TVP Kultura Niedziela, 17.04.2022 06:50 PSALM CODZIENNY CZYLI RADOŚĆ O PORANKU JONASZA KOFTY Artystyczne/estradowe (widowisko), 59 min, Polska, 1988 Reżyseria: Marek Wilewski Wykonawcy: Hanna Banaszak, Adrianna Biedrzyńska, Ewa Błaszczyk, Krystyna Prońko, Marian Opania, Ryszard Rynkowski, Janusz Strobel, Zbigniew Zamachowski, Andrzej Zaucha, Janusz Stokłosa, Piotr Polk, Alibabki, Spektrum Widowisko artystyczne. Piosenki Jonasza Kofty wykonują m. in. Zbigniew Zamachowski, Andrzej Zaucha i zespół Alibabki. 09:05 OD UCHA DO UCHA - LEKCJA OPERY (CLASSES OPERA/OPERAKLASSEN) Film dokumentalny, 53 min, Belgia, 2014 Reżyseria: Joel Franka Film przedstawiający pracę dzieci z czterech szkół podstawowych w Brukseli nad inscenizacją opery "Sindbad" Howarda Moody ' ego w teatrze La Monnaie pod okiem samego kompozytora. 10:15 CZESKIE ŚNIADANIE - NEMOCNICE NA KRAJI MESTA. SZPITAL NA PERYFERIACH S.I - ODC. 4 - ŁOKIEĆ (LOKET) Serial obyczajowy, 46 min, Czechosłowacja, 1977 Reżyseria: Jaroslav Dudek Scenariusz: Jaroslav Dietl Aktorzy: Ladislav Chudik, Ladislav Frej, Milos Kopecky, Marta Motlova, Daniela Kolarova, Jana Stiepankova, Eliska Balzerova, Josef Abrham, Josef Vinklar, Andrea Cunderlikova, Viktor Preiss Ordynator Sova dowiaduje się, że jego syn Karol pije i jego małżeństwo nie wygląda najlepiej. W szpitalu Przemysław Rezek oczekuje na kolejny zabieg. Tym razem chodzi o łokieć. Ordynator Sova jest zwolennikiem założenia gipsu. Sprzeciwia się temu doktor Błażej, który uważa, że w tym przypadku będzie konieczna "podwójna" operacja. Ordynator, który sam chce przeprowadzić zabieg, stawia na swoim. 12:00 POTOP REDIVIVUS Film historyczny, 177 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jerzy Hoffman Aktorzy: Daniel Olbychski, Małgorzata Braunek, Tadeusz Łomnicki, Kazimierz Wichniarz "Potop Redivivus" to projekt Filmoteki Narodowej, który powstał z potrzeby zaprezentowania współczesnej widowni "Potopu" na dużym i małym ekranie w doskonałej jakości i nowej, atrakcyjnej formie. Odrestaurowany film został na nowo zmontowany pod nadzorem artystycznym Jerzego Hoffmana i Jerzego Wójcika. Lata 1655 - 1660, okres najazdu szwedzkiego na Polskę. Zaręczony z Oleńką Billewiczówną (Małgorzata Braunek) chorąży orszański Andrzej Kmicic (Daniel Olbrychski) opowiada się początkowo po stronie kolaborującego ze Szwedami potężnego rodu magnackiego Radziwiłłów. Uznany przez szlachtę i narzeczoną za zdrajcę zaczyna poniewczasie rozumieć, że Radziwiłłom chodzi nie o dobro ojczyzny, ale o własne interesy. Aby odkupić winy, porywa księcia Bogusława (Leszek Teleszyński), by zawieźć zdrajcę przed oblicze króla Jana Kazimierza, ale Radziwiłł ciężko rani Kmicica i ucieka. Doszedłszy do zdrowia, Andrzej Kmicic stara się zwrócić honor swojemu nazwisku. 15:55 FILHARMONICY W WIEDNIU (THE PHILHARMONICS IN VIENNA) Koncert, 64 min, Niemcy, 2011 Reżyseria: Tilo Krause Wykonawcy: Tibor Kovac, Shkelzen Doli, Thilo Fechner, Stephan Koncz, Odon Racz, Walter Auer, Daniel Ottensamer, Frantisek Janoska, Christoph Traxler Zespół muzyczny "The Philharmonics" złożony z członków Wiedeńskiej Orkiestry Symfonicznej występuje w Cafe Sperl w stolicy Austrii. Artyści grają utwory związane z Wiedniem, zaczynają od walców Jana Straussa syna w aranżacji kompozytorów z tzw. drugiej szkoły wiedeńskiej (Schoenberg, Berg, Webern - twórcy dodekafonii). Wersje te po raz pierwszy zostały zaprezentowane publiczności w maju 1921 roku na koncercie, którego celem było zebranie funduszy na działalność muzyczną Arnolda Schoenberga i jego uczniów. Program koncertu: Johann Strauss - "Walc Cesarski" op. 437, "Lagunenwalzer" op. 411, "Róże południa" op. 388 w aranżacji Arnolda Schoenberga; "Wino, kobieta i śpiew" op. 333 w aranżacji Albana Berga; "Schatzwalzer" op. 418 w aranżacji Antona Weberna. Leopold Godowski - AltWien Fritz Kreisler: Marche miniature viennoise, Schön Rosmarin, Caprice viennois Tibor Kovac: Yiddische Mame 17:15 NIEDZIELA Z...ROLAMI IGNACEGO MACHOWSKIEGO Dysk./wywiad/debata, 40 min, Polska, 2022 Scenariusz: Katarzyna Jurkowska Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadząca) Bohater kolejnego wydania "Niedzieli z..." zagrał ponad sześćset ról teatralnych, ponad pięćdziesiąt ról filmowych oraz niezliczoną ilość w Teatrze Telewizji i spektaklach radiowych. Wprawdzie od dzieciństwa marzył, żeby zostać muzykiem i w najskrytszych marzeniach widział się za pulpitem dyrygenckim, gdy dyryguje swoją własną kompozycję. Widać los chciał inaczej i jak sam przyznawał na antenie Polskiego Radia, decyzja o zastaniu aktorem była "wypadkową zdarzeń i okoliczności". W "Niedzieli z..." wspominamy role Ignacego Machowskiego. 18:10 NIEDZIELA Z...ROLAMI IGNACEGO MACHOWSKIEGO - CHŁOPCY Komediodramat, 80 min, Polska 1973 Reżyseria: Ryszard Ber Scenariusz: Stanisław Grochowiak Zdjęcia: Wiesław Rutowicz, Jerzy Łukaszewicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Kazimierz Opaliński, Zofia Mrozowska, Zdzisław Mrożewski, Aleksander Dzwonkowski, Ignacy Machowski, Wacław Kowalski, Barbara Ludwiżanka, Maja Komorowska, Zofia Małynicz, Joanna Poraska, Krystyna Kołodziejczyk, Alina Szpakówna i inni "Kto z nas nie schodzi w kopalnie dzieciństwa? Kto z nas nie błądzi światłem po tych ścianach Gdzie w czarnych rzeźbach węgla kamiennego Pełno odcisków Paproci i zwierząt" - - pisał Stanisław Grochowiak w wierszu "Zejście", będącym swego rodzaju hołdem dla tego, co w człowieku jakże cenne - krainy dzieciństwa. Motyw powrotu do młodości, do czasu, kiedy kształtuje się ludzka osobowość, legł też u podstaw innego utworu autora "Ahaswera" - sztuki "Chłopcy", którą na ekran przeniósł Ryszard Ber. Głównymi bohaterami filmu są Kalmita, Pożarski, Jo - Jo, Smarkul, profesor Perlec i hrabina De Profundis - pensjonariusze domu starców, prowadzonego przez siostry zakonne. Jedna z nich, Maria, pragnie wprowadzić w życie ośrodka rządy silnej ręki i żelazną dyscyplinę. Czeka ją wszakże trudne zadanie. Mimo zaawansowanego wieku, jej podopieczni robią wszystko, by zachować jak największą niezależność. Ich walka z zasadniczą siostrą staje się miejscami groteskowa i przypomina sztubackie wybryki. Staruszkowie chichoczą z uciechy, gdy komuś uda się w łazience narysować "świński" obrazek. Niczym grupa młokosów przemycają do pokoju alkohol i kieliszki. Duchowym przywódcą buntowników jest 75 - letni Kalmita, umieszczony niegdyś w pensjonacie przez znacznie młodszą żonę. Małżonka, która do tej pory odwiedzała go raz do roku, niespodziewanie postanawia zabrać Kalmitę do domu. Czy pozostali na placu boju kontestatorzy znajdą w sobie dość siły, by skutecznie przeciwstawić się zakusom siostry Marii? Film Ryszarda Bera to wzruszająca, poetycka, znakomicie sfotografowana historia o ludziach zamkniętych we własnym, izolowanym świecie, żyjących wspomnieniami z "dawnych, dobrych lat". Wielką siłą "Chłopców" jest rewelacyjne aktorstwo. Po premierze filmu byli nawet krytycy, którzy pisali, że jest ono "za dobre". "Chłopcy" stali się także jednym z ważniejszych dokonań w artystycznej biografii Bera, którego kilka lat wcześniej krytycy w zasadzie spisali na straty. Tym filmem reżyser udowodnił, że negatywne oceny jego możliwości twórczych były przedwczesne. Sukces "Chłopców" to wprawdzie w dużej mierze zasługa doskonałego scenariusza Grochowiaka, ale autonomiczność filmowej inscenizacji Bera nie podlega dyskusji. Nagroda dla Kazimierza Opalińskiego na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Telewizyjnych w Pradze w 1973 roku. 20:00 MŁODY MUZYK ROKU 2022 - PÓŁFINAŁ (1) Koncert, 65 min, Polska, 2022 Występ póffinalistów krajowych eliminacji do konkursu Eurowizji dla Młodych Muzyków. Młody Muzyk Roku to medialnie wydarzenie muzyczne, którego celem jest wybór najlepszego młodego muzyka, grającego na jednym z klasycznych instrumentów. 21:20 VABANK Komedia kryminalna, 105 min, Polska 1981 Scenariusz i reżyseria: Juliusz Machulski Zdjęcia: Jerzy Łukaszewicz Muzyka: Henryk Kuźniak Aktorzy: Jan Machulski, Leonard Pietraszak, Witold Pyrkosz, Jacek Chmielnik, Krzysztof Kierszonowski, Ewa Szykulska, Józef Para, Elżbieta Zającówna, Henryk Bista, Leon Niemczyk Juliusz Machulski debiutujący tym filmem jako reżyser (ur. 1955) był również autorem scenariusza, który powstał jeszcze w czasie jego studiów reżyserskich w łódzkiej szkole filmowej. Film cieszył się ogromną popularnością. Powszechnie przyrównywano go do obsypanego Oscarami amerykańskiego "Żądła" z Paulem Newmanem i Robertem Redfordem. Do sukcesu filmu przyczynił się niemało ojciec reżysera, Jan Machulski, który znakomicie wcielił się w postać kasiarza Kwinto, dużą rolę odegrała też wspaniała oprawa muzyczna Henryka Kuźniaka. "Vabank" otrzymał nagrodę za najlepszy debiut 1981 roku FPFF w Gdańsku. Święcił również triumfy na festiwalach w Koszalinie, Karlovych Varach, Manili, Vevey, Marsylii. Reżyser otrzymał Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki II stopnia w 1983 r. Akcja filmu dzieje się w epoce "retro" - w latach trzydziestych. Z więzienia, po odsiedzeniu wyroku za napad na bank, wychodzi Henryk Kwinto. Mówi się o nim z szacunkiem - pierwszy kasiarz Rzeczypospolitej. Jest kasiarzem perfekcjonistą, którego trudno złapać, a jeszcze trudniej udowodnić mu winę. Wpadł wydany policji przez wspólnika Kramera, wychodzi z więzienia z solennym postanowieniem ostatecznego zerwania ze swoim fachem. Okoliczności sprawią, że zmieni zdanie. Trafi mu się okazja dokonania zemsty na byłym kompanie. Zemsta będzie pomysłowa i perfidna. 23:20 VABANK II, CZYLI RIPOSTA Komedia kryminalna, 97 min, Polska 1984 Scenariusz i reżyseria: Juliusz Machulski Zdjęcia: Jerzy Łukaszewicz Muzyka: Henryk Kuźniak Aktorzy: Jan Machulski, Leonard Pietraszak, Bronisław Wrocławski, Witold Pyrkosz, Jacek Chmielnik, Krzysztof Kiersznowski, Marek Walczewski, Ewa Szykulska, Beata Tyszkiewicz, Kuba Geiger, Elżbieta Zającówna, Józef Para, Ryszard Kotys, Grzegorz Heromiński, Joachim Lamża i inni Kontynuacja "Vabanku" - debiutu Juliusza Machulskiego. W wyniku misternej intrygi Kwinty Kramer ląduje w Sikawie - więzieniu o zaostrzonym rygorze. Podczas jednego ze spacerów niejaki Sztyc proponuje byłemu bankierowi ucieczkę w zamian za połowę ocalonego przed konfiskatą szwajcarskiego konta. Kramer wyraża zgodę. Po kilku dniach do więzienia przyjeżdża kobieta podająca się za hrabinę Żwirską. Łatwo terroryzuje skonsternowanego naczelnika Twardyjewicza i umożliwia Kramerowi ucieczkę. Ten od razu zaczyna knuć plan zemsty na Kwincie, który niczego nie podejrzewając, prowadzi spokojny żywot hodowcy warzyw. "Riposta" nie spotkała się już z takim aplauzem krytyki jak "Vabank" i "Seksmisja" - dwa wcześniejsze filmy Machulskiego. Realizując klasyczny "sequel" reżyser nie uniknął autocytatów i kopiowania pomysłów z pierwszej części. Gdzie zawiodła go inwencja, posłużył się pastiszem i traktowaną z humorem aluzją. Uważny widz dostrzeże w wielu scenach "Vabanku" prześmiewcze nawiązania do "Ojca chrzestnego" Coppoli, "Żądła" Hilla, klasycznych westernów w rodzaju "Rio Bravo" czy stylu gry takich aktorów, jak Humphrey Bogard i Edward G. Robinson. Lista zapożyczeń jest zresztą dużo dłuższa. Jednak nie sam talent parodystyczny Machulskiego sprawił, że "Vabank II" poprawił sytuację finansową wielu kin. Inne mocne strony "... Riposty" to interesująco opowiedziana intryga i świetne aktorstwo, zwłaszcza w wykonaniu Leonarda Pietraszaka (Kramer) i Bronisława Wrocławskiego (Sztyc). 01:50 ROB ROY (ROB ROY) Dramat historyczny, 133 min, USA 1995 Reżyseria: Michael Caton - Jones Scenariusz: Alan Sharp Aktorzy: Liam Neeson, Jessica Lange, John Hurt, Tim Roth, Eric Stoltz, Andrew Keir, Brian Cox, Brian McCardie, Gilbert Martin i inni Był banitą, słynnym rozbójnikiem, o którego przygodach i wyczynach opowiadano legendy nie tylko w Szkocji. Uważany za szkockiego Robin Hooda, znany był powszechnie jako Rob Roy (Robert Rudy). Naprawdę nazywał się Robert Roy McGregor i był szkockim góralem wywodzącym się ze słynnego klanu. Gdy w 1689 r. aresztowano jego ojca, Robert został mianowany jego następcą. W 1693 r. poślubił Mary z Comar, która urodziła mu pięciu synów. Rob stał się nieocenionym stróżem bydła: chronił je przed kradzieżą, chociaż sam zabierał właścicielom jako okup kilka sztuk dla swojej rodziny i klanu, by mogli przetrwać srogie, szkockie zimy. Punktem zwrotnym w jego życiu stała się pożyczka zaciągnięta u markiza Montrose. Pieniądze zniknęły, a podejrzenie padło na krewnych Roba, mimo że niczego im nie udowodniono. Oskarżony o niespłacenie długu i odsetek Rob miał być osadzony w więzieniu, ale udało mu się uciec na północ z nadzieją, że jego rodzina pozostanie bezpieczna. Tak się jednak nie stało. W 1817 r. Walter Scott uczynił go bohaterem swej powieści, a w czasach współczesnych jego barwnymi dziejami zainteresowali się filmowcy. W 1954 r. reżyser Harold French ukazał go w filmie "Rob Roy, the Highland Rogue", a niemal 40 lat później Michael Caton - Jones ("Ślicznotka z Memphis", "Chłopięcy świat"), Szkot z pochodzenia, powrócił do losów tej postaci, uznając, że historia Rob Roya ma wymiar uniwersalny. "Rob Roy był w równym stopniu szelmą, co bohaterem romantycznym - mówił - ale kluczem do zrozumienia jego postępowania jest pojęcie honoru. Ludzie tacy jak on, członkowie klanu, dotrzymywali złożonej przysięgi bez względu na konsekwencje". Akcja "Rob Roya" zaczyna się w 1713 r. Szkoci niechętnie przystają na narzuconą im unię z Anglią, a postępowanie Anglików w pełni uzasadnia tę wrogość. Robert Roy McGregor zwraca się do markiza Montrose z prośbą o pożyczenie tysiąca funtów, za które chce kupić bydło, a następnie odsprzedać je z zyskiem. Killearn, zausznik markiza, i Archibald Cunningham, pozbawiony zasad moralnych fircyk, o którym krążą plotki, że jest nieślubnym synem markiza, obmyślają chytry plan. Namawiają Montrose'a, by całą sumę w gotówce przekazał przyjacielowi Roba, McDonaldowi. Cunningham zabija McDonalda i kradnie mu pieniądze, a Killearn rozpuszcza plotkę, jakoby McDonald uciekł do Ameryki. Markiz proponuje, że zapomni o nieszczęsnej pożyczce, pod której zastaw Rob dał swoją ziemię, jeśli przywódca klanu McGregorów złoży publicznie fałszywe oświadczenie przeciw rywalowi markiza, księciu Argyll. Rob Roy, człowiek honoru i żelaznych zasad, odmawia i zostaje uznany za wyjętego spod prawa. Ukrywa się, a tymczasem Cunningham najeżdża jego wioskę i gwałci jego żonę. Rob i jego współtowarzysz Alasdair chwytają Killearna. Ten szydzi z Mary, która dotąd nie wyznała mężowi, że została zgwałcona. Teraz jest w ciąży, nie wie jednak, czy dziecko, którego się spodziewa, nie jest dzieckiem znienawidzonego Cunninghama. Alasdair zabija Killearna, ale sam też zostaje wkrótce śmiertelnie ranny. Umierając mówi przyjacielowi o napaści na jego żonę. Schwytany przez Cunninghama Rob Roy zostaje skazany przez markiza na śmierć na szubienicy. Udaje mu się jednak uciec i znaleźć schronienie u księcia Argyll, powiadomionego przez Mary o knowaniach Montrose'a. Za pośrednictwem Argylla Rob wyzywa Cunninghama, mistrza fechtunku, na pojedynek. Jeśli wygra, jego dług zostanie anulowany. Realizacja tego pełnego rozmachu widowiska historyczno - kostiumowego kosztowała ponad 30 mln dolarów. Zdjęcia, zgodnie z decyzją reżysera, powstawały głównie w Szkocji, w malowniczych okolicach Fort William. Przyjemność przebywania wśród wspaniałych krajobrazów, praktycznie nie zmienionych od czasów, w których rozgrywają się ekranowe wydarzenia, psuła fatalna pogoda: obfite deszcze i mgły. Przejmująca, wyrazista opowieść o ludzkich dramatach, której twórcy nadali rytm romantycznej ballady, wymagała zaangażowania aktorów z krwi i kości, a nie młodzieżowych idoli filmów akcji. Dlatego główną rolę powierzono Liamowi Neesonowi, co prawda Irlandczykowi z pochodzenia, nominowanemu do Oscara za "Listę Schindlera", znanemu także z "Nell" czy "Papieża z Greenwich Village". Jego żonę zagrała Jessica Lange (Oscarowa rola w "Tootsie", Złoty Glob za "Blue Sky"). 04:15 ZBIGNIEW RYMARZ - CZ. 1 - NIE SPODZIEWAŁEM SIĘ Film dokumentalny, 17 min, Polska, 2018 Reżyseria: Małgorzata Szyszka Zdjęcia: Wojciech Jakubczak Muzyka: Zbigniew Rymarz Pierwsza część filmu dokumentalnego poświęconego kompozytorowi muzyki teatralnej Zbigniewowi Rymarzowi. 04:50 ZBIGNIEW RYMARZ - CZ. 2 - MĘŻCZYZNA PRACUJĄCY Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Małgorzata Szyszka Zdjęcia: Wojciech Jakubczak Muzyka: Zbigniew Rymarz Druga część filmu dokumentalnego poświęconego kompozytorowi muzyki teatralnej Zbigniewowi Rymarzowi.