TVP Dokument Środa, 11.05.2022 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. PTASIA WISŁA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2013 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Bohaterami odcinka są przyjaciele Wisły, ludzie, którzy zajmują się ochroną przyrody tej dzikiej rzeki: dr Andrzej Kruszewicz i Przemysław Pasek - założyciel Fundacji "Ja Wisła". Jest jedną z ostatnich nie uregulowanych, prawie naturalnych dużych rzek Europy. W jej rozległej pradolinie można spotkać niemal wszystkie typy środowisk wodnych i nadwodnych, typowych dla polskich nizin. Dominują natomiast ogromne obszary rzecznych piasków i zarośli wierzbowych, poprzetykanych tu i ówdzie zachowanymi jeszcze fragmentami lasów łęgowych. Wyprawa łodzią wśród wiślanych wirów jest jeszcze ze niezwykłą, egzotyczna przygodą, podobnie, jak prowadzenie obserwacji na wiślanych wyspach i łachach. Przede wszystkim obserwacji ornitologicznych, bo Wisła jest, zwłaszcza w swoim środkowym biegu, ptasia rzeką. I to także na odcinkach miejskich, zwłaszcza na warszawskim. Wisła służy ptakom przez cały rok, ale w określonych porach coraz to innym. Jest jednak przede wszystkim szlakiem wędrówekszeregu gatunków ptaków (m.in. kaczek, łabędzi, kormorana, rybołowa, mew, rybitw oraz siewkowców). Jest ona też ważnym zimowiskiem dla wielu gatunków krajowych i północnoeuropejskich (np. kaczki, mewy, bielik). Szczególnie istotne dla części gatunków ptaków są odcinki rzeki o naturalnym charakterze, z wyspami i piaszczystymi łachami w korycie, Stąd nawet w pobliżu mostów Warszawy można spotkać unikatowe gatunki. 06:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 41 FROMBORK Magazyn, 21 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Madgalena Felis Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Tomasz Bednarek odwiedza Frombork - klejnot Warmii, jedno z najpiękniejszych miast północnej Polski i obowiązkowy przystanek dla każdego, kto wybiera się nad Zalew Wiślany. To miasto jednego z najwybitniejszych uczonych nowożytnej Europy - Mikołaja Kopernika, który we Fromborku spędził 33 lata życia. To właśnie tu polski astronom "wstrzymał słońce, ruszył ziemię" i na zawsze zmienił wiedzę o wszechświecie. Gwiazdy mówią tu wyjątkowo mocnym głosem, ale i na ziemi nie brakuje miejsc, które zapierają dech w piersiach. Tutejsze Wzgórze Katedralne należy do zabytków najwyższej klasy. Wielokrotnie niszczone i przebudowywane zachowało swój średniowieczny charakter i gotycką dostojność. Bazylika katedralna to najstarsza budowla na fromborskim wzgórzu, ale też jedna z największych i najpiękniejszych budowli sakralnych w północno - wschodniej Europie. Frombork to miejsce niezwykłe - nauka i wielkie odkrycia wrosły tu w rytm codzienności, która z kolei toczy się pośród zdumiewającej architektury późnego gotyku i baroku. A to wszystko nad Zalewem Wiślanym. 07:00 AMUR NAJWIĘKSZA RZEKA AZJI - AMUR. AMAZONKA AZJI. DALEKI WSCHÓD (AMUR ASIA’S AMAZON. THE FAR EAST) Serial dokumentalny, 50 min, Austria, 2015 Reżyseria: Franz Hafner, Klaus Feichtenberger Film dokumentalny o rzece Amur, jednej z najpotężniejszych na Ziemi. Powierzchnia dorzecza to prawie dwa tysiące kilometrów, długość rzeki wynosi 2824 km. To rzeczna granica pomiędzy Rosją a Chinami. Jedna z największych rzek świata wciąż kryje w sobie wiele tajemnic. Płynąc z głębi kontynentu azjatyckiego do Pacyfiku, rozdziela dwa supermocarstwa. Ale jej liczne dopływy łączą zróżnicowane krainy. Najrozleglejsze obszary trawiaste na Ziemi. Dziewicze lasy pełne dzikich zwierząt. Ukształtowane przez wulkany tereny o księżycowym krajobrazie. Parne wilgotne lasy. Bezkresne równiny zalewowe i dzikie tereny podmokłe. Wszystkie te środowiska zasilają jedno z najbogatszych północnych mórz, które w zamian sprowadza deszcze spadające na dorzecze o powierzchni blisko dwóch milionów kilometrów kwadratowych. To nie tylko rzeka, ale rozległa sieć strumieni, jezior i bagien, pełen wód krajobraz na miarę kontynentu. Nie sposób określić, gdzie kończy się rzeka, a zaczyna morze. Amur wpływa do Oceanu Spokojnego w nieustannie powtarzającym się tańcu rzeki, morza i nieba. Amur wpada do Cieśniny Tatarskiej, która łączy Morze Japońskie z Morzem Ochockim - jednym z największych łowisk na świecie. U wybrzeży skalistej zatoki słodkie wody potężnego Amuru mieszają się ze słoną wodą morską w miejscu, gdzie spotykają się oceaniczne prądy podzwrotnikowe i polarne. Powstałe w związku z tym mgły - postrach żeglarzy - wprowadzają masy wilgoci w głąb lądu. 08:05 TOKSYCZNE TRENDY - ODC. 2 CO ZROBIĆ Z PLASTIKIEM? (TOXIC TRENDS / UNSERE ZUKUNFT) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Katharina Deuber, Karin Moser, Silvia Fleck W odcinku drugim zastanowimy się, co można zrobić z plastikiem. Grozi nam to, że w roku 2050 nasze oceany przekształcą się w ogromne morze odpadów. Wtedy będzie w nich więcej plastikowych odpadów niż ryb, jeśli nie zrobimy nic z naszym szalejącym zużyciem plastiku. Plastikowe torby, kubki do kawy na wynos, sprzedaż wysyłkowa: szacuje się, że każdego roku na całym świecie powstaje 240 milionów ton odpadów z tworzyw sztucznych. Wraz ze wzrostem liczby ludności na świecie, do szacowanej liczby 10 miliardów w połowie XXI wieku, liczba ta ponownie dramatycznie wzrośnie. Jeśli tworzywa sztuczne nie są poddawane recyklingowi ani spalane, ale pozostawione niedbale w środowisku, mogą spowodować ogromne szkody. Strumieniami i rzekami dostają się do morza, a tym samym do żołądków ptaków i ryb, by w końcu trafić na nasze talerze. Czy plastik można biologicznie zastąpić jako materiał? Czy robaki i bakterie mogą stać się skuteczną bronią w niszczeniu plastikowych odpadów? 09:10 NAJWIĘKSZE CUDA NATURY - CZĘŚĆ 4. RZEKI (WORLD’S GREATEST NATURAL WONDERS 4. RIVERS) Cykl dokumentalny, 49 min, USA, 2018 Reżyseria: Sorrel Wilby Większość wód na naszej planecie to wody słone lub uwięzione w lodowcach. Pozostałe to wody słodkie, które wiją się od źródeł w górach poprzez części kontynentów i kończą swój bieg w morzach lub oceanach. Są domem dla wielu organizmów, zarówno tych pływających, jak i mieszkańców zarośli, lasów i bagien położonych wzdłuż rzek. Życie na ziemi zawdzięcza swoją egzystencję wodzie. 10:10 MAGICZNY MAGHREB - ODC. 2 POŁUDNIOWA TUNEZJA (MAGNIFICENT MAGHREB / MAGISCHER MAGHREB EP. 2 TUNISIA (SOUTH)) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Heike Nikolaus W odcinku drugim poznamy region południowy Tunezji. Podróż do skąpanej w słońcu Tunezji to przepis na wakacje marzeń. Czekają tam rajskie plaże, lazurowe morze, i pyszne jedzenie. Pachnąca jaśminem i hibiskusem Tunezja kusi turystów orientalnymi zabytkami. To wymarzone miejsce na wypoczynek. Wybrzeże Południowe to dobry punkt startowy do zwiedzania zielonych oaz i innych atrakcji pustyni. W regionie można podziwiać również stare wioski obronne, tzw. ksary. W jednej z nich, Medenine, gościł plan filmowy "Gwiezdnych wojen". Najważniejsze miasta: Houmt Suk, Sfax (Sfakis), Gabes. Niezwykle zielonym obszarem jest Wyspa Dżerba. Na bogatą szatę roślinną składają się tu gaje palmowe i oliwne, rosnące w środkowej części, a także sady cytrusowe. 11:10 BAZA LUDZI ŻYWYCH Film dokumentalny, 32 min, Polska, 1972 Scenariusz: Zbigniew Święch Film dokumentalny rozprawiający się w sposób świadomy z mitami narosłymi wokół pracy w bieszczadzkich lasach. Autorzy dokumentu przedstawiają zawiedzione oczekiwania społeczne wobec przemysłu drzewnego w latach 70. , którego centrum mieści się w Bieszczadach. Dyrektor nadleśnictwa, Czesław Chodur i podlegli mu leśnicy opowiadają o chybionych decyzjach podjętych przez władze, które skutecznie uniemożliwiają rozwój gospodarki drzewnej w Bieszczadach. Robotnicy leśni: drwale, pilarze, wozacy przedstawiają swoje argumenty i podkreślają brak zaangażowania środków finansowych w przemysł drzewny. Brak perspektyw lepszego życia wobec niezwykle trudnych warunków pracy działa zniechęcająco na kadry pracownicze zatrudnione w leśnictwie. Dyrektor Chodur wymienia inwestycje poczynione w obszarze gospodarki leśnej, mając jednocześnie świadomość niewystarczalności działań władz w celu polepszenia warunków pracy i życia osadników, którymi są w Bieszczadach właśnie pracownicy leśni. Autorzy programu zadają zasadnicze pytanie: czy w ogóle istnieje spójna koncepcja dotycząca rozwoju regionu Bieszczad jako podstawowego zaplecza produkcji drewna dla potrzeb krajowych i zagranicznych. 11:50 ZYGMUNT HUBNER - GRA Z RZECZYWISTOŚCIĄ Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Edyta Wróblewska Zygmunt Hübner, człowiek, który wymyka się wszelkim definicjom. Z jednej strony niezwykle spójny w swoich przekonaniach i poglądach, z drugiej człowiek o wielu twarzach, człowiek orkiestra, pełniący wiele funkcji, odgrywający na co dzień wiele trudnych ról - dyrektor teatrów, reżyser, aktor, pedagog, publicysta, artysta. Człowiek, który całe swoje życie spędził w realiach PRL - u, jednocześnie zachowując wolność myślenia i dzieląc się tą wolnością z ludźmi, którzy go otaczali. Ktoś, kto, mimo zakłamanej rzeczywistości dookoła, zachował bezwzględną przyzwoitość. W jaki sposób sprawić, żeby film o nim nie był pomnikiem pełnym nadętego patosu, ale opowiadał o człowieku z krwi i kości, który był w ciągłym poszukiwaniu, toczył bezustanną dyskusję z samym sobą, stawiał ważne pytania publiczności przychodzącej na jego przedstawienia, proponował mądrą rozmowę czytelnikom swoich felietonów, polemizował z ówczesną władzą, inspirował aktorów, którzy u niego grali? Jak bez popadania w nadmierny zachwyt opowiedzieć o jego nieprzeciętnej osobowości, służącej za artystyczny i moralny autorytet ludziom, którzy go znali? W końcu, jak sprawić, żeby film był interesujący nie tylko dla wąskiego grona pasjonatów teatru, ale dla szerokiego spektrum widzów współczesnych, tych ze starszego i z młodszego pokolenia? Można to osiągnąć, jeśli w bardzo bogatej twórczości Hübnera poszuka się wątków, które są uniwersalne, pytań, które nadal pozostają aktualne, pomimo ogromnej zmiany, jaka nastąpiła w Polsce na przestrzeni 25 lat od czasu jego śmierci, oraz odpowiedzi, które ani nie były wtedy, ani nadal nie wydają się jednoznaczne. Gdy te wątki zilustruje się fragmentami najwybitniejszych przedstawień reżyserowanych przez Hübnera, urywkami z filmów, w których grał, cytatami z jego felietonów oraz archiwalnymi fragmentami pokazującymi szarą i absurdalną codzienność PRLu, to wówczas będzie szansa, że głos Hübnera zabrzmi dziś wiarygodnie i współcześnie. 13:00 ŚWIĘTA WOJNA ROSJAN Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Walentyn Bodrow "Rosja jest niezwyciężona i da odpór każdemu wrogowi" - mówią Rosjanie. Słynna monumentalna pieśń "Święta wojna", która zagrzewała żołnierzy Armii Czerwonej do walki z hitlerowcami, dziś znów rozbrzmiewa na Krymie i w Moskwie. I to nie tylko z powodu 70. rocznicy zwycięstwa nad faszyzmem. Także w kontekście konfliktu na wschodzie Ukrainy. - Jak słyszę pierwsze słowa "Wstawaj kraju ogromny, wstawaj do śmiertelnego boju", to aż chcę chwycić za broń - mówi 50 - letni Wowa, weteran wojny w Afganistanie. Jego koledzy walczą dziś jako ochotnicy w Donbasie. - Bronią naszych przed ukraińskimi faszystami - tłumaczy z przekonaniem. Wytrzymaliśmy w chłodzie i głodzie 2, 5 roku blokady Leningradu, to i sankcje wytrzymamy, podkreśla emerytka z Petersburga. Dla niej, tak jak dla 80% Rosjan, triumf w II wojnie światowej stanowi główny powód do dumy narodowej. W Moskwie i w Petersburgu żadne inne święto nie jest obchodzone tak hucznie i z takim rozmachem jak 9 maja. A wszystko, co rzuca jakikolwiek cień na sukces Armii Czerwonej, odbierane jest jak zamach na świętość. Dlaczego Rosjanie uważają, że wojna jest święta, czy są gotowi bronić własnych interesów bez względu na cenę, jak postrzeganie historii II wojny światowej wpływa na odbiór współczesności, zwłaszcza konfliktu na Ukrainie, i co myślą na temat zaangażowania ich żołnierzy w Donbasie? Odpowiedzi na te pytania autorka szuka w Moskwie, w Petersburgu i na prowincji. Rozmawia m. in. z uczestniczką blokady Leningradu, z żołnierzami, którzy walczyli w Afganistanie i Czeczenii, z członkami chóru Aleksandrowa, który wykonuje monumentalną pieśń "Święta wojna", a także z dziennikarką, która brała udział w tajnych pogrzebach spadochroniarzy poległych na Ukrainie i z krewnymi zabitego w Donbasie rosyjskiego żołnierza ochotnika. 13:55 NAJWIĘKSZE CUDA NATURY - CZĘŚĆ 6. WYBRZEŻA (WORLD’S GREATEST NATURAL WONDERS 6. COASTS) Cykl dokumentalny, 49 min, USA, 2018 Reżyseria: Sorrel Wilby Od zarania dziejów wybrzeża przyciągały uwagę człowieka inspirując do wypraw poza horyzont. Na wybrzeżach coś, co się kończy jest początkiem czegoś nowego, bo artyzm matki natury jest nieograniczony. Nie ma dwóch takich samych dni na wybrzeżu. Jedyną stałą jest odwieczna siła morza. Wcinając się w linię brzegową zatoki są jednymi z najważniejszych elementów naturalnych w krajobrazie. Osłaniają wody od wieków służące morskiej żegludze. Na świecie istnieje ponad 4 i pół tysiąca zatok cudów natury, pozwalających wielu wspaniałym cywilizacjom rozwijać się i rozkwitać. Na środkowym wschodzie - Dubaj był ważnym portem - miastem od tysiąca lat. Aleksandria w Egipcie jest nawet starsza. Sydney na wschodnim wybrzeżu Australii - to młodzik na liście wielkich zatok świata. Niemniej dorównuje im swoim naturalnym pięknem. 15:00 AMUR NAJWIĘKSZA RZEKA AZJI - AMUR. AMAZONKA AZJI. TAJEMNICZE ŹRÓDŁA (AMUR ASIA’S AMAZON. THE SECRET SPRINGS) Serial dokumentalny, 49 min, Austria, 2015 Reżyseria: Franz Hafner, Klaus Feichtenberger Film dokumentalny. Trzy odcinki opowieści o rzece Amur, jednej z najpotężniejszych na Ziemi. Powierzchnia dorzecza to prawie dwa tysiące kilometrów, długość rzeki wynosi 2824 km. To rzeczna granica pomiędzy Rosją a Chinami. Jedna z największych rzek świata wciąż kryje w sobie wiele tajemnic. Płynąc z głębi kontynentu azjatyckiego do Pacyfiku, rozdziela dwa supermocarstwa. Ale jej liczne dopływy łączą zróżnicowane krainy. Najrozleglejsze obszary trawiaste na Ziemi. Dziewicze lasy pełne dzikich zwierząt. Ukształtowane przez wulkany tereny o księżycowym krajobrazie. Parne wilgotne lasy. Bezkresne równiny zalewowe i dzikie tereny podmokłe. Wszystkie te środowiska zasilają jedno z najbogatszych północnych mórz, które w zamian sprowadza deszcze spadające na dorzecze o powierzchni blisko dwóch milionów kilometrów kwadratowych. To nie tylko rzeka, ale rozległa sieć strumieni, jezior i bagien pełen wód krajobraz na miarę kontynentu. Nie sposób określić, gdzie kończy się rzeka, a zaczyna morze. Amur wpływa do Oceanu Spokojnego w nieustannie powtarzającym się tańcu rzeki, morza i nieba. Amur wpada do Cieśniny Tatarskiej, która łączy Morze Japońskie z Morzem Ochockim - jednym z największych łowisk na świecie. U wybrzeży skalistej zatoki słodkie wody potężnego Amuru mieszają się ze słoną wodą morską w miejscu, gdzie spotykają się oceaniczne prądy podzwrotnikowe i polarne. Powstałe w związku z tym mgły - postrach żeglarzy - wprowadzają masy wilgoci w głąb lądu. 16:00 TOKSYCZNE TRENDY - ODC. 3 JAK WSZYSTKICH WYŻYWIĆ? (TOXIC TRENDS / UNSERE ZUKUNFT) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Katharina Deuber, Karin Moser, Silvia Fleck W odcinku trzecim zastanowimy się, jak wyżywić wszystkich żyjących na ziemi. W 2050 roku na ziemi będzie prawdopodobnie około 10 miliardów ludzi. Ale miliard ludzi już cierpi z głodu. Czy możemy nakarmić nawet 10 miliardów, czy grozi nam wojna żywnościowa? Nadmierna eksploatacja rolnictwa, którą praktykujemy od dziesięcioleci, wyczerpała glebę. Nasze spożycie mięsa wzrosło czterokrotnie w ciągu ostatnich 50 lat. A szczególnie hodowla zwierząt stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa żywnościowego, ponieważ aby uzyskać kilogram mięsa, zwierzę potrzebuje x - krotności ilości paszy, której z kolei brakuje w ludzkim łańcuchu pokarmowym. Z drugiej strony około jedna trzecia naszego jedzenia ląduje w śmietniku. Jak możemy zapobiegać niedoborom żywności w przyszłości? 17:00 MAGICZNY MAGHREB - ODC. 3 PUSTYNIA ALGIERII (MAGNIFICENT MAGHREB / MAGISCHER MAGHREB EP. 3 ALGERIA (EASTERN MEDITERRANEAN COAST)) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Heike Nikolaus Odcinek trzeci to podróż do Algierii, która jest największym krajem Afryki, a jej zdecydowaną większość zajmuje pustynia. Choć pustynie Algierii mogą wydawać się jałowe i monotonne, są jej największym skarbem i to nie tylko przez wzgląd na bogate złoża ropy naftowej. Sahara to coś znacznie więcej niż kilometry piaskowych wydm, a jej różnorodność nigdzie indziej nie przejawia się tak wyraźnie jak w Algierii. Wszystkie wycieczki na pustynię odbywają się w eskorcie policji. Najzimniejszym regionem Algierii są góry Atlas, chociaż śnieg utrzymuje się w najwyższych partiach jedynie zimą. Północną część Algierii porasta roślinność śródziemnomorska. W górach rosną natomiast dęby, sosny alpejskie i cedry atlantyckie. Algieria nie jest krajem bogatym w dziką zwierzynę. 18:05 W KRAINIE STRUDLA (THE STRUDEL A PUFF OF PASTRY / VOM STRUDEL EIN HAUCH VON TEIG) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2020 Reżyseria: Anita Lackenberger Film o tym, jak powstaje i czym jest strudel. Wielką sztuką jest rozciągnięcie ciasta tak cienko, aby można było przez nie czytać gazetę. Prawie nikt nie jest już w stanie opanować tej sztuki, a przynajmniej prawie nikt nie poświęca tyle czasu, aby samodzielnie robić ciasto na strudle. To ciasto powstaje z długotrwałego, gorliwego wyrabiania i kilku prostych składników: mąki, wody, oleju oraz - w zależności od przepisu - jajka i szczypty soli. Ważne jest, aby używać mąki o dobrych właściwościach klejących. Strudel z jabłkami i twarogiem to klasyka kuchni wiedeńskiej, ale często występuję też strudel z serkiem śmietankowym. Warianty kwaśne to Luftstrudel do zup czy smaczny strudel z kapustą. Ciasto strudla pochodzi z Imperium Osmańskiego. Film podąża kulinarnym tropem powstania i wykorzystywania ciasta na Bałkanach, gdzie spotyka się kulinarna przeszłość Wschodu i Zachodu. Słodka baklawa i kwaśny börek zawijane są właśnie w ciasto strudla. To prawdziwa historia kultury, która bardziej łączy niż dzieli ludzi. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - RADŻASTAN. DZIEDZICTWO MAHARADŻÓW. (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku podróż do Indii. Radżastan, "kraina królów", to największy stan Indii. Zyskał niepodległość w 1947 roku i liczy 68 milionów mieszkańców. Wspaniałe pałace Radżastanu, jego przepych i tradycje kuszą coraz liczniejszych podróżnych. Leżący w południowo - zachodnich Indiach Radżastan zawsze był wyjątkowy. To ziemia Radźputów - indyjskich klanów wojowniczcych, których męstwo i brawura przysparzały kłopotów kolejnym okupantom. Po odzyskaniu niepodległości, w przeciwieństwie do innych stanów nowej federacji, tutejsi maharadżowie zachowali swoje tytuły i mienie. Jednak olbrzymia część ludności Radżastanu żyje na granicy ubóstwa. 20:10 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO - ODC. 10 Telenowela dokumentalna TVP, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. Dla żołnierzy WOT - u służba w mundurze to część ich codzienności - w cywilu prowadzą swoje firmy, pracują w rozmaitych instytucjach i udzielają się społecznie. Czas poznać ich życie poza jednostką. To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to specyfika ich służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie pracuje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, częścią zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 20:40 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO - ODC. 11 Telenowela dokumentalna TVP, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to specyfika ich służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie pracuje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, częścią zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 21:10 CZYSTE RĘCE (CLEAN HANDS) Film dokumentalny, 54 min, USA, 2019 Reżyseria: Michael Dominic Czworo dzieci Lopez w wieku od 6 do 10 lat mieszka z rodzicami na La Chureca, największym wysypisku śmieci w Ameryce Środkowej. Nigdy nie chodziły do szkoły i, w przeciwieństwie do rodziców, nie rozumieją w pełni tego, czego nie mają. Wysypisko to jedyny świat, jaki kiedykolwiek znały. Wtedy filantrop dowiaduje się o trudnej sytuacji rodziny i buduje im mały dom na wsi z ziemią, którą mogą uprawiać. Dzieci mogą po raz pierwszy uczęszczać do szkoły, a rodzina może uciec od pustkowia i ślepego życia La Chureca. Ale to, co powinno być niesamowitą okazją dla wszystkich, zamienia się w znacznie bardziej złożoną opowieść o miłości i stracie, ratunku i zbawieniu. Gdy rodzina przyzwyczaja się do nowego życia, przeszłe demony powracają, by nawiedzać. W szczególności ich matka ma trudności z adaptacją. Związki, które na śmietniku wydawały się solidne jak skała, zostały zniszczone i rozdarte. Kiedy sprawy przybierają niespodziewany, mroczny obrót, ich przyszłość jako rodziny znajduje się w niebezpieczeństwie. Kręcony w ciągu siedmiu lat film, to wielokrotnie nagradzany opis rodziny, skrajnego ubóstwa oraz nadziei i niewinności dzieci. 22:20 ZIEMIA BEZDOMNYCH Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2016 Reżyseria: Marcin Krawczyk Film poświęcony ludziom bezdomnym, którzy od 2007 roku budują jacht pełnomorski. Ich celem jest ukończenie budowy jachtu i wypłynięcie w półtoraroczny rejs dookoła świata. Ideę zaszczepił w nich kamilianin ojciec Bogusław, który zmarł w 2009 roku. Pomysł na budowę jachtu i opłynięcie nim świata stał się tym największym wyzwaniem dla jego podopiecznych. Misja trwa, bezdomni z kapitanem realizują wspólne marzenie, nie tylko po to, by przełamać stereotyp bezdomności, ale przede wszystkim, by pomóc samym sobie. Czy uda się dokończyć rozpoczęte dzieło? Co daje siłę i motywację do kontynuowania wzniosłej idei? 23:15 MŁODE REKINY - BIZNES PLAN Telenowela dokumentalna TVP, 23 min, Polska, 2004 Reżyseria: Lidia Duda "Młode rekiny" to nowy serial dokumentalny Lidii Dudy, wielokrotnie nagradzanej autorki licznych dokumentów i reportaży telewizyjnych, prezentowanych także w TVP, jak m.in. bardzo popularna 13-odcinkowa seria "Tylko tato" czy film "Herkules", który przyniósł twórczyni w 2005 r. w Krakowie Grand Prix - Złotego Lajkonika. Dokument traktuje o młodych ludziach, którzy jeszcze jako uczniowie lub studenci zakładają własne firmy. Pochodzą z niezamożnych rodzin. Bohaterowie są pokazani w relacjach: szkoła - rodzina - świat interesów. "Młode rekiny" to nie tylko opowieść o pokoleniu , które nie zna już państwa opiekuńczego, ale przede wszystkim serial o wartościach, którymi kierujemy się w życiu. Kamera towarzyszy młodym biznesmenom ponad rok. Dowiemy się czy odniosą sukces, a jeżeli tak - to za jaką cenę. Są młodzi, ambitni, zdesperowani. Dysponują niewielką gotówką, ale za to głowę mają pełną marzeń i wspaniałych pomysłów. Do tego dochodzą: upór, cierpliwość i młodzieńczą fantazję. Znają reguły gry, najpierw opracowują biznes plan. To musi wystarczyć na rozwinięcie biznesu, choć liczą też na pomoc najbliższych i przyjaciół, którzy nigdy nie zawodzą w trudnych sytuacjach. Od początku zdają sobie sprawę, że czyha na nich mnóstwo pułapek i problemów, nie poddają się jednak, wiedząc, że to jedyna droga do sukcesu. Stawiają swoje życie na jedną kartę, ryzykując przyszłość i pożyczone pieniądze. W pierwszym odcinku widzowie poznają trzech młodych bohaterów: Sławka, Tomka i Krzysztofa. 20-letni Sławek - student akademii muzycznej - postanowił założyć pub muzyczny. Pochodzi z Rudy Śląskiej. Jego ojciec prowadzi stragan na bazarze. To jedyne źródło utrzymania pięcioosobowej rodziny. Sławek ma jeszcze siostrę, która zaocznie studiuje prawo i starszego brata Bolka - studenta biologii. Wszyscy pomagają mu w rozkręceniu biznesu. Na uruchomienie własnego pubu wziął 40 tysięcy pożyczki, którą podżyrowali bliscy krewni. Zdaje sobie sprawę, że teraz nie może ich zawieść. Musi zrezygnować z wielu przyjemności, decydując się na prywatny interes. Siły i wolny czas poświęca na remont lokalu. W wydeptywaniu ścieżek od urzędu do urzędu pomaga mu Bolek, który choć sam jest pochłonięty pracą magisterską, zawsze jest gotów stanąć u boku brata w trudnych rozmowach z urzędnikami. Ofiarnie dzieli swój czas między pomoc Sławkowi a badania w Instytucie Onkologii w Gliwicach. Jak bardzo wyboista jest droga do sukcesu Sławek przekonał się na własnej skórze już na początku. Na szczęście zyskał poparcie samego prezydenta miasta, który zaufał mu i docenił jego ambicje i upór. Czas pokaże jak potoczą się dalsze losy młodego biznesmena. Tomek, mieszkaniec Katowic, jest uczniem Zaocznego Policealnego Studium Detektywów i Pracowników Ochrony. Zamierza wybudować krematorium. Na Górnym Śląsku jest, jak dotąd, tylko jeden taki zakład. Wraz z kolegami, Sebastianem i Piotrem, odwiedza Sławka, by porozmawiać o interesach, możliwościach zaciągnięcia kredytu. Przyszły biznesmen dowiaduje się o kursie dla młodych przedsiębiorców w Urzędzie Pracy, poznaje szczegóły opracowania biznes planu. Tomek stara się o środki finansowe z Funduszu Górnośląskiego. Krzysztof skończył Technikum Górnicze, ale nie znalazł pracy w zawodzie. Wtedy postanowił swoje hobby przekształcić w źródło utrzymania. Wziął pożyczkę z Urzędu Pracy, po przedstawieniu dobrze przemyślanego biznes planu. Otworzył sklep akwarystyczny i wkrótce odniósł pierwszy sukces. W ciągu roku zatrudnił trzech bezrobotnych absolwentów. Otworzył też sklep internetowy, który cieszy się powodzeniem. Jeszcze nie powiedział ostatniego słowa, zamierza kontynuować naukę. 23:45 ZBLIŻENIA. MAGAZYN FILMOWY Magazyn, 29 min, Polska, 1984 Scenariusz: Iwonna Łękawa Zdjęcia: Adam Kaczanowski Magazyn filmowy pod redakcją Iwonny Łękawy z roku 1983. W wydaniu: 1. relacja z planu zdjęciowego filmu pod roboczym tytułem "Musisz żyć" (film ostatecznie otrzymał tytuł "Wedle wyroków twoich") w reżyserii Jerzego Hoffmana, ze zdjęciami Jerzego Gościka, rozmowa ze Zdzisławem Ćwikłą, dyrektorem Centralnej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowej w Warszawie i jednocześnie konsultantem sceny wysadzania pociągu w powietrze, przygotowania do sceny wykolejenia pociągu oraz efekty tej pracy, 2. Wytwórnia Filmów Fabularnych w Łodzi - Wydział Techniki Zdjęciowej, rozmowa z kierownikiem Wydziału - inż. Marianem Jaszczukiem, który prezentuje widzom kamery filmowe, nasadki na obiektywy i filtry, 3. Sonda wśród widzów po projekcji filmu "Ucieczka z Nowego Jorku" w reżyserii Johna Carpentiera z udziałem Kurta Russella, 4. Rozmowa z Piotrem Fronczewskim o aktorstwie i pracy przy filmach "Wolne miasto" w reżyserii Stanisława Różewicza i "Akademia Pana Kleksa" w reżyserii Krzysztofa Gradowskiego. 00:20 NOTACJE - SYMCHA RATAJZER - ROTEM. GDY PRZYSZŁO WALCZYĆ Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2009 Autor: Małgorzata Imielska Kazik Ratajzer (Symcha Rotem) urodził się w Warszawie, w 1925 r. Do warszawskiego getta trafił latem 1940 roku, a w drugiej połowie 1942 r. wstąpił do Żydowskiej Organizacji Bojowej. Zaczynał w grupie Beniamina Walda, potem przeniesiono go na teren szopu szczotkarzy, gdzie brał udział w walkach od początku powstania w getcie w grupie Henocha Gutmana. Trzeciego dnia walk, po przedarciu się grupy Gutmana na teren getta centralnego, został mianowany dowódcą grupy patrolu i łączności. 00:40 AKWARIUM Film dokumentalny, 30 min, Polska, 2002 Scenariusz i reżyseria: Lidia Duda Zdjęcia: Józef Szymura Studium małej, zamkniętej społeczności jednej z bytomskich dzielnic - Bobrek. Większość jej mieszkańców to bezrobotni. Mają swoje zasady, normy, według których żyją, kodeks honorowy. Mają też, pomimo swego niezwykle trudnego położenia, nadzieje związane z nadejściem nowego roku. Do ich ulubionych miejsc spotkań należy tamtejszy bar "Akwarium". Film Lidii Dudy to próba dostrzeżenia w jego bohaterach czegoś pozytywnego, jasnych stron ich charakterów i osobowości, ukazania tęsknot i marzeń na miarę ich bardzo skromnych możliwości. 01:15 HERKULES Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2004 Scenariusz i reżyseria: Lidia Duda Zdjęcia: Robert Jażdżyk Krzyś Sawczuk ma 12 lat, jest dość drobny i niewysoki jak na swój wiek. Wyraźnie utyka na jedną nogę - to wynik porażenia mózgowego, z którym chłopiec się urodził. Dwie operacje nie usunęły kalectwa. Chłopiec nie stał się jednak kozłem ofiarnym dla swych rówieśników. Jest zaradny, otwarty. Mieszka z rodzicami i babcią w bytomskim Bobrku - najuboższej dzielnicy miasta. Wielu tamtejszych mieszkańców od dawna nie ma pracy. Bezrobotni od lat są także rodzice Krzysia. Matka pracowała kiedyś w masarni, ojciec był górnikiem. Teraz zarabia na utrzymanie rodziny zbierając złom i "chodząc na węgiel". Para się też kradzieżami. Podobnie jak żona nie stroni od alkoholu, ale ich dom nie jest typową meliną: skromnie urządzony, jest jednak w miarę porządny i czysty, Krzyś nie chodzi głodny. Ojciec nazywa syna "Herkulesem" i trzyma twardą ręką, lecz nie bije go. Uważa jednak, że surowymi zakazami i nakazami uchroni go przed stoczeniem się na dno, o co w tym środowisku nietrudno. I choć ani on, ani matka nie dają chłopcu najlepszego przykładu, Krzyś jest pracowity i posłuszny, kocha rodziców. I już dobrze zna realia życia w Bobrku: wie, co znaczy z trudem wiązać koniec z końcem, zna wartość pieniądza, bo sam też próbuje zarabiać i pomagać rodzicom - zanosi do skupu zebrany przez ojca złom, zbiera węgiel na hałdach. Skrupulatnie rozlicza się z każdej zarobionej złotówki. Pytany o swoją przyszłość, chłopiec mówi, że nie chce iść w ślady ojca, ale jeśli nie zdobędzie pracy, co mu pozostanie? Pójdzie kraść tak jak on. To często smutna konieczność. Krzysiowi trzeba wielkiego samozaparcia i wytrwałości, by nie poddać się losowi, by wyrwać się ze środowiska, które z góry stawia go na przegranej pozycji. Czy "Herkulesowi" starczy sił do walki o lepsze życie? Zasługuje na nie. 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - Z ZIEMI WŁOSKIEJ Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski "Z ziemi włoskiej..." Kiedy skończyła się wojna, dla demobilizowanych żołnierzy przyszedł trudny emocjonalnie czas rozstania ze swymi pojazdami bojowymi. Podczas miesięcy spędzonych na wojnie były ich domem, ochroną, kimś na kształt druha. Załogi nadawały im imiona, obdarzały ludzkimi cechami charakteru. Te pojazdy powoli przestawały być tylko zwykłymi narzędziami walki. Z teatru wielkiej wojny jedne odjechały na lokalne fronty w różnych zakątkach świata, inne do wojskowych zakątków zapomnienia. I kiedy czasem udaje się któregoś ze stalowych weteranów odszukać, mamy uczucie, że oto powraca kolejny żołnierz tułacz. Dziś po raz pierwszy zobaczymy takiego właśnie weterana - samochód pancerny Fox, odnaleziony we Włoszech i sprowadzony do Polski przez Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu. 02:15 PANI NIKIFOR Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2005 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Staroń Wykonawcy: Krystyna Feldman Film przedstawia sylwetkę znakomitej aktorki Krystyny Feldman i jej pracę nad "rolą życia", rolą Nikifora w filmie pt: "Nikifor" w reż. Krzysztofa Krauzego. 02:55 POLSKO, SZEDŁEM DO CIEBIE 200 LAT Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Ewa Urbańska Artysta malarz Stefan Centomirski (rocznik 1928), pseudonim Sybirak, jest potomkiem polskiej, szlacheckiej rodziny. Jego los symbolizuje siłę polskiego ducha. Przetrwał jako dziecko syberyjską zsyłkę, utratę ojca w gułagu. Po dwunastu latach katorgi kończy Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych w Moskwie. W centrum totalitarnego mocarstwa tworzy własną oryginalną sztukę, dokumentując prawdę o męczeństwie ofiar totalitaryzmu. Narażając się, że będzie ujawniony, maluje obrazy odwrócone tyłem do ściany, nie mając ani jednej wystawy. Po pierestrojce wreszcie doceniony nie tylko w Rosji, ale i na świecie.