TVP Kultura Środa, 13.04.2022 08:25 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - WACŁAW SZYMANOWSKI Magazyn, 5 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Jedna z legend głosi, że czasami o północy budzą się w wawelskich grobach polscy królowe, którzy wstając z sarkofagów obchodzą krakowski zamek. Opowieść ta miała zainspirować Wacława Szymanowskiego do zaprojektowania monumentalnej grupy Pochód na Wawel, a jedna z wersji tego dzieła prezentowana jest w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Model przedstawiający pochód polskich królów w skali 1:5 eksponowany był na wystawie prac artysty w Poznaniu w 1920 roku. Wydarzenie to zbiegło się z oficjalnym otwarciem Muzeum Wielkopolskiego po odzyskaniu przez Polskę Niepodległości. O obiekcie i jego znaczeniu opowie kurator i historyk sztuki, dr Arkadiusz Krawczyk, adiunkt w Galerii Sztuki Polskiej od końca XVIII w. do 1945 r. Muzeum Narodowego w Poznaniu. 08:35 PRZESTRZEŃ PAMIĘCI - MUZEUM POLAKÓW RATUJĄCYCH ŻYDÓW W MARKOWEJ Magazyn, 23 min, Polska, 2021 MUZEUM POLAKÓW RATUJĄCYCH ŻYDÓW PODCZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ IM. RODZINY ULMÓW W MARKOWEJ w publicznej świadomości znane jest przede wszystkim jako Muzeum Rodziny Ulmów lub jako Muzeum Polaków Ratujących Żydów. Muzeum upamiętnia Polaków, którzy z narażeniem życia nieśli w czasie okupacji niemieckiej pomoc Żydom. Jest to zachowanie w pamięci tych, którzy czuli, że nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś oddaje życie swoje za przyjaciół swoich. 24 marca 1944 roku Józef Ulma, jego żona Wiktoria, będąca w ciąży, i ich sześcioro dzieci zostali zamordowani przez niemieckich żandarmów. Ich winą - według oprawców - było udzielenie pomocy Żydom. Oni też zostali rozstrzelani. W Markowej Żydzi ukrywani byli jeszcze w kilku innych domach W 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani pośmiertnie tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2010 r. prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2003 r. w diecezji przemyskiej rozpoczął się proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów. Największą pasją Józefa Ulmy była fotografowanie. Dokumentował nie tylko swoją rodzinę, ale też życie swoich sąsiadów, uroczystości kościelne, występy chóru, dożynki, przedstawienia teatralne. Zachowało się około osiemset zdjęć wykonanych przez Józefa Ulmę. Jest tu także fotografia, na której widać kilkanaście ciemnych plamek. To krople krwi ofiar mordu dokonanego w domu Ulmów 24 marca 1944 r. Zdjęcie zabrała mieszkanka Markowej i przechowała. Dziś jest jednym z najcenniejszych eksponatów w markowskim Muzeum. 09:10 MIRAI (MIRAI NO MIRAI) Film animowany, 93 min, Japonia, 2018 Reżyseria: Mamoru Hosoda Scenariusz: Mamoru Hosoda Muzyka: Masakatsu Takagi Wykonawcy: Katarzyna Łaska - Kaczanowska, Joanna Pach - Żbikowska, Modest Ruciński, Lidia Sadowa Pełnometrażowy film animowany. Pojawienie się młodszego rodzeństwa wywraca do góry nogami życie Kuna, który nie kryje swojej zazdrości i wściekłości. Niespodziewanie odkrywa, że ogród obok domu umożliwia podróże w czasie i spotkania z krewnymi z przeszłości lub przyszłości. Pozwala to chłopcu na niezwykłą przygodę, w czasie której Kun lepiej poznaje dzieje własnej rodziny. Obserwuje dziadka, którego pasją były motocykle, mamę, która zupełnie tak jak on wcale nie sprzątała po sobie zabawek oraz swoją nastoletnią siostrę. Dzięki temu powoli uczy się empatii, równowagi oraz wrażliwości na innych. "Mirai" to ujmujące anime, udowadniające siłę rodzinnego ciepła i ogromną rolę bliskich relacji, których budowanie wymaga ciągłej pracy nad sobą. (ŹRÓDŁO: kinodzieci.pl) 11:00 NOCE I DNIE - ODC. 7/12 - WIATR W OCZY Serial historyczno-obyczajowy, 50 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Irena Kownas, Ryszarda Hanin, Beata Tyszkiewicz, Andrzej Szczepkowski, Anna Nehrebecka, Bogusław Sochnacki, Stanisława Celińska, Jerzy Kamas i inni Tomaszek, syn Niechciców, przysparza rodzicom wielu trosk. Chłopak nagminnie kłamie i kradnie. Bogumił szuka w pracy ucieczki od domowych kłopotów i zmartwień. Tymczasem we wsi zaczyna wrzeć, fornale żądają poprawy warunków życia. Fala rozruchów przechodzi zresztą przez cały kraj. Barbara, która stale mieszka w Kalińcu, przyjeżdża pewnego dnia bez uprzedzenia do Serbinowa i zastaje męża w niedwuznacznej sytuacji ze służącą Felicją. Wstrząs, jakiego doznaje, wywołuje u niej długotrwałą chorobę. Codzienne kłopoty i praca znowu jednak zbliżają małżonków. 12:00 NOCE I DNIE - ODC. 8/12 - CZAS MIŁOŚCI I CZAS ŚMIERCI Serial historyczno-obyczajowy, 51 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Bińczycki, Anna Nehrebecka, Olgierd Łukaszewicz, Stanisława Celińska, Beata Tyszkiewicz W kraju wzmagają się nastroje rewolucyjne. Polityka wdziera się nawet do salonów. Po ukończeniu szkoły Agnieszka wyjeżdża na studia przyrodnicze do Lozanny. Poznaje tu Marcina Śniadowskiego - Polaka, gorącego patriotę i rewolucjonistę. Między młodymi rodzi się uczucie. Tymczasem Celina, żona Katelby, która opuściła męża i została kochanką Janusza Ostrzeńskiego, popełnia samobójstwo. 13:30 TOULOUSE - LAUTREC, WOLNY DUCH PARYŻA (TOULOUSE - LAUTREC, RACING THROUGH LIFE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Gregory Monro Dokumentalny portret Henriego de Toulouse - Lautreca, plakacisty, twórcy litografii i malarza postimpresjonisty, nazywanego najwierniejszym kronikarzem Paryża. Jego malarstwo przedstawia życie miejskiej bohemy XIX wieku - słynnego Moulin Rouge, kabaretów i teatrów. 14:35 PAPUSZA Film biograficzny, dramat, 125 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Krauze, Joanna Kos - Krauze Zdjęcia: Krzysztof Ptak, Wojciech Staroń Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz Aktorzy: Sebastian Wesołowski, Leokadia Brzezińska, Paloma Mirga, Andrzej Walden, Antoni Pawlicki, Artur Steranko, Jowita Budnik, Zbigniew Waleryś "Niezwykła historia wyjątkowej kobiety, która miała odwagę być sobą" - reklamowali "Papuszę" na plakacie filmowym producenci. Podstawą scenariusza filmu stała się rzeczywista historia przejmujących losów tytułowej bohaterki, poetki cygańskiej, piszącej w języku romskim. Była pierwszą romską autorką, która sama spisała swoje wiersze oraz pierwszą, której twórczość tłumaczono na język polski i wydano w oficjalnym obiegu. Do opublikowania jej wierszy doszło dzięki zaangażowaniu Jerzego Ficowskiego, który odkrył talent Papuszy, oraz dzięki staraniom Juliana Tuwima. Wydany w 1956 r. tomik "Pieśni Papuszy" przyniósł poetce rozgłos. Fabuła "Papuszy" charakteryzuje się wielowarstwową strukturą, nie ma prostej, linearnej akcji, jest wielkim splotem życiowych doświadczeń, różnych spostrzeżeń, emocji i zachowań. Branżowa prasa zwracała uwagę na stronę wizualną i muzyczną filmu: na wspaniałe zdjęcia, świetne aktorstwo oraz utwory Pawluśkiewicza, genialnie podkreślające nastrój i wydźwięk opowieści. Film przedstawia wydarzenia rozgrywające się w ciągu kilkudziesięciu lat, ukazując kolejne etapy życia i twórczości romskiej poetki. Nigdy nie uczęszczała do szkoły, sama zadbała o to, by nauczyć się czytać i pisać. Odważyła się sprzeciwić tradycyjnej roli cygańskiej kobiety. I chociaż była samodzielna i wyzwolona, nie kwestionowała patriarchalnej władzy swego starszego o ponad dwadzieścia lat i niekochanego męża, harfiarza Dionizego Wajsa. W filmie jest on jedną z głównych postaci, podobnie jak znany tłumacz i pisarz Jerzy Ficowski, ukrywający się w taborze Wajsa przed bezpieką. Nagrody: 2013 Karlove Vary (MFF) Wyróżnienie Specjalne Jury; Gdynia - nagroda za drugoplanową rolę męską dla Zbigniewa Walerysia, Nagroda za charakteryzację, nagroda za muzykę dla Jana Kantego Pawluśkiewicza, Valladolid (MFF) - nagroda za reżyserię i za najlepszą rolę męską; 2014 MFF w Pune - nagroda dla najlepszego filmu; nagroda za reżyserię; Polska Nagroda Filmowa Orzeł w kategoriach: najlepsze zdjęcia dla Krzysztofa Ptaka i Wojciecha Staronia, najlepsza scenografia dla Anny Wunderlich, najlepsze kostiumy dla Barbary Sikorskiej - Bouffał, najlepsza muzyka dla J. K. Pawluśkiewicza. 16:55 CZARNA SUKNIA Dramat, 44 min, Polska, 1967 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Janusz Majewski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Andrzej Salamon Aktorzy: Ida Kamińska, Aleksandra Śląska, Maria Broniewska, Ewa Milde, Andrzej May, Andrzej Jędrzejewski, Tadeusz Osiński, Bohdan Sobiesiak, Henryk Szletyński Akcja filmu rozgrywa się po wojnie. Synowa nie ma odwagi powiedzieć teściowej, że jej syn nie żyje. Kłamstwa rodzą kłamstwa. Teściowa zaczyna jednak domyślać się bolesnej prawdy i wkłada czarną suknię, aby potwierdzić swoje przypuszczenia. Nagroda za reżyserię oraz za świetną rolę kobiecą (dla Aleksandry Śląskiej) na MFTv Złota Praga w 1967 roku. 21:00 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - KATYŃ. OSTATNI ŚWIADEK (LAST WITNESS, THE) Dramat polityczny, thriller, 89 min, Wielka Brytania/Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Szkopiak Scenariusz: Paul Szambowski, Piotr Szkopiak Aktorzy: Alex Pettyfer, Robert Więckiewicz, Talulah Riley, Piotr Stramowski, Michael Gambon, Will Thorp Akcja filmu rozpoczyna się dwa lata po zakończeniu II wojny światowej. Młody, ambitny dziennikarz z Bristolu, Stephen Underwood, poszukuje tematu, który pomoże mu zdobyć rozgłos i zapewni szybki rozwój kariery zawodowej. Tymczasem jego uwagę zwracają dziwne wypadki w miejscowym obozie dla dipisów. Badając tę sprawę, dociera do informacji o jeńcach wojennych i mrocznej tajemnicy Katynia. Dzięki ostatniemu świadkowi katyńskiej masakry, odkrywa, co naprawdę się wydarzyło wiosną 1940 roku. Ofiarami zbrodni popełnionej przez NKWD było ponad 20 tysięcy polskich oficerów i cywili. Drążąc temat, Stephen Underwood ujawnia niechlubną rolę władz brytyjskich, ryzykując w ten sposób dalszą karierę, a nawet życie. 22:45 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - SZWEDZKA TEORIA MIŁOŚCI (THE SWEDISH THEORY OF LOVE) Film dokumentalny, 75 min, Szwecja, 2015 Reżyseria: Erik Gandini Scenariusz: Johan Söderberg Zdjęcia: Vania Tegamelli, Carl Nilsson Muzyka: Johan Soderberg W 1972 roku w Szwecji partia socjalistyczna opublikowała manifest "Family of the Future", nakreślający wizję świata wolnych, równych ludzi, w którym znikną wszelkie więzy zależności ekonomicznej. Kobiety miały wyzwolić się spod władzy mężczyzn, starsi nie musieli już polegać na dobrej woli dorosłych dzieci, a najmłodsi zyskiwali pełnię praw i opiekę państwa. Reżyser przygląda się dzisiejszej Szwecji i pokazuje wielowymiarowe konsekwencje wprowadzenia wywiedzionych z ducha 1968 roku rozwiązań. Okazuje się, że niezależność - podstawowa wartość u naszych zamorskich sąsiadów - ma swoją ciemną stronę. Dziś aż jeden na czterech Szwedów umiera samotnie, a zdarza się, że ciała samotnie zmarłych znajdowane są dwa lata po ich śmierci. Szwedki są największą grupą wśród klientek banku nasienia. Pragną potomstwa, ale nie są w stanie zbudować trwałej relacji z partnerem, bo wymaga ona kompromisów i wyrzeczeń. Film jest brawurowo zrealizowanym kalejdoskopem tego bliskiego, a zarazem bardzo egzotycznego z polskiej perspektywy kraju. To prawdziwe laboratorium przyszłości, przypominające niekiedy dystopijne filmy SF. Kontakty ludzkie realizowane za pośrednictwem organizacji społecznych, brak socjalizacji, ucieczka przed wszelkimi trudnościami, zanik umiejętności interakcji, niechęć do obcych (Szwecja to kraj, gdzie imigranci integrują się zdecydowanie najwolniej w Europie). To wszystko ciemne strony kraju, który często stawiamy sobie za wzór. Zygmunt Bauman, pojawiający się w filmie, nie szczędzi Szwedom gorzkich słów. Państwo zapewnia im wszystko oprócz umiejętności bycia z innymi ludźmi. Film pokazuje także uciekinierów z pozbawionego ludzkiego ciepła raju - lekarza, który dopiero w Etiopii odnalazł sens życia czy dziwaczną sektę lubującą się w orgiach urządzanych na leśnych polanach. Film nie daje prostych odpowiedzi - każdy sam musi sobie odpowiedzieć na pytanie, czy z drogi ku niezależności da się w ogóle zawrócić i czy ceną za wolność musi być dojmująca samotność. (ŹRÓDŁO: FILMWEB. PL) 00:15 JAZZ - 40 RAWA BLUES FESTIVAL SBB Koncert, 49 min, Polska, 2021 Wykonawcy: Sbb Kolejna żywa legenda polskiego rocka. W ubiegłym roku świętowali 50 - lecie działalności. Od początku bogatej kariery żywiołem SBB były występy na żywo. To na nich zespół dostawał skrzydeł, nic dziwnego zatem, że ich bogatą dyskografię otwierała płyta koncertowa, która wywróciła do góry nogami ówczesną polską scenę rockową. Śląskie trio ruszyło również na podbój Zachodu. W latach siedemdziesiątych byli ambasadorami polskiej muzyki w Europie. Koncertowali w RFN, Finlandii, Szwecji, Holandii i Szwajcarii. Zagrali także na słynnym festiwalu w duńskim mieście Roskilde. Na zachodnie rynki przygotowali trzy albumy: Follow My Dream, Welcome oraz Slovenian Girls. Początki SBB jeszcze jako Silesian Blues Band to kwartet z Irkiem Dudkiem w składzie (wokal i harmonijka ustna). Niewykluczone, że podczas październikowego koncertu na Rawie Blues muzycy znów połączą siły na jednej scenie... 01:20 LEKKIE OBYCZAJE - SQUARE, THE (SQUARE. THE) Film komediowy, 145 min, Dania/Francja/Niemcy/Szwecja 2017 Scenariusz i reżyseria: Ruben Ostlund Zdjęcia: Fredrik Wenzel Aktorzy: Claes Bang, Elisabeth Moss, Dominic West, Terry Notary, Lise Stephenson Engstrom, Christopher Laesso Film Rubena Ostlunda "The Square" został nagrodzony Złotą Palmą na festiwalu w Cannes. Christian (Claes Bang) ma wszystko pod kontrolą. Jest atrakcyjnym mężczyzną o wielkim uroku osobistym. Niedawno się rozwiódł i lubi wdawać się w niezobowiązujące romanse, a młoda amerykańska dziennikarka (Elisabeth Moss) może okazać się jego nowym trofeum. Na co dzień Christian jest dyrektorem prestiżowego muzeum sztuki nowoczesnej, co daje mu władzę i idealną pozycję społeczną. Jest przykładnym ojcem, ma klasę i chętnie wspomaga potrzebujących - pod warunkiem, że nie wymaga to od niego wysiłku. Choć z pozoru Christian ma wszystko pod kontrolą, przygotowanie premiery instalacji "The Square" okazuje się nie lada wyzwaniem i zmusza go do konfrontacji swojego wizerunku z rzeczywistością. (opis dystr.)