokoło Tahiti nie ma tu przypływów i odpływów. Wyspy wyrastają prosto z oceanu. Wieść o nadciągających wiatrach przywiewa do Theahupoo licznych surferów. Tymczasem inni śmiałkowie wolą narażać życie w pobliskich górach. Oto tonące w chmurach i omywane częstymi deszczami szczyty półwyspu Taiarapu, ciekawostka geologiczna. 08:10 HURAGANY ATAKUJĄ (RISE OF THE SUPERSTORMS) Film dokumentalny, 50 min, USA, 2018 Reżyseria: Liesl Clark Film dokumentalny o największych huraganach, które w ostatnich latach zniszczyły miasta w Stanach i zabiły wiele osób. W ciągu zaledwie jednego miesiąca, Houston, Floryda i Karaiby zostały zmienione na zawsze. Latem 2017 r. z Atlantyku zaatakowały trzy silne huragany, niszcząc, pustosząc i zabijając setki ludzi. Pierwszy, Harvey, spowodował katastrofalny deszcz i zalanie Houston, wyrządzając milionowe szkody. Niecałe dwa tygodnie później Irma zaatakowała Karaiby. Huragan o prędkości prawie 300 km/h zdewastował wyspę Barbuda, do której nie można się dostać. Kolejny huragan Maria zintensyfikował się z huraganu kategorii 1 do kategorii 5 w zaledwie 15 godzin, następnie spustoszył Puerto Rico i pozostawił miliony ludzi bez dachu nad głową. Kiedy nasza planeta się ociepla, to superburze, huragany i tornada stają się zupełnie normalne? Jak możemy je przewidywać? Co naukowcy sądzą na ten temat? Wiadomo, że na pewno kolejne sezony huraganów nadciągają. Film pokazuje najnowsze badania, które zadecydują o tym, jak wyglądają przygotowania do ewakuacji. Jak świat poradzi sobie z huraganami w przyszłości? 09:15 DZIKA KORNWALIA (WILD CORNWALL OUT ON THE EDGE) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2016 Reżyseria: Ian McCarthy Dokument o dzikiej przyrodzie Kornwalii, krainy położonej na Półwyspie Kornwalijskim, na zachód od rzeki Tamar. Jest to najbardziej wysunięte na południowy - zachód hrabstwo Anglii. Kornwalia, kraina wiosek rybackich, średniowiecznych kościołów, imponujących zamków. Żaglowce rzucają kotwicę w romantycznych portach. Tę Kornwalię każdy zna. W filmie zobaczymy jej inne oblicze. W zimie można się tu poczuć, jak na krańcu świata. Sztormy z zachodu uderzają z całą siłą w urwiska. Kornwalia to część celtyckiego dziedzictwa na zachodnim wybrzeżu, które staje twarzą w twarz z dzikim oceanem. Kornwalia ma pięćset kilometrów linii brzegowej. Pod wyniosłymi urwiskami znajdują się setki zacisznych zatok i plaż. W przeszłości korzystali z nich przemytnicy. Symbolem Kornwalii jest wrończyk. Podobno Król Artur żyje obecnie po postacią tego ptaka. Poznamy też licznych mieszkańców przepięknych wrzosowisk i lasów na tym legendarnym półwyspie. 10:15 NIEZWYKŁE MIASTA - AMSTERDAM. ODC. 1/3 (SECRET CITIES SERIA 1) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Prowadzący: Janina Ramirez, Alastair Sooke Fascynujące historie zabytków sztuki, które ukształtowały trzy olśniewająco piękne miasta. Amsterdam, Sankt Petersburg i Barcelona są odwiedzane przez turystów, którzy spacerują po wydeptanych ścieżkach wokół wielkich galerii, pałaców i placów. Ale w tej serii historyk sztuki Janina Ramirez i krytyk sztuki Alastair Sooke odkrywają istotę każdego miasta w świeży i fascynujący sposób, schodząc z utartych szlaków, odwiedzając wybrane przez siebie zabytki, które ich zdaniem trzeba zobaczyć. W Amsterdamie badają kontrasty w sercu miasta, które podsycały mistrzów takich jak Rembrandt i Vermeer. W Petersburgu odkrywają, w jaki sposób sztuka została wykorzystana do zwiększenia władzy przywódców. W Barcelonie pokazują miasto naznaczone katalońską walką o pełną niezależność. 11:05 RAJSKIE WYSPY WIDZIANE Z NIEBA - ODC. 9 MARTYNIKA Z LOTU PTAKA (PARADISE ISLANDS FROM THE SKY / LES ILES PARADISIAQUES VUES DU CIEL. VOL AU - DESSUS DES COTES DE MARTINIQUE) Serial dokumentalny, 11 min, Francja, 2009 Reżyseria: Yannick Charles Seria filmów dokumentalnych opowiadających o najpiękniejszych, egzotycznych wyspach świata. W odcinku dziewiątym udamy się na Martynikę. Niektórzy nie odróżniają Wysp Karaibskich. Mylą im się Grenadyny z Grenadą, a Dominika z Dominikaną. Ale kto zobaczy Martynikę, nie pomyli jej z żadną inną. Fakt, że roślinnością i górami trochę przypomina sąsiednią Dominikę. Ale rozsiane w górach miasteczka bardziej przypominają Szwajcarię, gdyby nie to niebo o zachodzie słońca. Nad Martyniką góruje wulkan Montagne Pelee, co znaczy dosłownie Łysa Góra. To wyspa ludzi dzielnych i upartych, którzy potrafią zapomnieć o przeszłości, zakasać rękawy i budować przyszłość. Niewolnictwo, huragany, erupcje wulkanu... Nieszczęść było bez liku. Na ciepłych jeszcze zgliszczach znowu rozkwitało życie. Wybrzeże tonie w blasku zachodzącego słońca. Mijamy Schoelcher. A to stolica - Fort de France, rodzaj Neapolu Karaibów, zwłaszcza pod względem ruchu samochodowego. Wschodnie wybrzeże w niczym nie przypomina północnego. Tu fale mkną pchane wiatrem znad otwartego oceanu. 11:20 LUDZIE W DRODZE Reportaż, 20 min, Polska, 1988 Scenariusz: Jadwiga Wileńska Zdjęcia: Tadeusz Kośmider Reportaż o rodzinie Langów, mieszkającej pod Głownem. Rodzina ma małe gospodarstwo rolne i wszyscy dojeżdżają od kilkudziesięciu lat do pracy w Zakładach Przemysłu Bawełnianego im. Feliksa Dzierżyńskiego "Eskimo" w Łodzi. Kamera towarzyszy im w codziennych czynnościach. Bohaterowie opowiadają o swoim dniu, wieloletniej pracy w zakładzie, dojazdach i związanych z nimi utrudnieniach. 11:50 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 4. KUCHNIA Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Konrad Zagórski Prowadząca: Lena Urbańska Seria podróżnicza, niemająca wiele wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Spróbujemy wejść głębiej w tkankę społeczeństwa, zanurzymy się w bałkańskim kotle, czyli mieszance religii, wyjątkowych kultur i ich burzliwej historii. W każdym odcinku będziemy skupiać się na wybranym zagadnieniu współczesnych Bałkanów. Zagadnienia te będą przedstawione poprzez kilku lokalnych bohaterów, którzy przybliżą nam swoją kulturę i opowiedzą o swojej działalności. Jest to seria skupiająca się na człowieku, opowiadająca o regionie przez poznanie ludzi. To seria o podróżach poza utartym szlakiem. 12:20 POLSKIE DZIEDZICTWO - ODC. 4 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski Zdjęcia: Damian Szprejda, Jan Sojka, Bartosz Zaręba Prowadzący: Stefan Tompson Cykl dokumentalno - historyczny o polskim Dziedzictwie Kulturowym na Kresach Wschodnich, prowadzony przez Stefana Tompsona, w którym przybliżona zostaje widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Prezentowane są najciekawsze polskie posiadłości, usytuowane za naszą obecną wschodnią granicą. Ukazane są najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te, o których już dawno zapomniano. Autorzy przedstawiają ich historię, opowiadają o ciekawostkach i legendach, omawiają polski aspekt dotyczący prezentowanych posiadłości. Przybliżają historię Polaków na danym terenie i zachęcają każdego widza do odwiedzin miejsc polskiego Dziedzictwa Kulturowego na Kresach Wschodnich. W czwartym odcinku Stefan Tompson odwiedza jedno z najpiękniejszych, europejskich miast. Lwów - miasto pełne symboli. Miasto, które przez wiele lat było jednym z najważniejszych, polskich miast. Opowiadamy o jego genezie - założycielach oraz o jego obrońcach w trudnych czasach. Stefan, spacerując po urokliwych ulicach starego miasta, opowiada o jego najokazalszych budowlach. Odwiedzamy również Cmentarz Łyczakowski, jeden z najstarszych istniejących cmentarzy na terenie dawnej Rzeczypospolitej. 13:00 PRZEDSZKOLANDIA - ODC. 17 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2002 Scenariusz i reżyseria: Barbara Pawłowska Ten odcinek zrealizowano kilka miesięcy później niż cały serial. Chcieliśmy pokazać pożegnanie dziecka z przedszkolem, moment poznania szkoły, przejścia z beztroskiego dzieciństwa do wieku uczniowskiego. Tak więc towarzyszymy dzieciom na próbnej lekcji w szkole. Dzieci grzecznie siedzą w ławkach, uczą się piosenki o szkole i piszą pierwsze literki na tablicy. Ważnym momentem jest zakończenie roku, przemówienie i życzenia pani dyrektor, pożegnanie wychowawczyni. Największą atrakcją dla wszystkich dzieci z "Przedszkolandii" jest jednak wizyta w przedszkolu Michała Wiśniewskiego. W poprzednich odcinkach obiecał, że przyjdzie i dotrzymał słowa. Dzieci przygotowały krótki występ, zadawały pytania. 13:30 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO - ODC. 1 Telenowela dokumentalna TVP, 27 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. Wojska Obrony Terytorialnej to formacja stosunkowo nowa i pozwalająca chętnym rekrutom łączyć życie prywatne z życiem w mundurze. Jak przebiega proces rekrutacji i kiedy w głowach naszych bohaterów zakiełkował pomysł, by zasilić jej szeregi? To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to ich specyfika służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie pracuje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, częścią zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 14:05 ŻUBRY WCZORAJ I DZIŚ Film dokumentalny, 34 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bartosz Klamra Scenariusz: Wanda Olech Film dokumentalny, którego głównym bohaterem jest żubr. Każdy żubra zna i wie, jak on wygląda. Jednak znajomość jego potrzeb, zwyczajów, diety czy behawioru nie jest już tak powszechna. Żubry dużo czasu poświęcają na spokojne przeżuwanie, leżąc w lesie, gdzie mniej dokuczają im owady. Żubrom potrzeba przestrzeni, wody, pokarmu i spokoju. Obecnie mamy ponad dwa tysiące żubrów w sześciu wolnych populacjach w całej Polsce. Po I wojnie światowej w kraju nie został ani jeden dziko żyjący żubr. Długi był to proces, żeby odtworzyć populację tych pięknych zwierząt. 14:50 NIEUSTRASZONY MIODOŻER (ULTIMATE HONEY BADGER) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2013 Scenariusz: Lesslie Schwerin, Graeme Duane, Jess Reiss Muzyka: William Goodchild Afrykański borsuk jest jednym z najodważniejszych zwierząt świata. Od pierwszych chwil życia poluje na skorpiony, węże i wielkie afrykańskie mrówki. Nie lęka się również spotkań z lwami i szympansami. Badżi została osierocona dwa tygodnie po urodzeniu. Teraz musi być edukowana, by wrócić do życia w środowisku naturalnym. Weterynarze treserzy, specjalizujący się w zachowaniach rateli miodożernych, przystosowują ją do samodzielnego życia. Mała bohaterka stopniowo przyswaja sobie kolejne lekcje. Umiejętność podążania za zapachem, uodpornienie się na jad skorpionów i węży, walka o własną norę to zadania, które są prawdziwym wyzwaniem dla młodej rateli. Musi sobie poradzić, jeśli chce podtrzymać legendę największego wojownika sawanny. 15:50 TAJEMNICE DIAMENTÓW (DIAMONDS! DIAMONDS!) Film dokumentalny, 49 min, Francja, 1993 Reżyseria: Patricia Desmortiers, Helene Weigand Diamenty są wieczne, lecz nie lubią rozgłosu. To jeden z najbardziej tajemniczych rynków świata. Obraca się na nim setkami milionów dolarów. Autorom tego fascynującego dokumentu udało się dotrzeć do południowoafrykańskich kopalń tych szlachetnych kamieni, ich sortowni w Londynie i szlifierni w Antwerpii. W filmie przedstawiono historie najsłynniejszych diamentów świata, takich jak Koh - i - noor, który zdobi koronę brytyjskich królowych. 16:45 RAJSKIE WYSPY WIDZIANE Z NIEBA - ODC. 7 REUNION WIDZIANA Z NIEBA (PARADISE ISLANDS FROM THE SKY / LES ILES PARADISIAQUES VUES DU CIEL. LA REUNION VUE DU CIEL) Serial dokumentalny, 10 min, Francja, 2009 Reżyseria: Yannick Charles Seria filmów dokumentalnych, opowiadających o najpiękniejszych, egzotycznych wyspach świata. Fascynujące krajobrazy z lotu ptaka. Udamy się w rejon południowego Pacyfiku, aby odkryć Polinezję Francuską, która rozciąga się na 118 wysp na obszarze morskim o wielkości 4, 5 miliona km. Będziemy podziwiać niesamowitą różnorodność kształtów, wzorów i odcieni lagun, atoli, lasów i gór. Ta seria opowiada nie tylko historię mórz i lądów, ale także ludzi w ich środowisku. Odcinek siódmy poświęcony jest wyspie Reunion. Po pierwsze wyspa jest ofiarą własnego sukcesu. Liczy 800 tysięcy mieszkańców. Saint - Denis rozrasta się. Jest czymś więcej niż tylko stolicą regionu. Po drugie: Saint - Denis leży na dole, w przeciwieństwie do innych miejsc leżących na górze. Dół jest synonimem korków i galopującej demografii. Góra wręcz przeciwnie. Ulubionym środkiem transportu jest śmigłowiec. 17:05 LUDZKIE ŚCIEŻKI - ODC. 6 HOLANDIA, SZLAK PEŁEN KWIATÓW (THE PATH OF MEN EP. 6 THE NETHERLANDS, THE FLOWER ROAD) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Donat Lefebvre, Jeremie Saint Jean Seria dokumentalna, która łączy odkrycia geograficzne, historyczne, kulturowe i socjologiczne z mitycznymi drogami eksplorowanymi przez poszukiwaczy przygód lub przez cywilizacje i wędrownych kupców. Przedstawia perspektywę rozwoju cywilizacji na przestrzeni kilkuset lat i odzwierciedla ewolucję przyrody i ludzkości na całym świecie. W tym odcinku zapoznajemy się ze szlakami pełnymi kwiatów w Holandii. Holandia związana jest z tulipanami od okresu Odrodzenia. Na wiosnę jej ziemie stają się królestwem kwiatów. Odkryjmy ten wyjątkowy kraj. Historia holenderskiego tulipana sięga XVI wieku. Tulipany pochodzą z Turcji, gdzie rosną dziko. W XVI wieku Konstantynopol uważany był za najpiękniejsze miasto na świecie. Otomańscy sułtanie uwielbiali tulipany, którymi zdobili swoje ogrody. XVIII wiek był w Turcji stuleciem tulipanów. Na wiosnę w ogrodach pałacu sułtana Ahmeda Trzeciego organizowano święto na ich cześć. Na stołach królowały przemyślnie oświetlone, ogromne bukiety. Najznamienitszych gości sułtan obdarowywał cebulkami tulipanów. Jednym z nich był Holender Ogier de Busbecq przedstawiciel austriackich Habsburgów na dworze Sulejmana Wspaniałego. W swoich listach dyplomata entuzjastycznie opisywał piękno tulipanów. Wysłał kilka cebulek Karolowi Kluzjuszowi, botanikowi na austriackim dworze, który posadził je w pałacowych ogrodach na honorowym miejscu. 18:05 BLASKI I CIENIE LUKSUSOWYCH REJSÓW (CRUISES: THW BOOM AND ITS DARK SIDE / KREUZFAHRTEN: DER BOOM UND SEINE SCHATTENSEITEN) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Katharina Deuber Film dokumentalny o olbrzymich statkach wycieczkowych, pływających miastach, które mają tyle samo zwolenników, co przeciwników. Szacuje się, że 30 milionów pasażerów podróżuje po całym świecie statkiem wycieczkowym i liczba ta wciąż rośnie. Jaki mają wpływ na nasze środowisko? Wenecja chce zakazać wstępu dużym statkom w pobliże historycznego miasta. Organizacje zajmujące się ochroną środowiska krytykują wysoką emisję zanieczyszczeń ropą naftową. Właśnie dlatego coraz więcej firm koncentruje się na stosowaniu nowych technologii, używania skroplonego gazu, wydajnego zarządzania energią i podjęcia środków przeciwko marnotrawieniu żywności. Dobra połowa gigantów pochodzi z USA. Ale Chińczycy również zaczynają spędzać wakacje na pełnym morzu. Biznes kwitnie ze wszystkimi tego konsekwencjami. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - WIETNAM. UCZTA DLA ZMYSŁÓW (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Dźwięki, obrazy, smaki... Podróż do Wietnamu to uczta dla zmysłów. W kraju, leżącym na skrzyżowaniu kultur, zachowały się ślady wszystkich cywilizacji, które miały na niego wpływ. Z jednej strony panuje tu bezustanny ruch, a z drugiej - zaduma i spokój w licznych pagodach. Wietnam to nie tylko wspaniałe widoki i niezwykli ludzie. To także długa i bogata historia. Ho Chi Minh, dawny Sajgon, skupia w sobie wszystkie paradoksy dzisiejszego Wietnamu: starą historię państwa, kolonialną przeszłość, komunistyczny reżim i nieuchronny marsz w kierunku społeczeństwa konsumpcyjnego. Tu najlepiej widać zmiany zachodzące w kraju. 20:10 PORTRETY DOKUMENTALNE. - JACEK BŁAWUT Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Cykl pod nazwą "Portrety dokumentalne", to seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem tego odcinka jest Jacek Bławut. 20:45 BORN DEAD Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2004 Reżyseria: Jacek Bławut Film dokumentalny przedstawiony na X Festiwalu Filmowym i Artystycznym w Kazimierzu. Historia więźnia - recydywisty, który w ramach programu "Duet" powstałego z inicjatywy krakowskiego więzienia i Domu Pomocy Społecznej pracuje w ośrodku przy dzieciach głęboko upośledzonych. Przez kilka miesięcy kamera obserwuje 24 - letniego Roberta, który od 15. roku życia przebywał w zakładach karnych. Robert opiekuje się dziećmi, przebiera je, karmi, myje i spędza z nimi wolny czas. W miarę upływu czasu więzień zaczyna angażować się emocjonalnie w powierzoną mu pracę. Sceny przedstawiające pracę Roberta z dziećmi przeplatane są krótkimi scenami z więzienia. "Born dead" to film o przemianach zachodzących w człowieku, o rodzeniu się uczuć, poczucia bliskości. To film o nauce współczucia i chęci pomocy. Film zdobył m. in. Brązowego Lajkonika podczas Krakowskiego Festiwalu Filmowego oraz Nagrodę Specjalną FICC Federacji Dyskusyjnych Klubów Filmowych w 2004 r. 21:50 ŚLIZGIEM DO NIEBA Film dokumentalny, 15 min, Polska, 1985 Reżyseria: Jacek Bławut Filmowy portret Waldemara Marszałka - sześciokrotnego mistrza świata i trzydziestotrzykrotnego mistrza Polski w sportach motorowodnych. To opowieść sportowca o jego dramatycznych przeżyciach podczas zawodów (między innymi o bardzo niebezpiecznym wypadku). Autorem filmu jest Jacek Bławut. 22:10 SZCZUR W KORONIE Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2004 Reżyseria: Jacek Bławut "Boże, użycz mi pogody ducha, abym pogodził się z tym, czego nie mogę zmienić; odwagi, abym zmieniał to, co mogę zmienić; i mądrości, abym odróżnił jedno od drugiego; niech się dzieje wola Twoja, Panie, a nie moja". Modlitwę wspólnot Anonimowych Alkoholików powtarzają za Staszkiem zgromadzeni w mieszkaniu mężczyźni. Jest wśród nich także 32 - letni Michał. To dla niego się tu zebrali. Michał jest ciężko chory. Śmiertelnie chory. Michał jest alkoholikiem. Pytany o najbliższych wymienia Staszka i Jacka. Ojca, który dał mu wyłącznie życie i nazwisko, nigdy nie znał. Matkę opuścił przed kilkoma laty, nie interesuje się jej losem. Odkąd umarła babcia, Michał próbował różnych alkoholi. Pił piwo, wódkę, tanie czerwone wino. I denaturat, biały i niebieski. Najpierw sprzedawał to, co w domu było najmniej potrzebne. Potem to, co było podwójne. Po co kolorowy telewizor, skoro jest czarno - biały? Po co telewizor w ogóle, skoro jest wieża stereo? Po co głośniki, skoro wystarczą słuchawki? Skoro słucha się tylko przez słuchawki, wieżę można zamienić na małe radio tranzystorowe. Po co radio tranzystorowe, skoro nie słucha się muzyki? Teraz w mieszkaniu Michała jest tylko łóżko. W pokoju dziennym, pod sufitem, jaskółki uwiły gniazdo. Kiedy jest zimno lub Michałowi brakuje pieniędzy, idzie do Staszka. Staszek ma dość pijackich wykrętów przyjaciela, pędzi go z domu. Ale zawsze w końcu przygarnie, przenocuje. Kamera Jacka Bławuta podążą za Michałem krok w krok. Szklane oko śledzi losy bohatera, jego dylematy, bezsilność w walce z morderczym nałogiem. Czasem Michał zdaje sobie sprawę z pędu do samozagłady. - Ratujcie mnie - krzyczy. Kolejny pobyt w szpitalu na krótko daje nadzieję zwycięstwa. Michał staje się życzliwszy, mniej kłamie. - My jesteśmy abstynenci, nas alkohol nie zakręci - Michał bawi się wraz z innymi i tańczy podczas występu zespołu disco - polo. Kiedy jednak przyjaciele spuszczą go z oka, budzą się wódczane demony, zaś deliryczny "szczur w koronie" osacza bohatera. W 2005 roku reżysera Jacka Bławuta wyróżniono nagrodą Grand Prix łódzkiego Festiwalu Mediów Człowiek w zagrożeniu i Nagrodą Prezesa Stowarzyszenia Filmowców Polskich na Krakowskim Festiwalu Filmowym. "Szczur w koronie" zdobył nagrodę publiczności "Jancio Wodnik" w kategorii najlepszego filmu dokumentalnego na XIII Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Filmowej - Prowincjonalia' 2006. 23:10 ERES Z AŁTAJU Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2005 Scenariusz i reżyseria: Jacek Bławut "Pewne rzeczy są nieme. Aby to zrozumieć, trzeba pojechać do Ałtaju". Ta sentencja rozpoczyna film. Graniczący z Chinami, Mongolią, Kazachstanem i Rosją Ałtaj urzeka pięknem dzikiej przyrody, bezkresnymi stepami. W niewielkiej wsi Kokoria w Kraju Ałtajskim mieszka bohater filmu, jedenastoletni Eres, którego wychowują babcia i prababcia. Chłopiec jest najmłodszy z rodzeństwa. Jego dwaj starsi bracia, 16 - letni i 18 - letni, uczą się w mieście, tam też mieszkają w internacie. Rodzice gospodarzą na stepie, mają 50 wielbłądów, 150 owiec i krowy. Wolne od nauki chwile Eres spędza z rodzicami, pomagając im w pracy. Z wioski dojeżdża do nich konno. Oboje są dumni z syna, to dobre dziecko. Matka modli się o zdrowie członków rodziny, które według niej jest najważniejsze. Nie narzeka na swój los, choć musi jej być ciężko. Trudno podołać pracy w gospodarstwie w głębi stepu, żyć w miejscu, gdzie wokół rozciągają się jedynie pustkowia. W skromnej jurcie czuje się jednak klimat prawdziwego domowego ogniska, jest schludnie, czysto, stół zastawiony smakowicie wyglądającymi potrawami w niewielkich miseczkach. Życie toczy się tu leniwie. Nie widać pośpiechu, pogoni za sukcesem, pieniędzmi. W domu panuje senna atmosfera, jest spokój i cisza, jakby czas się zatrzymał. Przed kamerą matka opowiada o życiu rodziny, codziennych sprawach. Pragnie, by dzieciom było lżej, ich szczęście jest dla rodziców bardzo ważne. Kobieta mówi z namysłem i powoli, jest oszczędna w słowach, jak zresztą wszyscy Ałtajczycy. Milczący są zwłaszcza mężczyźni. "Tylko głupiec odpowiada szybko, w ten sposób nigdy nie odpowie mądrze" - powtarzają. Ojciec cieszy się z przyjazdu syna, spędza z nim beztroskie chwile w stepie, ale w ogóle ze sobą nie rozmawiają, rozumieją się bez słów. Kamera pokazuje również Eresa w wiejskiej szkole. Lekcje odbywają się w narodowym języku ałtajskim. Wraz z innymi dziećmi chłopiec poznaje ałtajską kulturę, poezję, historię. W przerwie między zajęciami, podobnie jak jego rówieśnicy na całym świecie, kopie z kolegami piłkę na szkolnym boisku. Ponadto Eres pięknie rzeźbi w drewnie, gra w piłkę, należy do zespołu folklorystycznego. Bardzo dobrze też jeździ konno, ma własnego wierzchowca. Jak co roku na jesieni, po sianokosach, w Kokorii przychodzi czas na uroczystości weselne. Towarzyszymy Eresowi, który jest drużbą panny młodej, w przygotowaniach do ważnej uroczystości. Poznajemy ciekawe miejscowe zwyczaje związane z zaślubinami. W nastrojowym filmie Jacka Bławuta podziwiamy wspaniałą przyrodę, oglądamy niezmierzone przestrzenie, dostrzegamy współczesność przenikającą do kraju o starych tradycjach i obyczajach. Wnikliwe obserwacje i ałtajska muzyka składają się na ciekawą opowieść o miejscu, które przez tubylców jest uważane za pępek świata, gdzie swój początek mają wszystkie narody ziemi. 00:05 O NOWEJ TO HUCIE Reportaż, 21 min, Polska, 1974 Scenariusz: Bronisław Cieślak Zdjęcia: Wiesław Tomaszkiewicz Prowadzący: Bronisław Cieślak Spacer Bronisława Cieślaka z kamerą po Nowej Hucie z okazji 25 - lecia dzielnicy. Sonda i rozmowa na temat pierwszego budynku wybudowanego w Nowej Hucie, ukazanie życia społecznego, kulturalnego, oświatowego i sportowego jej mieszkańców oraz perspektywy rozwoju dzielnicy. Bronisław Cieślak prosi mieszkańców o wskazanie pierwszego domu wybudowanego w Nowej Hucie, następnie rozmawia z mężczyznami, którzy budowali Nową Hutę. Wspominają budowę pierwszych budynków, zasiedlanych później przez junaków, spanie po 8 - 10 osób w jednym pokoju. Następnie pokazane jest, jak wygląda codzienne, zwykłe popołudnie w Nowej Hucie - ludzie tłumnie wychodzący z Huty im. Lenina, wracający po pracy do domu. Mieszkańcy Nowej Huty żywią się często w stołówkach zakładowych, dzieci spędzają czas w przedszkolach. Spędzanie wolnego czasu po pracy: kawiarnie, relaks nad zalewem, kajaki, rowery wodne, wędkowanie, ogródki działkowe. Nauka w Technikum dla Pracujących, księgarnie i biblioteki osiedlowe, nauka języków obcych, wycieczka rowerowa z klubu PTTK, ćwiczenia na siłowni, trening dżudo, nauka pływania dla dzieci, gra w piłkę nożną, kometkę, ćwiczenia gimnastyczne z piłką, wizyta w Teatrze Ludowym, przedstawienie dla dzieci, wystawa w domu kultury Kuźnia, dyskusja w redakcji pisma Skarpa. Budownictwo nowoczesne, wysokie budynki, zapotrzebowanie na mieszkania. Życzenia przedszkolaków dla Nowej Huty. 00:30 OD MORZA ŚRÓDZIEMNEGO DO AFRYKI POŁUDNIOWEJ - ODC. 1. WĄSKA CIEŚNINA (FROM THE MEDITERANEAN TO SOUTH AFRICA / DE LA MEDITERRANE A L'AFRIQUE DU SUD. ETROIT DETROIT) Serial dokumentalny, 12 min, Francja, 2010 Reżyseria: Yannick Charles Seria dokumentalna, która pozwoli poznać szlak od Morza Śródziemnego aż po Południową Afrykę. Morze Śródziemne, synonim podboju i wymiany, jest pełne historii i nadziei. Widziane z lotu ptaka wybrzeża opowiadają o epickich przygodach minionego świata. Pozostałości archeologiczne, wyspiarskie ostoje, wysublimowane miasta, dziewicze przestrzenie naturalne. Dalej będziemy podróżować do Zatoki Perskiej, poznamy Abu Zabi i Emiraty Arabskie. Na dalekim południu kontynentu afrykańskiego - Republikę Południowej Afryki, której granice stanowią dwa oceany, Atlantyk i Indyjski. Od Przylądka Dobrej Nadziei do granicy Namibii, od Kapsztadu do słynnego szlaku ogrodowego, będziemy się unosić nad magicznym krajobrazem wybrzeży świata. Maroko, Tunezja, Baleary, Malta, Włochy, Góra Athos, Korfu i Cyklady, Bałkany, Abu Zabi, RPA, RPA. Odcinek 1. Na marokańskim wybrzeżu świeci słońce. Niż odszedł, zabierając mgłę i ciemne chmury. Pozostał tylko silny wiatr. Na Plaży Narodów między Rabatem a Kenitrą są wędkarze i nieliczni plażowicze. Latem jest ich więcej. Teraz woda jest za zimna i zbyt wzburzona. Tylko upojeni grą w piłkę chłopcy nie zwracają uwagi na ocean. Atlantyckie wybrzeże Maroka, skały, wydmy, klify, plaże i zatoki. Od granicy z Mauretanią do Tangeru wybrzeże liczy 2500 kilometrów. Obozowiska należą do podążających za ławicami ryb wędrownych rybaków. Ich światem jest żółto - błękitny pas graniczny między pustynią a oceanem. Cementowe słupki pomagają oszacować tempo erozji wybrzeża. Sprawcami erozji są nie tylko woda i wiatr. Klif jest niczym kopalnia odkrywkowa. Z każdym dniem ubywa tu piasku wywożonego na osłach w głąb lądu. 00:40 NOTACJE - JANUSZ MAJEWSKI. NASZ DOZORCA WE LWOWIE Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2011 Autor: Zofia Kunert Janusz Majewski, reżyser, scenarzysta, wykładowca. Urodził się w 1931 r. we Lwowie, skąd wraz z rodzicami w 1944 r. przeniósł się do Krakowa. Absolwent Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej i Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi. W latach 1969 - 1991 był tam wykładowcą, a jego studenci to m. in. Feliks Falk, Juliusz Machulski, Andrzej Barański i Filip Bajon. Debiutował w 1966 r. filmem "Sublokator". Jest autorem kilkudziesięciu filmów dokumentalnych, telewizyjnych i fabularnych, w tym m. in. "Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię", "Zazdrość i medycyna", "Lokis", "Sprawa Gorgonowej", "C. K. Dezerterzy" i "Złoto Dezerterów", serialu telewziyjnego "Siedlisko", filmów telewizyjnych z cyklu "Opowieści niesamowite". W 2010 roku zrealizował dramat historyczny "Mała matura 1947". W latach 1983 - 90 Janusz Majewski pełnił funkcję prezesa Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Jest laureatem wielu nagród na festiwalach krajowych i międzynarodowych. 00:55 OPOWIEŚCI DZIEWCZĘCE Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2020 Reżyseria: Barbara Sieroslawski Film drogi trzech 80 - letnich kobiet: Polki, Niemki i Żydówki. Barbara, Ute i Hanna wybierają się w podróż po śladach swojego dzieciństwa, pierwszy raz spotkają się razem. To spotkanie odbędzie się w Łodzi, tam gdzie ich drogi się krzyżowały już raz, 70 lat temu. Towarzyszymy naszym bohaterkom w trakcie tej pełnej emocji podroży w poszukiwaniu śladów, tropów i kluczy do tamtych lat, do samych siebie. Zobaczymy, jak się mierzą z przeszłością i jak postrzegają współczesny obraz tych miejsc. Szczególnym momentem będzie ich wspólne spotkanie. Opowiadania naszych bohaterek biorą swój początek w środku drugiej wojny światowej. Wtedy, jako małe dziewczynki mieszkały blisko siebie, w okupowanej Polsce. Barbara w Łodzi (Litzmannstadt), Ute w Wałach koło Kutna, mała Żydówka Hanna w Białej Rawskiej. W roku 1942 dotychczasowe, beztroskie życie dziewczynek nagle się kończy, są zmuszone do opuszczenia rodzinnych stron. Przed nimi sześć długich lat tułaczki. Dopiero w roku 1948, trzy lata po zakończeniu wojny, trafiają do swoich nowych, rodzinnych domów. Barbara w Polsce, Ute w Niemczech, Hanna w Izraelu. Nie tylko czas i miejsce łączą nasze bohaterki, ale też niezwykłość losu. Dzięki paradoksalnemu, przewrotnemu przebiegowi zdarzeń udało im się ocalić życie. Barbara, polskie dziecko zrabowane przez organizację SS LEBENSBORN, była wychowana jako Niemka. Ute, Niemka, przetrwała dzięki temu, że nauczyła się mówić po polsku. Hanna, Żydówka, ocalała jako Polka dzięki sfałszowanej tożsamości. Film opisuje zdarzenia drugiej wojny światowej równolegle z perspektywy trojga dzieci z trzech różnych kultur. Ta nietypowa konstelacja otwiera nowe spojrzenie na historię i teraźniejszość. 02:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODZYSKANY POMNIK ODC. 259 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Kiedy we wrześniu 1939 roku Niemcy wkroczyli do wsi Wola Wiązowa w powiecie Bełchatów, rozpoczęli swoje rządy od zniszczenia pomnika marszałka Józefa Piłsudskiego, odsłoniętego rok wcześniej. Popiersie z brązu i krzyż Virtuti Militari zabrali na złom, a sam monument obalili. Zapobiegliwi mieszkańcy granitową bryłę przysypali piaskiem i tak przetrwała wojnę i czasy komuny. Ostatnio grupa miłośników historii postanowiła pomnik odszukać. Po wielu próbnych wykopach udało się go odnaleźć. Dziś sprawą otwartą jest przywrócenie go na dawne miejsce i do dawnej świetności. 02:35 ORKIESTRA DĘTA Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2006 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Ridan, Jerzy Kowynia Sfilmowana historia Orkiestry Dętej przy Kombinacie Hutniczym w Krakowie - Nowej Hucie. Historia orkiestry w sposób nierozerwalny wiąże się z historią Nowej Huty. Film przedstawia szczegółowo ostatnie 2 lata z życia orkiestry walczącej o swoje przetrwanie w okresie transformacji własnościowej. W filmie stale przewija się pytanie: co stanie się z orkiestrą? 03:35 VIVAT ACADEMIA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2006 Reżyseria: Krzysztof Tchórzewski, Małgorzata Węckowicz-Tchórzewska. Zdjęcia: Piotr Augustynek, Lesław Skuza Historia powstania i działalności Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie z okazji 100 - lecia jej istnienia. Historia ASP to jednocześnie historia kraju i fascynująca (również dla obcokrajowca) droga polskiej sztuki do Europy. Los, a może szczęście, tak chce, że żyje jeszcze kilku wybitnych i sędziwych profesorów i świadków swojego czasu. Opowiadają o swojej drodze artystycznej do ASP oraz wspominają znakomitych nauczycieli, często największych artystów, którzy rozsławili polską sztukę na świecie.