TVP Dokument Piątek, 27.05.2022 06:00 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - NAJJAŚNIEJSZY PUNKT BIESZCZADÓW Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Jeszcze kilka lat temu diabeł mówił tu dobranoc. Dziś nawet zachodzące słońce nie mówi, bo choć znika za górami, jego energia pozostaje w akumulatorach. Właściciel gospodarstwa gościnnego o wdzięcznej nazwie Ranczo Eko - Frontiers, biolog dr Andrzej Czech nie bez dumy zapewnia, że w ogóle nie jest ono podłączone do sieci energetycznej. Ale na surowość zimy nie narzeka. Do wyjątków należą chwile, gdy musi się ratować agregatem spalinowym. Założeniem gospodarza zawsze było zgodne współdziałanie z przyrodą, a ta jest mu, jako badaczowi bieszczadzkich bobrów, bardzo bliska. Początki gospodarstwa nie były łatwe, musieli walczyć z trudnym terenem, mieszkając początkowo w namiotach, a gdy ostra zima przycisnęła, w niewykończonym domu. Już to samo nauczyło ekipę Andrzeja Czecha myślenia o racjonalnym wykorzystaniu energii. W 2004 roku postawili pierwszy, niewielki wiatrak. Dziś gospodarstwo korzysta na przemian z energii wiatru i słońca. Ogniwa fotogalwaniczne pozwalają skutecznie wykorzystywać światło naszej gwiazdy, zaś akumulatory tę naturalną energię zgromadzić. Nawet gdyby wciąż było pochmurno i nie wiało, starczy jej na dobre trzy tygodnie. Ale taka sytuacja się nie zdarza, bo jak są chmury, to przeważnie jest i wiatr - zauważa gospodarz przyrodnik. 06:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 57 PIOTRKÓW TRYBUNALSKI Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Rafał Samborski Scenariusz: Przemysław Skoczek Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Celem kolejnej podróży Tomasza Bednarka jest Piotrków Trybunalski - miasto wielu kultur, uwielbiane przez filmowców i będące kolebką polskiego parlamentaryzmu. Rzut oka na mapę wystarczy, by zauważyć, że leżący w centralnej Polsce Piotrków Trybunalski, jest niczym pępek naszego kraju. To położenie sprawiało, że tu krzyżowało się wiele dróg i Piotrków zawsze miał znaczenie strategiczne. Był w związku z tym miastem królewskim, które bywało świadkiem licznych i ważnych wydarzeń, między innymi obrad sejmu. To właśnie tu w 1493 roku powstał dwuizbowy parlament, składający się z Senatu oraz Izby Poselskiej. W mieście można zwiedzić m.in. zamek królewski zbudowany na początku XVI wieku na polecenie Zygmunta I Starego, najstarszy kościół w mieście, mający za patrona św. Jakuba Apostoła oraz sanktuarium Matki Bożej Trybunalskiej, patronki polskich parlamentarzystów. Malownicze plenery miejskie od lat przyciągają do Piotrkowa filmowców i to nie tylko polskich. Tutejsze plany stały się popularne do tego stopnia, że powstał nawet szlak turystyczny pod nazwą "Piotrków Filmowy". Jego poszczególne przystanki oznaczają tablice, stylizowane na filmowe klapsy. 07:05 NIL - CZĘŚĆ 3 (NILE THE ULTIMATE RIVER) Serial dokumentalny, 50 min, Austria, 2014 Wyżyna Abisyńska to kolebka Nilu Błękitnego. Bez jego wód wielka rzeka Nil, zanim dotarłaby do morza, wyparowałaby na pustyni. Nil Błękitny bierze swój początek w paśmie gór, których szczyty sięgają blisko 5 tysięcy metrów. Góry te są zamieszkane przez jedne z najrzadszych gatunków zwierząt. Niegdyś Nil Błękitny zanosił żyzne gleby z wyżyn na zalane równiny Egiptu, dając początek jednej z najstarszych cywilizacji świata krainie faraonów. Legendy mówią, że to faraon - bóg - król wezwał te wody. Nil Biały zapewne nawodnił pola, ale żyzność gleby zawdzięczają te pola Nilowi Błękitnemu. W Etiopii góry Semien wznoszą się jak zamek z tysiącem wież. Cała woda z gór spływa do Nilu Błękitnego. Ze stromymi zboczami w ciepłych promieniach słońca i silnymi prądami wstępującymi - to istny raj dla ptaków drapieżnych. Zbocza i szczyty gór Semien są siedzibą tysięcy sępów. Górne partie Nilu Błękitnego zamieszkują rzadkie gatunki, jak dżelady, bliscy krewni pawianów. Można je spotkać wyłącznie na terenie gór etiopskich. Dżelady są jedynymi naczelnymi, żywiącymi się wyłącznie trawą i zbożami. Żyją w grupach z jednym samcem, pilnującym samic i młodych. Rodzinne grupy czasem tworzą duże stada dochodzące do 400 osobników i więcej. Grube futro chroni je przed silnymi wiatrami i deszczem, co czyni dżelady jednymi z najsprawniejszych mieszkańców gór w świecie naczelnych. Dżelady dzielą terytorium z koziorożcem abisyńskim. Ten zagrożony gatunek zamieszkuje jedynie góry Semien. Przetrwało tylko 500 osobników. Z kolei szybujące nad szczytami ptaki drapieżne to większości sępy afrykańskie. Ich dzień zaczyna się tuż po wschodzie słońca, gdy powietrze się ogrzewa i zaczyna unosić. Znalezienie pokarmu nie wymaga wysiłku. Sępy żywią się padłymi koziorożcami i kozicami. Lokalni mieszkańcy uważają źródło Nilu Błękitnego za święte. Nazywają to miejsce Gish Abay. Abay to amharskie słowo na Nil Błękitny. Źródło jest miejscem pielgrzymek, bowiem woda ma podobno specjalną moc. Etiopski Kościół Ortodoksyjny oparty przede wszystkim na Starym Testamencie głosi, że właśnie ta kraina była prawdziwym miejscem biblijnych wydarzeń. Wyznawcy wierzą, że tu znajdował się rajski ogród, a Nil Błękitny był Gichonem - jedną z 4 odnóg świętej rzeki wypływającej z Edenu, wspomnianej w Biblii. Święte źródło znajduje się na płaskowyżu, na wysokości blisko 3000 metrów. Woda zasila rozległe jezioro. Leżące na północ od źródła jezioro Tana zbiera wodę ze wszystkich otaczających je gór. Jezioro oddaje wodę Nilowi Błękitnemu, który 1750 km dalej w Chartumie dołącza do Nilu Białego. Otoczone bagniskami i niewielkimi polami brzegi jeziora Tana są nieskażone współczesną cywilizacją i przemysłem. Kraina spokojnych wód i papirusowych łodzi rybackich niewiele się zmieniła od czasów biblijnych. Podobno właśnie na wyspie Tana Kirkos, Maria schroniła się z dzieciątkiem Jezus, gdy uciekli z Ziemi Świętej. Legenda głosi, że od 800 lat klasztor był domem dla Arki Przymierza, na której znajdują się kamienne tablice z 10 przykazań. Dziś podobno Arka jest przechowywana w bazylice w mieście Aksum. Nil Błękitny zaczyna swą podróż na południowych brzegach jeziora Tana. Rozpoczyna życie jako płytka i spokojna rzeka. Wystarczy jednak nagły uskok i wszystko się zmienia. W języku amharskim ten legendarny wodospad jest nazywany Tis Abay "dymiące wody". Na Wyżynie Abisyńskiej występuje jeden z najrzadszych gatunków, trudno uchwytny wilk etiopski, zwany kaberu. Żyje w pobliżu pasących się owiec, wsi i gruntów ornych, ale rzadko można go zobaczyć. Bioróżnorodność wokół Nilu Błękitnego wzbogaca wyjątkowy gatunek: canis lupus lupaster, jedRocznie Nil Błękitny niesie więcej wód niż Nil Biały, ale jednak to on jest uważany za dopływ. Przez pierwsze 1000 km rzeka płynie przez dzikie tereny, nietknięte cywilizacją. Przez ponad milion lat Nil Błękitny wyrzeźbił jedne z najdłuższych i najgłębszych kanionów na świecie. W Sudanie Nil Błękitny wpływa na rozległą równinę i kończy się w jednym z największych miast afrykańskich, w Chartumie. Zaledwie kilka dekad temu Chartum był zakurzonym miastem prowincjonalnym. Teraz jest metropolią, gdzie mieszka 8 milionów ludzi. W tym wyjątkowym miejscu Nil Biały łączy się z Błękitnym. Nil Błękitny wytryska w dziczy górskiej, a Nil Biały śmiało płynie z tropików. W Chartumie spotykają się jako rzeki już ujarzmione. Najdłuższa rzeka na świecie kończy się oficjalnie tam, gdzie kanał Damietta wpływa do Morza Śródziemnego. Blisko ujścia Nilu, jak od wieków, znajdują się zakotwiczone łodzie, gotowe do kolejnego wypłynięcia w morze. W trakcie podróży połowa wód Nilu wyparowuje. Źródło i majestatyczne góry Afryki Wschodniej pozostały niezmienne - tak jak wiele pokoleń wstecz. 08:05 GRENLANDIA - SZEPTY LODU (GREENLAND, THE WHISPERING OF ICE / GROENLAND, LES MURMURES DE LA GLACE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Gil Kebaili, Evrard Wendenbaum Film dokumentalny o współczesnej kondycji Granlandii. Zespół naukowców i ekowolontariuszy, kierowany przez odkrywcę Evrarda Wendenbauma, udaje się do Renland, ostatniego niezbadanego regionu Grenlandii, a następnie aż do dzikiej tundry Ziemi Jamesona. Ta nietknięta dzicz znajduje się w sercu Scoresby Sund, największego systemu fiordów na świecie. Obszar zapewnia fascynujące krajobrazy i prowadzi zespół do niesamowitych odkryć na lądzie, lodzie i w wodzie. Członkowie badają, dokonują pomiarów naukowych i spędzają czas w obozie. Zebrane dane pozwolą nam lepiej zrozumieć wpływ globalnego ocieplenia na przyspieszenie deglodowizacji na Grenlandii, zjawisko, które przyczyni się do 10% globalnego wzrostu poziomu morza. 09:10 MAKAKI Z GÓRY HUANG SHAN (MONKEYING AROUND: THE MACAQUES OF THE MOUNTAIN HUANGSHAN) Film dokumentalny, 44 min, Chiny, 2019 Reżyseria: Yang Pen, Xudong Meng Film dokumentalny, w którym poznamy bliżej makaki żyjące w górach Huang Shan, w południowej części prowincji Anhui, we wschodnich Chinach. Pasmo górskie Huang Shan - inaczej Żółte Góry - gdzie warunki pogodowe i wahania temperatury zmieniają się dramatycznie wraz z porami roku. To siedziba jednych z najbardziej enigmatycznych naczelnych - makaków tybetańskich. Spotyka się je jedynie w środkowo - wschodnich Chinach, a ta góra należy do nich. Żyjąc w dużych grupach rodzinnych, z przestrzeganą ściśle hierarchią, makaki są mistrzami komunikacji. Trzeba mieć wsparcie rodziny, by przetrwać na bezlitosnych stokach. Niemniej - nie ma rodzin bez konfliktów. Gdy jest coraz mniej pożywienia i rośnie napięcie - klan odkłada spory na bok i działa wspólnie. Poznajmy rok z życia rodziny makaków tybetańskich. Będziemy obserwować z bardzo bliska przedstawicieli tego zagrożonego gatunku. Poznamy życie makaków tybetańskich w ciągu roku, od wiosny do zimy. Atutem filmu są zdjęcia najpiękniejszych gór w Chinach i krajobrazów, które zainspirowały powstanie całej szkoły malarskiej. 10:05 ŻYCIE W DRODZE - ODC. 2 OSTATNIE MOBILNE KINO (LIFE ON THE ROAD ODC. 2 INDIAN TALKIES / TOURING TALKIES / LES DERNIERS CINMAS AMBULANTS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2019 Reżyseria: Antoine Brice, Thibault Ferie Trzyczęściowa opowieść podróżnicza, dokumentalna o ludziach, których życie opiera się na byciu wciąż w drodze. Poznamy codzienne życie koczownicze kultur na całym świecie. W obliczu nowoczesnego i stale ewoluującego świata trzech nomadów próbuje utrzymać swój tradycyjny styl życia. Dzień po dniu, droga za drogą, zabierają nas w niezwykłą ludzką i kulturową przygodę. Odcinek 2. Anup Jagdale i jego uczeń podróżują po stanie Maharashtra w Indiach w poszukiwaniu nowych widzów do objazdowego kina. Trzeba kontynuować tradycję. Podobno pod koniec lat 70. było tysiąc kin objazdowych. Dziś jest ich niespełna dziesięć. Anup dostał kino po ojcu. Musi jechać dalej. Tłucze się po drogach przez wiele miesięcy bez planu i celu, dzień po dniu, kilometr po kilometrze, wciąż dalej i dalej, na spotkanie z widzami. Przemierza stan Maharashtra, jeden z najrozleglejszych i najliczniej zaludnionych w Indiach, ciągnący się aż nad Morze Arabskie. Na kolejną wyprawę Anup zabrał Promota, znajomego, który chce uczyć się rzemiosła. W kraju kina, z dala od świateł Mumbaju i wytwórni Bollywoodu, było zwyczajnie potrzebne. Małe kino objazdowe przemierza południowo - zachodnie Indie, dociera do kolejnych wsi, na kolejne równiny, wiezie filmy tym, którzy nie mają do nich dostępu. 11:05 DO POLSKI Reportaż, 24 min, Polska, 1988 Autor: Tadeusz Litowczenko Zdjęcia: Karol Żurawski Samuel Dombrowski, Polak żydowskiego pochodzenia, w podróży po kraju lat dziecinnych. "Uważa się, że czas goi rany. Stwierdzam, że im człowiek starszy, tym przeżycia wojenne stają się coraz jaskrawsze i nie zanikają. Człowiek czuje coraz większą potrzebę przebywania w kraju urodzenia" - mówi. W czasie wojny więzień łódzkiego getta i obozu w Oświęcimiu. Ucieka przed komunizmem do okupowanych jeszcze wtedy Niemiec. W RFN prowadzi własne przedsiębiorstwo handlowe. Zajmuje się filantropią i działalnością na rzecz ochrony praw zwierząt. Pierwszy raz przyjeżdża do Łodzi w 1977 roku. W 1988 odbywa kolejną podróż do Polski. Odwiedza Powązki. Szuka grobu przyjaciela. "Co roku przyjeżdżam na Święto Zmarłych. I nie mogę oprzeć się wielkiemu wzruszeniu. Moich rodziców zamordowano w Oświęcimiu, siostrę w getcie. Chodząc po Powązkach, mam odczucie duchowego kontaktu z nimi". W drodze do Krakowa wizytuje schronisko dla psów, które wspiera finansowo. Spacerując po Rynku, Dombrowski mówi: "Pomimo długiego pobytu w Niemczech nigdy nie czułem się emigrantem. Bo jest nim człowiek, który traci kontakt z ojczyzną". W domu pomocy społecznej rozmawia z siostrą zakonną o możliwościach wsparcia placówki w zakresie remontu i leków. Odwiedza cmentarz żydowski, synagogę i żydowskiego artystę. "Ludzie tacy jak ja asymilowali się w Polsce" - mówi Dombrowski. "Lata wojny nauczyły nas, że jesteśmy tylko Żydami, niczym innym". 11:35 UKRAIŃCY - ODC. 8. RODZINA PETIURENKO - MARYSIA I RODZICE Serial dokumentalny, 45 min, Polska, 2022 Scenariusz i reżyseria: Julia Łuczkowska Serial przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Przyglądamy się z bliska codziennym zmaganiom ludzi w różnym wieku, pochodzących z rozmaitych środowisk społecznych, o odmiennych ambicjach i powodach, dla których zdecydowali się wyjechać ze swojej ojczyzny. Obserwujemy, jak stawiają pierwsze kroki w obcym kraju i starają się zbudować swoje życie od nowa. Przyglądamy się tym, którzy w Polsce są tylko na chwilę, chcą szybko zarobić i wrócić, by pomóc swoim rodzinom. Śledzimy także losy tych, którzy w Polsce się już zadomowili. Prowadzą z powodzeniem firmy, odnoszą sportowe i artystyczne sukcesy. Towarzyszymy im w ich codziennym życiu, w doświadczaniu wojny, w chwilach zwątpienia i radości, stawiającym czoła odmiennej i często niezrozumiałej, polskiej rzeczywistości. Serial "Ukraińcy" to okazja do przejrzenia się w oczach sąsiadów, z którymi łączy nas kulturowa bliskość, a dzieli często trudna historia. Towarzyszymy im w wizytach u ich rodzin w Ukrainie. Wspólnie z nimi gościmy ich bliskich i przyjaciół w Polsce. Opowiedzą nam historię serc rozdartych między dwoma krajami graniczącymi ze sobą od zarania dziejów. 12:35 KULTURA, GIEDROYĆ I INNI. Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tadeusz Śmiarowski Film o Jerzym Giedroyciu i fenomenie, jakim był i jeszcze ciągle jest założony przez niego Instytut Literacki. Jest naszym wspólnym, wielkim dziedzictwem, które zasługuje na ciągłe przypominanie i nowe opracowania. Celem filmu będzie jednak nie tylko przypominanie, ale też próba pokazania tego, co pozostało. W filmie ważną rolę odegrają także inscenizacje, które pojawiać się będą w pewnym regularnym rytmie, przywołując postacie głównych bohaterów/mieszkańców redakcji przy Avenue de Poissy oraz ich najsłynniejszych literackich gości, takich jak Jerzy Stempowski, Czesław Miłosz, Andrzej Bobkowski, Witold Gombrowicz czy Marek Hłasko. 13:35 WYPRAWA DO NIEZBADANEGO ŚWIATA - ODC. 2 MADAGASKAR, MASYW MAKAY (QUEST FOR THE UNCHARTED WORLD EP. 2 MADAGASCAR, EXPDITION EN TERRE MAKAY) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Pierre Stine, Evrard Wendenbaum, Gil Kebaili Dwuczęściowy film dokumentalny opwiadający o tym, jak ekolog, Evrard Wendenbaum, poświęcił się ochronie ostatnich pozostałych tzw. niezbadanych światów na Ziemi. Evrard organizuje duże ekspedycje naukowe, które po raz pierwszy dokonują inwentaryzacji tych naturalnych skarbów, aby lepiej chronić je przed zagrożeniem ze strony człowieka i globalnym ociepleniem. Jego celem jest pokazanie ich niezwykłej różnorodności biologicznej, szczególnie w odniesieniu do gatunków rodzimych, w celu przeklasyfikowania ich na obszary chronione. Evrard, prawdziwy poszukiwacz przygód XXI wieku, wyznacza zespołom naukowym drogę do uzyskania dostępu do tego nieprzeniknionego terenu. Aby zbadać wrogie i niebezpieczne obszary, zespoły te będą musiały wspólnie podnieść poziom gry, zanurzając się pod górami lodowymi na Grenlandii, schodząc po stromych progach Indonezji i wędrując przez gigantyczny skalny labirynt masywu Makay na Madagaskarze. Od mapowania lemurów z Madagaskaru po obserwację indonezyjskiego anonu, nauka i przygoda łączą siły, aby chronić naszą najcenniejszą florę i faunę. 14:40 WOJNA I POKÓJ W OGRODZIE CZĘŚĆ 2 (WAR AND PEACE IN THE COUNTRYSIDE / GUERRE ET PAIX DANS LE POTAGER EP 02) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Jean - Yves Collet Dwuczęściowy film dokumentalny o tym, jak bardzo blisko, ale poza naszym polem widzenia, dzikie zwierzęta szaleją w naszych ogrodach i na polach upraw, aż czasami jest to są uciążliwe! W przypadku szkodników roślin nasza reakcja jest zwykle oczywista, sięgamy po chemię. Ale co, jeśli nasza odpowiedź mogłaby pochodzić z natury? Motyle uwielbiają mszyce, prawda? Sokoły zjadają myszy. Dlaczego więc nie moglibyśmy wykorzystać natury do zwalczania szkodników? Pozytywny i humorystyczny wgląd w dwa przeciwstawne światy i ich radykalnie odmienny wpływ na faunę naszego krajobrazu: z jednej strony ekologiczne gospodarstwo i dom, z drugiej konwencjonalne gospodarstwo i dom, w których stosowano chemiczne pestycydy. Ambitny mini - serial przygląda się problemowi środowiskowemu z innym i nowym podejściem, nakręcony z punktu widzenia zwierząt. Najpierw poznaliśmy życie wiejskich zwierząt mieszkających w pobliżu ekologicznego domu i ich sąsiadów mieszkających w pobliżu typowego domu, w którym na co dzień używa się produktów chemicznych. W drugim odcinku poznamy zwierzęta żyjące na ekologicznej farmie oraz ich odpowiedniki w gospodarstwie z tradycyjnymi metodami. 15:45 DAJ SIĘ ZASKOCZYĆ. RESTAURACJE W NIEZWYKŁYCH MIEJSCACH. (GUESS WHERE WE'RE EATING TONIGHT) Film dokumentalny, 57 min, Republika Południowej Afryki, 2019 Reżyseria: Delphine Coutin Film dokumentalny o najbardziej niesamowitych restauracjach świata. Jedzenie w restauracji wydaje się czymś powszechnym. A jednak niektórym placówkom udaje się zaoferować swoim klientom niezwykłe wrażenia w nietypowych warunkach. Filmowcy podążali za niezwykłymi restauratorami, którzy zadomowili się tam, gdzie się ich nie spodziewają: w starej kopalni soli, w Mont Saint - Michel, na dnie jaskini lub prawie w chmurach. Jak się okazuje, wszelkie sposoby i zabiegi są dobre, aby zaskoczyć klientów, ale uwaga - biznes może być niebezpieczny! 16:55 ŻYCIE W DRODZE - ODC. 3 MEDYCYNA MONGOLSKICH STEPÓW (LIFE ON THE ROAD ODC. 3 OGUI, THE NOMADIC DOCTOR / OGUI, MEDICIN DES STEPPES DE MONGOLIE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Antoine Brice, Thibault Ferie Trzyczęściowa opowieść podróżnicza, dokumentalna o ludziach, których życie opiera się na byciu wciąż w drodze. Poznamy codzienne życie koczownicze kultur na całym świecie. W obliczu nowoczesnego i stale ewoluującego świata trzech nomadów próbuje utrzymać swój tradycyjny styl życia. Dzień po dniu, droga za drogą, zabierają nas w niezwykłą ludzką i kulturową przygodę. Odcinek 3. Doktor Ogui jeździ wszędzie ze swoją kliniką jurty: przemierza mongolski step i próbuje łączyć odwieczny, koczowniczy styl życia z technikami współczesnej medycyny. Zachód Mongolii, środek lata, dzika prowincja Dzawchan, ponad tysiąc kilometrów od stolicy Ułan Bator. Ogui, 35 - letnia lekarka, przemierza step w towarzystwie męża, Magny, który przyjechał z córkami na wakacje. Każdego dnia pokonuje wiele kilometrów, by dotrzeć do pacjentów, koczowników jak ona, jak jej rodzice i dziadkowie, jak dawni przodkowie. Koczownikom trudno się leczyć w szpitalach, więc to medycy podążają za hodowcami. W ten sposób mogą być blisko pacjentów. 18:00 LEGENDY EUROPY ODC. 10 BRETANIA (LEGENDS OF EUROPE MYSTICAL AND FANTASY TALES 10. BRITTANY) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hudson Seria przedstawia nowe, niemal magiczne spojrzenie na europejskie dziedzictwo. Inspirowane nowo odkrytym zainteresowaniem odwiecznymi legendami. Czy przerażające, czy zaskakujące, te historie, inspirowane naturalnymi wspaniałościami, są jednocześnie mistycznymi i niejasnymi zagadkami do rozszyfrowania. Piraci, bestie, zaczarowane lasy, skamieniali pasterze, zaczarowane jeziora, dziwaczne potwory lub uwięzione księżniczki to bohaterowie tej serii, która z północy na południe i ze wschodu na zachód na nowo odkryje Europę. Dziś wyruszymy do Bretanii. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - NIEZNANE WYSPY JAPONII (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 DIESELGATE. AFERA KONCERNÓW (DIESELGATE. THE COVER - UP OF THE GERMAN CAR INDUSTRY) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Johan Von Mirbach Zdjęcia: Till (Bvk) Vielrose Film dokumentalny opowiadający o aferze w niemieckim przemyśle motoryzacyjnym, uważanej za największy skandal w historii niemieckiego przemysłu: od ponad dziesięciu lat niemieckie firmy motoryzacyjne i dostawcy okłamywali konsumentów i władze na całym świecie, celowo manipulując wartościami emisji swoich pojazdów z silnikami wysokoprężnymi i benzynowymi. Dotyczy to 11 milionów samochodów. W kwietniu 2021 r. rozpoczął się główny proces, najwyższe kierownictwo koncernu będzie musiało odpowiedzieć za to w sądzie. Były dyrektor generalny i czterej inni menedżerowie staną przed Izbą Karną Gospodarczą w Brunszwiku. Film dokumentalny opowiada o początkach, śledztwie i losach skandalu. Wszystko wyszło na jaw w 2015 roku, ale wyjaśnienia są wciąż na początku. 21:10 NISMAN - ODC. 6 POWAŻNE KŁAMSTWA (NISMAN EPISODE 6: POWERFUL LIES) Cykl dokumentalny, 52 min, Hiszpania, 2020 Reżyseria: Justin Webster Bohaterem filmu jest Alberto Nisman - argentyński prokurator federalny. Prowadził on między innymi śledztwo ws. zamachu bombowego na ośrodek kulturalny AMIA (Stowarzyszenie Argentyńsko - Izraelskie) w Buenos Aires z 18 lipca 1994 roku, będącego najbardziej krwawym zamachem terrorystycznym w Argentynie, a zarazem największym zamachem na żydowską instytucję poza granicami Izraela. Film o prawdziwej zbrodni, która wywołała burzę. Martwe ciało, terroryzm, Iran, CIA i FBI oraz skorumpowane rządy. To sprawy, którymi zajmował się Nisman. Ten serial to polityczny kryminał i historia oparta na autentycznych postaciach, opowieść o zbrodniach, szpiegach i tuszowaniu. 22:10 MIASTO GNIEWU S.I - /7/ Serial fabularyzowany TVP, 28 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Dawid Sawicki Zdjęcia: Tomasz Nawrocki Muzyka: Tomasz Kamiński Przełom. Nowe narzędzia policji/nowe grupy przestępcze. Zabójstwo: Wojciech Brzózy ps. Brzóza. 22 października 1997 ul. Braci Załuskich 3a. Rozstrzelany pod swoim domem przez Czachę i Komandosa. Historia: Policja w związku z nowelizacją ustawy dostaje nowe środki do walki z przestępczością zorganizowaną, m.in. możliwość pobierania, gromadzenia i wykorzystywania w celach wykrywczych odcisków palców. Policja znalazła odciski palców na magazynku. Opowiadamy też, jak na nowe możliwości Policji reagowali gangsterzy. Anonimowi informatorzy policyjni ze środowisk przestępczych. Nowelizacja ustawy 1997 - nowe narzędzia dla Policji. Pierwsza przesyłka kontrolowana - Piotr Sajur - 3 kg amfetaminy. Wyrok 7 lat. Podsłuchiwanie gangsterów. Świadek incognito. 22:45 WCIELENIA ZŁA - ODC. 2/10 STALIN. TYRAN ZE STALI (EVOLUTION OF EVIL) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2015 Galeria najbardziej znanych despotów w najnowszej historii. Od Hitlera do Saddama Husajna, od Stalina do Kim Dzong Ila, od Mao do pułkownika Kaddafiego. Bezlitośni psychopaci, chciwi, okrutni, a czasem po prostu szaleni, przejęli kontrolę nad swoim krajem i terroryzują swoich poddanych, ale zawsze pozostaje pytanie: czy urodzili się źli, czy też coś się stało, że tak się zachowują? Bohaterem drugiego odcinka jest Stalin. 23:45 GOPR Reportaż, 22 min, Polska, 1986 Zdjęcia: Tadeusz Owsianko Materiał przedstawiający GOPR - jego członków, problemy, z którymi muszą borykać się w swojej codziennej pracy, a także nagrania z akcji ratunkowych. Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe to organizacja prowadząca akcje ratownicze, szkolenia, zapobiegająca wypadkom na terenach górskich Polski. GOPR powstał w 1952 r. w Zakopanem z inicjatywy Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. W materiale spotkanie młodzieży z ratownikami GOPR. Wspomnienia ratowników z najbardziej zapamiętanych przez nich akcji ratunkowych. Procedury towarzyszące pracy ratowników GOPR. Liczne zdjęcia górskich krajobrazów oraz utrwalone na taśmie filmowej fragmenty akcji ratunkowych, m.in. zakończone sukcesem poszukiwania zaginionego czeskiego turysty. 00:15 NOTACJE - ROMAN OPAŁKA. WARIACKIE PAPIERY Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2009 Autor: Andrzej Matynia Roman Opałka (1931 - 2011) urodził się w Abbeville - Saint - Lucien. Ten polski malarz i grafik został repatriowany do Polski w 1946 r. , ale powrócił do Francji w 1977 r. Często jednak przyjeżdżał do kraju. Tworzył w nurcie konceptualizmu. Ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1965 rozpoczął swoje wielkie dzieło "Opisywanie świata", którego kolejne obrazy zaplanował jako pracę na całe życie. Zapisywał następujące kolejno po sobie liczby naturalne białą farbą na czarnym tle. W 1972 zaczął stopniowo rozjaśniać tło w każdym obrazie, dodając biel w przekonaniu, że praca zakończy się, gdy biel pisma zleje się z blaknącym tłem. Opałka do każdego obrazu dodawał fotografię swojej twarzy (z upływem czasu coraz starszej), oraz nagranie głosu wypowiadającego kolejne malowane liczby. Opałka poszukiwał możliwości wizualnego ukazania czasu, przepływu i trwania. Na jego dzieło składają się zarówno idea dzieła, proces i czas jego powstawania, jak i sam obraz oraz wszystko to, co jest w nim niemożliwe do ujawnienia ani określenia. W Polsce Roman Opałka miał kilka wystaw indywidualnych, uczestniczył też w wystawach zbiorowych. W 1995 r. reprezentował Polskę na Biennale w Wenecji. Dzieła Opałki trafiły do najbardziej znaczących muzeów świata. Znajdują się w kolekcjach m. in. Museum of Modern Art i Guggenheim Museum w Nowym Jorku, Centre Georges'a Pompidou w Paryżu oraz Muzeum Sztuki w Łodzi. W 1991 Roman Opałka otrzymał Nagrodę Ministra Kultury Francji dla najlepszego francuskiego malarza. 00:30 BRACIA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Lidia Duda W 2002 r. znana i ceniona dokumentalistka, zdobywczyni wielu prestiżowych nagród, Lidia Duda ("Herkules", nagrodzony Złotym Lajkonikiem, telenowela dokumentalna "Tylko tato") zrealizowała film "Nie zgadzam się na świat, w którym żyją moi bohaterowie", będący dokumentalnym zapisem życia dzieci ulicy, chłopców w wieku od siedmiu do czternastu lat. Po latach odnajduje głównych bohaterów tamtego dokumentu braci bliźniaków, Adriana i Marcina. To oni byli nieformalnymi przywódcami grupy "buzoklejów". Nierozłączni, solidarni, idący przez życie ramię w ramię. Decydowali o hierarchii w grupie, nagradzali i karali. Zaćpani, bezdomni, nieobliczalni. Ich dom rodzinny już dawno przestał być dla nich oparciem, a innego nie znaleźli. Sami zaczęli więc wyznaczać granicę między dobrem a złem. Dokąd to ich doprowadziło? - to podstawowe pytanie stawiane w nowym dokumencie Lidii Dudy. Dziś Adrian i Marcin mają po 20 lat. Autorka przez ponad rok śledziła ich dalsze losy. Ich filmowa historia zaczyna się od zabójstwa i miłości. Zgodnie z postanowieniem kamerę dokumentalistka wyłączyła dopiero w momencie pierwszego ich sukcesu lub..... kolejnej porażki. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 219 ŁOWY NA GRUBEGO ZWIERZA Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski "Łowy na grubego zwierza" Dziś w drodze na południe minęliśmy Rzeszów, by zachwycić się widokami z przedpola Karpat. Przed nami wioska Czudec. Wypatrujemy tu śladu po dawnym potoku zasilającym młyn. Jesteśmy tu po to, by pomóc wydobyć z tego miejsca zabytkowe silniki, które lata temu zasilały młyn. Jeśli się to uda, trafią one do Muzeum Silników Stacjonarnych w Konieczkowej, stworzonego przez przyjaciela naszego programu, Grzegorza Smelę. Ta akcja to wyraz naszego podziwu dla dzieł polskich inżynierów i techników. 01:55 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO - ODC. 14 Telenowela dokumentalna TVP, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to specyfika ich służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie pracuje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, częścią zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 02:20 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO - ODC. 15 Telenowela dokumentalna TVP, 21 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to specyfika ich służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie pracuje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, częścią zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 02:50 SERCE ŚLĄSKA Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2010 Reżyseria: Paweł Woldan Scenariusz: Paweł Woldan, Tadeusz Szyma Film poświęcony niezwykłemu miejscu, jakim jest Sanktuarium w Piekarach Śląskich oraz historii pielgrzymowania Ślązaków do Matki Bożej Piekarskiej. Seria rozmów m. in. z abp. Damianem Zimoniem i kardynałem Stanisławem Dziwiszem, wzbogacona zdjęciami kręconymi w czasie pielgrzymek mężczyzn i kobiet w 2009 r. , pokazuje dzieje oraz znaczenie Sanktuarium i jego odwiedzin. Ich wymiar społeczno - religijny dla Ślązaków i ziemi śląskiej poznajemy dzięki komentarzowi oraz bogatym materiałom archiwalnym ukazującym kard. Augusta Hlonda, prymasa Stefana Wyszyńskiego i papieża Jana Pawła II, którzy pielgrzymowali do Piekar, podkreślając zawsze wyjątkową rolę tego miejsca.