TVP Historia                         Piątek, 15.04.2022


Zmiany z dnia 30.03.2022
w stosunku do raportu z dnia 23.03.2022

(zmodyfikowano opis: Omówienie)
11:15 ZAGRABIONY, ODNALEZIONY, ODZYSKANY

Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2021
Reżyseria: Leszek Staroń
Scenariusz: Leszek Staroń
Zdjęcia: Michał Bożek, Aleksander Trafas

Losy ołtarza głównego w Bazylice Mariackiej w Krakowie, zwanego potocznie Ołtarzem Mariackim, już od momentu podjęcia
decyzji o jego wykonaniu przez norymberskiego rzeźbiarza Wita Stwosza (Veit Stossa) były nierozerwalnie związane z polityką. 
Po wybuchu II wojny światowej, we wrześniu 1939 roku Polska jako pierwsza doświadczyła na sobie grabieży przez Niemców 
dzieł sztuki na niespotykaną dotychczas skalę, której w Polsce przyświecał cel usankcjonowania prawnego zdobytych ziem 
jako należących do dziedzictwa kulturowego Niemiec. Takim koronnym dowodem miał być Ołtarz Mariacki, który po zagrabieniu 
został przewieziony i ukryty w Norymberdze. Po jego odnalezieniu przez amerykańskie specjalne oddziały poszukujące 
i identyfikujące zagrabione dzieła sztuki, a powstałe z polskiej inicjatywy, ołtarz w ramach token restitution został w 1946 roku 
zwrócony Polsce, ale nie oznaczało to jego powrotu do Bazyliki Mariackiej. Walka z komunistyczną władzą trwała do października
1956 roku i dopiero w 1957 roku stało się możliwe ponowne umieszczenie Ołtarza w kościele. 


(dodano pozycję programową)
19:55 TEATR HISTORII - "ŻEGNAJ JUDASZU"

Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2022
Wykonawcy: Mikołaj Mirowski (prowadzący)

W cyklu "Teatr Historii", łączącym publicystykę ze sztuką spod znaku Melpomeny i Klio, tym razem, we wprowadzeniu do 
dramatu Ireneusza Iredyńskiego "Żegnaj, Judaszu" z 1980 r. , w reżyserii Jolanty Słobodzian, gościem rozmowy prowadzonej 
przez dr. Mikołaja Mirowskiego (historyk, FINA) będzie dr Tomasz Terlikowski (filozof, dziennikarz, publicysta). 
Sztuka jest adaptacją słynnego dramatu Ireneusza Iredyńskiego. Autor postanowił użyć postaci biblijnego Judasza jako 
uniwersalnego symbolu zdrady. Podobieństw do Nowego Testamentu jest tu więcej - mamy 12 członków tajnej organizacji, 
główni bohaterowie noszą imiona Apostołów Jana i Piotra. Zaś postaci Młodziutkiej Bladej i Komisarza przypominają 
charakterem Marię Magdalenę i Poncjusza Piłata. 
Dramat Iredyńskiego gra co prawda konwencją biblijną, ale jego wymowa jest uniwersalna i wykracza poza sytuację stricte 
ewangeliczną. Dramat daje się odczytać jako obraz potencjalnej obecności Judasza w każdym z nas. Można być wiernym 
zasadom, wyżej je cenić niż oportunizm, a jednak mimo to z jakichś powodów zostać złamanym. 
Sztuka mierzy się z filozoficznym i religijnym pytaniem, dlaczego Judasz zdradził. Ten biblijny zgrzeszył rozpaczą, 
u Iredyńskiego zaś - pychą. Chcąc uniknąć naznaczenia piętnem zdrajcy, postanowił być wiernym za wszelką cenę, 
ale w świecie brutalnej przemocy musiał ponieść klęskę. 
Tuż po premierze w 1980 r. sztukę odczytywano także jako obraz opresyjnej władzy (rola Komisarza), ale też jako 
sprzeciw przeciwko ruchom rewolucyjnym, wskazując na obustronną brutalność - zarówno rządzących jak i spiskowców. 
Nie zdezaktualizowało się natomiast stawiane przez dramat pytanie o moralny ciężar dokonywanych wyborów.