TVP Historia Piątek, 03.06.2022 Zmiany z dnia 18.05.2022 w stosunku do raportu z dnia 11.05.2022 (dodano pozycję programową) 13:05 MUMIE STAROŻYTNEGO EGIPTU - SPISEK KRZYCZĄCEJ MUMII. ODC. 2/6 (MUMMIES UNWRAPPED) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2019 Międzynarodowa grupa ekspertów wykorzystuje najnowsze technologie i techniki kryminalistyczne do rozwiązywania intrygujących zagadek starożytnych Egipcjan. W Muzeum Egipskim w Kairze znajdują się setki mumii. To największa kolekcja mumii na świecie. Te zachowane od czasów starożytności ciała kryją często wstrząsające tajemnice, opowieści o zdradzie, przemocy, a nawet morderstwach. Międzynarodowy zespół ekspertów ponownie zajmuje się sześcioma z tych liczących trzy tysiące lat przypadków, aby ujawnić ich szokujące historie. Wykorzystując najnowocześniejsze techniki śledcze i najnowsze metody analizy kryminalistycznej, żmudnie rozszyfrowuje prawdę o tym, co wydarzyło się w kuluarach władzy starożytnych egipskich królów. (dodano pozycję programową) 14:05 TROPIKALNE WYSPY ŚWIATA 1. MADAGASKAR (EARTH'S TROPICAL ISLANDS 1. MADAGASCAR) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Kathryn Jeffs, Roger Webb Film dokumentalny BBC Studios opowiadający o wyspach: Madagaskar, Borneo i Hawaje. Wszystkie stanowią odzielne ekosystemy, a ich unikalna przyroda jest od lat zagrożona wyginięciem. Odcinek pierwszy to podróż na wyspę Madagaskar. Oddalone od kontynentów, na otwartych oceanach leżą tropikalne wyspy zamieszkane przez zwierzęta, które ewoluowały w izolacji oraz ludzi, którzy przystosowywali się tu do życia w szczególnych warunkach. Od lasów deszczowych Borneo z ich nadzwyczajną różnorodnością dzikiej przyrody po Hawaje, najbardziej odległy archipelag, skolonizowany przez najodporniejszych pionierów, po Madagaskar - najstarszą z wysp, gdzie powstały tysiące wyjątkowych gatunków. Każda z tych wysp z czasem stała się jedynym w swoim rodzaju światem, domem dla wspaniałych form życia niewystępujących nigdzie indziej na Ziemi. Wśród tropikalnych wód Oceanu Indyjskiego leży najstarsza wyspa na świecie. Madagaskar. Na obszarze odizolowanym od reszty świata dłużej niż jakakolwiek inna wyspa, życie miało wystarczająco dużo czasu, by wyewoluować do najbardziej zaskakujących form. Ponad 15 tysięcy miejscowych gatunków nie występuje nigdzie indziej na świecie. Na żadnej z pozostałych wysp naszej planety nie spotkamy tak dużo wyjątkowych roślin i zwierząt. Madagaskar uformował się blisko 90 milionów lat temu, kiedy rozpadła się olbrzymia masa lądowa superkontynentu Gondwany. Obecne Indie odłączyły się od Afryki, a Madagaskar pozostał u jej wybrzeży. Tę rozległą wyspę, wielkością niemal dorównującą powierzchni Francji, zapełniają niezwykłe pradawne środowiska. W centralnej części Madagaskaru znajduje się Płaskowyż Centralny - górzysta formacja, która w istotny sposób wpływa na klimat wyspy. Ciepłe, wilgotne powietrze nadpływa znad Oceanu Indyjskiego, przynosząc deszcze nad wschodnią część krainy. Góry zatrzymują deszcz kierujący się na zachód, co powoduje powstanie rozległych suchych obszarów. Jałowy krajobraz ciągnie się daleko ku południowo - zachodniemu wybrzeżu. To właśnie tu 55 milionów lat temu morze wyrzuciło na brzeg nielicznych zwierzęcych rozbitków, którzy zdołali przetrwać 400 - kilometrową przeprawę z Afryki. (dodano pozycję programową) 15:15 GENIUSZE I MARZYCIELE. BANACH. MIĘDZY DUCHEM A MATERIĄ Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2018 Scenariusz: Wiesław Saniewski Film dokumentalny przedstawiający postać wybitnego polskiego matematyka Stefana Banacha, jednego z najważniejszych naukowców w historii światowej nauki. Jego odkrycia miały i wciąż mają duży wpływ nie tylko na na badania naukowe, ale także na zastosowania w przemyśle, medycynie, zapewnieniu bezpieczeństwa itd. O Stefanie Banachu i lwowskiej szkole matematycznej mówić będą m.in.: matematyk prof. Roman Duda, były rektor Uniwersytetu Wrocławskiego; wybitny uczony, genetyk i onkolog, mieszkający na stałe w USA prof. Wacław Szybalski; Mariusz Urbanek, autor książki o polskich matematykach we Lwowie pt. "Genialni. Lwowska szkoła matematyczna". Przewodnikiem po współczesnym świecie zastosowań przestrzeni Banacha będzie emerytowany wybitny szwedzki matematyk Per Enflo. Jest on ostatnim laureatem nagrody polskich matematyków, skupionych we Lwowie wokół osoby Stefana Banacha, za rozwiązanie nierozwiązanego wcześniej problemu, postawionego przez lwowskich matematyków podczas tradycyjnych spotkań w nieistniejącej dziś Kawiarni Szkockiej. W 1972 roku laureat otrzymał z rąk matematyka ze szkoły Banacha prof. Stanisława Mazura w nagrodę żywą gęś. Oprócz rozmów w filmie znajdą się m.in. inscenizowane sceny z udziałem wnuków szwedzkiego matematyka, służące wyjaśnieniu wielkości i znaczenia polskiego uczonego we współczesnym świecie; rozmowy z najbliższym krewnym Stefana Banacha prof. Johnem Greczkiem; różnorodne materiały dokumentalne, takie jak zdjęcia dawnej oryginalnej księgi szkockiej, która obecnie znajduje się w Nowej Zelandii, kontynuatorki tej księgi, założonej we Wrocławiu przez wychowanków Banacha oraz miejsca, gdzie przestrzenie Banacha mają zastosowanie dzisiaj. Tymi miejscami będą na przykład: lotnisko O’Hare w Chicago, szpitale, fabryka samochodów Volvo w Szwecji. Zdjęcia kręcono w kwietniu i w maju 2018 roku we Wrocławiu i we Lwowie oraz w Szwecji i USA. (scenariusz: Wiesław Saniewski} (dodano pozycję programową) 19:55 CRIMEN - ODC. 1/6 Serial historyczny, 60 min, Polska, 1988 Reżyseria: Laco Adamik Scenariusz: Józef Hen Zdjęcia: Jarosław Żamojda Muzyka: Jerzy Satanowski Wykonawcy: Ryszard Francman, Józef Grzeszczak, Jacek Kadłubowski, Krzysztof Kotowski, Bogdan Michalak, Aleksander Wołejko, Sylwester Zawadzki Aktorzy: Bogusław Linda, Henryk Bista, Ewa Błaszczyk, Jolanta Piętek - Górecka, Iga Cembrzyńska, Jerzy Kryszak, Marek Walczewski, Jan Frycz, Jerzy Wasiuczyński, Piotr Cyrwus, Agnieszka Wagner, Jerzy Gudejko, Ryszard Sobolewski, Jacek Kawalec, Kazimierz Wysota Crimen to po łacinie "zbrodnia". To także tytuł powieści Józefa Hena, na podstawie której powstał scenariusz serialu Laco Adamika. Akcja cyklu toczy się w XVII wieku, kiedy I Rzeczpospolitą wstrząsały krwawe i wyniszczające wojny ze Szwecją, Rosją i Turcją. Główny bohater, nazwiskiem Tomasz Błudnicki, jako siedemnastoletni chłopak brał udział w jednej z nich. Uczestniczył w zbrojnej wyprawie na Moskwę, by wesprzeć Dymitra Samozwańca I. Niestety, pojmany do niewoli, spędził w niej blisko dziesięć lat. Kiedy wreszcie udało mu się wrócić do ojczyzny, był już innym człowiekiem. Nawet strój wyróżnia go spośród mieszkańców rodzinnego Sańska. Pod czerwoną czapką ma głowę wygoloną niemal do gołej skóry. Puste i wypalone jest również jego wnętrze. Błudnicki, mimo wciąż młodego wieku, niczego już od życia nie oczekuje. Wręcz przeciwnie - czeka na śmierć. Ze wstrętem odrzuca zło i przemoc, z którymi obcował tak długo. Za długo. Niestety, po powrocie do rodzinnego miasta dowiaduje się od przyjaciela, że jego ojciec nie żyje. Co gorsza, najprawdopodobniej nie zginął śmiercią naturalną. Chcąc nie chcąc, Błudnicki postanawia jeszcze raz wziąć broń do ręki i znaleźć zabójców rodzica... Reżyser zadbał, by kryminalno - przygodowa intryga nie zdominowała serialu. Podkreślił więc historyczne tło opowieści, losy bohatera nierozerwalnie splatając z obrazem epoki. Zdjęcia zrealizowano głównie w Sanoku, Tarnowie, a także we wnętrzach i na dziedzińcu zamku w Pieskowej Skale oraz w skansenie koło Babiej Góry. Oprócz aktorów zatrudniono kilkuset statystów, z których każdy otrzymał siedemnastowieczny kostium. Ekipa dołożyła starań, by kulminacyjne sceny serialu miały szczególnie widowiskową oprawę. I tak np. sceny walk konnych kręcono z helikoptera na malowniczych bieszczadzkich połoninach. (dodano pozycję programową) 20:55 CRIMEN - ODC. 2/6 Serial historyczny, 59 min, Polska, 1988 Reżyseria: Laco Adamik Scenariusz: Józef Hen Zdjęcia: Jarosław Żamojda Muzyka: Jerzy Satanowski Wykonawcy: Krzysztof Kotowski, Bogdan Michalak, Aleksander Wołejko, Sylwester Zawadzki, Ryszard Francman, Józef Grzeszczak Aktorzy: Bogusław Linda, Henryk Bista, Ewa Błaszczyk, Jolanta Piętek - Górecka, Iga Cembrzyńska, Jerzy Kryszak, Jerzy Gudejko, Marek Walczewski, Kazimierz Wysota, Margita (Małgorzata) Dukiet, Katarzyna Chrzanowska, Krzysztof Jędrysek, Edward Lubaszenko, Leszek Piskorz, Jerzy Grałek Tomasz przybywa do Błudnik. Znajduje symboliczną trumnę, którą jego ojciec kazał sprowadzić na wieść o rzekomej śmierci syna. Oficjalne śledztwo w sprawie zgonu starego Błudnickiego prowadzi starosta Wolski. Tomasz jednak postanawia na własną rękę szukać morderców. (dodano pozycję programową) 23:15 POLA WIELKICH BITEW S.V - PIEKŁO VERDUN (BATTLEFIELDS) Film dokumentalny, 65 min, Francja, 2019 Scenariusz: Serge Tigneres 21 lutego 1916 roku w okolicach Verdun zaczęła się jedna z największych bitew pierwszej wojny światowej. Podczas jednej z najsurowszych zim, jakie nawiedziły ten region, niemiecki sztab przygotowywał się do wielkiej ofensywy w dolinie Mozy. Pod rozkazami generała Ericha von Falkenhayna Niemcy byli zdecydowani wykorzystać niszczycielską siłę ciężkiej artylerii. Co zostanie z ludzi, na których spadnie grad pocisków? Nic - mówili niemieccy żołnierze przedzierający się przez zniszczone pola. Niewiele się mylili. W niektórych sektorach patrole przekraczały front, nie zdając sobie z tego sprawy, bo linia frontu przestała istnieć. 12 lipca 1916 roku, po ponad czterech miesiącach zaciętych walk, generał Falkenhayn musiał pogodzić się z tym, że nie zdobędzie Verdun. Co gorsza dla niego - jesienią wojska francuskie odzyskały część terenu utraconego na początku bitwy. Po 300 dniach i 300 nocach, walki na froncie pod Verdun osłabły. Co działo się w pierwszych miesiącach ofensywy? Jak wytłumaczyć klęskę Niemców, pomimo ogromu zaangażowanych środków? Co dokładnie wydarzyło się pod Verdun w 1916 roku? Odpowiedzi na te pytania postara się odnaleźć dziennikarz i historyk Serge Tignres. Gromadził on świadectwa i zbierał dane. Grupy rekonstrukcyjne odtworzyły warunki, w jakich walczono. Na potrzeby filmu rozłożono na czynniki pierwsze jedno z najbardziej niszczycielskich starć pierwszej wojny światowej. W pamięci zbiorowej ta dantejska bitwa stała się symbolem, mitem. Ci, którzy ją przeżyli, na zawsze zapamiętali ją jako Piekło Verdun.