TVP Kultura Środa, 25.05.2022 09:10 BO OSZALAŁEM DLA NIEJ Komedia, 98 min, Polska 1980 Reżyseria: Sylwester Chęciński Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Piotr Figiel Aktorzy: Zdzisław Wardejn, Gabriela Kownacka, Ignacy Gogolewski, Witold Pyrkosz, Wiesław Drzewicz, Małgorzata Zajączkowska, Alicja Jachiewicz, Witold Skaruch i inni Adaptacja opowiadania Jerzego Stefana Stawińskiego pod tym samym tytułem. Główna postać filmu to Roman Kolatowski - skromny, prowincjonalny buchalter o aktorskich skłonnościach, marzący o stolicy, Teatrze Wielkim i pracy z Hanuszkiewiczem. Podczas występu w amatorskim teatrze zwraca na niego uwagę szef zaopatrzenia zakładów odzieżowych. Jego zdaniem uzdolnienia aktorskie Kolatowskiego znakomicie się przydadzą do pracy zaopatrzeniowca. I rzeczywiście. Pan Roman jest znakomity. Wyczuwając nastroje dostawców, raz zjednuje ich uśmiechem, raz jest bliski płaczu. Swój kunszt wspiera ofiarowywanymi "po kosztach własnych" najmodniejszymi garniturami. W efekcie do zakładów zaczyna płynąć strumień podszewek, guzików i innych niezbędnych artykułów. Niepostrzeżenie świat przemienia się w oczach Kolatowskiego w wielką teatralną scenę. W domu przykładny mąż i ojciec, w pracy szybko z zahukanego urzędnika przedzierzga się w ustosunkowanego fachmana, bywalca stołecznych restauracji i hoteli. Od tego już tylko krok do wykorzystania aktorskich umiejętności do podbojów miłosnych. Po pierwszych sukcesach Kolatowski wpada w pułapkę. Poderwawszy atrakcyjną blondynkę, zakochuje się w niej bez pamięci. Osadzony we współczesnych realiach film Chęcińskiego balansuje na granicy między satyryczną komedią a dramatem psychologicznym. Kpiąc z wynaturzeń i absurdów rzeczywistości, jest również poruszającą opowieścią o tęsknocie za czymś wielkim, szlachetnym i prawdziwym. 11:00 KOMEDIANTKA - ODC. 7/9 Serial obyczajowy, 54 min, Polska, 1987 Autor: Władysław Reymont Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Jerzy Sztwiertnia Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Elżbieta Kępińska, Piotr Dejmek, Beata Tyszkiewicz, Marzena Trybała, Bronisław Pawlik, Krzysztof Gosztyła, Krzysztof Kowalewski, Krzysztof Wakuliński, Jerzy Zelnik, Grażyna Szapołowska, Witold Dębicki, Stanisław Brudny, Katarzyna Gniewkowska, Jan Jankowski Po nieudanej próbie samobójstwa Janka wraca do Bukowca. Jej rekonwalescencja przebiega powoli. Zarówno ojciec, jak i czuwający nad jej zdrowiem lekarz zachowują w tajemnicy przyczynę "choroby" panny Orłowskiej. Mimo to po Bukowcu krążą różne plotki. Nieszczęście córki głęboko poruszyło starego Orłowskiego. Choć nie przychodzi mu to łatwo, próbuje po raz pierwszy od lat zbliżyć się do córki. Osamotniona i zgnębiona Janka ze zdumieniem wita przemianę ojca. Odkrywa też, że być może jest jedynym naprawdę bliskim jej człowiekiem. Tymczasem stan zdrowia dziewczyny poprawia się na tyle, że pozwala na przyjmowanie gości. Jankę odwiedza stary przyjaciel Głogowski i ciągle w niej zakochany Grzesikiewicz. 12:10 KOMEDIANTKA - ODC. 8/9 Serial obyczajowy, 54 min, Polska, 1987 Autor: Władysław Reymont Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Jerzy Sztwiertnia Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Elżbieta Kępińska, Piotr Dejmek, Beata Tyszkiewicz, Marzena Trybała, Bronisław Pawlik, Krzysztof Gosztyła, Krzysztof Kowalewski, Krzysztof Wakuliński, Jerzy Zelnik, Grażyna Szapołowska, Witold Dębicki, Stanisław Brudny, Katarzyna Gniewkowska, Jan Jankowski Janka wyjeżdża po zakupy do Kielc, przypadkiem spotyka aktorów z "Tivoli". Dyrektor Cabiński proponuje jej powrót do teatru i obiecuje główną rolę. Ponieważ jednak jej ojciec jest bardzo chory, dziewczyna decyduje się zostać w Bukowcu i wyjść za mąż za Grzesikiewicza. Świerkowski, który chciałby ożenić się z Janką, knuje intrygę. Tuż po oświadczynach Grzesikiewicz otrzymuje anonimowy list informujący go o życiu Janki w Warszawie. Zaręczyny zostają zerwane. Wykorzystuje to Świerkowski, oświadczając się Jance, lecz oburzona dziewczyna wyrzuca go z domu, a sama wyjeżdża do Heli Halder. 13:30 SYMFONIA FABRYKI URSUS Film dokumentalny, 61 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jaśmina Wójcik Scenariusz: Jaśmina Wójcik, Igor Stokfiszewski Zdjęcia: Kacper Czubak Muzyka: Dominik Strycharski Filmowe podsumowanie pięcioletniej pracy artystyczno - badawczej Jaśminy Wójcik ze społecznością byłych pracowników fabryki Ursus. Dokument ma szczególną wartość społeczną, dostarcza zbiorowej narracji lokalnej wspólnocie, osieroconej symbolicznie po zamknięciu fabryki. Artystka skorzystała nie tylko z wywiadów mówionych, ale i pamięci; ciała zaproszeni do udziału w filmie byli pracownicy fabryki mieli odtwarzać gesty, czynności i dźwięki związane z ich codzienną pracą. (FilmPolski.pl) 14:40 CHŁOPIEC NA GALOPUJĄCYM KONIU Dramat psychologiczny, 73 min, Polska 2006 Scenariusz na podstawie opowiadania Tarjeia Vesaasa i reżyseria: Adam Guziński Zdjęcia: Jolanta Dylewska Aktorzy: Piotr Bajor, Aleksandra Justa, Krzysztof Lis, Krzysztof Radkowski, Anna Seniuk, Małgorzata Hajewska, Teresa Sawicka, Bartłomiej Bobrowski, Anna Sarna, Stanisław Penksyk Debiut fabularny Adama Guzińskiego: czarno - biały, ascetyczny w formie, a zarazem bardzo nastrojowy i refleksyjny, przesycony poezją film zrealizowany na podstawie opowiadania norweskiego pisarza i poety Tarjeia Vesaasa "Dziki jeździec". Nieśpiesznej narracji towarzyszą sugestywne zdjęcia i skąpe dialogi, ograniczone do pojedynczych zdań. Bohater tej kameralnej opowieści, trzydziestoparoletni pisarz Jerzy Dobrowolski, laureat prestiżowej nagrody literackiej, tuż po jej otrzymaniu porzucił nagle miasto i przeniósł się z żoną Marią i synkiem Jaśkiem na wieś. Ale nie czuje się tam dobrze: przeżywa głęboki kryzys twórczy, na próżno wysiadując całymi dniami nad pustą kartką. Co gorsza, oboje z żoną przechodzą też kryzys małżeński: praktycznie nie rozmawiają ze sobą, mijając się w domu jak para obcych ludzi. A przecież niedawno kochali się, obdarzali pieszczotami, o czym świadczą piękne, artystyczne zdjęcia, które Maria sama zrobiła i porozwieszała na ścianach. Teraz oboje unikają nawet wzajemnie swojego wzroku. Między nimi krąży ukochany syn, nie pojmujący jeszcze, że w domu źle się dzieje. Pewnego dnia Maria zauważa, że synek jest dziwnie osowiały i smutny. Podejrzewa, że może być chory. Rodzice jadą z nim do lekarza, ten zleca dodatkowe badania, a wreszcie stawia diagnozę: chłopca trzeba jak najszybciej operować. Kieruje go do gdańskiej kliniki, gdzie pracuje jego znajomy profesor. Nieoczekiwanie Maria oznajmia mężowi, że nie pojedzie z nim i synem do miasta. Woli zostać w domu, prosi, żeby mąż sam zawiózł dziecko. Jerzy, chociaż zaskoczony jej decyzją, nie protestuje. Maria pakuje im niezbędne rzeczy, odprowadza do autobusu. Jasiek, nieświadom, że czeka go szpital, jest przejęty wyprawą do dużego miasta i obiecaną mu przez ojca wizytą w sklepie z samochodzikami, które wprost uwielbia. Na miejscu ojciec i syn kierują się najpierw do owego sklepu, ale przybywają za późno, już po zamknięciu. Później udają się do szpitala. Syn zostaje przyjęty na oddział, ojciec spędza noc w hotelu. Dręczy go sen, że doszło do komplikacji i Jasiek znalazł się w stanie agonalnym. Nazajutrz dzwoni do szpitala, dowiaduje się, że operacja przebiegła pomyślnie. Ale nerwowe godziny spędzone na oczekiwaniu na tę wiadomość sprawiają, że zaczyna inaczej patrzeć na swoją rodzinę i siebie. Uświadamia sobie, jak bardzo zależy mu na bliskich, jak potrzebne mu było w takich chwilach wsparcie żony. Gdy dzwoni do Marii z pomyślnymi wieściami o synu, ta przeprasza go, że w ważnej chwili zawiodła, że już wcześniej oddaliła się od niego. Ona także potrzebowała chwili samotnej refleksji, aby zrozumieć, że wciąż kocha męża, że za nim tęskni. Jerzy wraca do domu już w całkiem innym nastroju. Gdy ponownie zasiada nad pustą kartką, zaczyna pisać. 16:10 DO WIDZENIA, DO JUTRA Film obyczajowy, 82 min, Polska, 1960 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Zbigniew Cybulski, Bogumił Kobiela, Wilhelm Mach Zdjęcia: Jan Laskowski Muzyka: Krzysztof Komeda Aktorzy: Teresa Tuszyńska, Grażyna Muszyńska, Barbara Baranowska, Włodzimierz Bielicki, Jacek Fedorowicz, Roman Polański, Eleonora Kałużyńska, Romuald Freyer, Tadeusz Wojtych, Tadeusz Chyła, Krzysztof Komeda, Władysław Kowalski, Adam Pawlikowski, Mieczysław Waśkowski, Zbigniew Cybulski Debiut reżyserski Janusza Morgensterna, uhonorowany I nagrodą za reżyserię na MFF w Stratford w 1961 r. i nagrodą "Srebrnego Bumerangu" za zdjęcia na festiwalu w Melbourne w 1962 r. Scenariusz napisał, wspólnie z Bogumiłem Kobielą i Wilhelmem Machem, Zbigniew Cybulski, zarazem odtwórca głównej roli, współzałożyciel, reżyser i aktor gdańskiego kabaretu studenckiego Bim-Bom. Tło wydarzeń, o których opowiada film, jest autentycznym tłem fragmentu jego życiorysu. Autentyczna jest także postać Marguerite, choć naprawdę nazywała się Francoise Bourbon. Była córką francuskiego konsula, który przebywał w Polsce w latach 1956-60. Dziewczyna miała wówczas 16 lat i uczyła się w wiedeńskim liceum, które było najbliższą szkołą z językiem francuskim. W Polsce spędzała właściwie tylko wakacje i święta. Uwielbiała atmosferę Bim-Bomu, poznała wielu młodych ludzi związanych z tym kabaretem. W filmie zakochuje się w niej pewien student, Jacek, trochę romantyk i artysta. Jego życiową dewizą jest "marzenie, które stanowi motor działania". Obiektem jego marzeń staje się właśnie Marguerite, urocza, niedosiężna córka konsula, która już jutro wyjeżdża z Polski. Młodzi chcą więc spędzić ze sobą kilka ostatnich godzin. W tę prostą i banalną historię romantycznej przygody autorzy filmu wplatają sceny realizowane w autentycznych gdańskich piwnicach studenckich, z udziałem twórców i aktorów teatrzyków Bim-Bom i Co To, próbując w ten sposób utrwalić niepowtarzalne zjawisko, jakimi były one w drugiej połowie lat 50. Pragnęli oddać ich nastrój, urodę i przesłanie, a tym samym wyrazić stan ducha, tęsknoty i urazy ówczesnej młodej inteligencji. Nerwowa gra Zbyszka Cybulskiego oddaje to wszystko, co ukrywa się w cieniu, poza wypowiadanymi słowami, lecz jest obecne w życiu: niezgoda na nietrwałość uczuć, na świat, w którym nie ma miejsca dla romantyzmu, na szczęście ulotne jak chwila. W warstwie formalnej epizody z życia studenckich kabaretów rozbijały główny wątek akcji, nadając całości styl luźnej narracji, charakterystycznej dla torującej sobie dopiero drogę francuskiej "nowej fali". "Do widzenia, do jutra" było zwiastunem, jednym z pierwszych refleksów tego zjawiska na polskim gruncie. 17:35 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - TEOFIL KWIATKOWSKI Magazyn, 5 min, Polska, 2022 "Polonez Chopina" zwany też "Balem w Hotelu Lambert" to dzieło Teofila Kwiatkowskiego, powstałe kilkanaście lat po upadku powstania listopadowego w Paryżu, w kręgu księcia Adama Jerzego Czartoryskiego. Akwarela przedstawia czołowe postacie z polskiej kultury otoczone kultem i legendą. Stanowi także marzenie o dniach chwały, wspomnienie królewskiej i rycerskiej Polski, rozbudzając na nowo zastygłą nadzieję na odzyskanie Niepodległości. O dziele należącym do kolekcji Muzeum Narodowego w Poznaniu opowie kurator i historyk sztuki dr Arkadiusz Krawczyk, adiunkt w Galerii Sztuki Polskiej od końca XVIII w. do 1945 r. Muzeum Narodowego w Poznaniu. 21:10 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - LETNIA SZKOŁA ŻYCIA (L'ATELIER) Dramat, 108 min, Francja 2017 Reżyseria: Laurent Cantet Scenariusz: Robin Campillo, Laurent Cantet Aktorzy: Marina Fois, Matthieu Lucci, Florian Beaujean, Mamadou Doumbia, Warda Rammach Akcja rozgrywa się w małym, francuskim miasteczku, malowniczo położonym na Lazurowym Wybrzeżu. Główny wątek fabularny filmu stanowi związek łączący dojrzałą kobietę i nastolatka. Ona, Olivia Dejazet, jest znaną pisarką z Paryża, on, Antoine, nieśmiałym i małomównym słuchaczem prowadzonych przez nią warsztatów pisarskich dla młodych ludzi. Choć dzieli ich wiele, połączy chęć ucieczki od codziennej rzeczywistości. Obydwoje pragną odmiany w swoim życiu, zweryfikowania swoich dotychczasowych postaw i poglądów. To niezwykle burzliwy związek naznaczony skrajnie różnymi emocjami, chwilami, w których coś ich nieodparcie przyciąga do siebie, a innym razem odpycha. Celem warsztatów jest wspólne napisanie przez wszystkich uczestników powieści, która być może zostanie opublikowana. Inspiracją mają być autentyczne przeżycia młodych ludzi, doświadczenia wyniesione z rodzinnych domów i ze swoich środowisk. Antoine znacznie wyróżnia się na tle tej grupy, co szybko prowadzi do konfliktów z rówieśnikami. Każdy z nich ma inną wizję powieści, którą wspólnie mają stworzyć. Zupełnie nieświadomie odsłaniają swoje myśli i prawdziwe oblicze, swoje postawy ideologiczne. 23:15 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - WOSKOWE IMPERIUM MADAME TUSSAUD (MADAME TUSSAUD: A LEGEND IN WAX) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2016 Reżyseria: Anthony Malamatenios Scenariusz: Nina Barbier, Fanny Burdino, Lindsay Shapero Dokument poświęcony Marie Tussaud, artystce, która zasłynęła z wykonywania rzeźb z wosku. Tussaud tworzyła portrety najsłynniejszych artystów swojej epoki, takich jak filozof Jean - Jacques Rousseau, Benjamin Franklin i Voltaire. 00:25 JAZZ - MUSIC LIVE COLLECTION - ARARAT (ARARAT) Koncert, 84 min, Francja, 2016 Reżyseria: Emmanuel Bardon Wykonawcy: Canticum Novum Medytacja muzyczna w wykonaniu zespołu Canticum Novum upamiętniająca ludobójstwo Ormian z lat 1915 - 1917. 02:05 PIANISTA (THE PIANIST) Dramat wojenny, 142 min, Francja/Polska/Niemcy/Wielka Brytania 2002 Reżyseria: Roman Polański Scenariusz na podstawie książki Władysława Szpilmana: Ronald Harwood Zdjęcia: Paweł Edelman Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Adrien Brody, Thomas Kretschmann, Frank Finlay, Maureen Lipman, Emilia Fox, Ed Stoppard, Julia Rayner, Jessica Kate, Ruth Platt i inni Z zamiarem nakręcenia w Polsce filmu o czasach II wojny światowej Roman Polański nosił się od dawna - zbyt wiele jego własnych tragicznych przeżyć wiązało się z tym okresem. Czekał tylko na odpowiedni scenariusz. Znakomitego materiału dostarczyła mu autobiografia Władysława Szpilmana, wybitnego pianisty i kompozytora, który w czasie wojny ukrywał się przez długi czas i właściwie tylko cudem ocalał z pogromu. Jego losy zainspirowały tuż po wojnie także Czesława Miłosza i Jerzego Andrzejewskiego do napisania noweli, z której powstał scenariusz filmu "Robinson warszawski". Gotowy film, po licznych przeróbkach narzuconych przez władze, tak bardzo odbiegał jednak wymową od literackiego pierwowzoru, że Czesław Miłosz wycofał swoje nazwisko z czołówki, a propagandowe dzieło wyświetlano ostatecznie w kinach pod tytułem "Miasto nieujarzmione". Chociaż "Pianista" powstał w koprodukcji francusko - polsko - niemiecko - brytyjskiej, w angielskiej wersji językowej i z zagranicznymi aktorami we wszystkich ważniejszych rolach, sam reżyser określił go jako film polski. Obraz ten, przez wielu uznany za dzieło życia Polańskiego, uhonorowano Złotą Palmą na MFF w Cannes w 2002 r. , Oscarami 2003 za reżyserię, scenariusz adaptowany i najlepszą rolę męską (rewelacyjny Adrien Brody), Cezarami 2003 dla najlepszego filmu, za reżyserię, główną rolę męską, muzykę, zdjęcia, scenografię i dźwięk, a także wieloma innymi nagrodami i wyróżnieniami. Akcja rozpoczyna się we wrześniu 1939 r. , kiedy to 28 - letni wówczas Władysław Szpilman gra w Polskim Radiu Nokturn cis - moll Fryderyka Chopina. Wybuch niszczy siedzibę rozgłośni i przerywa występ na pięć długich lat. Po wkroczeniu do Warszawy Niemcy wprowadzają rozliczne restrykcje wobec ludności żydowskiej. Władysław, jego rodzice, dwie siostry i brat przeżywają pasmo upokorzeń. Pozbawieni pracy i środków do życia wyprzedają kolejno obrazy, srebra, meble. W końcu z domu znika także największy skarb artysty - fortepian. Prześladowania nasilają się: Szpilmanowie wraz z tysiącami innych Żydów muszą się przenieść do getta, gdzie na porządku dziennym jest nieludzkie traktowanie, okrucieństwo, cierpienia i śmierć. Władysław zarabia na utrzymanie rodziny, grając w kawiarni, gdzie zbiera się towarzystwo podejrzanego autoramentu. Trudno jednak o inne zajęcie. Tymczasem Niemcy zaczynają wywozić transporty Żydów z getta do obozów zagłady. Przychodzi też kolej na Szpilmanów. Władysława w ostatniej chwili wyciąga z szeregu skazańców znajomy żydowski policjant, każąc mu uciekać. Pianista już nigdy więcej nie ujrzy bliskich. Z pomocą członków ruchu oporu udaje mu się uciec z getta. Za murami przechowują go kolejno, w różnych miejscach, polscy przyjaciele. Z okien swojej kryjówki Władysław obserwuje wybuch powstania w getcie. Cały czas musi uważać, by swoją obecnością nie zwrócić na siebie niczyjej uwagi, bo to może być równoznaczne z wyrokiem śmierci. Taka sytuacja trwa do chwili wybuchu powstania warszawskiego. Gdy powstanie upada, Szpilman samotnie ukrywa się wśród ruin miasta, walcząc o przetrwanie z własnym głodem, wyczerpaniem, strachem. Ocalenie przyjdzie z najmniej spodziewanej strony.