TVP Kultura Piątek, 03.06.2022 09:10 TRĘDOWATA Melodramat, 91 min, Polska 1976 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz: Stanisław Dygat Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Elżbieta Starostecka, Leszek Teleszyński, Jadwiga Barańska, Czesław Wołłejko, Lucyna Brusikiewicz, Irena Malkiewicz, Anna Dymna, Gabriela Kownacka, Mariusz Dmochowski, Piotr Fronczewski, Zbigniew Józefowicz, Janusz Bylczyński, Barbara Drapińska, Aleksander Gąssowski, Wiesława Kwaśniewska Trzecia ekranizacja wydanej w 1908 r. powieści Heleny Mniszkówny (do 1939 r. książka była wznawiana przeszło 20 razy). Tytuł "Trędowata" stał się w powszechnej świadomości symbolem kiczu, hasłem wywołującym charakterystyczne reakcje - miażdżące opinie krytyków i aplauz tzw. szerokiej publiczności. Z takim przyjęciem spotkały się obie przedwojenne adaptacje filmowe - niema z 1920 r. , w reżyserii Edwarda Puchalskiego i Józefa Węgrzyna, z Jadwigą Smosarską i Bolesławem Mierzejewskim, oraz dźwiękowa z 1936 r. , w reżyserii Juliusza Gardana, z Elżbietą Barszczewską i Franciszkiem Brodniewiczem w rolach nieszczęśliwych kochanków. Po wojnie powieść Mniszkówny, długo niewydawana, staje się mitem, na czarnym rynku za odbitki maszynopisowe płacono horrendalne sumy. Gdy wreszcie książkę w 1973 r. wznowiono, zniknęła z księgarni błyskawicznie, a jej adaptacje sceniczne zaczęły ratować budżet teatrów, które zdecydowały się wprowadzić na afisz tytuł niezawodnie przyciągający masową publiczność. Wreszcie z fenomenem "Trędowatej" zmierzył się twórca "Potopu". Już w czasie realizacji Jerzy Hoffman podkreślał, że nie chce robić pastiszu ani parodii, tylko zwyczajny melodramat, film całkiem serio o nieszczęśliwej miłości. Wykreślił z tekstu wiele wątków ubocznych, zredukował do minimum egzotyczną otoczkę "z życia wyższych sfer". Zrealizował kulturalny film w stylu retro, z pięknymi zdjęciami Stanisława Lotha (wnętrza pałacu w Łańcucie, powozy, parki i ogrody, m.in. w Książu) i dobrą muzyką Wojciecha Kilara. W pierwszoplanowych rolach wystąpili Elżbieta Starostecka (piękna, wrażliwa Stefcia Rudecka), Leszek Teleszyński (zabójczo przystojny ordynat Waldemar Michorowski), Czesław Wołłejko (bardzo prawdziwy w roli starego ordynata), Jadwiga Barańska (trochę z przymrużeniem oka zagrana baronowa Elzonowska), Irena Malkiewicz (godna księżna Podhorecka; w "Trędowatej z 1936 r. debiutowała rolą Melanii). Ordynat Michorowski poznaje guwernantkę swej kuzynki Luci. Zakochuje się w pannie Stefanii Rudeckiej, zdobywa jej wzajemność. Ich miłość bulwersuje arystokratyczne środowisko. Szlachetnie urodzone damy i wykwintni panowie podczas balu jednoznacznie dają odczuć ubogiej dziewczynie, że wśród nich zawsze będzie trędowata, a jej małżeństwo z panem na Głębowiczach byłoby niewybaczalnym mezaliansem. Zrozpaczona Stefcia biegnie w strugach ulewnego deszczu przez park. Wkrótce spełni się to, co jej przeznaczone. 11:00 ZNAKI SZCZEGÓLNE - ODC. 5/6 - ROMANS Serial społeczno - obyczajowy, 50 min, Polska 1976 Scenariusz: Andrzej Twerdochlib Reż. Roman Załuski Zdjęcia: Janusz Pawłowski Muzyka: Maciej Małecki Aktorzy: Bronisław Cieślak, Grażyna Barszczewska, Joanna Jędryka, Ewa Żukowska, Tadeusz Borowski, Józef Korzeniowski, Leszek Kowalski, Stanisław Michalski, Barbara Wrzesińska, Wirgiliusz Gryń, Zbigniew Mamont Przychodzą święta Bożego Narodzenia. Inżynier Zawada wyjeżdża na wieś, by spędzIć je razem ze swym bratem. Tymczasem znajomość z Martą Ponińską przeradza się w romans. Nie trwa on jednak długo... 12:00 ZNAKI SZCZEGÓLNE - ODC. 6/6 - DOM Serial społeczno - obyczajowy, 50 min, Polska 1976 Scenariusz i reżyseria: Roman Załuski Zdjęcia: Janusz Pawłowski Muzyka: Maciej Małecki Występują: Bronisław Cieślak, Joanna Jędryka, Ewa Żukowska, Tadeusz Borowski, Zygmunt Malawski, Stanisław Michalski, Andrzej Żarnecki i inni Na koncercie Zawada spotyka Halinę Sochacką. Nawiązuje się między nimi nić sympatii. Tymczasem na budowie - zmiany. Po odejściu Sochackiego kierownikiem biura zostaje inżynier Zawada. Otrzymuje też przydział na samodzielne mieszkanie. Wydarzenia te sprawiają, że rezygnuje z propozycji wyjazdu na wielką budowę zagraniczną. 13:30 STEPOWANIE PO AMERYKAŃSKU (AMERICAN TAP) Film dokumentalny, 57 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Mark Wilkinson Zdjęcia: Mark Wilkinson Muzyka: Simon Taufique Wykonawcy: Debbie Allen, Jon Batiste, Alexandria Bradley, Frances Bradley, Christopher Broughton, Brenda Bufalino, Ayodele Casel Dokument Marka Wilkinsona zawiera obszerną historię Tap Dance wraz ze wspaniałymi klipami, przedstawiającymi wielu jego czołowych wykonawców praktykujących w przeszłości i obecnie. Wśród nich Nicholas Brothers, Ginger Rogers, Vera Ellen, Ann Miller i Eleanor Powell. Kontekst historyczny zapewnia galeria ekspertów, od pisarzy takich jak Brian Siebert i Cornell West, po wybitnych tancerzy i choreografów, ukazując w ten sposób korzenie stepowania w Irish Step Dance i African Drum Circle oraz takie tematy, jak siła wielokulturowości, niewolnictwo na plantacjach i wynikający z niego rasizm. 16:20 PRZYSTAŃ Film obyczajowy, 78 min, Polska 1997 Reżyseria: Jan Hryniak Scenariusz: Jakub Duszyński Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Maja Ostaszewska, Rafał Królikowski, Edyta Olszówka, Tomek Popławski, Jan Machulski, Artur Żmijewski, Marek Perepeczko, Karol Strasburger, Olga "Kora" Jackowska, Teresa Lipowska i inni "Zrobiłem film, jaki sam chciałbym zobaczyć, przy realizacji pracowali niemal wyłącznie moi rówieśnicy, ludzie, którym jeszcze zależy i film był efektem zaangażowania nas wszystkich, naszej pasji. Historia jest współczesna, a właśnie takie interesują mnie i ludzi w moim wieku. Nie siliłem się na komercyjne kino akcji ani kino artystyczne - zrealizowałem uczciwy film o tym, co mnie obchodzi" - mówił w jednym ze swych nielicznych wywiadów debiutant Jan Hryniak, trzydziestoletni absolwent architektury i łódzkiej "Filmówki". "Przystań" zdobyła już kilka prestiżowych nagród, w tym za pierwszoplanową rolę kobiecą (Maja Ostaszewska) i montaż (Cezary Grzesiuk) na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni w 1998 roku. Film uhonorowano także "Złotym Jańciem" na Prowincjonaliach w Słupcy k. Konina (1999) oraz kilkoma wyróżnieniami na KSF "Młodzi i Film" (1999). Główną bohaterką debiutu Hryniaka jest Karolina, młoda świetliczanka z prowincjonalnej szkoły podstawowej. Mimo że życie wydaje się jej puste i bezbarwne, biernie czeka na wielką miłość, w przeciwieństwie do zaprzyjaźnionej Joli, która "bierze swój los we własne ręce", nie zawsze zresztą z dobrym skutkiem. Wreszcie pewnego dnia Karolina spotyka "tego jedynego". Ma na imię Jan i przyjechał do miasteczka na seminarium "młodych kapitalistów". Wkrótce dziewczyna wyjeżdża do Warszawy na spotkanie z ukochanym. W ślad za nią rusza dwunastoletni Szymek, pałający młodzieńczym uczuciem do "pani ze świetlicy". W pociągu oboje spotykają się, a sytuację dodatkowo komplikuje fakt, że Szymek uciekł z domu i podróżuje na gapę. 18:50 REŻYSERZY - PETER WEIR 6/10 SEZON 4 (THE DIRECTORS - PETER WEIR) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najważniejszym reżyserom kina. W tym odcinku przyglądamy się sylwetce Petera Weira, twórcy m.in. "Gallipoli", "Pikniku pod Wiszącą Skałą" czy "Roku niebezpiecznego życia". 20:00 WIECZÓR KINOMANA - WSTĘP DO FILMU - 1917 Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2022 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie "1917", reż. Sam Mendes. 20:05 WIECZÓR KINOMANA - 1917 (1917) Dramat wojenny, 113 min, Wielka Brytania/USA 2020 Reżyseria: Sam Mendes Scenariusz: Sam Mendes, Krysty Wilson - Cairns Aktorzy: George MacKay, Dean - Charles Chapman, Mark Strong, Andrew Scott, Benedict Cumberbatch, Richard Madden, Colin Firth, Daniel Mays, Jamie Parker Dramat wojenny osadzony w realiach I wojny światowej. W 2020 roku "1917" zdobył 3 Oscary: za najlepsze zdjęcia, dźwięk i efekty specjalne oraz Złoty Glob i nagrodę BAFTA dla najlepszego filmu. Kanwą stały się wspomnienia żołnierza brygady strzelców i pisarza Alfreda Mendesa, dziadka reżysera i współtwórcy scenariusza filmu, Sama Mendesa. Głównymi bohaterami filmowej opowieści o brytyjskich żołnierzach służących na froncie zachodnim I wojny światowej są dwaj szeregowcy Will Schofield i Tom Blake. U schyłku wojny wyruszają z niebezpieczną tajną misją, od której powodzenia zależy życie ich towarzyszy. Mają za zadanie dotrzeć do żołnierzy i wstrzymć operację ofensywną z góry skazaną na przegraną. Aby tego dokonać muszą przedrzeć się za linię wroga i przekazać rozkaz odwołujący atak. W świetle najnowszych doniesień nie ma on bowiem najmniejszych szans powodzenia. Jeśli operacja zakończy się fiaskiem, pewna śmierć czeka ponad 1600 żołnierzy, wśród których jest również porucznik Joseph Blake, brat Toma. 22:15 NOMADA. NA TROPIE BRUCE'A CHATWINA (NOMAD - IN THE FOOTSTEPS OF BRUCE CHATWIN) Film dokumentalny, 85 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Werner Herzog Scenariusz: Werner Herzog Zdjęcia: Louis Caulfield, Mike Paterson Gdy brytyjski pisarz i podróżnik Bruce Chatwin umierał na AIDS, oddał swojemu przyjacielowi Wernerowi Herzogowi plecak, z którym wędrował dookoła świata. 30 lat później Herzog, niosąc ten sam plecak, podróżuje śladami swojego przyjaciela, przyznając się do wielu inspiracji zaczerpniętych z wypraw i książek ojca nowoczesnej literatury podróżniczej. Chatwina interesowało życie nomadów i opisywał ich stosunek do natury, historii i świata marzeń. Razem z Herzogiem wędrujemy do śnieżnej Patagonii i na bezdroża Australii, gdzie Chatwin opisywał niezwykłą naturę pieśni Aborygenów, a także do Południowej Walii, gdzie pisarz z żoną mieszkał w ruinach klasztoru z XI wieku. Herzog ukazuje niespokojną i przenikliwą duszę Chatwina, podkreślając ich wspólne pokrewieństwo w poszukiwaniu sekretnej wiedzy o świecie. Dowiadujemy się, że Herzogowska idea ekstatycznej prawdy w filmie została zaczerpnięta z Chatwinowskiego stylu opowieści. Co więcej: plecak podróżnika znalazł praktyczne zastosowanie w filmie. Spełnił rolę ochronnego siedziska Herzoga w czasie niespodziewanej 55 - godzinnej burzy śnieżnej w masywie Cerro Torre. 23:55 TERAZ ANIMACJE! - FLIPPED (FLIPPED) Film animowany, 4 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lamiaa Diab, Hend Esmat Scenariusz: Lamiaa Diab, Hend Esmat Krótki film animowany. Spojrzenie na absurdalny świat, w którym dzieci i dorośli zamieniają się miejscami. Opowieść o dniu pełnym dziwacznie poodwracanych relacji. (opis festiwalowy) 24:00 TERAZ ANIMACJE! - KLUB SENIORA Film animowany, 6 min, Polska, 2016 Reżyseria: Agata Mianowska Scenariusz: Agata Mianowska Krótki film animowany. Zwyczajne słoneczne popołudnie, mały chłopiec spędza czas z babcią w parku. Jednak ten spacer nie kończy się tak, jak każdy inny. Tego dnia chłopiec pozna prawdziwe oblicze "Klubu seniora". (opis festiwalowy) 00:15 TERAZ ANIMACJE! - DYKTAFON I PTAK (JUST FOR THE RECORD) Film animowany, 6 min, Serbia, 2020 Reżyseria: Vojin Vasovic Scenariusz: Vojin Vasovic Krótki film animowany. Na strychu pośród starych pudeł i zakurzonych pamiątek mieszka mały dyktafon. Dni upływają mu na desperackich próbach nagrania śpiewu ptaka, który czasem przysiada na jego parapecie.