TVP3 Wtorek, 03.05.2022 Zmiany z dnia 05.05.2022 w stosunku do raportu z dnia 27.04.2022 (dodano pozycję programową) 06:30 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - WROCŁAW I TORUŃ Reportaż, 15 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadząca) Program prezentuje najciekawsze pomniki i zabytki polskiej kultury, w tym odcinku są to Wrocław i Toruń. To miasta o niezwykle skomplikowanej i burzliwej historii, wielokrotnie zmieniały przynależność państwową. Leżące na ważnych szlakach handlowych ośrodki, należały do Ligii Hanzeatyckiej i na przestrzeni wieków prężnie się rozwijały. Obydwa stały się też ważnymi ośrodkami uniwersyteckimi. W historii obu miast nie brak jednak kontrastów jak choćby tego, że toruński zespół staromiejski przetrwał w niemal nienaruszonym stanie, a Wrocław wyłonił się z wojennej pożogi mocno zniszczony. Mimo to obydwa miasta są prawdziwą skarbnicą zabytków. Gdy z początkiem XIX wieku rozbierano mury obronne Wrocławia, by zakładać w tym miejscu planty, w Toruniu podjęto decyzję o rozbudowie fortyfikacji. Na przestrzeni XIX stulecia powstała ogromna inwestycja militarna nowoczesna twierdza Toruń. Niestety w XX wieku pod rządami hitlerowców także Wrocław musiał ponownie zamienić się w twierdzę - Festung Breslau. (dodano pozycję programową) 06:45 REPORTAŻ Z REGIONU - KRÓL STAŚ LUBIŁ ROSÓŁ Reportaż, 12 min, Polska, 2015 Autor: Róża Fabjanowska Stanisław August Poniatowski, właściwie Stanisław Antoni Poniatowski, to władca budzący do dzisiaj emocje. Jemu zawdzięczamy Konstytucję 3 Maja, z której jesteśmy ciągle niezwykle dumni. Był też ostatnim władcą Rzeczpospolitej Obojga Narodów i jak sam powtarzał, niestety jego panowanie ojczyźnie nie pomogło, choć pragnął dla niej tylko dobra. Przez wielu był i jest uważany za króla słabego, bez charakteru, a przede wszystkim uległego carycy Katarzynie II. Reportaż opowiada o zwyczajach króla Stasia, sposobie życia, stylu uprawiania polityki. Król Stanisław August Poniatowski był człowiekiem bywałym w świecie, miał wyrafinowane gusta, także kulinarne. Lubił np. przed obiadem zjeść kilka ostryg i czynił tak regularnie przez cały rok. Ciekawe np. , w jaki sposób w XVIII wieku świeże ostrygi trafiały na jego stół latem, mimo tak znacznego oddalenia od miejsca połowu? Ulubiony bulion, spożywany przez niego regularnie wczesnym rankiem, zaczynał się gotować o drugiej w nocy, a składał się z kilkudziesięciu gatunków mięs. Wiadomo, że Konstytucja 3 Maja została spisana na papierze z Jeziornej, ale mało kto wie, że król nakazał ją także natychmiast drukować i takiej wersji drukowanej pojawiło się ok. 20000 egzemplarzy, co przyczyniło się do szerokiego rozpowszechnienia dokumentu, mimo starań administracji rosyjskiej, by go jak najszybciej unicestwić. Reportaż został zrealizowany we wnętrzach Zamku Królewskiego w Warszawie. (dodano pozycję programową) 06:45 MUZEALNE OPOWIEŚCI - ODC. 102 Felieton, 2 min, Polska, 2018 Reżyseria: Dagmara Merecik Scenariusz: Dagmara Merecik Zdjęcia: Zbigniew Jarosz Krótka opowieść o postaci, fakcie lub przedmiocie historycznym. Miejsce: Muzeum Podgórza. Opowiada: Melania Tutak. Temat: POMNIK KOŚCIUSZKI. (dodano pozycję programową) 10:40 CAŁKIEM NIEZŁA HISTORIA - WROCŁAWSKIE KRASNOLUDKI Reportaż, 12 min, Polska, 2021 Wygląda na to, że krasnoludki dobrze się czują we Wrocławiu. I to od dawna. Ktoś, kto zna nieco temat, wie, że to właśnie w grodzie nad Odrą blisko czterdzieści lat temu Waldemar "Major" Fydrych powołał do życia ruch Pomarańczowej Alternatywy, którego happeningi w sposób pokojowy ośmieszały miniony system. Symbolem ruchu były malowane na murach krasnale. W tym miejscu pozwolę sobie zacytować Ojca Założyciela, czyli Majora: "Tezą jest napis, antytezą - plama, a syntezą - krasnoludek" (manifest malarstwa dialektycznego wygłoszony na posterunku milicji w Łodzi). To graffiti z czasem, po upadku komuny, zaczęło odchodzić w niepamięć. Jednak przed piętnastu laty, w sierpniu roku 2005, wrocławski artysta rzeźbiarz Tomasz Mroczek ustawił w mieście pięć pierwszych figurek krasnali. Bardzo szybko skrzaty stały się integralną częścią przestrzeni Wrocławia oraz zjawiskiem społecznym. (dodano pozycję programową) 12:35 MUZEALNE OPOWIEŚCI - ODC. 61 Felieton, 2 min, Polska, 2018 Reżyseria: Dagmara Merecik Scenariusz: Dagmara Merecik Zdjęcia: Zbigniew Jarosz Krótka opowieść o postaci, fakcie lub przedmiocie historycznym. Miejsce: RYNEK PODZIEMNY. Opowiada: KATARZYNA WINIARCZYK. Temat: TRĄBKA KRAKOWSKIEGO HEJNALISTY. (dodano pozycję programową) 12:55 CAŁKIEM NIEZŁA HISTORIA - GENIUTKOWO Reportaż, 11 min, Polska, 2021 Monika i Marcin Krasoniowie przeprowadzili się z Łodzi na Pomorze Zachodnie, by w Nowym Węgorzynku założyć azyl dla świń - miejsce, do którego sprowadzają uratowane zwierzęta. (...) Małżeństwo założyło Fundację "Gieniutkowo". Mimo że działa ona zaledwie od 19 marca, pod opieką ma już 22 zwierzęta, co wiąże się z ogromem codziennych obowiązków. (...) Trwa rozbudowa azylu dla świń, w którym docelowo ma się znaleźć 70 zwierząt uratowanych przed śmiercią". Prowadzone są zbiórki na rzecz azylu, budowanych jest w tej chwili kilka tak zwanych domków, które dadzą schronienie zwierzakom w chłodne dni. Marcin zawodu jest informatykiem, Monika prowadzi swoją działalność gospodarczą, w obszarze usług fotografia. (dodano pozycję programową) 13:10 MUZEALNE OPOWIEŚCI - ODC. 39 Felieton, 2 min, Polska, 2018 Reżyseria: Dagmara Merecik Scenariusz: Dagmara Merecik Zdjęcia: Zbigniew Jarosz Krótka opowieść o postaci, fakcie lub przedmiocie historycznym. Miejsce: Celestat. Opowiada: KATARZYNA WINIARCZYK. Temat: OBSERWATORIUM ASTRONOMICZNE. (dodano pozycję programową) 13:15 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - ZAMOŚĆ Reportaż, 7 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadząca) Perła renesansu, Padwa północy, prywatne miasto zbudowane od podstaw przez włoskiego architekta dla polskiego magnata. I jeden z najwspanialszych układów urbanistycznych na świecie. To Zamość - kolejne z miejsc, jakie odwiedzimy w ramach cyklu "Pomniki historii". Idealne pod względem struktury przestrzennej i organizacyjnej miasto Zamość założył w 1580 roku kanclerz wielki koronny hetman Jan Zamoyski. Szybko stało się ono niedoścignionym wzorem dla innych miast Rzeczpospolitej. Zespół zabytkowy obejmuje układ miasta wraz z fortyfikacjami ukształtowanymi od XVI do XIX wieku. Już latach 30. XX wieku Zamość uznano oficjalnie za zabytek i objęto ścisłą ochroną konserwatorską. Przeprowadzona po II wojnie światowej kompleksowa restauracja poskutkowała wpisaniem Zamościa na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Dziś o randze miasta decydują nie tylko niekwestionowane walory architektoniczno urbanistyczne, ale też wyjątkowa otwartość zamojszczan, świadomych dziedzictwa wielkiej tradycji. (dodano pozycję programową) 15:20 KOŚCIÓŁ Z BLISKA Magazyn, 23 min, Polska, 2022 W PROGRAMIE: - Podczas niedzielnego spotkania z wiernymi, po modlitwie Regina Coeli papież Franciszek powiedział, że "cierpi i płacze, myśląc o cierpieniach ludności Ukrainy". Ojciec Święty wezwał do stworzenia bezpiecznych KORYTARZY humanitarnych dla cywilów. - W Gnieźnie odbyły się doroczne uroczystości odpustowe ku czci św. Wojciecha, głównego patrona Polski. Było to także pierwsze z trzech ogólnopolskich dziękczynień za beatyfikację kard. Stefana Wyszyńskiego i Matki Elżbiety Czackiej. Kolejne odbędą się 3 maja na Jasnej Górze, a zwieńczeniem będzie dziękczynienie 5 czerwca w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie. - Rozpoczęliśmy Tydzień Biblijny, który ma inspirować do częstszego sięgania po Pismo św. poprzez intronizację Biblii, konferencje, celebracje oraz spotkania kręgów biblijnych; Kosciół chce ukazać fundamentalne znaczenie Słowa Bożego w życiu chrześcijanina i parafii. - W ramach Narodowego Czytania Pisma Świętego sięgamy do Ewangelii według św. Łukasza. Zapraszamy teraż na małe seminarium z Pisma Świętego i tej Ewangelii. (dodano pozycję programową) 15:45 CAŁKIEM NIEZŁA HISTORIA - BYŁO KOPERNIKÓW WIELU... Reportaż, 12 min, Polska, 2022 Mikołaj Kopernik stał się towarem eksportowym Olsztyna. Przypomnijmy, że w 1521 roku dowodził obroną miasta przed wojskami krzyżackimi. Jak to było naprawdę, do końca nie wiadomo, ale co szkodzi robić co roku atrakcyjn rekonstrukcję walk pod zamkowymi murami. Kopernik towarzyszy oficjalnym delegacjom Olsztyna wyjeżdzającym za granicę. To znaczy ktoś za Kopernika przebrany. A przebiera się kilka osób. Jedna nie musi nawet zakładać peruki. (dodano pozycję programową) 23:15 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - GOSTYŃ Reportaż, 8 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Wykonawcy: Krzysztof Grzybowski (prowadzący) W kolejnym odcinku zwiedzamy Gostyń. Ta niewielka miejscowość znajduje się 70 kilometrów od Poznania, 37 km od Jarocina, 34 km od Leszna i 100 km od Wrocławia. Na wzniesieniu, zwanym Świętą Górą, jest położony zespół kościelno - klasztorny filipinów. Jego główna część to kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Filipa Neri zbudowany na wzór weneckiej bazyliki Santa Maria della Salute. Świątynię zaprojektował Baltazar Longhena, a ufundowała ją rodzina Konarzewskich. Ten "pomnik historii" to największe sanktuarium Maryjne w Wielkopolsce. W rozmowie z księdzem Markiem Dudkiem, przełożonym kongregacji Oratorium św. Filipa Neri dowiemy się, dlaczego świątynia powstała właśnie tutaj, skąd się wzięli filipini oraz świadkiem jakich ciekawych wydarzeń była Święta Góra. Z kolei Wojciech Czeplik, skrzypek, członek Kapeli Świętogórskiej, opowie, co szczególnie cennego znajduje się w archiwach klasztornych, kim był Józef Zajdler i dlaczego uważano go za polskiego Mozarta. Zwiedzimy wnętrze świątyni, zajrzymy do zakrystii, przyjrzymy się bliżej niezwykłym freskom pod kopułą i odwiedzimy podziemia bazyliki. Przewodnikiem po tym miejscu będzie Krzysztof Grzybowski. (dodano pozycję programową) 00:20 MARSZ PO PRAWDĘ Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Monika Kwasigroch, Edyta Strub Scenariusz: Monika Kwasigroch, Edyta Strub Muzyka: Martin Pechan Tragiczne wydarzenia z grudnia 1970 roku i brak konsekwencji dla winnych śmieci kilkudziesięciu ofiar oraz próba zatarcia pamięci o nich spowodowały reakcję społeczeństwa, zwłaszcza na Wybrzeżu. 1 maja - tradycyjnie hucznie fetowane przez komunistyczne władze Święto Pracy - w 1971 roku w Szczecinie i Trójmieście przebiegało inaczej. Obok maszerującego "ludu pracującego" z transparentami popierającymi partię i władze komunistyczne pojawili się ludzie przypominający tragedię Grudnia 70. Pod trybunami pojawili się bliscy zabitych oraz ich koledzy "stoczniowcy i przeszli milcząco pod trybuną honorową z hasłami ukarania winnych grudniowej zbrodni. Był to akt niezwykłej odwagi" i o nim i jego uczestnikach będzie ten film. Zderzający radosną atmosferę 1 maja ze wspomnieniem grudniowej zbrodni. Wykorzystamy w nim wspomnienia wi ypowiedzi uczestników i świadków tych wydarzeń, relacje zawarte w dokumentach Służby Bezpieczeństwa i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Wypowiedzą się m.in.: Danuta Wilanowska, Władysław Piątek, wykorzystamy też archiwalne nagrania Henryka Toczka i Stanisława Wądołowskiego. Jesteśmy także w trakcie poszukiwania innych świadków i uczestników tych wydarzeń, w tym tych z Gdańska. W filmie poruszone będą także wątki związane z losem uczestników tych zdarzeń - szykanami, jakie ich spotykały - od nękania służb aż po śmierć, jak było w przypadku uczestników strajku w 1971 r i organizatorów czarnego marszu w Szczecinie: Adama Ulfika i Bogdana Gołaszewskiego, z kolei Edmunda Bałukę zmuszono do emigracji. (dodano pozycję programową) 01:30 CAŁKIEM NIEZŁA HISTORIA - MIEJSKIE CWANIAKI Reportaż, 12 min, Polska, 2021 Jest godzina 6.45. Wróbel Radek, Gołąb Stefan i cała reszta licznej ptasiej rodziny doskonale wiedzą, że o tej godzinie otwiera się stołówka i zaprasza na wczesne śniadanie. To pierwszy z kilku posiłków, na które ptasi gang może liczyć codziennie na zapleczu pawilonu zwierząt nocnych Ogrodu Zoologicznego w Poznaniu. Regularne dożywianie sprawia, że zlatuje się kilkaset najróżniejszych pierzastych. Pracownice zoo doskonale je rozpoznają, a niektórym nawet nadają imiona. Przy stołówce gołębie i wróble potrafią toczyć zacięte boje o najlepsze ziarenka. Mniej wojny jest u pana Andrzeja, który kocha gołębie "na zabój" i nie da o nich powiedzieć nic złego. I sam już nie wie, czy bardziej kocha żonę, czy może swoje gołębie. Pan Piotr jest profesorem, ptasim specjalistą, więc rozumie ptasi język. O czym "gruchają" gołębie? O tym, gdzie podano właśnie obiadek, czy będzie padał deszcz i gdzie widziano sokoła. A w Jaszkowie, u hrabiego Chłapowskiego, ptaki to stali rezydenci. Dzielą stajnie z końmi i niczym się nie przejmują, bo czują się jak u siebie. Potrafią podkradać owies koniom, ale też polują na muchy. Jaskółki zbudowały sobie tutaj mnóstwo przytulnych kawalerek i choć nie płacą czynszu, to wiedzą, że nikt nigdy ich stąd nie wygoni. (dodano pozycję programową) 02:10 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - ŁÓDŹ Reportaż, 9 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Wykonawcy: Krzysztof Grzybowski (prowadzący) Kolejnym miejscem, jakie odwiedzimy w ramach cyklu "Pomniki Historii", będzie Łódź. Podobnie jak górnicze miasta Zagłębia Ruhry rozwinęła się ona w wyniku gwałtownego boomu gospodarczego. Wszystko zaczęło się 18 września 1820 roku. Wtedy to namiestnik Królestwa Polskiego Józef Zajączek ogłosił zarządzenie, na mocy którego na terenie miasta mogły powstawać osady fabryczne. Przeznaczono je dla sukienników i tkaczy. Liczba ludności szybko rosła: na początku XIX wieku Łódź liczyła 800 mieszkańców, w 1864 roku już 38 tysięcy. O tym z jakich towarów słynęło miasto, co było jego znakiem rozpoznawczym i co pozostawili po sobie najbardziej znani łódzcy przemysłowcy, opowie nam Ryszard Bonisławski z Towarzystwa Przyjaciół Łodzi. Wśród przybyszów, którzy zjechali do miasta wielką rolę odegrał Saksończyk Ludwik Geyer, do którego Białej Fabryki sprowadzono mechaniczne krosna i 50 - konną maszynę parową. Słynna na całą Europę była także Centralna Fabryka Karola Scheiblera oraz przędzalnia Izraela Kalmanowicza Poznańskiego, na terenie której dziś znajduje się Centrum Handlowe Manufaktura. Cenną częścią łódzkiego Pomnika Historii są rezydencje fabrykantów, takie jak Pałac Poznańskiego oraz bogaty zespół kamienic czynszowych przy ul. Piotrkowskiej. Budynki powstały w różnych stylach architektonicznych, każdy zdobiły charakterystyczne motywy. Nie sposób nie wspomnieć słynnej dzielnicy Księży Młyn, na terenie której znajdowały się mieszkania łódzkich robotników. O tym co jest dziś najcenniejszą pamiątką po tamtych czasach oraz jak te dziś opuszczone i często zaniedbane miejsca odzyskiwać dla miasta, porozmawiamy z Miejską Konserwator Zabytków Kamilą Kwiecińską - Trzewikowską. (dodano pozycję programową) 03:55 CAŁKIEM NIEZŁA HISTORIA - NIE MA JAK W ZOO Reportaż, 12 min, Polska, 2021 Nowoczesny ogród zoologiczny to nie tylko nowe sposoby ekspozycji, ale także rewolucja w sposobie pracy. Weterynarze i pielęgniarze, prowadząc treningi medyczne, uczą swoich podopiecznych jak bezstresowo znosić zabiegi i transport do lecznicy lub innych ogrodów. Zespół pracowników zoo w Łodzi pokazuje rozmaite sposoby pracy ze zwierzętami. Natalia Albińska trenuje pazurkowce. Łukasz Najder zajmuje się binturongami. Lekarze weterynarii (Anna Bunikowska i Izabela Piórkowska) opowiadają o misji nowoczesnego ogrodu zoologicznego i zmianach, jakie nastąpiły w sposobie myślenia na temat opieki nad zwierzętami. Trwa modernizacja Łódzkiego Ogrodu Zoologicznego. Orientarium to ogromny kompleks hodowlano - wystawienniczy. Nowe pawilony i wybiegi zapewnią dużo miejsca dla wszystkich zwierzaków. (dodano pozycję programową) 04:55 CAŁKIEM NIEZŁA HISTORIA - WROCŁAWSKIE KRASNOLUDKI Reportaż, 12 min, Polska, 2021 Wygląda na to, że krasnoludki dobrze się czują we Wrocławiu. I to od dawna. Ktoś, kto zna nieco temat, wie, że to właśnie w grodzie nad Odrą blisko czterdzieści lat temu Waldemar "Major" Fydrych powołał do życia ruch Pomarańczowej Alternatywy, którego happeningi w sposób pokojowy ośmieszały miniony system. Symbolem ruchu były malowane na murach krasnale. W tym miejscu pozwolę sobie zacytować Ojca Założyciela, czyli Majora: "Tezą jest napis, antytezą - plama, a syntezą - krasnoludek" (manifest malarstwa dialektycznego wygłoszony na posterunku milicji w Łodzi). To graffiti z czasem, po upadku komuny, zaczęło odchodzić w niepamięć. Jednak przed piętnastu laty, w sierpniu roku 2005, wrocławski artysta rzeźbiarz Tomasz Mroczek ustawił w mieście pięć pierwszych figurek krasnali. Bardzo szybko skrzaty stały się integralną częścią przestrzeni Wrocławia oraz zjawiskiem społecznym. (dodano pozycję programową) 05:05 TO BYŁ MAJ Film dokumentalny, 21 min, Polska, 2022 Autor: Monika Kwasigroch, Edyta Strub Reżyseria: Monika Kwasigroch, Edyta Strub Muzyka: Martin Pechan To były gorące dni dla Szczecina. 40 lat temu, 3 i 4 maja 1982 roku, na ulicach doszło do zamieszek. Były to największe wystąpienia w naszym mieście w czasie stanu wojennego. Mieszkańcy Szczecina próbowali przemaszerować spod Bramy Stoczni Szczecińskiej, gdzie składano kwiaty pod tablicą upamiętniającą ofiary Grudnia 1970, na Cmentarz Centralny. Uczestnicy domagali się zawieszenia stanu wojennego i legalizacji Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność". Manifestantom drogę zagrodziły oddziały ZOMO. Do starć doszło w centrum miasta, milicja użyła do pacyfikacji armatek wodnych i gazu łzawiącego, miasto było sparaliżowane. Walki trwały do późnych godzin wieczornych 3 maja. Tego samego dnia wprowadzono godzinę milicyjną. Następnego dnia były kolejne starcia. Demonstranci byli lepiej przygotowani a milicję wspierało też wojsko. (dodano pozycję programową) 05:40 CAŁKIEM NIEZŁA HISTORIA - GENIUTKOWO Reportaż, 11 min, Polska, 2021 Monika i Marcin Krasoniowie przeprowadzili się z Łodzi na Pomorze Zachodnie, by w Nowym Węgorzynku założyć azyl dla świń - miejsce, do którego sprowadzają uratowane zwierzęta. (...) Małżeństwo założyło Fundację "Gieniutkowo". Mimo że działa ona zaledwie od 19 marca, pod opieką ma już 22 zwierzęta, co wiąże się z ogromem codziennych obowiązków. (...) Trwa rozbudowa azylu dla świń, w którym docelowo ma się znaleźć 70 zwierząt uratowanych przed śmiercią". Prowadzone są zbiórki na rzecz azylu, budowanych jest w tej chwili kilka tak zwanych domków, które dadzą schronienie zwierzakom w chłodne dni. Marcin zawodu jest informatykiem, Monika prowadzi swoją działalność gospodarczą, w obszarze usług fotografia. (dodano pozycję programową) 05:55 MUZEALNE OPOWIEŚCI - ODC. 39 Felieton, 2 min, Polska, 2018 Reżyseria: Dagmara Merecik Scenariusz: Dagmara Merecik Zdjęcia: Zbigniew Jarosz Krótka opowieść o postaci, fakcie lub przedmiocie historycznym. Miejsce: Celestat. Opowiada: KATARZYNA WINIARCZYK. Temat: OBSERWATORIUM ASTRONOMICZNE.