TVP Historia Sobota, 16.04.2022 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 16 KWIETNIA ODC. 534 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1828 - zmarł Francisco Goya; 1913 - Albert Schweitzer założył szpital dla mieszkańców dżungli w Lambarene; 1922 - układ w Rapallo zawarty między Rzeszą Niemiecką a Rosją Sowiecką; 1991 - zmarł David Lean, brytyjski reżyser filmowy; 07:05 POLSKA JEROZOLIMA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Zając, Mirosław Krzyszkowski Scenariusz: Joanna Zając, Mirosław Krzyszkowski Wykonawcy: Marek Zając Film powstawał w latach 2019 - 2020, a jego twórcy starali się towarzyszyć najważniejszym wydarzeniom i sytuacjom, jakie mają miejsce w Polskiej Jerozolimie, czyli Kalwarii Zebrzydowskiej, takim jak Wielkanocne Misteria, które gromadzą setki tysięcy pielgrzymów. Realizatorom filmu udało się pokazać dzięki współczesnym zdjęciom z Jerozolimy, archiwaliom oraz korespondującymi z nimi malarskimi kadrami z Kalwarii Zebrzydowskiej, jak wiele łączy te miejsca w przestrzeni wpisanej w krajobraz historii, ale przede wszystkim w wymiarze duchowego i kulturowego dziedzictwa. Biografia głównego bohatera Mikołaja Zebrzydowskiego bogata jest w niezwykłe zwroty akcji, którym towarzyszą często przełomowe decyzje. Zebrzydowski to człowiek z krwi i kości, kochający mąż, zaangażowany polityk i żołnierz. Pozostawił po sobie wiele dzieł, które do dzisiaj przynoszą owoce (w Krakowie, Zebrzydowicach, Kalwarii Zebrzydowskiej czy Lanckoronie). Kalwaria Zebrzydowska ze skłaniającymi ku medytacji i modlitwie dróżkami, jest najważniejszym z nich. Narracja filmu "Polska Jerozolima" to pasjonująca podróż przez XVII - wieczną historię Polski aż po współczesne obrazy i losy pielgrzymów i kontynuatorów dzieł fundatora Polskiej Jerozolimy Mikołaja Zebrzydowskiego. Takim wielkim Kalwaryjskim Pielgrzymem jest sam św. Jana Paweł II, który w roku 2020, w stulecie urodzin, został, zgodnie z watykańskim dekretem, Patronem Kalwarii Zebrzydowskiej. 08:05 PRZYRODNIK NA TROPIE - ODC. 4 - ŁĄTKA DZIEWECZKA Reportaż, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Wykonawcy: Łukasz Bożycki (prowadzący) W Polsce możemy spotkać aż 74 gatunki ważek. Ważki charakteryzują się doskonałą umiejętnością latania: poruszają się w powietrzu niezwykle szybko, rozwijając prędkość około 100 długości ciała na sekundę. To oznacza, że gdyby prowadzący "Przyrodnika na tropie" Łukasz Bożycki był ważką, to latałby z prędkością 180 m/s, czyli około 650 km/h. Bohaterką tego odcinka będzie łątka dzieweczka, jedna z najliczniejszych polskich ważek. Opowiemy także o zauszniku, tygrzyku, jaskółkach brzegówkach i tysiącach komarów. 08:35 WOJOWNICY CZASU - POLSKIE PODBOJE CESARZA, CZYLI KAMIENIEC SUSKI 1807 Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Trwająca 200 dni kampania Cesarza Francuzów w Polsce obfitowała w bitwy i potyczki pełne huku dział, świstu karabinowych kul i dyplomatyczne podchody. Zdarzały się jednak sytuacje, kiedy amunicją były strzały. W dodatku strzały Amora. Tak było w czasie pobytu Napoleona na zamku w Kamieńcu Suskim wiosną 1807 roku... W programie "Wojownicy Czasu" Grzegorz Gajewski podróżuje przez wieki i epoki, pokazując realia ówczesnego życia dzięki pieczołowicie je odtwarzającym grupom rekonstrukcji historycznej. Dawne historie i współcześni pasjonaci to właśnie "Wojownicy". 09:10 RYCERZE I RABUSIE - ODC. 7/7 - MIŁOŚĆ PIOTRA Serial przygodowy, 44 min, Polska 1984 Scenariusz: Józef Hen Reżyseria: Tadeusz Junak Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Leszek Orlewicz Aktorzy: Tomasz Stockinger, Gustaw Lutkiewicz, Tadeusz Paradowicz, Janusz Zerbst, Bożena Adamkówna, Ryszard Dembiński, Stanisław Niwiński, Bruno O'Ya, Piotr Skarga, Anna Chitro, Barbara Horawianka, Marek Litewka, Wiesław Michnikowski, Krzysztof Luft, Jerzy Trela, Marcin Stawski, Ewa Decówna, Tadeusz Borowski, Jerzy Karaszkiewicz, Eugeniusz Kujawski, Mirosława Marcheluk, Zofia Saretok, Marzena Trybała, Arkadiusz Bazak, Anna Dymna i inni Piotra Wolskiego dotyka osobista tragedia. Stogniew Zgurski, brat Konstancji, w której zakochuje się starosta - zabija w karczmie szlachcica. Wolski, który z urzędu ściga warchołów łamiących prawo, musi uwięzić Stogniewa. Tymczasem inny szlachcic, Dąbski, sobie tylko znanymi drogami zdobywa tytuł do zagarnięcia majątku Zgurskich i obrócenia całej rodziny w chłopów. Najeżdża na posiadłość i uprowadza Konstancję. Piotr z pomocą braci Dydyńskich uwalnia ukochaną. Drugi brat Konstancji, zakonnik, wyrusza na poszukiwanie papierów dowodzących szlachectwa rodu, jednak ginie w drodze. W końcu dochodzi do procesu. Jedynym wiarygodnym świadkiem szlachectwa Konstancji jest właśnie starosta Wolski. Jednak oczywiste jest, że sędziowie nie uznają poręczenia Piotra, jeśli okaże się, że ubiega się on o rękę dziewczyny. Wolski, chcąc doprowadzić do przywrócenia Konstancji należnych jej praw, musi zrezygnować ze swej miłości i planów małżeńskich. 10:05 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - CZAS NA JAJKA Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W swojej kolejnej wyprawie kulinarnej Karol Okrasa opowie o potrawach z jaj. Kulinarnie każdemu Polakowi okres Wielkanocy kojarzy się właśnie z jajkiem, często barwnie ukraszonym. Na co dzień jajko zazwyczaj spożywamy na śniadanie. A jakie potrawy z jaj jadali dawni Polacy? Od wieków jajo uważane było za pokarm wartościowy, lekki, przypisywano mu nawet lecznicze czy wręcz magiczne własności. W staropolskich książkach kucharskich znajdziemy receptury na potrawy z jaj z winem, korzeniami, śledziami, świeżymi ogórkami a nawet z ikrą z karpia. Zaletą jaj jest szybki czas przygotowania i delikatny smak, który pasuje do wielu najrozmaitszych składników. Karol sięgnie do polskich przepisów kulinarnych sprzed dwóch wieków, ale oczywiście złamie je na swoją modłę. Karol zaprezentuje trzy potrawy: 1/ Omlet ze śledziem i szparagami; 2/ wzorowana na angielskiej potrawie bread and butter zapiekanka z jaj, śmietanki i bułeczek; 3/ omlet z wędzoną makrelą, szpinakiem, kaparami i sałatką z buraków. 12:45 TASMANIA - WYSPA DZIWNA I PIĘKNA (TASMANIA WEIRD AND WONDERFUL) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2017 Reżyseria: Stephen Dunleavy Film dokumentalny o niezwykłej wyspie Tasmanii, położonej ok. 300 km na południe od wybrzeża Australii. Jest górzysta i ma wspólną historię geologiczną z górami we wschodniej części Australii. To świat prastarych lasów, dziewiczych rzek z pięknie dziką linią brzegową. Zwierzęta mieszkające na wyspie są równie niezwykłe co dziwaczne. To kraina czarnych diabłów i białych walabii Bennetta. Tańczą tu światła na niebie Południa i drzewa wznoszą się na sto metrów. Tasmania - dziwna i piękna kraina na końcu świata - jest pełna niespodzianek. To Australia, ale zupełnie inna. Kiedyś była częścią suchego lądu australijskiego. Obecnie wraz z fauną i florą jest całkowicie odcięta od kontynentu. Mimo że leży niedaleko na południu, Tasmania jest odseparowana od świata. Izolacja i chłodniejszy klimat stworzyły sanktuarium niepodobne do żadnego innego regionu Australii. Cykl pór roku sprawił, że życie tu istotnie bardzo się różni. Zima oznacza walkę o przetrwanie. To ostatni ląd przed Antarktyką. W czasie miesięcy zimowych powietrze z południa sprowadza opady śniegu i mroźne temperatury. Wiele zwierząt to australijskie gatunki, ale ich zwyczaje i sposób życia są zdecydowanie tasmańskie. Wombaty z kontynentu to w większości zwierzęta nocne, ale żerują o każdej porze, zachowując ciepło dzięki gęstej sierści. Muszą wykorzystać wszelkie okazje do wyszukania pożywienia. Pierwsi Europejczycy, którzy badali tasmańskie lasy, twierdzili, że słyszą w nocy wrzaski diabłów. Wyspa i jej mieszkańcy zostali odizolowani blisko 12 tysięcy lat temu, gdy po ostatniej epoce lodowcowej podniósł się poziom mórz. Bez wątpienia nie ma na Ziemi drugiego takiego miejsca jak Tasmania. 13:50 BÓG W KRAKOWIE Film obyczajowy, 95 min, Polska, 2016 Reżyseria: Dariusz Regucki Scenariusz: Dariusz Regucki Aktorzy: Jacek Lecznar, Krzysztof Bochenek, Maciej Słota, Sebastian Grochowicz, Kamilla Baar, Rafał Zawierucha, Karolina Chapko, Piotr Piecha, Jerzy Trela Siedem epizodów przedstawiających historie mieszkańców Krakowa. Akcja filmu rozgrywa się współcześnie na tle urokliwego, tajemniczego i mistycznego miasta. Widz poznaje losy krakowian: młodego polityka, który otrzymuje korupcyjną propozycję; dziewczyny szukającej miłości; będącej na rozdrożu prawniczki specjalizującej się w sprawach rozwodowych; drobnego złodzieja pragnącego ukraść relikwiarz z Krwią Pańską; małżeństwa, które nie może doczekać się dziecka; kobiety po przejściach i mężczyzny bez skutku próbującego zerwać z hazardem. Ukazane w filmie historie opowiadają o wierze, nadziei, przebaczeniu, poświęceniu, miłości i wolności, ale przede wszystkim o tęsknocie człowieka za Bogiem i Jego Miłosierdziem. Siedem przedstawionych epizodów spaja św. Albert Chmielowski, który jest przewodnikiem widza po mistycznym Krakowie. 15:35 POŻAR KATEDRY NOTRE - DAME (NOTRE - DAME: PARIS INFERNO) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Leila Yaker, Simon Viguie Film dokumentalny o pożarze, który 15 kwietnia 2019 roku wybuchł w katedrze Notre Dame w Paryżu. Paryż, wtorek, 16 kwietnia 2019 roku. Stolica budzi się wstrząśnięta po przerażającej nocy. Dzień wcześniej 850 - letnia katedra Notre Dame stanęła w płomieniach. Cały świat był świadkiem budzących trwogę obrazów. Na szczęście nikt nie zginął, ale straty są liczone w milionach. Zobaczymy krok po kroku, co się wydarzyło. Wszystko zaczęło się od małego alarmu podczas mszy świętej o godzinie 18:00. Ewakuowano szybko 700 osób. Uratowano też relikwie. Ponad 400 strażaków przez kilka godzin walczyło z niesamowitym pożarem, który pochłonął 2800 m2 dachu w mniej niż 30 minut. Grafiki komputerowe pozwolą lepiej wyobrazić sobie ogrom nieszczęścia. Posłuchamy co mówią odpowiedzialni za akcję ratunkową i za samą katedrę. Wyzwań jest wiele. Ołów z dachów i iglicy skaził okolice. Z tego powodu latem 2019 roku trzeba było zatrzymać prace na trzy tygodnie. Uszkodzona świątynia wciąż stoi. Nikt nie wątpi, że wróci do dawnej świetności, by 15 kwietnia 2019 roku pozostał jedynie odległym wspomnieniem pożaru, który wymknął się spod kontroli. 16:40 CRISTIADA (CRISTIADA) Dramat, 139 min, Meksyk, 2012 Reżyseria: Dean Wright Aktorzy: Andy Garcia, Eva Longoria, Mauricio Kuri, Peter O'Toole Epicki film historyczny opowiadający o wybuchu i przebiegu tzw. Cristiady, powszechnego powstania w obronie wiary katolickiej w latach 20. XX wieku w Meksyku. Reżyserski debiut Deana Wrighta, specjalisty od efektów specjalnych m.in. w filmach "Titanic", "Władca Pierścieni: Dwie wieże"(2002) czy "Władca Pierścieni: Powrót króla" (2003). 19:00 GIGANCI HISTORII - PATRONI POLSKI Teleturniej, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Grono świętych opiekunów Polski zmieniało się przez wieki. Kim byli? Kiedy żyli? Jak rodził się ich kult i jak gasł? Za czyją sprawą zostali wyniesieni na ołtarze? Z ich żywotów wyłania się fascynujący obraz historii Polski i dziejów polskiego Kościoła. Patroni Polski to temat, z którym zmierzą się uczestnicy tego odcinka teleturnieju. Tytuł patrona kraju nadawany jest przez najważniejszą osobę w Kościele katolickim papieża. Patron kraju ma być opiekunem religijnym i przewodnikiem duchowym. Zawsze szczególnym kultem otaczana była Matka Boska, do dziś główna patronka Polski, patronka patronów. Za patronów naszego kraju uznaje się biskupów Wojciecha i Stanisława, świętego Floriana, czyli pierwszego świętego, którego relikwie sprowadzono na tereny Polski, a także świętych: Stanisława Kostkę, Kazimierza Królewicza, Jacka Odrowąża, Jana Kantego, Jana z Dukli, Andrzeja Bobolę oraz świętą Kingę. W szczytowym momencie, grono świętych opiekunów Polski liczyło ponad dziesięcioro patronów. Polacy w wielu przełomowych momentach w dziejach naszego kraju potrzebowali wstawiennictwa tychże świętych i wielokrotnie je otrzymywali. Zarówno podczas krzewienia chrześcijaństwa, walk o wolność, jak i podczas trudów walki ze śmiertelną chorobą. Do dziś, mimo upływu wieków, wielkość tych świętych nie blaknie. Nadal fascynują i nadal inspirują. 22:10 MOST NA RENIE (BRIDGE AT REMAGEN) Dramat wojenny, 112 min, USA 1969 Reżyseria: John Guillermin Scenariusz: Richard Yates, William Roberts Aktorzy: George Segal, Robert Vaughn, Ben Gazzara, Bradford Dillman, E. G. Marshall, Peter Van Eyck, Matt Clark, Fritz Ford, Tom Heaton, Bo Hopkins, Robert Logan i inni Luty 1945 roku, ostatnie dni II wojny światowej. Niemiecki generał Von Brock otrzymuje rozkaz wysadzenia w powietrze jedynego ocalałego mostu na Renie, prowadzącego w głąb Niemiec. Generał zwleka jednak z wykonaniem rozkazu, ponieważ oznaczałoby to pozostawienie 50 tysięcy żołnierzy na pastwę nacierających Amerykanów. Powierza to zadanie majorowi Paulowi Kreugerowi, rozkazując jednocześnie, aby ten utrzymał most jak najdłużej. Tymczasem Amerykanie pod dowództwem generała Skinnera próbują schwytać w pułapkę wycofujących się Niemców, nacierając w kierunku linii Renu. Film Johna Guillermina jest jedną z popularnych w latach 60. superprodukcji dotyczących II wojny światowej. Ten epicki obraz przedstawiający jeden z ostatnich jej epizodów jak wiele mu podobnych bierze stronę zwykłych żołnierzy, solidaryzując się z ich losem, przeciwko manipulacjom wysokich dowódców, którzy tasując karty wojny, nie liczą się z losami jednostek. 00:15 POSZUKIWANY, POSZUKIWANA Komedia, 83 min, Polska 1972 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Fedorowicz Zdjęcia: Jan Laskowski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Adam Mularczyk, Wojciech Siemion, Jolanta Wołłejko, Bohdan Łazuka, Jerzy Januszkiewicz, Jan Kobuszewski, Wojciech Pokora, Jolanta Bohdaj, Maria Chwalibóg, Wiesław Gołas, Mieczysław Czechowicz, Krystyna Borowicz, Witold Dobrowolski, Filip Łobodziński, Jerzy Dobrowolski Twórczość Stanisława Barei dzieli się zwykle na dwa okresy. Pierwszy obejmuje lata sześćdziesiąte. Reżyser kręcił wówczas lekkie, przyjemne komedie sytuacyjne, zatrącające nawet o bulwarową farsę i wodewil. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych beztroski "śmiech dla śmiechu" zastąpił "śmiech z podtekstami" - zjadliwa ironia i kpina z peerelowskiej rzeczywistości, satyra na narodowe przywary, posunięta nierzadko aż do surrealizmu. Te cechy po raz pierwszy ujawniły się w "Poszukiwanym, poszukiwanej". Sprzyjał temu złożony z ciągu epizodów scenariusz, któremu krytyka początkowo zarzucała "niespójność", by po latach dostrzec w nim "głębszy sens". Bareja i Fedorowicz potraktowali zmiany miejsca pracy przez głównego bohatera jako doskonały pretekst do humorystycznego sportretowania różnych środowisk: od socjalistycznych "technokratów" począwszy, a na domorosłych bimbrownikach skończywszy. Stanisław Maria Rechowicz, fajtłapowaty historyk sztuki, zostaje niesłusznie posądzony o kradzież obrazu. Domniemanemu złodziejowi grozi 5 lat więzienia. Zdesperowany postanawia ukrywać się w przebraniu kobiety, dopóki nie namaluje kopii zrabowanego przez nieznanych sprawców płótna. Pozbawiony środków do życia, musi na jakiś czas podjąć inną pracę, rzecz jasna jako kobieta, by nikt go nie rozpoznał. Zatrudnia się więc w charakterze pomocy domowej. Nie ma jednak szczęścia do chlebodawców: pierwszy chce wykorzystać go, a raczej ją w celach erotycznych, drudzy mają rozwydrzone dziecko, trzeci pędzi w łazience bimber, a czwarty to dyrektor głupek, za którego nasz bohater pisze artykuły. W końcu obraz odnajduje się, ale panu Stanisławowi, zaprawionemu już w "gosposiowaniu", trudno zrezygnować z lukratywnego zajęcia i wrócić na cienką, muzealną posadkę. Czy więc nadal pozostanie pełną wdzięku gosposią Marysią? 01:50 OBJAWIENIA GIETRZWAŁDZKIE Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2017 Reżyseria: Joanna Warecha, Anna Kwiatkowska Gietrzwałd stał się sławny dzięki Objawieniom Matki Bożej, które miały miejsce dziewiętnaście lat po Objawieniach w Lourdes i trwały od 27 czerwca do 16 września 1877 roku. Głównymi wizjonerkami były: trzynastoletnia Justyna Szafryńska i dwunastoletnia Barbara Samulowska. Obie pochodziły z niezamożnych polskich rodzin. Matka Boża przemówiła do nich po polsku. Film dokumentalny jest odpowiedzią na pytania, dlaczego Warmia stała się miejscem objawień oraz dlaczego dopiero w 1977 roku Kościół uznał objawienia w Gietrzwałdzie.