TVP Historia Piątek, 06.05.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 6 MAJA. ODC. 554 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1791 - Luwr stał się muzeum; 1840 - pierwszy znaczek pocztowy; 1945 - oświadczenie TASS o uwięzieniu szesnastu przywódców Polski Podziemnej; 1958 - "Wielki Skok" Mao Tse Tunga; 07:00 PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 3/13 - ZRĘKOWINY PANA MICHAŁA Serial historyczno - przygodowy, 27 min, Polska, 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Andrzej Łapicki, Barbara Brylska, Bogusz Bilewski, Tadeusz Schmidt, Andrzej Jurczak, Antoni Lewek Pan Michał, Zagłoba, pani Makowiecka oraz Krzysia i Basia miło spędzają czas w dworku Ketlinga. Basia zakochuje się w panu Michale, a on tymczasem adoruje Krzysię. Krzysi wydaje się, że pan Michał nie jest jej obojętny, przyjmuje więc jego wyznania miłosne. Zaręczają się i Krzysia prosi o utrzymanie tego w tajemnicy. 07:35 PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 4/13 - CZTERY SERCA Serial historyczno - przygodowy, 27 min, Polska, 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Andrzej Łapicki, Barbara Brylska, Bogusz Bilewski, Tadeusz Schmidt, Andrzej Jurczak, Antoni Lewek Ketling wraca z Kurlandii do swego dworku i zastaje tam miłych gości. Między nim a Krzysią rodzi się uczucie. Nie chcąc łamać narzeczeńskiej umowy z panem Michałem, Krysia postanawia iść do klasztoru. 08:35 HISTORIA POLSKI - OPOWIEŚCI DZIEWCZĘCE Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2020 Reżyseria: Barbara Sieroslawski Film drogi trzech 80 - letnich kobiet: Polki, Niemki i Żydówki. Barbara, Ute i Hanna wybierają się w podróż po śladach swojego dzieciństwa, pierwszy raz spotkają się razem. To spotkanie odbędzie się w Łodzi, tam gdzie ich drogi się krzyżowały już raz, 70 lat temu. Towarzyszymy naszym bohaterkom w trakcie tej pełnej emocji podroży w poszukiwaniu śladów, tropów i kluczy do tamtych lat, do samych siebie. Zobaczymy, jak się mierzą z przeszłością i jak postrzegają współczesny obraz tych miejsc. Szczególnym momentem będzie ich wspólne spotkanie. Opowiadania naszych bohaterek biorą swój początek w środku drugiej wojny światowej. Wtedy, jako małe dziewczynki mieszkały blisko siebie, w okupowanej Polsce. Barbara w Łodzi (Litzmannstadt), Ute w Wałach koło Kutna, mała Żydówka Hanna w Białej Rawskiej. W roku 1942 dotychczasowe, beztroskie życie dziewczynek nagle się kończy, są zmuszone do opuszczenia rodzinnych stron. Przed nimi sześć długich lat tułaczki. Dopiero w roku 1948, trzy lata po zakończeniu wojny, trafiają do swoich nowych, rodzinnych domów. Barbara w Polsce, Ute w Niemczech, Hanna w Izraelu. Nie tylko czas i miejsce łączą nasze bohaterki, ale też niezwykłość losu. Dzięki paradoksalnemu, przewrotnemu przebiegowi zdarzeń udało im się ocalić życie. Barbara, polskie dziecko zrabowane przez organizację SS LEBENSBORN, była wychowana jako Niemka. Ute, Niemka, przetrwała dzięki temu, że nauczyła się mówić po polsku. Hanna, Żydówka, ocalała jako Polka dzięki sfałszowanej tożsamości. Film opisuje zdarzenia drugiej wojny światowej równolegle z perspektywy trojga dzieci z trzech różnych kultur. Ta nietypowa konstelacja otwiera nowe spojrzenie na historię i teraźniejszość. 09:45 "SENSACJE XX WIEKU" - ASTROLOG (ASTROLOG) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Krzysztof Pieczyński, Marek Kalita, Robert Wabich, Tomasz Schimscheiner, Mirosław Neinert, Tomasz Dedek W kolejnym odcinku "Sensacji XX wieku" dramatyczne losy niemieckiego astrologa Wilhelma Wulffa, uwolnionego z obozu koncentracyjnego, który został następnie doradcą Reichsführera SS Heinricha Himmlera. Powszechnie znane zainteresowanie hitlerowców astrologią i okultyzmem przejawiało się na różnych polach - od poszukiwań antycznych artefaktów po stawianie horoskopów. W swoich działaniach i podejmowanych decyzjach najwyżsi rangą ludzie Hitlera często mieli kierować się tym, co było pisane im w gwiazdach. Ten fakt postanowił wykorzystać Wilhelm Wulff, który wspólnie z masażystą Felixem Kerstenem, ryzykując życie, wykorzystywał słabość nazistowskich przywódców do prowadzenia własnej gry, umiejętnie kierując postępowaniem Himmlera i podejmowanymi przez niego decyzjami. Dzięki temu mógł uratować tysiące więźniów obozów koncentracyjnych. W tym odcinku wystąpili m.in.: Krzysztof Pieczyński (w roli Wulffa) i Marek Kalita (jako Himmler). 10:35 LABORATORIUM WOLNOŚCI. POGROMCÓW MIKROBÓW PORTRETY RODZINNE Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Styła Scenariusz: Grzegorz Styła, Marek Szczepanek Historia Polski drugiej połowy XIX i pierwszej połowy XX wieku pełna jest postaci o wyjątkowych zasługach dla kraju i jego mieszkańców, które zostały zepchnięte w potocznej świadomości w głęboki cień. Tak dzieje się m.in. z postacimi: prof. Odona Bujwida i prof. Rudolfa Weigla, którzy znani są w dość wąskim kręgu. Prof. Bujwid jako pierwszy polski bakteriolog (twórca polskiej bakteriologii lekarskiej), a prof. Weigel jako twórca największego sukcesu w tej dziedzinie w okresie od 1850 do 1950. Niewiele lub prawie nic nie wiadomo przy tym o ogromnych Bujwidowskich pasjach społecznych, zaangażowaniu nie tylko na polu nauki, a także o fenomenie rodziny Bujwidów, która wyjątkowo zasłużyła się dla budowania Polski niepodległej, wolnej, nowoczesnej i sprawiedliwej. Nie inaczej jest i z osiągnięciami Rudolfa Weigla, dwukrotnie nominowanego do Nagrody Nobla i dwukrotnie tej szansy pozbawionego. 12:15 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 3 NOWA BROŃ SZWOLEŻERÓW Serial historyczny, 55 min, Polska, 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Andrzej Twerdochlib Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Krzysztof Kolberger, Marek Siudym, Henryk Machalica, Zdzisław Kozień, Mariusz Benoit, Joanna Sobieska, Beata Tyszkiewicz, Grażyna Szapołowska, Marek Bargiełowski, Ewa Lemańska, Jerzy Bończak, Henryk Boukołowski, Aleksander Gawroński, Andrzej Krasicki, Ryszard Pietruski Upada powstanie listopadowe. Oddziały gen. Chłapowskiego przekraczają granice Wielkiego Księstwa Poznańskiego i zostają rozbrojone. W szpitalu polowym umiera Józef Frankowski. Przed sądem stają wszyscy poddani, którzy odważyli się wziąć udział w powstaniu. Hrabia Chłapowski zostaje skazany na dwa lata twierdzy i konfiskatę majątku. Wielkopolska wkracza w nowy okres walki o polskość - postępowa część społeczeństwa postanawia odegrać znaczną rolę w handlu, rzemiośle i przemyśle. Powstaje "Spółka Polska", która walkęz Prusakami prowadzi zupełnie nową bronią. 14:30 PLANETY - JOWISZ. ODC. 3/5 (THE PLANETS) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Stephen Cooter W trzecim odcinku Jowisz. Poza wewnętrznym obszarem Układu Słonecznego i pustkowiem pasa planetoid krąży Jowisz, ojciec chrzestny planet. Wyglądem przypomina gładką fakturę marmuru, lecz w jego grubych na tysiące kilometrów chmurach szaleją gwałtowne burze. To piękny i potężny świat. Cztery i pół miliarda lat temu jego grawitacja miała niszczący wpływ na otaczające go światy. Przyciągając materiał skalny wnętrza Układu Słonecznego, odmienił losy planet, również Ziemi. Jowisz to świat o mrocznej przeszłości. Nie trzeba daleko szukać, by znaleźć na to dowody. Na pustyni w Arizonie znajduje się Krater Barringera. Powstał pięćdziesiąt tysięcy lat temu, gdy asteroida o średnicy czterdziestu metrów uderzyła w powierzchnię Ziemi z prędkością czterdziestu trzech tysięcy kilometrów na godzinę. Być może właśnie Jowisz skierował ją w stronę Ziemi. W jaki sposób z tak daleka Jowisz może wpływać na losy Ziemi? I jak do tego doszło? Dopiero obejrzenie Jowisza z bliska pozwoliło sformułować pierwsze wnioski. 15:30 GENIUSZE I MARZYCIELE. HENRYK MAGNUSKI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Marek Gajczak Scenariusz: Marek Gajczak Henryk Magnuski (1909 - 1978) był wybitnym polskim naukowcem, którego odkrycia miały znaczący wpływ na losy II wojny światowej, a tym samym życie milionów osób. Był inżynierem, pionierem bezprzewodowej komunikacji, twórcą walkie - talkie i jednego z pierwszych modeli podręcznej radiostacji. Henryk Magnuski urodził się w Warszawie i był absolwentem Politechniki Warszawskiej. Podczas jego pobytu w Nowym Yorku w 1939 roku wybuchła II wojna światowa. Na prośbę siostry, która zorientowała się, że Niemcy aresztują i mordują polską inteligencję, został w USA i zaczął pracę w koncernie telekomunikacyjnym (późniejszej Motoroli). Tam też rozpoczął prace na swoimi najsłynniejszymi odkryciami: radiostacją walkie - talkie oraz latarnią naprowadzającą samoloty na lotniskowe. Po wojnie, o kimś kto pracuje dla USA, w Polsce nie można było mówić wcale. Później po latach, gdy sytuacja polityczna się zmieniła, o Magnuskim zapomniano. Niezwykłą wartością filmu są materiały archiwalne nagrane przez samego bohatera jego własną kamerą. Mamy więc rzadką okazję poznać nie tylko jego zawodowe, ale i prywatne życie. Głównymi narratorami opowieści są m. in.: jego dzieci Marylin J. Magnuski i Henry S. Maguski oraz dr Venugopal V. Veeravalli z University of Ilinois. Filmowy portret Magnuskiego ma przybliżyć zarówno polskim, jak i zagranicznym widzom jego dokonania, które znacząco zmieniły współczesny przemysł militarny, radiowy, telefoniczny oraz infrastrukturę gospodarstw domowych. 17:00 PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 5/13 - MĄŻ BASI Serial historyczno-przygodowy, 27 min, Polska, 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Andrzej Łapicki, Barbara Brylska, Bogusz Bilewski, Tadeusz Schmidt, Andrzej Jurczak, Antoni Lewek Wołodyjowski dowiaduje się, dlaczego Krzysia zdecydowała się pójść do klasztoru. Postanawia zemścić się na Ketlingu i wyzywa go na pojedynek. Zamiast do walki dochodzi jednak do pojednania. Michał oddaje rękę Krzysi Ketlingowi, a sam przyjmuje oświadczyny Basi. 17:35 PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 6/13 - KOMENDANT STANICY Serial historyczno-przygodowy, 26 min, Polska, 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Andrzej Łapicki, Barbara Brylska, Bogusz Bilewski, Tadeusz Schmidt, Andrzej Jurczak, Antoni Lewek Pan Michał zostaje komendantem stanicy w Chreptiowie, niedaleko granicy mołdawskiej. Udaje się tam pierwszy. Nieco później oddział jego żołnierzy ma przywieźć Basię. W drodze żołnierze i Basia natykają się na wojska tatarskie, uciekające z pola bitwy pod stanicą. Podczas potyczki, jaka się wywiązuje, Basię ponosi koń, który wpada wraz z nią do głębokiego jaru. Pierwszy na miejsce wypadku dociera jeden z podkomendnych pana Michała, zakochany w pani Wołodyjowskiej młody Tatar Azja. 18:10 NAJWSPANIALSZE LATARNIE MORSKIE IRLANDII - ODC. 3/4 (THE GREAT LIGHTHOUSES OF IRELAND) Film dokumentalny, 51 min, Irlandia, 2020 Tajemnicze i romantyczne latarnie morskie pozostają istotną częścią infrastruktury morskiej Irlandii. Seria ta pokazuje zależność od morza i walkę z żywiołami Zielonej Wyspy oraz inżynierię, historię, a przede wszystkim ludzi stojących za tymi niezwykłymi budowlami oraz rolę, jaką odegrały w historycznych wydarzeniach. Dla Irlandii, przez wieki uzależnionej od morskiego transportu, latarnie są czymś szczególnym. Obecnie jest ich ponad sto, 66 wciąż działa. Najstarsza istniała już w średniowieczu - było to ognisko, rozpalane przez mnichów, chcących pokazać żeglarzom drogę do portu. Złota era latarni to XIX wiek: stały się symbolami ujarzmienia natury, ułatwiały nawigację na niebezpiecznych wodach przybrzeżnych. Gdzie fale atakują wyjątkowo wściekle, zaś wybrzeże jest skaliste. Irlandczycy są dumni ze swych latarni, porównują je do egipskich piramid i chińskiego muru. Pierwszy odcinek traktuje o życiu latarników, ich tradycjach, mundurach i zawodowym etosie tej prestiżowej, acz ciężkiej profesji. Drugi odcinek wyjaśnia, jak budowano te arcydzieła techniki w pięknych okolicznościach przyrody - na krawędzi klifu, wyspach, skałach ledwie wystających z wód Atlantyku, aż do latarni zakotwiczonych na dnie oceanu. Trzeci odcinek to rys historyczny - latarnie były świadkami bitew morskich, inwazji, katastrof, emigracji, wojny Irlandii o niepodległość i wojny domowej. Czwarty opowiada o końcu świata latarników (ostatni zszedł z posterunku w 1992 roku) i przyszłości, jaka je czeka w XXI wieku. Radar, radio, GPS i nowe technologie o dziwo nie odesłały latarni do lamusa, marynarze zapewniają, że nadal pomagają w ustaleniu pozycji. Poza tym romantyczne budowle działają na wyobraźnię i coraz częściej są celem turystycznych wypraw. 19:10 HISTORIA POLSKI - SPADŁ, UMARŁ, UTONĄŁ Film dokumentalny, 56 min, Polska, 1994 Reżyseria: Jerzy Morawski, Krzysztof Krauze Scenariusz: Jerzy Morawski, Krzysztof Krauze Autorzy dokumentu, na podstawie zgromadzonego materiału faktograficznego, próbuja ustalić prawdę o okolicznościach śmierci Stanisława Pyjasa. Zaprezentowano bogatą dokumentację tamtych wydarzeń, w tym rozmowy z przyjaciółmi ofiary, rozmowy z esbekami, członkami rodziny Staszka. 20:15 TEATR HISTORII - "TRISTAN 1946" Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2022 Wykonawcy: Mikołaj Mirowski (prowadzący) W cyklu "Teatr Historii", łączącym publicystykę ze sztuką spod znaku Melpomeny i Klio, tym razem, we wprowadzeniu do adaptacji powieści Marii Kuncewiczowej "Tristan 1946" z 1971 r. , w reżyserii Janusza Majewskiego, gośćmi rozmowy prowadzonej przez dr. Mikołaja Mirowskiego (historyk, FINA) będą Krystyna Różańska - Gorgolewska (krytyk sztuki, kurator, artystka malarka) i reżyser spektaklu Janusz Majewski (reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta, pisarz, rektor Warszawskiej Szkoły Filmowej). Sztuka, będąca adaptacją powieści Marii Kuncewiczowej, dokonuje współczesnego odniesienia do staroceltyckiego mitu o Tristanie i Izoldzie. Uczucie, którym obdarzyli się główni bohaterowie, stanowi oś miłosnej legendy, ale też i problemów wynikających z tej relacji. Fabuła rozpoczyna się w roku 1946, tuż po zakończeniu II wojny światowej. Jesteśmy świadkami zderzenia postaw młodego Polaka doświadczonego wojennymi okrucieństwami i Irlandki, która siłą rzeczy nie mogła mieć tego typu przeżyć. W tle możemy przyjrzeć się losom Polaków skazanych na emigrację w Wielkiej Brytanii. W głębszej warstwie sztuka opowiada historię Polaków, którzy na Zachodzie próbują odnaleźć swojej miejsce po wojennej zawierusze. Różne doświadczenia z czasów wojny wpływają na ich późniejsze wybory. Możemy też przyjrzeć się angielskim realiom życia i tamtejszej obyczajowości II połowy lat 40 ub. wieku. Dokumentalny styl powieści Marii Kuncewiczowej i adaptacja Janusza Majewskiego mają wartość źródłową. Autorka doświadczyła losów emigrantki, przebywała podczas II wojny światowej w Wielkiej Brytanii, dzięki czemu stała się wnikliwą obserwatorką relacji społecznych tamtego czasu. Z kolei Janusz Majewski, by opowiedzieć o skomplikowanych relacjach Polaków na emigracji oraz o niezrozumieniu ich doświadczenia przez Anglików, użył klasycznej formuły melodramatu. Dodatkowym walorem sztuki jest przypomnienie ważnej pozycji spektakli Teatru Telewizji w odbiorze społecznym lat 70. 20:30 TEATR TELEWIZJI - TRISTAN 1946 Teatr, 74 min, Polska, 1971 Reżyseria: Janusz Majewski Aktorzy: Zofia Mrozowska, Gustaw Holoubek, Andrzej Seweryn, Małgorzata Braunek, Wiesława Mazurkiewicz, Danuta Szaflarska, Wanda Lothe Stanisławska, Seweryn Butrym, Aleksander Gąssowski, Artur Kwiatkowski Akcja sztuki rozgrywa się w Anglii po drugiej wojnie światowej. Wanda opowiada historię miłości dwojga młodych ludzi - współczesnych odpowiedników Tristana i Izoldy. Syn Wandy, Michał, nie mogąc żyć w Polsce po przeżyciach związanych z powstaniem warszawskim i pobytem w obozie jenieckim, przyjeżdża do Anglii. Poznaje biedną Angielkę Kathleen, znajduje jej pracę sekretarki u swego przyjaciela profesora Bradleya. Między młodymi rodzi się uczucie, którego początkowo są nieświadomi. Dziewczyna wychodzi za mąż za profesora. Michał i Kathleen słuchają wspólnie symfonii Cesara Francka. Pod wpływem muzyki zdają sobie sprawę ze swojej miłości. Zaczynają spotykać się w tajemnicy przed profesorem. Dowiadują się o tym znajomi profesora i wreszcie sam profesor. Młodzi zamieszkują w domu Wandy. Wanda przekonuje profesora, by pozwolił wyjechać Kathleen i Michałowi. 22:00 WYKORZENIENI. EUROPA 1945 (LES DRACINS, L'EUROPE EN 1945) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Jrome Lambert, Philippe Picard 8 maja 1945 roku w Europie świętowano zakończenie II wojny światowej, ale po euforii zwycięstwa, pokój, a z nim nowe granice wielu państw, oznaczał przesiedlenia milionów mężczyzn, kobiet i dzieci. Dzięki świadectwu kilku z nich, film "Wykorzenieni. Europa 1945" ukazuje koniec wojny z punktu widzenia zwykłych ludzi - ich domostwa znalazły się na terenach przyznanych innemu państwu. Przybliża historię powojennych przesiedleń w Europie Wschodniej widzianą oczami Francuzów, którzy dystansują się od decyzji podjętych przez Wielką Trójkę i mówią wprost, że pokój zbudowano na niemoralnych zasadach. Nikt nie pytał o zdanie najbardziej zainteresowanych: ludzi, którzy mieli stracić swoje domy i zacząć nowe życie od początku na obcej ziemi. Oprócz relacji wysiedlanych - wówczas dzieci, wykorzystano archiwalne materiały filmowe, podkreślając, że większość z nich ma charakter propagandowy i nie oddaje rzeczywistych warunków, w jakich odbywała się przymusowa wędrówka ludów. W lutym 1945 roku nazistowskie Niemcy jeszcze się nie poddały, ale dla aliantów zwycięstwo było już kwestią czasu. Od lata 1944 roku armia III Rzeszy była w odwrocie. Wojska alianckie wylądowały w Normandii, a na część terytoriów Ukrainy i Polski wkroczyła Armia Czerwona. Konflikt jeszcze się nie skończył, a w Jałcie, nad brzegiem Morza Czarnego, decydowano o przyszłości Europy. Churchill i Roosevelt negocjowali ze Stalinem kształt powojennej Europy. Z silną pozycją militarną Stalin zamierzał rozszerzyć granice Związku Sowieckiego na zachód kosztem sąsiadów, Polski i Ukrainy, którzy zostali głównymi ofiarami tego porozumienia. Zatwierdzone na konferencji w Poczdamie w sierpniu 1945 roku porozumienia jałtańskie doprowadziły do największego transferu ludności w historii. Zamysłem przywódców alianckich było stworzenie państw jednorodnych etnicznie. Stalin twierdził bowiem, że: "problem narodowości to tylko problem transportu", a Churchill dodawał: "Przesiedlenia są najbardziej satysfakcjonującym rozwiązaniem, aby położyć kres mieszaniu ludności, które jest źródłem niekończących się problemów". Po ustanowieniu nowych granic kilkanaście milionów ludzi zostało wysiedlonych ze swoich ojczyzn i zmuszonych do emigracji. 23:00 LUFTWAFFE 39: ZBRODNIA NIEUKARANA. Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2019 Reżyseria: Rafał Geremek Film dokumentalny ukazujący okrucieństwo wojny z punktu widzenia niemieckich pilotówbombardujących polskie miasta. 24:00 NIEZNANI WOJOWNICY KARTAGINY (CARTHAGE'S LOST WARRIORS) Film dokumentalny, 53 min, Niemcy, 2020 Czy to możliwe, że Ameryka Południowa została odkryta i zasiedlona przez śródziemnomorskich marynarzy ponad 2000 lat temu? Historia zaczęła się w 146 roku p. n. e. , kiedy Rzym podbił Kartaginę. Ci, którzy przeżyli, zostali rzymskimi niewolnikami. Niektórzy z nich jednak uciekli. Czy przekroczyli oni Ocean Atlantycki i przybili do brzegów Ameryki Południowej? Współczesna nauka znalazła dowody na poparcie tego twierdzenia. Film po raz pierwszy przedstawia te dowody: od nowych znalezisk archeologicznych w Amazonii do analizy genetycznej współczesnej populacji oraz oceny starożytnych mumii Chachapoya. 01:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - DODANE DO MAPY PAMIĘCI Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Dodane do Mapy Pamięci. W roku 1864 w czasach największych carskich represji wobec Polaków zaangażowanych w Powstanie Styczniowe, właściciel majątku Lejno koło Sosnowicy, przy wiejskiej świątyni postawił krzyż z napisem Pamięci Jana Bogdanowicza, rozstrzelanego 7 marca 1863 roku w Lublinie. Bogdanowicz to jeden z liderów zrywu na Lubelszczyźnie pojmany i rozstrzelany przez Rosjan. Przez lata władze carskie chciały przymusić Liniewskiego do usunięcia krzyża, a przynajmniej napisu. Ten utracił majątek, ale nie uległ. Krzyż ścięły dopiero wojska carskie w czasie walk I Wojny Światowej. Od lat upominamy się o jego powrót do Lejna. I wreszcie mamy szansę na realizację tego pomysłu. Zapomniana bitwa. Zapomniana bitwa to jedna z tych, które stoczone zostały na osi drogi żelaznej Warszawa - Petersburg. To wątek powstańczych dziejów zupełnie nierozpoznany przez historyków. Kolej i telegraf stanowiły dwa elementy taktycznej przewagi Rosjan i tylko nieliczni z powstańczych liderów rozumieli, że zniszczyć je, to pozbawić wroga silnych atutów. Rozpoznajemy wydarzenie z 27 i 28 stycznia 1863 roku, które rozegrało się w okolicach Łochowa. Udało się już odkryć bardzo szeroko pojęty teren bitwy. Teraz przyszła pora na szczegółowe badania. 01:30 "SENSACJE XX WIEKU" - ASTROLOG (ASTROLOG) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Krzysztof Pieczyński, Marek Kalita, Robert Wabich, Tomasz Schimscheiner, Mirosław Neinert, Tomasz Dedek W kolejnym odcinku "Sensacji XX wieku" dramatyczne losy niemieckiego astrologa Wilhelma Wulffa, uwolnionego z obozu koncentracyjnego, który został następnie doradcą Reichsführera SS Heinricha Himmlera. Powszechnie znane zainteresowanie hitlerowców astrologią i okultyzmem przejawiało się na różnych polach - od poszukiwań antycznych artefaktów po stawianie horoskopów. W swoich działaniach i podejmowanych decyzjach najwyżsi rangą ludzie Hitlera często mieli kierować się tym, co było pisane im w gwiazdach. Ten fakt postanowił wykorzystać Wilhelm Wulff, który wspólnie z masażystą Felixem Kerstenem, ryzykując życie, wykorzystywał słabość nazistowskich przywódców do prowadzenia własnej gry, umiejętnie kierując postępowaniem Himmlera i podejmowanymi przez niego decyzjami. Dzięki temu mógł uratować tysiące więźniów obozów koncentracyjnych. W tym odcinku wystąpili m.in.: Krzysztof Pieczyński (w roli Wulffa) i Marek Kalita (jako Himmler). 02:25 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PETAIN Magazyn, 18 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Odcinek przedstawia sylwetkę marszałka Philippe'a Petaina - bohatera I wojny światowej, który, gdy stanął na czele rządu Vichy, stał się symbolem kolaboracji z okupantem niemieckim. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.