TVP Kultura Poniedziałek, 18.04.2022 08:20 NIEDZIELA Z...ROLAMI IGNACEGO MACHOWSKIEGO Dysk./wywiad/debata, 40 min, Polska, 2022 Scenariusz: Katarzyna Jurkowska Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadząca) Bohater kolejnego wydania "Niedzieli z..." zagrał ponad sześćset ról teatralnych, ponad pięćdziesiąt ról filmowych oraz niezliczoną ilość w Teatrze Telewizji i spektaklach radiowych. Wprawdzie od dzieciństwa marzył, żeby zostać muzykiem i w najskrytszych marzeniach widział się za pulpitem dyrygenckim, gdy dyryguje swoją własną kompozycję. Widać los chciał inaczej i jak sam przyznawał na antenie Polskiego Radia, decyzja o zastaniu aktorem była "wypadkową zdarzeń i okoliczności". W "Niedzieli z..." wspominamy role Ignacego Machowskiego. 09:10 PARASOLKI (UMBRELLAS) Film animowany, 11 min, Hiszpania/Francja, 2020 Reżyseria: Jose Prats, Álvaro Robles Krótki film animowany. W odległej krainie, gdzie deszcz nigdy nie przestaje padać, 6 - letnia Kyna spędza całe dnie na beztroskiej zabawie pod ochronnym parasolem - brodą ojca Dina. Pewnej nocy, ukochany pies Kyny, Nana, znika. Aby ją znaleźć, Kyna wyruszy w przygodę odkrywania siebie i zmierzy się ze swoim wielkim strachem - deszczem. (opis festiwalowy; kinowtrampkach.pl) 09:25 ANIELSKIE TRĄBY (ANGEL’S TRUMPET / INGLITROMPET) Film animowany, 2 min, Estonia, 2019 Reżyseria: Martinus Klemet Scenariusz: Martinus Klemet Pięknie zrealizowany krótki film animowany o możliwej przyszłości kolibrów. Inspiracją dla reżysera była egzotyczna roślina brugmansja. Jedną z jej odmian, potocznie nazywaną anielskimi trąbami, może zapylić jedynie koliber - tylko ten ptak o bardzo długim dziobie jest w stanie dosięgnąć wnętrza pąka i wypić kwiatowy nektar. Do takiej symbiozy pomiędzy ptakiem a rośliną doprowadziły miliony lat ewolucji. Jaki jest więc kolejny etap ewolucji kolibrów? (źródło: etiudaandanima.pl) 09:25 O MATKO! Film animowany, 12 min, Polska, 2017 Reżyseria: Paulina Ziółkowska Scenariusz: Paulina Ziółkowska Zdjęcia: Joanna Dudek Muzyka: Tomasz Opałka "O Matko!" to historia chłopca, który chce dorosnąć. Obserwujemy wędrówkę Matki i Syna przez miasto. Napotykają oni na swojej drodze różne sytuacje, z którymi radzą sobie jak tylko potrafią. Syn broni Matkę, wspiera ją. Ta dba o niego, rozpieszcza i chroni. Widzimy to jako bezustanne zamiany: Syn staje się na chwilę dorosły, Matka na sekundę zamienia się w małą dziewczynkę lub zmęczoną staruszkę. Żyją w symbiozie. (Źródło opisu: filmpolski.pl) 09:55 PAN WOŁODYJOWSKI CZ. I Film historyczny, przygodowy, Polska 1968 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz: Jerzy Hoffman, Jerzy Lutowski Zdjęcia: Jerzy Lipman Muzyka: Andrzej Markowski Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Barbara Brylska, Jan Nowicki, Tadeusz Schmidt, Daniel Olbrychski, Bogusz Bilewski, Mariusz Dmochowski, Andrzej Szczepkowski, Leonard Andrzejewski, Irena Karel, Władysław Hańcza, Marek Perepeczko, Witold Skaruch, Gustaw Lutkiewicz i inni Ekranizacja powieści Henryka Sienkiewicza zrealizowana z wielkim rozmachem i olbrzymim nakładem środków finansowych. Koszt produkcji osiągnął zawrotną, jak na owe czasy, sumę 40 milionów złotych. Na potrzeby filmu wzniesiono kilka ogromnych dekoracji plenerowych. W ruinach zamku w Chęcinach została zrekonstruowana twierdza kamieniecka, wybudowano miasteczko Raszków oraz fortyfikację chreptiowską. Zdjęcia były kręcone m. in. w Bieszczadach, w okolicach Białego Boru w województwie koszalińskim, a także w Związku Radzieckim w ruinach XVI - wiecznego grodu tatarskiego oraz w halach łódzkiej wytwórni filmowej. W niektórych scenach brało udział po kilka tysięcy statystów, ubranych w kostiumy zaprojektowane z ogromną dbałością o szczegóły. W tytułowego bohatera filmu znakomicie wcielił się Tadeusz Łomnicki. Aby solidnie przygotować się do roli "małego rycerza", aktor poświęcił pół roku na naukę jazdy konno, ponadto przez rok zgłębiał tajniki szermierki. Niezapomnianą kreację stworzyła również Magdalena Zawadzka, odtwórczyni Baśki, wiernej towarzyszki życia pana Michała. Jak pisali recenzenci, wszystkie role w filmie zagrane były po mistrzowsku, nawet epizodyczne urosły do rangi pierwszoplanowych. Cała prasa w nieskończoność chwaliła Mieczysława Pawlikowskiego jako dobrodusznego, pełnego humoru Zagłobę, Barbarę Brylską jako romantyczną Krzysię, a także zakochanego w niej do nieprzytomności Ketlinga, czyli Jana Nowickiego, czy wreszcie Hankę Bielicką jako wspaniałą stolnikową i innych. Dużo się mówiło i pisało o młodym aktorze Danielu Olbrychskim, który na długo pozostał w pamięci widzów jako niezrównany, okrutny Azja Tuhajbejowicz. Uroczysta prapremiera "Pana Wołodyjowskiego" odbyła się 26 marca 1969 roku w Kielcach, a premiera - dwa dni później w Warszawie. Przygotowano 70 kopii filmu, co pozwoliło na szerokie rozpowszechnianie. "Pan Wołodyjowski" bił rekordy popularności i uznawany był podówczas za najbardziej kasową produkcję w historii kina polskiego. 11:30 PAN WOŁODYJOWSKI CZ. II Film historyczny, przygodowy, 77 min, Polska 1968 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz: Jerzy Hoffman, Jerzy Lutowski Zdjęcia: Jerzy Lipman Muzyka: Andrzej Markowski Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Barbara Brylska, Jan Nowicki, Tadeusz Schmidt, Daniel Olbrychski, Bogusz Bilewski, Mariusz Dmochowski, Andrzej Szczepkowski, Leonard Andrzejewski, Irena Karel, Władysław Hańcza, Marek Perepeczko, Witold Skaruch, Gustaw Lutkiewicz i inni Dalszy ciąg przygód pana Michała Wołodyjowskiego. Basię Wołodyjowską porywa zakochany w niej Tatar Azja, syn Tuhaj - Beja. Basia rani go i ucieka, udaje jej się wrócić do Chreptiowa. Wściekły Azja napada na Raszków, zabija dziedzica Nowowiejskiego, a jego córkę - swą dawną miłość - oddaje własnym żołnierzom. Młody Nowowiejski krwawo mści się za śmierć ojca i hańbę siostry. Kiedy Turcy ruszają na Kamieniec Podolski, Wołodyjowski i Ketling wysadzają twierdzę, aby nie oddać jej wrogom. 13:15 REŻYSERZY - JAMES L. BROOKS 9/10 SEZON 5 (JAMES L BROOKS 9/10 SEZON 5) Film dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najważniejszym reżyserom kina. W tym odcinku przyglądamy się twórczości Jamesa L. Booksa, twórcy m.in. "Czułych słówek" czy "Lepiej być nie może". 14:20 KOKO (POUIC - POUIC) Komedia, 83 min, Francja, 1963 Reżyseria: Jean Girault Aktorzy: Louis De Funes, Mirelle Darc, Roger Dumas, Jacqueline Maillan Leonard Monestier szykuje operację giełdową, która ma mu przynieść krociowe zyski. Podczas gdy on z przejęciem śledzi notowania spółek, jego żona Cynthia, kobieta rozrzutna i niezbyt bystra, zajmuje się głównie swoim ulubieńcem, kogutem zwanym Koko, którego sama karmi i wyprowadza na smyczy na spacer. Do dorosłej córki Monestierów, ślicznej Patricii, zaleca się milioner Antoine Brevin. Obsypuje ją drogimi prezentami, przysyła kosze kwiatów. Dziewczyna konsekwentnie odsyła podarunki w nadziei, że podstarzały zalotnik wreszcie zrozumie, że nie ma szans i da jej spokój. Antoine jest jednak bardzo wytrwały. Wreszcie zdesperowana dziewczyna wynajmuje młodego człowieka, Simona Guilbaud, by udawał jej świeżo poślubionego małżonka. Simon przystaje na to bez chwili wahania, choć Patricia obwarowuje "związek" licznymi warunkami. 20:00 KINO MOCNYCH WRAŻEŃ - WIELKI NAPAD NA POCIĄG (THE FIRST GREAT TRAIN ROBBERY) Film sensacyjny, 106 min, Wielka Brytania 1978 Scenariusz na podstawie własnej powieści "The Great Train Robbery" i reżyseria: Michael Crichton Zdjęcia: Geoffrey Unsworth Muzyka: Jerry Goldsmith Aktorzy: Sean Connery, Donald Sutherland, Lesley - Anne Down, Alan Webb, Malcolm Terris, Robert Lang, Michael Elphick, Wayne Sleep i inni Gdyby Michael Crichton pozostał wierny medycynie i naukom biologicznym, które studiował na uniwersytecie Harvarda, jego sława lekarza prawdopodobnie nie wyszłaby poza obręb jednego miasta. Na szczęście, jeszcze jako student zaczął pisywać powieści wydawane pod różnymi pseudonimami (najczęściej John Lange), by w 1969 r. opublikować pierwszą książkę "Andromeda Strain" już pod własnym nazwiskiem. Jej ekranizacja spotkała się z dużym zainteresowaniem publiczności i Crichton uznał, że nic nie stoi na przeszkodzie, by także następne jego powieści trafiły na duży ekran. W 1973 r. sam stanął za kamerą i tak powstał jego autorski debiut - thriller "Świat Dzikiego Zachodu". Potem były kolejne, równie udane adaptacje: zrealizowana w 1978 r. "Coma" i późniejsza o 6 lat "Ucieczka". Największą sławę przyniosła jednak Crichtonowi powieść "Park Jurajski" i napisany na jej podstawie scenariusz filmu Stevena Spielberga. "Wielki napad na pociąg" to próba odtworzenia wydarzeń, które autor książki i jej filmowej adaptacji określił jako "pierwszy w historii napad na jadący pociąg". Historia ta wydarzyła się naprawdę w Anglii w 1855 r. Edward Pierce, podający się za bogatego przedsiębiorcę, postanawia - z pomocą niejakiego Agara, irlandzkiego specjalisty od otwierania sejfów i jego pięknej kochanki Miriam - obrabować pociąg, który kursuje na trasie Londyn - Folkestone i regularnie przewozi transporty złota. Trójka sympatycznych złoczyńców obmyśla szczegółowy plan napadu. Pierwszą przeszkodą, jaką muszą pokonać, jest zdobycie czterech kluczy otwierających zamki sejfu, w którym przechowuje się przewożone złoto. Wykorzystując swą urodę i wdzięk, Miriam uwodzi kolejno dyrektora banku i jednego z jego zastępców, zdobywając odciski dwóch kluczy. Z pomocą "Czystego" Willy'ego, sprytnego oszusta, Agar dostaje się do pilnie strzeżonego działu spedycji na stacji London Bridge i zdobywa odciski dwóch pozostałych kluczy. W dniu napadu nagła zmiana systemu ochrony cennego depozytu zmusza rabusiów do pośpiesznej korekty ich wcześniejszych planów. "Wielki napad na pociąg" ma wiele atutów dobrego, rozrywkowego kina: wartka akcja, sporo humoru, doskonale odtworzone realia wczesnowiktoriańskiej Anglii, a przede wszystkim znakomici aktorzy: Sean Connery, Donald Sutherland oraz Lesley - Anne Down. 22:00 KRONOS NIEŚMIERTELNOŚĆ Dysk./wywiad/debata, 33 min, Polska, 2021 Wykonawcy: Piotr Nowak (prowadzący) W kolejnym odcinku programu "Kronos" profesor Piotr Nowak wraz z zaproszonymi do studia gośćmi poddaje analizie pojęcie nieśmiertelności. Jaka jest różnica między nieśmiertelnością a wiecznością? Czy żyjąc życiem codziennym, pamiętamy jeszcze o śmierci? Czym jest lęk przed tym, czego nigdy nie doświadczyliśmy? Lęk przed śmiercią. 00:50 SCENA MUZYCZNA - BASTARDA Koncert, 47 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Bastarda Trio, Barbara Schabowska (prowadzący), Joanna Halszka Sokołowska Bastarda Trio to wyjątkowy zespół w składzie: Paweł Szamburski (klarnet), Tomasz Pokrzywiński (wiolonczela) oraz Michał Górczyński (klarnet kontrabasowy). Inspiracją dla własnych poszukiwań jest dla nich muzyka dawna. Muzycy mają na koncie już trzy albumy poświęcony muzyce średniowiecznej "Promitateterno", podejmujący temat śmierci "Ars moriendi" oraz wydany na początku 2020 roku "Nigunim". W "Scenie Muzycznej" wykonają utwory inspirowane śpiewnikiem śląskim Valentina Trillera. Do współpracy przy tym projekcie zaprosili wokalistkę i kompozytorkę Joannę Halszkę Sokołowską, która wykona partię wokalną bez tekstu. 01:55 TATO Dramat, 110 min, Polska 1995 Scenariusz i reżyseria: Maciej Ślesicki Zdjęcia: Maciej Ramlau Muzyka: Przemysław Gintrowski Występują: Bogusław Linda, Dorota Segda, Ola Maliszewska, Teresa Lipowska, Cezary Pazura, Krystyna Janda, Renata Dancewicz, Daria Trafankowska, Bronisław Wrocławski, Krzysztof Kumor, Barbara Sołtysik, Ewa Wawrzoń, Stanisław Brudny, Katarzyna Dowbor, Lew Rywin i inni Dramat rodzinny z nietypową rolą Bogusława Lindy. Akcja filmu toczy się współcześnie. Życie Michała, jego żony Ewy i siedmioletniej córeczki Kasi z pozoru wygląda normalnie. Jednak tylko z pozoru. Pewnego wieczoru Ewa dokonuje samookaleczenia i wybiega na ulicę z krzykiem, że została pobita przez męża. Nazajutrz wyjeżdża do matki i wnosi pozew o rozwód. Michał, początkowo nieco zaskoczony zachowaniem żony, zaczyna się domyślać, że jest ona chora psychicznie. W czasie nielicznych kontaktów z dzieckiem z niepokojem dostrzega na ciele dziewczynki ślady pobicia. Mimo jego protestów sąd przyznaje Ewie prawo do opieki nad dzieckiem. Na niekorzyść Michała przemawia zapracowanie i pociąg do trunków. Jednak upokorzony mężczyzna nie zamierza rezygnować. Jego adwokat zgłasza apelację, on sam zaś udaje się po pomoc do Stowarzyszenia Obrony Praw Ojca. "Tato" jest efektownym debiutem Macieja Ślesickiego, syna znanej kierowniczki produkcji Barbary Pec - Ślesickiej. Film zyskał przychylne recenzje krytyków i "głosującej nogami" publiczności, dzięki której został jedną z najbardziej kasowych polskich produkcji sezonu. Ślesicki udowodnił, że ma autentyczny talent. Ujawnił też - potwierdzoną dwa lata później w "Sarze" - dość silną skłonność do jawnych zapożyczeń, służących swoistej zabawie z widzem. W "Tacie" nietrudno odnaleźć nawiązania do arcydzieł światowego kina, takich jak "Sprawa Kramerów" Roberta Bentona, "Papierowy księżyc" Petera Bogdanovicha, "Brzdąc" Charliego Chaplina, "Casablanca" Michaela Curtiza i "Fatalne zauroczenie" Adriana Lyne'a. To wszakże nie wszystko. Oprócz katalogu cytatów, "Tato" jest również nadzwyczaj sprawnie skonstruowanym kolażem gatunkowym. Jest tu trochę z thrillera, trochę z komedii i sentymentalnego "wyciskacza łez". Bogusław Linda, naczelny twardziel polskiego kina, zaskakuje subtelnością i mistrzostwem w ukazywaniu duchowej ewolucji bohatera, Ola Maliszewska zdumiewa aktorską dojrzałością, a Ślesicki scenarzysta - "uchem" na prawniczy żargon. Wartka akcja i rzadko poruszany w naszej kinematografii problem (walka ojca o dziecko) to kolejne przyczyny powodzenia "Taty" - bodaj najbardziej udanego debiutu od czasów "Vabanku" Juliusza Machulskiego. Liczne nagrody na XX Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, w tym dla Macieja Ślesickiego za reżyserię, dla Bogusława Lindy za pierwszoplanową rolę męską, dla Renaty Dancewicz i Cezarego Pazury za role drugoplanowe i dla Ewy Smal za montaż. 04:00 KINO NOCNE - KLARA I ANGELIKA Film obyczajowy, 46 min, Polska, 1976 Reżyseria: Irena Kamieńska Scenariusz: Władysław Terlecki Zdjęcia: Jan Hesse Muzyka: Wojciech Michniewski Aktorzy: Zofia Mrozowska, Emilia Krakowska, Wanda Łuczycka, Wieńczysław Gliński, Wiesław Michnikowski, Tadeusz Byrski, Zdzisław Wardejn, Janusz Zaorski, Leonard Pietraszak, Bolesław Abart, Janina Borońska, Krystyna Ciechomska, Andrzej Fogiel, M. Guzek, Adam Koman Adaptacja opowiadania Marii Dąbrowskiej, zrealizowana przez wytrawną dokumentalistkę, Irenę Kamieńską. Filmowa nowela "Klara i Angelika" opowiada o wybitnej aktorce, obchodzącej artystyczny jubileusz. Trwają ostatnie przygotowania do premiery "Domu kobiet". Klarę Naimską oblegają dziennikarze, reporterzy, reżyserzy dokumentaliści, przyjeżdża nawet delegacja z rodzinnego miasta. Ją samą rocznica skłania do refleksji na temat życia i sensu własnej pracy. Podsumowanie nie wypada najlepiej. Bohaterka, choć otoczona przyjaciółmi i wielbicielami, czuje się samotna i nierozumiana. Z jej rozmyślaniami kontrastuje bezpretensjonalny sposób bycia manikiurzystki Angeliki, nieobciążonej balastem popularności oraz związanymi z nim stresami i wyrzeczeniami. Wewnętrzne rozważania aktorki gwałtownie przerywa wezwanie na jubileuszową premierę. Myśli o tym, jak żyć, by być szczęśliwą, ulatniają się tak nagle, jak się pojawiły. Teraz najważniejsze to wyjść na scenę i grać.