TVP Dokument Wtorek, 12.04.2022 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - POPIELATE ŻYCIE Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Trudno powiedzieć, gdzie jest. Trudno dociec, czy w ogóle jest. Niełatwo komukolwiek wytłumaczyć, kim jest. Popielica - jedno z najbardziej tajemniczych i nieznanych zwierząt rodzimej fauny. Przedstawicielka równie mało znanej rodziny pilchów - gryzoni, w których jedni dopatrują się raczej myszy, inni raczej wiewiórek. Prawdę o nich stara się poznać dr Mirosław Jurczyszyn, dla którego te zagadkowe ssaki stały się życiowym wyzwaniem. Nie tylko stara się odkryć, gdzie są, ale zabiega o to, by były wszędzie, gdzie być powinny. Ku chwale bukowych lasów, które stanowią ich najprawdziwszą ojczyznę. 06:35 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 12 KATOWICE Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Tomasz Bednarek odwiedza Katowice. To miasto zawsze stawiało na nowoczesność. Tutaj zbudowano jeden z pierwszych drapaczy chmur w Polsce, a sala sejmowa w stojącym tu monumentalnym budynku była wzorem dla sali sejmu w gmachu przy Wiejskiej w Warszawie. Symbolem miasta jest kosmiczny Spodek, za którym w ostatnim czasie wyrosła Strefa Kultury z futurystycznymi obiektami. Można tam posłuchać jednej z najlepszych orkiestr symfonicznych w Europie, obejrzeć wystawy pod ziemią, a nawet bezkarnie chodzić po dachach. 07:00 RAJSKIE WYSPY WIDZIANE Z NIEBA - ODC. 4 TUAMOTU, KRAINA ATOLI (PARADISE ISLANDS FROM THE SKY / LES ILES PARADISIAQUES VUES DU CIEL. LES TUAMOTUS, LE MONDE DES ATOLLS) Serial dokumentalny, 14 min, Francja, 2009 Reżyseria: Yannick Charles Seria filmów dokumentalnych opowiadających o najpiękniejszych, egzotycznych wyspach świata. Odcinek czwarty to podróż do krainy atoli. Okruchy lądu na bezkresnym oceanie: Tuamotu, 84 płaskie wyspy koralowe na południe od Tahiti. Wyspa to ląd otoczony wodą, atol to woda otoczona lądem. Największym atolem archipelagu Tuamotu jest Rangiroa. Nieskończona różnorodność błękitów i zieleni. Południe. 28 stopni i lekka bryza. Rekiny zdają się nie zwracać uwagi na temperaturę wody, która na płyciźnie może osiągać 40 stopni. Większość żywych organizmów woli lepiej dotlenioną wodę w granatowych głębiach. Atol jest jak rysunek na oceanie. Rangiroa to liczący 80 km długości i 30 szerokości prostokąt. Atol to zamknięty świat. Wyjątkiem są przesmyki, gdzie laguna łączy się z oceanem. To bramy w rafie koralowej, przez które wpływa i wypływa różnego rodzaju fauna wodna. 07:20 NIEUSTRASZONY MIODOŻER (ULTIMATE HONEY BADGER) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Nie Dotyczy Scenariusz: Lesslie Schwerin, Graeme Duane, Jess Reiss Muzyka: William Goodchild Afrykański borsuk jest jednym z najodważniejszych zwierząt świata. Od pierwszych chwil życia poluje na skorpiony, węże i wielkie afrykańskie mrówki. Nie lęka się również spotkań z lwami i szympansami. Badżi została osierocona dwa tygodnie po urodzeniu. Teraz musi być edukowana, by wrócić do życia w środowisku naturalnym. Weterynarze treserzy, specjalizujący się w zachowaniach rateli miodożernych, przystosowują ją do samodzielnego życia. Mała bohaterka stopniowo przyswaja sobie kolejne lekcje. Umiejętność podążania za zapachem, uodpornienie się na jad skorpionów i węży, walka o własną norę to zadania, które są prawdziwym wyzwaniem dla młodej rateli. Musi sobie poradzić, jeśli chce podtrzymać legendę największego wojownika sawanny. 08:20 TAJEMNICE DIAMENTÓW (DIAMONDS! DIAMONDS!) Film dokumentalny, 49 min, Francja, 1993 Reżyseria: Patricia Desmortiers, Helene Weigand Diamenty są wieczne, lecz nie lubią rozgłosu. To jeden z najbardziej tajemniczych rynków świata. Obraca się na nim setkami milionów dolarów. Autorom tego fascynującego dokumentu udało się dotrzeć do południowoafrykańskich kopalń tych szlachetnych kamieni, ich sortowni w Londynie i szlifierni w Antwerpii. W filmie przedstawiono historie najsłynniejszych diamentów świata, takich jak Koh - i - noor, który zdobi koronę brytyjskich królowych. 09:20 ŻUBRY WCZORAJ I DZIŚ Film dokumentalny, 34 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bartosz Klamra Scenariusz: Wanda Olech Film dokumentalny, którego głównym bohaterem jest żubr. Każdy żubra zna i wie, jak on wygląda. Jednak znajomość jego potrzeb, zwyczajów, diety czy behawioru nie jest już tak powszechna. Żubry dużo czasu poświęcają na spokojne przeżuwanie, leżąc w lesie, gdzie mniej dokuczają im owady. Żubrom potrzeba przestrzeni, wody, pokarmu i spokoju. Obecnie mamy ponad dwa tysiące żubrów w sześciu wolnych populacjach w całej Polsce. Po I wojnie światowej w kraju nie został ani jeden dziko żyjący żubr. Długi był to proces, żeby odtworzyć populację tych pięknych zwierząt. 10:05 LUDZKIE ŚCIEŻKI - ODC. 6 HOLANDIA, SZLAK PEŁEN KWIATÓW (THE PATH OF MEN EP. 6 THE NETHERLANDS, THE FLOWER ROAD) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Donat Lefebvre, Jeremie Saint Jean Seria dokumentalna, która łączy odkrycia geograficzne, historyczne, kulturowe i socjologiczne z mitycznymi drogami eksplorowanymi przez poszukiwaczy przygód lub przez cywilizacje i wędrownych kupców. Przedstawia perspektywę rozwoju cywilizacji na przestrzeni kilkuset lat i odzwierciedla ewolucję przyrody i ludzkości na całym świecie. W tym odcinku zapoznajemy się ze szlakami pełnymi kwiatów w Holandii. Holandia związana jest z tulipanami od okresu Odrodzenia. Na wiosnę jej ziemie stają się królestwem kwiatów. Odkryjmy ten wyjątkowy kraj. Historia holenderskiego tulipana sięga XVI wieku. Tulipany pochodzą z Turcji, gdzie rosną dziko. W XVI wieku Konstantynopol uważany był za najpiękniejsze miasto na świecie. Otomańscy sułtanie uwielbiali tulipany, którymi zdobili swoje ogrody. XVIII wiek był w Turcji stuleciem tulipanów. Na wiosnę w ogrodach pałacu sułtana Ahmeda Trzeciego organizowano święto na ich cześć. Na stołach królowały przemyślnie oświetlone, ogromne bukiety. Najznamienitszych gości sułtan obdarowywał cebulkami tulipanów. Jednym z nich był Holender Ogier de Busbecq przedstawiciel austriackich Habsburgów na dworze Sulejmana Wspaniałego. W swoich listach dyplomata entuzjastycznie opisywał piękno tulipanów. Wysłał kilka cebulek Karolowi Kluzjuszowi, botanikowi na austriackim dworze, który posadził je w pałacowych ogrodach na honorowym miejscu. 11:05 O NOWEJ TO HUCIE Reportaż, 21 min, Polska, 1974 Scenariusz: Bronisław Cieślak Zdjęcia: Wiesław Tomaszkiewicz Prowadzący: Bronisław Cieślak Spacer Bronisława Cieślaka z kamerą po Nowej Hucie z okazji 25 - lecia dzielnicy. Sonda i rozmowa na temat pierwszego budynku wybudowanego w Nowej Hucie, ukazanie życia społecznego, kulturalnego, oświatowego i sportowego jej mieszkańców oraz perspektywy rozwoju dzielnicy. Bronisław Cieślak prosi mieszkańców o wskazanie pierwszego domu wybudowanego w Nowej Hucie, następnie rozmawia z mężczyznami, którzy budowali Nową Hutę. Wspominają budowę pierwszych budynków, zasiedlanych później przez junaków, spanie po 8 - 10 osób w jednym pokoju. Następnie pokazane jest, jak wygląda codzienne, zwykłe popołudnie w Nowej Hucie - ludzie tłumnie wychodzący z Huty im. Lenina, wracający po pracy do domu. Mieszkańcy Nowej Huty żywią się często w stołówkach zakładowych, dzieci spędzają czas w przedszkolach. Spędzanie wolnego czasu po pracy: kawiarnie, relaks nad zalewem, kajaki, rowery wodne, wędkowanie, ogródki działkowe. Nauka w Technikum dla Pracujących, księgarnie i biblioteki osiedlowe, nauka języków obcych, wycieczka rowerowa z klubu PTTK, ćwiczenia na siłowni, trening dżudo, nauka pływania dla dzieci, gra w piłkę nożną, kometkę, ćwiczenia gimnastyczne z piłką, wizyta w Teatrze Ludowym, przedstawienie dla dzieci, wystawa w domu kultury Kuźnia, dyskusja w redakcji pisma Skarpa. Budownictwo nowoczesne, wysokie budynki, zapotrzebowanie na mieszkania. Życzenia przedszkolaków dla Nowej Huty. 11:30 RYSZARD SZURKOWSKI - WYŚCIG PRZEZ ŻYCIE Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Zbigniew Rytel Zdjęcia: Ładysław Lipkowski, Marian Kostra Dla każdej telewizji trudnym momentem jest sytuacja, kiedy odchodzi jakaś wybitna postać ze świata sportu i nagle okazuje się, że nie ma żadnego materiału, który sumowałby jej/jego osiągnięcia. Okazuje się też, że już nie uda się porozmawiać z bohaterem dawnych czasów. Może warto rozpocząć produkcję filmów biograficznych, opisujących wielkich sportowców z naszej przeszłości. One są cenne nie tylko w momencie śmierci bohatera, ale też są atrakcyjnym uzupełnieniem bieżącej oferty programowej. Pierwszym przykładem jest Ryszard Szurkowski. Jego sportowe osiągnięcia wystarczą, żeby zrobić film z wykorzystaniem materiałów archiwalnych i wspomnień samego kolarza. 12:40 BORN DEAD Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2004 Reżyseria: Jacek Bławut Film dokumentalny przedstawiony na X Festiwalu Filmowym i Artystycznym w Kazimierzu. Historia więźnia - recydywisty, który w ramach programu "Duet" powstałego z inicjatywy krakowskiego więzienia i Domu Pomocy Społecznej pracuje w ośrodku przy dzieciach głęboko upośledzonych. Przez kilka miesięcy kamera obserwuje 24 - letniego Roberta, który od 15. roku życia przebywał w zakładach karnych. Robert opiekuje się dziećmi, przebiera je, karmi, myje i spędza z nimi wolny czas. W miarę upływu czasu więzień zaczyna angażować się emocjonalnie w powierzoną mu pracę. Sceny przedstawiające pracę Roberta z dziećmi przeplatane są krótkimi scenami z więzienia. "Born dead" to film o przemianach zachodzących w człowieku, o rodzeniu się uczuć, poczucia bliskości. To film o nauce współczucia i chęci pomocy. Film zdobył m. in. Brązowego Lajkonika podczas Krakowskiego Festiwalu Filmowego oraz Nagrodę Specjalną FICC Federacji Dyskusyjnych Klubów Filmowych w 2004 r. 13:50 FASCYNUJĄCE MIGRACJE - ODC. 1 KARLIK WIĘKSZY (MIGRATIONS SECRETES_LA CHAUVE SOURIS PIPISTRELLE DE NATHUSIUS / EP: "THE NATHUSIUS’ PIPISTRELLE BAT" -) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Benoit Demarle Scenariusz: Joel Leyendecker - Mavechal Miniseria dokumentalna o migracjach zwierząt. Każdego roku nietoperze, motyle, sokoły wyruszają w tajemnicze podróże. Od północy po południe i ze wschodu na zachód, od Skandynawii po Afrykę Południową, od Bałtyku po Atlantyk, podróże tych zwierząt krzyżują się w całej Europie i Afryce od tysięcy lat. Te niesamowite wędrówki to tysiące kilometrów i logistyczne łamigłówki, które naukowcy wciąż próbują zrozumieć. Tuż nad naszymi głowami lub kilka kilometrów od naszych wybrzeży niektóre z tych migracji świadczą o niezwykłej zdolności gatunku do przystosowania się. Obejmują zmiany, które powstawały w wyniku ewolucji. Inne świadczą o coraz większym wpływie człowieka na środowisko. Dzięki pomocy ekspertów i najnowocześniejszej technologii, śledzimy te zadziwiające gatunki i mamy nadzieję odkryć tajemnice i sekretne trasy migracji. Dzięki miniaturowym nadajnikom, monitorowaniu satelitarnemu i analizie DNA, seria ta odkrywa niesamowite podróże, nieoczekiwane zachowania i nawyki, które są kluczowe dla przetrwania tych wielkich migrantów. Odcinek pierwszy opowiada o nietoperzu i jego migracjach. Nietoperze to zwierzęta o niezwykłych zdolnościach. Są w stanie przemieszczać się w całkowitej ciemności. To jedyne ssaki, które potrafią aktywnie latać. Większość z nich spędza zimę w kryjówkach, w których panuje umiarkowanie niska temperatura. Część gatunków wybiera jednak inną strategię przetrwania chłodów: migrację. Jednym z migrujących gatunków nietoperzy jest karlik większy. To prawdziwy rekordzista wśród europejskich ssaków. Pokonuje ponad dwa tysiące kilometrów. Dlaczego karliki większe migrują? Jak wytrzymują tę długą wędrówkę? Od pewnego czasu badacze szukają odpowiedzi na te pytania. 14:55 MIESZKAŃCY AFRYKAŃSKIEJ ZATOKI (THE LOST LAGOON) Film dokumentalny, 49 min, Republika Południowej Afryki, 2011 Reżyseria: Grant Brokensha Za sprawą siły przyciągania Księżyca cały ekosystem w Mozambiku jest na łasce i niełasce pływów. Masy słonej wody zmieniają ten obszar w olbrzymi organizm. Ujścia są niczym płuca oceanu, zaś jego oddech ułatwił powstanie dziwacznych stworzeń. W tej odległej zatoce ruch wody kształtuje formy życia. Te organizmy ewoluowały przez miliony lat. Teraz odkryto ich świat. Zagraża im siła przyciągania Księżyca, która wpływa na zjawiska występujące na Ziemi. Determinuje pojawianie się i rozwój wielorakich form życia. Księżyc powoduje także ruch mas wody w oceanach. Co sześć godzin przychodzi zmiana. Słona woda napływa do zatoki i się wycofuje. Woda jest tu niczym krew, pływy to puls. Laguna u wybrzeży Mozambiku istnieje od tysięcy lat. Ostatnio jej rytm pozostawał niezakłócony z jednego powodu. Podczas wojny domowej w Mozambiku toczyły się tu ciężkie walki. W czasie 16 - letniego konfliktu zginęło wielu ludzi, ale mieszkańcy zatoki żyli w spokoju. Teraz życie tutaj się zmienia. Raj przyciąga chętnych, którzy chcą go skolonizować. Z głębi lądu przybywają ludzie w dłubankach. Spodobało im się to, co widzą. Zatoka składa się z czterech obszarów. Zamieszkujące je zwierzęta doskonale się przystosowały do odmiennych warunków. Na teren najbliżej lądu przenika słodka woda i miesza się ze słoną. Mieszkańców tej zatoki ukształtowały siły natury, nie działalność człowieka. Są owocem miliardów lat ewolucji, a także wpływu, jaki Księżyc wywiera na Ziemię. Czy prześladowca, którego obawiają się wszystkie żyjące tu istoty, znajdzie swoje miejsce w tym układzie? Czy przyłoży się do przyszłości zatoki? 15:55 KOSMICZNE KOLIZJE (SPACE SMASH) Film dokumentalny, 54 min, Francja, 2019 Reżyseria: Bertrand Loyer Problem śmieci w kosmosie stał się koszmarem dla astronautów. Ilość śmieci w kosmosie stale rośnie przez ostatnie 20 lat, ponieważ coraz więcej satelitów umieszczano na orbicie i testowano liczne pociski. W 2009 r. dwa działające satelity zderzyły się, wysyłając mnóstwo nowych śmieci kosmicznych na orbitę, które poruszają się z niesamowitą prędkością. Tego rodzaju działania tworzą błędne koło, ponieważ za każdym razem, gdy gruz zderza się, powstaje coraz więcej odpadów. Wszyscy zaangażowani w podbój kosmosu są teraz zmuszeni do ciągłego monitorowania chmur odpadów i przekierowywania swoich działających satelitów w nagłych przypadkach. Ale wiele satelitów zostało pozostawionych bez nadzoru i to one są potencjalnym zagrożeniem, które może spowodować kolizję. Obecnie wszelkie wysiłki mające na celu zminimalizowanie lub posprzątanie tego gruzu są niewystarczające i mogą mieć poważne konsekwencje dla naszych satelitów i innych działań na ziemi. Najwyższy czas posprzątać kosmiczny bałagan. Na całym świecie inżynierowie wymyślają coraz więcej rozwiązań do usuwania śmieci kosmicznych i testują swoje wynalazki: sieci magnetyczne w Japonii, rozpadające się lasery w Australii, satelity do zbierania śmieci w Szwajcarii, statki łowieckie w Europie i rakiety rozpylające gaz w USA. Gwiezdne wojny już się raczej nie wydarzą, ale wojna z odpadami została rozpoczęta. 17:05 LUDZKIE ŚCIEŻKI - ODC. 7 WIETNAM, DROGI KRÓLÓW (THE PATH OF MEN EP. 7 VIETNAM, THE ROAD OF THE KINHS) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Donat Lefebvre, Jeremie Saint Jean Seria dokumentalna, która łączy odkrycia geograficzne, historyczne, kulturowe i socjologiczne z mitycznymi drogami eksplorowanymi przez poszukiwaczy przygód lub przez cywilizacje i wędrownych kupców. Przedstawia perspektywę rozwoju cywilizacji na przestrzeni kilkuset lat i odzwierciedla ewolucję przyrody i ludzkości na całym świecie. W siódmym odcinku poznamy drogi królów prowadzące przez Wietnam. Historia Wietnamu zaczęła się 5000 lat temu. Kraj ten był chińskim protektoratem lub lennem, potem francuską kolonią. Niepodległość zdobył dopiero w połowie XX wieku. Najpierw był podzielony na dwa kraje, ale zjednoczył się w 1975 roku. W drugiej połowie lat osiemdziesiątych komunistyczny Wietnam rozpoczął proces liberalizacji gospodarki. Mimo długiej historii jest młodym państwem, które łączy tradycyjną kulturę z nowoczesnością. Razem odkryjemy ten szybko rozwijający się kraj. Korzenie Wietnamu sięgają ludu Viet zasiedlającego deltę Mekongu. Podróż rozpoczynamy w zatoce. Rzeka wciąż pozostaje ważnym szlakiem komunikacyjnym. Ludzie mieszkają i handlują na łodziach. Lud Viet zrodził się z miłości królowej Ho Ko i smoka Lak Long Kwana. Owocem ich pożycia było 100 dzieci. Nie można łączyć wody z ogniem. Ho Ko i smok postanowili się rozstać. Pięćdziesięcioro dzieci podążyło w góry za matką, pięćdziesięcioro za ojcem do morza. Ci ostatni założyli w delcie Czerwonej Rzeki królestwo Van Lang. Wietnamczycy uważają, że ta legendarna dynastia sprzed pięciu tysięcy lat dała początek ludowi Viet. 18:05 NAMOROKA - ZAGINIONY ŚWIAT (NAMOROKA: A LOST WORLD) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Jean - Michel Corillion Film dokumentalny opowiadający o tajemniczej Namoroce Tsingy, która jest ostatnim niezbadanym obszarem Madagaskaru. Po raz pierwszy światowej klasy naukowcy spróbują zapuścić się w samo serce tej wyjątkowej i nieznanej krainy, w ramach niebezpiecznej wyprawy, której jeden ostateczny cel polega na odkryciu tajemnic ukrytych głęboko w środku. Namoroka to niezwykły świat wysadzanych drzewami kanionów i palących wapiennych chodników, ale surowy wygląd tego miejsca skrywa wiele naturalnych siedlisk, unikalnych ze względu na ich bioróżnorodność i rekordowy poziom endemicznej flory i fauny. Aby zbadać serce Tsingy, 70 badaczy i tragarzy będzie musiało podążać trasą, na której napotkają głębokie jaskinie i strome ściany klifów. Nie da się zrobić nawet kilku kroków bez napotkania stromych kropli, nagich i poszarpanych krajobrazów, w których pomimo ekstremalnych warunków ewoluowało niesamowite życie: przez ponad sześć miesięcy w roku nie ma opadów, a temperatura w ciągu dnia może sięgać nawet do 50 stopni. Ta wyjątkowa misja umożliwi ekspertom odkrycie nowych gatunków i substancji organicznych, które mogą przynieść korzyści medycynie jutra. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - CYKLADY. SKARBY GRECJI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Cyklady to archetyp wysp greckich. Noszą ślady 3000 lat historii. Krzyżowały się tu losy ludów i cywilizacji, a wpływy śródziemnomorskie mieszały się z azjatyckimi. Cyklady stanowią przedsmak raju na ziemi - tu ludzie i bogowie są sobie bliscy. Wizytę na Cykladach zaczniemy od wyspy Siros, na której znajduje się stolica archipelagu, Ermupoli. Tu zaczyna się inny, tajemniczy świat, ukształtowany przez historię i mity. Nazwa miasta pochodzi od Hermesa, greckiego boga handlu. Aż do początków XX wieku było tu centrum greckiej żeglugi. Znajdują się tu liczne, neoklasyczne domy. Na wzgórzu Ano Siror leży dzielnica katolicka, a na Vrodado - prawosławna. Tu, na Cykladach, Wschód spotyka się z Zachodem. Spacerując po wąskich uliczkach, wśród bielonych domów, podziwiamy piękne widoki... Miasta archipelagu przypominają labirynty na wzgórzach. W XVI wieku wyspy zostały zaniedbane przez Osmanów i stały się celem piratów. Plątanina uliczek miała zmylić najeźdźcę. 20:10 OSIEM PROCENT Film dokumentalny, 74 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Klimala Reżyser pokolenia lat 80. wyjeżdża z Polski do RPA, aby przyjrzeć się rzeczywistości swoich rówieśników. Staje się jednym z bohaterów filmu. Pragnie dowiedzieć się, jakich zmian zaznał świat Południowej Afryki po 25 latach od upadku apartheidu. Czy ziścił się sen o multikulturowej społeczności, zwany przez Nelsona Mandelę Rainbow Nation? Czy Afrykanerzy żyją w zgodzie z rdzennymi mieszkańcami RPA? Czy przetrwała głośno zapowiadana równość? Jakie ślady postapartheidu można znaleźć w nastrojach społeczno - politycznych RPA? Poznając ten kraj, postara się zrozumieć jego skomplikowaną historię i przybliżyć obecną sytuację, w jakiej znajdują się mieszkańcy Republiki Południowej Afryki. 21:35 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - ŻONY OLIGARCHÓW. ROSJA, RUBLE I MIŁOŚĆ. Magazyn, 8 min, Polska, 2022 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Wstęp do filmu "Żony oligarchów. Rosja, ruble i miłość". 21:45 ŻONY OLIGARCHÓW. ROSJA, RUBLE I MIŁOŚĆ. (OLIGARCH’S WIVES / THE OLIGARCHS’ WIVES RUSSIA, RUBLES, AND LOVE) Film dokumentalny, 57 min, Izrael/Niemcy, 2015 Reżyseria: Aleksander Genteler, Viktoria Kurakova Muzyka: Avi Benjamin Alexander Gentelejew (autor filmów dokumentalnych "Grabież", "Złodziejski kodeks") obserwuje żony największych rosyjskich oligarchów. Indywidualne życie poszczególnych kobiet składa się tutaj nie tylko na obraz pewnej klasy społecznej, ale przede wszystkim ukazuje bezpośrednie i potężne powiązania władzy i elity. Aktualny, specyficzny system polityczny Rosji, ukształtowany w wyniku przemian lat 90. , odbija się zarówno w pełnym przepychu życiu niewielkiej grupy ludzi, jak i w całkowitej niepewności i niestabilności ich pozycji. 22:55 SZEROKIE TORY. KATYŃ Cykl reportaży, 25 min, TVP, 2010 Scenariusz i realizacja: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Walentyn Bodrow Kolejny odcinek z nowego cyklu reportaży Barbary Włodarczyk pokazujących codzienne życie mieszkańców byłego ZSRR przez pryzmat zmian, jakie się tam dokonały po przemianach ustrojowych. Każdy z reportaży opowiada o jednym dniu z życia wybranego bohatera, którego losy odzwierciedlają znaki czasu i przemian. Tym razem autorka cyklu wraca do wciąż budzącej emocje kontrowersyjnej sprawy Katynia. Technologia zbrodni opracowana była w najmniejszych szczegółach. Strzał zawsze w tył głowy i zawsze z bliska, żeby nie marnować kul. Kaci, którzy wykonywali egzekucję, żalili się, że byli tak przesiąknięci zapachem krwi, że nawet psy od nich uciekały. O tych i o innych szczegółach mordu opowie wicedyrektor Muzeum Katyńskiego, które dokumentuje wspomnienia osób mieszkających w okolicach lasu katyńskiego. W programie znajdą się pełne emocji i barwne wspomnienia o szczegółach i okolicznościach zbrodni, a także o tym, w jaki sposób i dlaczego skrywano prawdę. 23:30 CENA PRAWDY Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2001 Scenariusz: Marcin Mamoń, Mariusz Pilis Zdjęcia: Andrzej Jaskowski Muzyka: Robert Brylewski Film jest osobistą relacją autorów z poszukiwań znanej czeskiej dziennikarki Petry Prohazkovej, która porzuciła pracę reporterską i założyła w stolicy Czeczenii sierociniec. Autorzy zadają pytania o sens pracy korespondentów wojennych i o cenę, którą muszą zapłacić. W filmie pokazano wojnę w Czeczenii z obu stron: rosyjskiej i czeczeńskiej, pokazano obozy szoleniowe i partyzantów. 00:30 OD MORZA ŚRÓDZIEMNEGO DO AFRYKI POŁUDNIOWEJ - ODC. 2. OBRAZKI Z TUNEZJI (FROM THE MEDITERANEAN TO SOUTH AFRICA / DE LA MEDITERRANE A L'AFRIQUE DU SUD. QUELQUES TABLEAUX DE TUNISIE) Serial dokumentalny, 12 min, Francja, 2010 Reżyseria: Yannick Charles Seria dokumentalna, która pozwoli poznać szlak od Morza Śródziemnego aż po Południową Afrykę. Odcinek 2. Znajdujemy się na pilnie strzeżonej granicy algiersko - tunezyjskiej, nieopodal strategicznego fortu Tabarka. Pogoda jest zmienna. Wieje wiatr. Spadł deszcz. Wciąż jest zielono. Wkrótce nadejdą upały, a wraz z nimi pojawią się algierscy turyści. Co roku przyjeżdża ich milion. To dobry znak w regionie zbyt szczelnych granic. Na pustych plażach rybacy korzystają z niepogody, by odmalować łodzie. Północne wybrzeże Tunezji cechuje słabe zaludnienie, dziewicze pejzaże, góry i doliny, przylądki i plaże. Długi na 25 km półwysep Farina dzieli morze od ujścia rzeki Medżerdy. Nad jej brzegami rodziły się i wymierały kolejne cywilizacje. U stóp góry Nadur wznoszą się stare forty z czasów najeźdźców maltańskich, hiszpańskich, brytyjskich. Miasteczko Ghar el Melh liczy 5 tysięcy mieszkańców, w większości rybaków łowiących w lagunie lub na otwartym morzu, za skałą Raf Raf. W Morze Śródziemne wbija się Cap Bon. 00:50 KOLIZJA Reportaż, 15 min, Polska, 1979 Scenariusz: Adam Kinaszewski Zdjęcia: Włodzimierz Resiak Reportaż o kolizjach statków i trudnym procesie orzekania o winie stron uczestniczących w katastrofie morskiej. Skomplikowane jest nie tylko samo postawienie zarzutu spowodowania kolizji, ale i cały późniejszy proces. Rozpatruje się najpierw okoliczności wypadku, a dopiero później rolę, jaką odegrał człowiek. Decyzję na statku zawsze podejmuje kapitan. Trudno zarzucić mu opieszałość lub inne niedopatrzenie natury moralnej w obliczu żywiołu, jakim jest morze. Temida morska różni się od tej klasycznej, nie ma opaski i miecza, a w rękach trzyma statki, jakby je chroniła przed zatopieniem. 01:10 NOTACJE - JANUSZ MAJEWSKI. LWÓW WRÓCIŁ DO MNIE Z OGROMNĄ SIŁĄ Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2011 Autor: Zofia Kunert Janusz Majewski, reżyser, scenarzysta, wykładowca. , ur. w 1931 r. we Lwowie, skąd wraz z rodzicami w 1944 r. przeniósł się do Krakowa. Absolwent Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej i Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi, gdzie w latach 1969 - 1991 pracował jako wykładowca. (jego studentami mi byli m. in. Feliks Falk, Juliusz Machulski, Andrzej Barański i Filip Bajon). Debiutował w 1966 r. filmem "Sublokator". Jest autorem kilkudziesięciu filmów dokumentalnych, telewizyjnych i fabularnych, w tym m. in. "Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię", "Zazdrość i medycyna", "Lokis", "Sprawa Gorgonowej", "C. K. Dezerterzy" i "Złoto Dezerterów", serialu telewziyjnego "Siedlisko", filmów telewizyjnych z cyklu "Opowieści niesamowite". W 2010 zrealizował film "Mała matura 1947", będący jego sfabularyzowaną autobiografią. W latach 1983 - 90 Janusz Majewski pełnił funkcję prezesa Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Jest laureatem wielu nagród na festiwalach krajowych i międzynarodowych. 01:25 HAND MADE Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Kunert Przedstawiony projekt stanowi bardzo ciekawą propozycję. Dokument o niezwykłej pracy chirurgów w trzebnickim szpitalu, którzy od początku lat 70. dokonują rzeczy wyjątkowych w Europie i na świecie. To tu po raz pierwszy w Europie, już w roku 1971 reinplantowano z pełnym sukcesem rękę. W 1988 roku reinplantowano małej dziewczynce dwie odcięte nóżki tak dobrze, że do dziś już jako dorosła kobieta uwielbia tańczyć. Z kolei w 2006 roku, 12 lat po wypadku pacjenta, dokonano transplantacji ręki. I tak co roku lekarze ze szpitala w Trzebnicy mogą poszczycić się mnóstwem przyszytych kończyń i zdumiewających transplantacji. Główną osią filmu są bohaterowie, do których dotarli autorzy. Po latach poznajemy ich historie. 02:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "ZEMSTA" W SCENERII NATURALNEJ. ODC. 260 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Któż z nas nie pamięta świetnych kwestii z "Zemsty" Aleksandra Fredry? Ale niewielu zna prawdziwe tło historyczne realnego konfliktu, który skłócił rodziny Skotnickich (rejent) i Firlejów (cześnik). Dlatego zbierzemy widzów do zamku Kamieniec, by pokazać ów mur, o który przez dziesiątki lat przed sądami i trybunałami toczyła się prawdziwa wojna. Opowiemy o prawdziwych losach budowli i jej dzisiejszym przeznaczeniu. 02:50 HISTORIA KOWALSKICH Film dokumentalny fabularyzowany, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski, Maciej Pawlicki Zdjęcia: Tomasz Madejski Muzyka: Marcin Pospieszalski Fabularyzowany dokument Arkadiusza Gołębiewskiego i Macieja Pawlickiego był prezentowany podczas 34. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Na przykładzie historii Kowalskich i innych rodzin zamordowanych przez niemieckie oddziały SS za pomoc Żydom, twórcy podejmują próbę rekonstrukcji życia typowego polskiego miasteczka oraz stosunków polsko - żydowskich w latach okupacji. Relacje naocznych świadków tamtych wydarzeń przeplatają się z fragmentami inscenizowanymi. Polska i Ukraina były jedynymi krajami w Europie, gdzie Niemcy za pomoc udzieloną Żydowi karali śmiercią całe rodziny. Miejscem akcji filmu jest wieś Ciepielów koło Radomia, a główny wątek koncentruje się wokół tragedii Bronisławy i Adama Kowalskich, którzy za udzielenie pomocy żydowskim sąsiadom zapłacili najwyższą cenę: zginęli wraz z pięciorgiem swoich małych dzieci. 6 grudnia 1942 roku stał się jednym z najczarniejszych dni w historii tej wioski. Niemieccy żandarmi, którzy zaledwie kilka tygodni wcześniej w opustoszałym majątku Ciepielów utworzyli posterunek, rankiem zorganizowali obławę na rodziny Kowalskich, Obuchiewiczów, Skoczylasów i dwie rodziny Kosiorów. Dowodzeni przez Carla Bruno esesmani za ukrywanie Żydów spalili żywcem 34 Polaków. W Ciepielowie, typowym polskim miasteczku, przed wojną żyła w symbiozie społeczność polska i znacznie liczniejsza - żydowska. Mimo różnic kulturowych i wyznaniowych rodziły się wielkie przyjaźnie i miłości. Starsi również żyli w dobrych stosunkach z sąsiadami, choć zdarzali się i tacy, którym Żydzi w polskim miasteczku zawadzali. O mordzie sprzed 67 lat nie mówiło się dotąd wiele, ta bulwersująca sprawa owiana była milczeniem. We wspomnieniach krewnych osób pomordowanych sprawa ta ciągle jednak wywołuje silne emocje. 03:55 OPOWIEŚĆ O "ŻEGOCIE" Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Zofia Kunert Jest to zapewne ostatni film z udziałem prof. Władysława Bartoszewskiego, który zmarł 24 kwietnia 2015 roku. To właśnie on w październiku 1963 r. zasadził drzewko Żegoty w Alei Sprawiedliwych na Wzgórzu Pamięci w Jerozolimie. Warszawa w końcu 1942 roku. Szczyt okupacyjnego terroru. W getcie po wielkiej akcji przetrwało jeszcze kilkadziesiąt tysięcy Żydów. Grupka ludzi zakłada konspiracyjną organizację Żegota, mającą ratować ocalałych i nieść pomoc tym, którzy ukrywają się po aryjskiej stronie. Kim byli ludzie, którzy kierując się humanitaryzmem, a czasem zwykłym odruchem litości narażali życie, by ratować innych? Jakie musieli podejmować decyzje? Skąd brali na chleb? Jak czuły się żydowskie dzieci, nagle oderwane od rodziców i rzucone w obce środowisko? W filmie poruszające wspomnienia osób uratowanych przez Żegotę: - prof. Michała Głowińskiego (jego rodzina znała Irenę Sendlerową jeszcze sprzed wojny; Żegota uratowała także jego matkę); - prof. Mariana Apfelbauma (syn lekarza Emila Apfelbauma, autora wstrząsającego dzieła "Choroba głodowa", który oparł się na obserwacjach i materiałach zebranych w warszawskim getcie); - Elżbiety Ficowskiej, Katarzyny Meloch, Anny Henrietty Kretz, a także Jana Karpińskiego, Katarzyny Nowak, Felicji Nowak, Danuty Piaszczyńskiej, Ruty Wermuth i innych. W filmie zobaczymy między innymi materiał filmowy nagrany przez Zofię Kunert w 2003 roku z relacją Ireny Sendlerowej na temat sposobów ratowania dzieci i możliwości wyprowadzania ich z warszawskiego getta.