TVP Historia Piątek, 27.05.2022 Zmiany z dnia 11.05.2022 w stosunku do raportu z dnia 05.05.2022 (dodano pozycję programową) 20:05 TEATR HISTORII - MEIN KAMPF Dysk./wywiad/debata, 6 min, Polska, 2021 Wykonawcy: Mikołaj Mirowski (prowadzący) Krótkie wprowadzenie dr. Mikołaja Mirowskiego (Muzeum Historii Polski), gospodarza cyklu "Teatr Historii" do spektaklu "Mein Kampf". "Mein Kampf" opowiada o wiedeńskim okresie życia Adolfa Hitlera. Można przypuszczać, że był to czas, gdy późniejszy dyktator próbował bez powodzenia dostać się do Akademii Sztuk Pięknych w stolicy Austro - Węgier. Akcja toczy się w przytułku dla ubogich, gdzie Hitler jako poczatkujący malarz pomieszkuje bez środków do życia. Nawiązuje tam przyjacielskie relacje z innymi towarzyszami niedoli, jego kompanami są dwaj Żydzi - były kucharz koszerny Lobkowitz i handlarz używanymi książkami Szlomo Herzl. Obaj próbują ucywilizować nieokrzesanego młodzieńca, starają się, by nabrał pewnej ogłady, celuje w tym zwłaszcza domorosły filozof Herzl. Sztuka i adaptacja Robert Glińskiego nawiązują do prawdziwych wydarzeń z życia Hitlera, z czasów, gdy kształtował się jego światopogląd. Wielkomiejski i kosmopolityczny Wiedeń był jego pierwszym kontaktem z wielkim światem. Prawdopodobnie też w stolicy Austro - Węgier po raz pierwszy zetknął się z austriackimi Żydami, a być może, że w ogóle z Żydami. (dodano pozycję programową) 20:15 TEATR TELEWIZJI - MEIN KAMPF Teatr, 112 min, Polska, 1993 Autor: George Taborii Przekład: Danuta Żmij-Zielińska Reżyseria: Robert Gliński Aktorzy: Jan Matyjaszkiewicz, Jan Kociniak, Artur Barciś, Magdalena Wójcik, Agnieszka Pilaszewska, Arkadiusz Nader, Tomasz Tworkowski, Andrzej Pankowski, Janusz Porębski, Ryszard Kluge, Ryszard Kleczyński, Grzegorz Kulikowski Akcja sztuki dzieje się w jednym z przytułków w Wiedniu, w którym przebywają dwaj Żydzi: Lobkowitz i Szlomo Hertzl. Szlomo jest sprzedawcą książek, pisarzem, filozofem i mentorem. Lobkowitz - mędrcem, który również interesuje się literaturą i Biblią. Pewnego dnia dołącza do nich Hitler, który jest studentem malarstwa i czuje się niedoceniony, jako artysta. Bezdomni często rozmawiają z Hitlerem o dobrym wychowaniu, Biblii, Żydach, kobietach, germanizacji i wiary w Boga. W rozmowach Hitler nie kryje kpiącego stosunku do Żydów i Boga. Włóczędzy, nie mniej biedni od samego Hitlera Żydzi, wciągają tego życiowego nieudacznika w rodzaj gry, podczas której ujawnia się jego chorobliwa ambicja, antysemityzm i wszelkie możliwe kompleksy. W sztuce wyraźnie dwie sceny mają kontekst polityczny i religijny, są to: scena dialogu Szlomo ze Śmiercią - Panią Tod, która ocaliła Hitlera oraz scena zabicia przez asystenta Hitlera kury, którą Szlomo otrzymał od swojej kochanki Gretchen. Spektakl stanowi głębokie studium psychologiczne postaci Hitlera, które pokazuje niemieckiego despotę i dyktatora, jako hipochondryka i nieudacznika, który stroni od kobiet i zmaga się ze sobą samym. Spektakl oparty jest na luźnych przesłankach faktograficznych, ale stopniowo przeradza się w epizod z młodości Hitlera. W "Mein Kampf" Georgie Tabori, ukazano obraz znacznie odbiegający od wyobrażenia Hitlera, jaki znamy z historii. Jest to satyra na tyranię, będąca mieszanką komizmu i tragizmu. Spektakl wyraźnie podzielony jest na dwie części, w których stopniowo dokonuje się metamorfoza Hitlera. W pierwszej części ta zimna postać pokazana jest, jako młody, energiczny, pełen marzeń chłopak, który trafia do przytułku dla bezdomnych i chce zdawać na Akademię Sztuk Pięknych. Artur Barciś parodiuje zachowanie Hitlera, przyrównując jego furię do nerwów małego dziecka, tym samym wspaniale ukazuje tragizm tej postaci. Druga część to moment, kiedy widz wpada w pułapkę wymieszania karykaturalności, przesady, śmieszności, komizmu z odrazą, brzydotą, wstrętem, litością i tragizmem. Jest to scena orgii i rzezi, w której dyrygentem jest Hitler będący u szczytu władzy. Najbardziej sporne i wprowadzające w zażenowanie są słowa kończące spektakl - będące jego puentą: "Dlaczego Hitler popełnił samobójstwo? Bo Żydzi wystawili mu rachunek za gaz". To mocne zdanie doskonale wyraziło sens tej sztuki.