TVP Kultura Wtorek, 31.05.2022 08:30 WĘDROWIEC POLSKI Reportaż, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Agnieszka Żmijewska, Krzysztof Koehler Wykonawcy: Krzysztof Koehler (prowadzący) W kolejnym odcinku programu "Wędrowiec polski" dociera na ziemię sandomierską. Odwiedza Opactwo Cystersów, Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie, specjalizujące się głównie w prezentacji zegarów słonecznych i przyrządów astronomicznych. Poznaje tajniki produkcji porcelany w Fabryce Porcelony w Ćmielowie. Swoją podróż kończy w Osadzie Neolitycznej w Kopcu. Cykl programów, którego celem jest przybliżenie historii, tradycji, kultury różnych regionów Polski. Prowadzącym ten niekonwencjonalny kulturalny przewodnik po Polsce jest poeta, literaturoznawca i krytyk literacki Krzysztof Koehler. 09:10 UMBERTO D. (UMBERTO D.) Dramat obyczajowy, 85 min, Włochy, 1952 Reżyseria: Vittorio De Sica Zdjęcia: Aldo Graziati Muzyka: Alessandro Cicognini Aktorzy: Carlo Battisti, Maria - Pia Casilio, Lina Gennari, Ileana Simova Umberto D. jest samotnym emerytem, którego jedynym przyjacielem jest pies. Nie stać go na to, by opłacać ponury sublokatorski pokój, w którym dotąd mieszkał i zostaje wyrzucony na ulicę. Próbuje żebrać, ale w ostatniej chwili cofa wyciągniętą rękę. Pozostaje mu tylko jedno wyjście, a ponieważ nie stać go na oddanie psa do schroniska, zwierzę ma podzielić los swego pana. Instynkt życia sprawia jednak, że pies ucieka z torów, do których ma być przywiązany, by zginąć ze swoim panem. Umberto podąża za nim, a odzyskanie zaufania jedynego przyjaciela zwiąże go na nowo z życiem. Film jest arcydziełem filmowego realizmu, a jego głęboki tragizm i żarliwa wymowa zrodziły się z obiektywizmu, niemal oschłości filmowania. Twórcy filmu zostali zaatakowani przez obóz konserwatywny za oczernianie kraju i wyjaskrawianie nędzy, ale to właściwie nie nędza, lecz jej przeżywanie i doznawanie było istotną treścią dzieła. [Filmoteka Narodowa] 11:00 MIASTO Z MORZA - ODC. 3/4 Serial historyczno-obyczajowy, 42 min, Polska, 2009 Autor: Stanislawa Fleszarowa-Muskat Reżyseria: Andrzej Kotkowski Scenariusz: Andrzej Kotkowski Zdjęcia: Adam Bajerski Aktorzy: Krzysztof Bień, Anna Brulińska, Maria Gładkowska, Bartosz Glogowski, Andrzej Grąziewicz, Krzysztof Janczar, Małgorzata Foremniak, Julia Pietrucha, Jakub Strzelecki, Paweł Domagała, Marian Dziędziel, Olgierd Łukaszewicz, Piotr Polk, Zbigniew Jankowski, Zdzisław Wardejn Odc. 3 Wskutek ulewnych deszczów osiadają tory kolejowe, którymi dowożono żwir do budowy portu. Zaczyna brakować materiałów. Krzysztof spotyka kolegę, który wraz z rodziną zamierza emigrować do Ameryki. W porcie czeka już statek. Namówiony przez kolegę Krzysztof chce razem z Łucką wyjechać z Polski. Dziewczyna się nie zgadza, ale biegnie za nim do portu. W ostatniej chwili Krzysztof postanawia zostać w Gdyni. Młodzi wyznają sobie miłość. Spędzają noc na strychu u stryja Bernarda. Potem, wbrew woli ojca, idą z Bernardem i Wołodią do kościoła na Oksywiu i dają na zapowiedzi. Ksiądz przepowiada im, że będą pierwszą rodziną nowej Gdyni. W porcie podczas burzy tonie pogłębiarka holowana z Danii. Wołodia umawia się na partyjkę pokera z wojskowym kapelanem i wygrywa tysiąc złotych. Krzysztof bardzo dobrze zdaje maturę. Dyrektor szkoły zachęca go do dalszej nauki. Bernard jest dumny z Krzysztofa, ofiarowuje mu srebrny zegarek z dewizką. Potem idzie z narzeczonymi do Augustyna. Chce, by ten wypił na zgodę kieliszek wódki i zaakceptował przyszłego zięcia. Augustyn wychodzi jednak bez słowa. 11:55 MIASTO Z MORZA - ODC. 4/4 Serial historyczno-obyczajowy, 43 min, Polska, 2009 Autor: Stanisława Fleszerowa-Muskat Reżyseria: Andrzej Kotkowski Scenariusz: Andrzej Kotkowski Zdjęcia: Adam Bajerski Aktorzy: Krzysztof Bień, Anna Brulińska, Maria Gładkowska, Bartosz Glogowski, Andrzej Grąziewicz, Krzysztof Janczar, Małgorzata Foremniak, Julia Pietrucha, Jakub Strzelecki, Paweł Domagała, Marian Dziędziel, Olgierd Łukaszewicz, Piotr Polk, Zbigniew Jankowski, Zdzisław Wardejn Odc. 4 Pomimo sprzeciwu ojca dziewczyny, Łucka i Krzysztof biorą cichy ślub. Helena i Wołodia organizują im przyjęcie weselne. Kryzys na giełdzie i spadek kursu franka powoduje, że konsorcjum wycofuje się z budowy portu. Giełdowy krach dotyka też Augustyna, który trzyma oszczędności w banku gdańskim. Załamany sytuacją dostaje udaru mózgu. Budowa portu zostaje wstrzymana, wszyscy tracą pracę. W tym trudnym okresie Krzysztof i Wołodia pomagają Bernardowi łowić ryby, które Łucka sprzedaje na targu. Inżynier Wenda wyjeżdża do Warszawy na rozmowy z ministrem przemysłu i handlu - Eugeniuszem Kwiatkowskim. Udaje mu się go przekonać do swoich racji. Minister godzi się na dalszą budowę portu i rozbudowę floty. Sparaliżowany Konka umiera. Przed śmiercią błogosławi młodą parę. Bohaterowie oglądają w kinie kronikę z informacją, że 10 lutego 1926 roku Gdynia otrzymała prawa miejskie. Rodzi się Julia, córka Łucki i Krzysztofa. Wołodia wstępuje do Marynarki Wojennej. W nowym kościele w Gdyni odbywa się chrzest Julii. Firmy duńskie i belgijskie kontynuują budowę portu. Podczas pożegnalnego spaceru bohaterowie mówią o swoich planach. Krzysztof chce postawić willę nad morzem. Helena wspomina zainteresowanego nią radcę. Wołodia odpływa w roczny rejs. Na zakończenie fotograf robi im wspólne zdjęcie. Już w czasach współczesnych Julia opowiada o dalszych losach bohaterów. 12:50 WIATR W TRZCINIE (LE VENT DANS LES ROSEAUX / THE WIND IN THE REEDS) Film animowany, 25 min, Belgia/Szwajcaria/Francja, 2017 Reżyseria: Nicolas Liguori, Arnaud Demuynck Scenariusz: Arnaud Demuynck Wykonawcy: Django Schrevens Da Silva, Lily Demuynck Deydier W pewnym królestwie król zakazał wykonywania muzyki. Eliette, ośmioletnia dziewczynka, w tajemnicy nauczyła się robić flety z dzikiej trzciny. Pewnego dnia zaprzyjaźnia się z wędrownym minstrelem, któremu po przybyciu do królestwa skonfiskowano wszystkie instrumenty muzyczne. Razem staną na czele buntu przeciwko królowi. 13:30 KOMEDIA TO NIE ZABAWA. JIRI MENZEL (JIRI MENZEL: TO MAKE A COMEDY IS NO FUN) Film dokumentalny, 78 min, Szwajcaria, 2016 Reżyseria: Robert Kolinsky Scenariusz: Robert Kolinsky Dokument "Komedia to nie zabawa. Jiri Menzel" po raz pierwszy przedstawia historię Jiriego Menzela, wyjątkowego czeskiego twórcy filmowego. W 1968 roku czechosłowacki reżyser Jiri Menzel otrzymał Oscara za najlepszy film nieanglojęzyczny za swój pierwszy film fabularny "Pociągi pod specjalnym nadzorem". Zaledwie rok później jego kolejny film, "Skowronki na uwięzi", został zakazany przez rząd. Menzel postanowił jednak pozostać w Czechosłowacji i nadal pracować jako reżyser i aktor teatralny i filmowy. W swojej twórczości delikatnie testował granice tolerancji socjalistycznej władzy. Jego komedie i dramaty kostiumowe zawierały głęboko ukryte przesłanie polityczne i stawały się komercyjnymi sukcesami. Dziś wśród jego wielbicieli i przyjaciół znajdują się tacy twórcy jak Ken Loach, Emir Kusturica czy Istvan Szabó. (źródło: canalplus.pl) 15:05 JAK ZDOBYĆ PIENIĄDZE, KOBIETĘ I SŁAWĘ Komedia obyczajowa, 48 min, Polska 1969 Reżyseria: Janusz Kondratiuk Scenariusz: Janusz Kondratiuk i Bohdan Ziółkowski Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Aktorzy: Barbara Ludwiżanka, Wanda Łuczycka, Ewa Szykulska, Jerzy Dobrowolski, Krzysztof Litwin, Bronisław Pawlik, Jacek Woszczerowicz i inni Na film składają się trzy nowelki, z których każda podaje dość przewrotny sposób na zdobycie tytułowych pieniędzy, kobiety oraz sławy. Bohaterem pierwszej jest początkujący spryciarz usiłujący zbić majątek na kradzionych kundelkach, które - wykorzystując swe umiejętności fryzjerskie - przemienia w rasowe, strzyżone pudle. Drugi film opowiada o nieśmiałym uwodzicielu, swoistym fenomenie natury, posiadaczu dwóch serc. Trzecia nowela, ze znakomitą rolą Jacka Woszczerowicza, to historia zwariowanego mitomana wynalazcy, kierownika składnicy złomu w jakiejś małej miejscowości nad jeziorem, który ze zwiezionego na teren składnicy żelastwa buduje batyskaf. Zamierza opuścić się nim na dno jeziora. Chrzest i uruchomienie dziwacznego urządzenia ma się dokonać w obecności przedstawiciela prasy. Film "Jak zdobyć pieniądze, kobietę i sławę" powstał pod wyraźnym wpływem prozy Bohumila Hrabala i obrazów Jirziego Menzla. Trzy historyjki łączą ze sobą szczegóły inscenizacyjne i pojawiające się w każdej z nich przelotnie postacie z dwóch pozostałych opowiadań. We wszystkich twórcy zawarli także wiele gorzkiej satyry i kpiny z ludzkich słabości i przywar. 16:10 SAUNA Film komediowy, 91 min, Polska 1992 Scenariusz i reżyseria: Filip Bajon Scenariusz: Filip Bajon Zdjęcia: Wit Dąbal Aktorzy: Bogusław Linda, Gabriela Kownacka, Marian Opania, Henryk Bista, Piotr Machalica, Władysław Kowalski, Zbigniew Zamachowski, Marek Kondrat Współczesna komedia satyryczna o charakterze politycznym, zrealizowana przez Filipa Bajona, twórcę "Arii dla atlety", "Wahadełka", Magnata","Przedwiośnia". Akcja"Sauny"rozgrywa się w Helsinkach, dokąd co roku przyjeżdżają na naukowe sympozja Rosjanin, Polak, Czech, Węgier i NRD - owiec. W hotelowej tytułowej saunie spotykają się z Finem i Amerykaninem. W filmie przedstawione zostały trzy takie spotkania - w roku 1980, kiedy w Polsce rodzi się właśnie"Solidarność", w roku 1982, kiedy wprowadzono stan wojenny, oraz w roku 1989, kiedy w naszym kraju dokonała się już zmiana ustroju. Rozmowy przyjaciół podczas dwóch pierwszych spotkań toczą się pod dyktando Jurija, tylko Polak Janek usiłuje wywalczyć niezależność. Kiedy dominacja imperium radzieckiego jest już historią, przedstawiciele bratnich krajów postanawiają odegrać się na Juriju i urządzają prowokację. 20:00 TEATRO LIRICO DI CAGLIARI - ŚPIĄCA KRÓLEWNA W LESIE (TEATRO LIRICO DI CAGLIARI - LA BELLA DORMENTE NEL BOSCO) Spektakl, 87 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Leo Muscato Wykonawcy: Donato Renzetti, Orchestra E Coro Del Teatro Lirico Di Cagliari Reżyser Leo Muscato na scenie Teatro Lirico di Cagliari na nowo odkrywa rzadko wykonywane dzieło - muzyczną bajkę Ottorina Respighiego "La bella dormente nel bosco" ("Śpiąca królewna w lesie"). Baśń Charles ' a Perraulta z 1689 roku była podstawą słynnego baletu Czajkowskiego i opery Humperdincka, jednak dopiero dzieło Respighiego powstało z myślą o młodym odbiorcy. 22:15 LEKKIE OBYCZAJE - KSIĘGARNIA Z MARZENIAMI (BOOKSHOP, THE) Dramat, 108 min, Wielka Brytania/Niemcy/Hiszpania, 2018 Reżyseria: Isabel Coixet Scenariusz: Isabel Coixet Aktorzy: Emily Mortimer, Bill Nighy, Patricia Clarkson, Honor Kneafsey, Julie Christie, James Lance, Harvey Bennett, Reg Wilson Dramat zrealizowany na podstawie powieści z 1978 roku pod tym samym tytułem, autorstwa angielskiej pisarki Penelope Fitzgerald. W pierwszoplanową rolę wcieliła się angielska aktorka Emily Mortiner. Reżyserka filmu Isabel Coixet z wielkim wyczuciem i wrażliwością ukazuje osobowość głównej bohaterki i jej miłość do książek. Akcja została osadzona w małym angielskim miasteczku pod koniec lat 50. ubiegłego wieku. Florence Green, wdowa w średnim wieku, przeprowadza się do przybrzeżnego spokojnego miasteczka w hrabstwie Suffolk. Kupuje starą, zniszczoną nieruchomość i otwiera tu księgarnię. Najlepszym czytelnikiem wśród lokalnej społeczności jest Brundish, samotny i tajemniczy mieszkaniec domu na wzgórzu. Księgarnia Florence psuje jednak szyki wpływowej pani Gamart, która planowała założyć w tym miejscu centrum sztuki. Na nieszczęście dla Florence ma ona po swojej stronie członka parlamentu, który jest jej siostrzeńcem. Ale właścicielka księgarni nie zamierza się łatwo poddać. Jej zaangażowanie i zdecydowana postawa robią wrażenie na Brundishu, który wspiera ją w walce o utrzymanie księgarni. 00:50 MŁODA POLSKA - MIĘDZY NAMI Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2017 Reżyseria: Maciej Miller Zdjęcia: Maciej Miller, Martyna Krasińska Historia pary dwudziestolatków, którzy spodziewają się dziecka. Nie wiedzą, jak sobie z tym poradzić. Pod wpływem napięć i emocji decydują się rozstać, a dziecko oddać do adopcji. Nie jest im z tym łatwo. Do porodu zostały dwa miesiące. Dochodzi do rozmów i przeżyć kluczowych dla całego ich życia. (Opis: www.filmpolski.pl) 01:35 PANORAMA KINA POLSKIEGO - ETER (ETER) Dramat, 112 min, Włochy/Litwa/Polska/Węgry/Ukraina, 2018 Reżyseria: Krzysztof Zanussi Scenariusz: Krzysztof Zanussi Muzyka: Richard Wagner Aktorzy: Andrzej Chyra, Jacek Poniedziałek, Zsolt László, Ostap Vakuliuk, Maria Riaboshapka, Małgorzata Pritulak, Rafał Mohr Próba reinterpretacji mitu Fausta. Film opowiada historię wojskowego lekarza, który prowadzi eksperymenty medyczne na początku XX wieku, by zyskać władzę nad ludźmi. Eter, czyli quinta essentia. Film składa się z dwóch części. Pierwsza, nazwana jawną, jest w dużym stopniu realistyczną opowieścią o lekarzu, który na przełomie wieków gdzieś na kresach Imperium Rosyjskiego, dawnych terenach polskich, dopuścił się zbrodni, nadużywając eteru, z zamiarem pozbawienia świadomości panny, która była przedmiotem jego pożądania. Doktor uchodzi sprawiedliwości, pojawia się na dawnych terenach polskich w zaborze austriackim. Udaje patriotę, uciekiniera z Sybiru. Znajduje pracę w twierdzy, gdzie rozwija eksperymenty z użyciem eteru i innych środków pozwalających manipulować bólem i wolą poddanych mu ludzi. Ofiarą eksperymentów jest w pierwszej kolejności miejscowy ukraiński wyrostek, sierota, którego doktor całkowicie od siebie uzależnia. Do obowiązków doktora należy asystowanie przy wykonywaniu wyroku śmierci na rosyjskim szpiegu, który zostaje złapany, kiedy przyjeżdżaja z misją fotografowania nowo budowanych umocnień. Pod opieką doktora jest także dom publiczny, z którego korzysta załoga twierdzy. Eksperymenty doktora są kosztowne. Komendant twierdzy sugeruje mu łatwy sposób na zdobycie środków. Wystarczy potajemnie dostarczyć Rosjanom zdjęcia z budowy. Propozycja okazuje się pułapką zastawioną przez komendanta za sugestią austriackiego wywiadu. Szlachetny młody Ukrainiec na próżno próbuje wziąć na siebie winę, doktor ponosi śmierć przez rozstrzelanie. W drugiej, tajnej części opowieści, cofamy się do początku. Opowieść skupia się na Ziemskim Sędzi, który ratuje doktora przed karą za próbę zniewolenia dziewczyny eterem. Doktor sprzedaje w zamian duszę, przekonany, że oszukał kupca, bo dusza nie istnieje. W dalszej akcji Sędzia Ziemski ułatwia umowę z komendantem w sprawie sprzedaży fotografii twierdzy i utrudnia doktorowi kontakt z jego dawną ofiarą, dziewczyną, którą ten próbował zniewolić i która przebywa w klasztornym zakładzie dla obłąkanych. W finale opowieści doktor zostaje rozstrzelany, po czym okazuje się, że dusza nie przepadła i zawładnął nią Sędzia Ziemski. Przed wiecznym potępieniem doktora może uratować tylko modlitwa dziewczyny, którą próbował zniewolić, i ofiara młodego Ukraińca, który poświęca się, ratując rannych na polu bitwy rozpoczynającej się wojny.