TVP Dokument Poniedziałek, 06.06.2022 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - UKOCHANA ŻÓŁWICA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Co roku młode żółwiki wykluwają się z jaj składanych przez samice w dolinie rzeki Ilanki w nadleśnictwie Rzepin. Z uwagi na wartość przyrodniczą tego miejsca od lat jest ono pod opieką naukowców z Uniwersytetu Zielonogórskiego. Program ochrony żółwi błotnych w woj. lubuskim jest prowadzony przez dr. Bartłomieja Najbara, który jest bohaterem tego odcinka. 06:25 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 67 CIECHANÓW Magazyn, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Agata Winnicka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Kolejnym przystankiem na trasie podróży Tomasza Bednarka jest Ciechanów, położony na północnym Mazowszu w dolinie rzeki Łydyni, zaledwie 100 km od stolicy. Losy tego średniowiecznego miasta na 300 lat splotły się z losami władających Mazowszem książąt. Pamiątką po tych dawnych dziejach jest monumentalna gotycka warownia wzniesiona przez jednego z nich ponad sześć wieków temu. Dzisiejsze serce miasta nadal bije w Zamku Książąt Mazowieckich położonym w malowniczym rzecznym zakolu niemal w centrum miasta. Trudno uwierzyć, że ta imponująca twierdza, przez długie lata pozostawała jedynie malowniczą ruiną i natchnieniem dla poetów i pisarzy, takich jak bywający tu Zygmunt Krasiński czy Henryk Sienkiewicz. Zrewitalizowany zamek odzyskał dawny blask, stając się dumą współczesnego Ciechanowa i symbolem Księstwa Mazowieckiego, w czasach którego powstał. Pomimo burzliwych dziejów w mieście zachowały się inne cenne zabytki, m.in. gotyckie kościoły czy zabytkowy Ratusz przy odrestaurowanym placu Jana Pawła II, dawnym rynku, którego zasadniczy układ pozostał niezmieniony od przełomu XIV i XV wieku. W pobliskiej Gołotczyźnie warto odwiedzić Muzeum Pozytywizmu, będące oddziałem Muzeum Szlachty Mazowieckiej. Przed ponad 100 laty, za sprawą Aleksandra Świętochowskiego i Aleksandry Bąkowskiej w tej malowniczej wsi powstały szkoły rolnicze dla dziewcząt i chłopców, czyniąc z niej modelowe ognisko oświaty. Tutejsze wystawy przybliżają sylwetki obojga pozytywistów oraz życie drobnej szlachty mazowieckiej z przełomu XIX i XX wieku. 06:55 NOTACJE - ELŻBIETA ZAWACKA. BYŁAM NA POGRZEBIE SIKORSKIEGO Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2009 Autor: Sławomir Malcharek Gen. prof. dr hab. Elżbieta Zawacka, inicjatorka powstania Fundacji "Archiwum Pomorskie Armii Krajowej". Urodziła się 19 marca 1909 r. w pruskim wówczas Toruniu. Po ukończeniu tamże niemieckiej szkoły podstawowej i zdaniu matury w Żeńskim Gimnazjum Humanistycznym ukończyła studia matematyczne na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Przed II wojną światową uczyła w szkołach średnich i jednocześnie działała społecznie jako instruktorka Przysposobienia Wojskowego Kobiet. W 1939 r. w Katowicach pełniła funkcję komendantki Rejonu Śląskiego PWK. We wrześniu 1939 r. była żołnierzem Kobiecego Batalionu Pomocniczej Służby Wojskowej, walczącym w obronie Lwowa. Od października 1939 r. do końca 1945 r. była żołnierzem "podziemnego wojska". Zaprzysiężona do SZP w Warszawie pod pseudonimem "Zelma" organizowała na Śląsku, z członkiń PWK, autonomiczną komórkę kobiecą i pełniła funkcję szefa łączności w Komendzie Podokręgu SZP - ZWZ. 07:05 POD WODAMI OKAWANGO (UNDERWATER OKAVANGO) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2011 Reżyseria: Bronwyn Kohler Niezwykła podróż w region Delty Okawango w Botswanie. To jedna z największych na świecie śródlądowych delt. Każdego roku około 11 kilometrów sześciennych wody rozciąga się na obszarze do 15 tysięcy km kwadratowych. Tutaj rozwinęła się bujna roślinność i żyją rozmaite gatunki zwierząt. Słonie, bawoły afrykańskie, hipopotamy, lwy, hieny oraz zagrożone gatunki, jak np. dziki pies. Żyją tu także żurawie, orły, strusie oraz mnóstwo ryb z tilapią i tigerfish na czele. 08:05 CHRISTIAN DIOR, PROJEKTANT MARZEŃ (CHRISTIAN DIOR, DESIGNER OF DREAMS / CHRISTIAN DIOR, COUTURIER DU RÊVE) Film dokumentalny, 57 min, Francja, 2018 Reżyseria: Benjamin Vu Film dokumentalny o tym, jak Paryskie Muzeum Sztuki Dekoracyjnej obchodziło 70 lat powstania Domu Diora. Christian Dior często odwiedzał to muzeum. Niewątpliwie znacznie poszerzył tu swoją wiedzę na temat tkanin i sztuki dekoracyjnej, a w 1955 roku, kiedy po sukcesie swojej marki stał się też kolekcjonerem, wypożyczył placówce kilka eksponatów na wystawę o XVIII - wiecznych paryskich twórcach mebli. Co ciekawsze, w archiwach jest notka dyrekcji do redakcji ówczesnych magazynów mody, że na wernisażu pojawią się modelki w strojach zaprojektowanych przez pana Christiana Diora. To był pierwszy pokaz mody zorganizowany w ramach wystawy czasowej. Niezwykła wystawa przyciągnęła ponad 700 000 odwiedzających z całego świata. Wybierzemy się w podróż, by poznać ikonę stylu, ówczesną modę, społeczeństwo i kulturę, by odkryć świat założyciela i jego ponadczasowe projekty, powstające z myślą o kobietach. Trochę historii, przepiękne wnętrza i stylizacje, wypowiedzi znanych projektantów. Będzie też mowa o jego następcach, do których należeli: Yves Saint Laurent, Marc Bohan, Gianfranco Ferr, John Galliano, Raf Simons, a ostatnio Maria Grazia Chiuri. Podróż od początków genialnych projektów i arcydzieł, które doprowadziły do ponadczasowego sukcesu. Wśród gości takie gwiazdy jak Natalie Portman, Cline Dion czy Robert Pattinson. Wszystkie kreacje zasługują na miejsce w muzeum, a zwłaszcza projekty Christiana Diora, które są prawdziwymi dziełami sztuki. 09:10 SEKRETY WIEWIÓREK (THE GREY AND THE RED SECRETS OF SQUIRRELS / GEHEIMNISVOLLE EICHHÖRNCHEN) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy/Austria, 2017 Reżyseria: Thomas Rilk Film dokumentalny o wiewiórkach. Wszyscy je uwielbiają, ale znamy je tylko z krótkich wizyt w parkach i lasach. W tym filmie poznamy je lepiej i zobaczymy je w najlepszej jakości obrazu. Te sympatyczne zwierzątka zaprezentują się we własnym środowisku naturalnym, wysoko w koronach drzew. Ten dokument analizuje ich inteligencję i bada śmiertelną walkę o dominację pomiędzy dwoma głównymi gatunkami tych ssaków. Urocze i wdzięczne akrobatki z rudą kitą są tak sprytne, że przyciągają uwagę i zachwycają wszystkich. Obecnie są jednak narażone na wyginięcie. Naukowcy zastanawiają się jak pomóc im przetrwać. Wiewiórki szare z Ameryki Północnej rozprzestrzeniają się szybko w całej Europie, zastępując rudą, delikatniejszą wiewiórkę. Ten dokument pokazuje zarówno ich urocze wybryki, jak i walkę o życie. W ciągu roku będziemy obserwować rodzinę czerwonych wiewiórek, które kojarzą się, troszczą o swoje młode i pożywienie, bronią się przed drapieżnikami. 10:05 NORTH AMERICA WITH SIMON REEVE - SIMON REEVE W AMERYCE PÓŁNOCNEJ ODC. 1 (NORTH AMERICA WITH SIMON REEVE / THE AMERICAS WITH SIMON REEVE: SERIES) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Chris Mitchell Autor i poszukiwacz przygód, Simon Reeve wyrusza w kolejną podróż, tym razem do Ameryki Północnej. Odnajduje rozległy i zróżnicowany kontynent, z lodowcami, pustyniami i dżunglami, gdzie istnieje wielkie bogactwo obok zupełnej biedy, podziałów politycznych i ludzkich dramatów. Będziemy wraz z nim podziwiać piękno Gór Skalistych i surowy blask lasów zachodniego wybrzeża kontynentu. Spotkamy kowbojów z Montany, stojących w obliczu niepewnej przyszłości i rdzennych mieszkańców Gwatemali, migrujących na północ w poszukiwaniu lepszego życia. Simon, wygrzewając się w meksykańskim słońcu i drżąc w Arktyce, przetestuje temperaturę naprawdę fascynującego kontynentu. W pierwszej części: Simon jest na Alasce, na początku wielkiej wyprawy. W jej trakcie przemierzy dwa kontynenty, których powierzchnia jest większa niż ćwierć całej powierzchni Ziemi. Jego podróż wiedzie wzdłuż obu Ameryk. Od krańców północy po sam kraniec południa. Pokona 8 tysięcy km i zobaczy najpiękniejsze rejony świata. W trakcie podróży zajrzy do miejsc pełnych mitów i tajemnic. To jak zaczarowane królestwo. Zwiedzi regiony, którymi rządzi przemoc. Gangi wszędzie mają swoje czujki. Zobaczy, jak zmienia się klimat. Odwiedzi największe miasta świata. Dotrze do pięknych, lecz okaleczonych tropików. Znajdzie się w sercu walki o uratowanie planety. 11:00 FASCYNUJĄCE MIEJSCA (2 SEZON) - FASCYNUJĄCE DZIKIE OSTĘPY ZIMĄ - STOLICZKU NAKRYJ SIĘ (FASCINATING WINTER WILDERNESS - THE MAGIC WISHING TABLE) Cykl dokumentalny, 16 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Anette Schreurich Cykl filmów poświęconych środowisku naturalnemu, przyrodzie, krajobrazom i zwierzętom najciekawszych miejsc na świecie. W tej części serialu będziemy obserwować przyrodę, która we wszystkich porach roku potrafi przetrwać. Gdy śnieg i lód rzuci czar na ziemię zima w Europie Środkowej ukazuje swoje najpiękniejsze oblicze. Tymczasem biały splendor ma swoje ciemne strony, ponieważ zimą wiele zwierząt z trudem znajduje pożywienie. Myszy moszczą się wygodnie pod śnieżnym dywanem. Chroni je przed lodowatą temperaturą i kryje przed wzrokiem drapieżców. Tymczasem sarna nie ma ochrony przed żywiołami. Lis także. Jak ma znaleźć zdobycz w bezkresnym morzu bieli? Świat zimą wydaje się cichym, odizolowanym miejscem. Trudno sobie wyobrazić, że się tu znajdzie coś do jedzenia. Tymczasem Matka Natura zaopatruje zwierzęta nawet w czasie najsurowszej zimy. 11:20 KRAJOBRAZY POLSKIE - DOLINA BARYCZY Film dokumentalny, 10 min, Polska, 1976 Zdjęcia: Tadeusz Zieliński Film poświęcony przyrodniczym i turystycznym walorom Doliny Baryczy. Jest to obszar ciągnący się od Wzgórz Trzebnickich w kierunku równoleżnikowym. Rzeka Barycz wiąże labiryntem swoich dopływów i odnóg szereg miast i miasteczek i kształtuje charakter przyrody w całym swoim otoczeniu. Sama Dolina łączy w sobie tereny pierwotne z tymi dotkniętymi działalnością człowieka, a jej krajobraz cechuje rytm przyrody: woda - lasy - woda. Program dokonuje przeglądu gatunków fauny i flory występującej na terenie Doliny Baryczy. Kamera gości również w Trzebnicy, gdzie omawiane są jej najważniejsze i najciekawsze zabytki architektoniczne i atrakcje turystyczne, jak również współczesne zabudowania i infrastruktura tego urokliwego miasta. Niekoronowaną "stolicą" Doliny Baryczy jest Milicz, oferujący turystom bogatą ofertę pól namiotowo - kempingowych, domków letniskowych i ośrodków wypoczynkowych. Samo miasto także wyróżnia się kameralną zabudową i pełnymi charakteru zabytkami. Podobnie sprawa ma się z Sułowem i Żmigrodem, w których także gości ekipa programu. Dolina Baryczy powoli pokrywa się obszarami chronionymi, które na celu mają zachowanie tych pięknych terenów od niszczycielskiego wpływu cywilizacji. 11:35 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 2. MAGIA Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Konrad Zagórski Prowadząca: Lena Urbańska Seria podróżnicza, niemająca wiele wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Serbowie, Bośniacy czy Bułgarzy są notorycznie przesądni i nigdzie ten strach przed zjawiskami nadprzyrodzonymi nie jest bardziej namacalny niż na Bałkanach. Ludzie zajmujący się magią wołoską (Vlah) są nazywani ostatnią generacją wiedźm i liczą ponad 30 tysięcy wyznawców, pomimo najlepszych prób serbskich mediów, by przedstawiać ją jako zacofaną i brutalną. Inną tradycją na Bałkanach są Kukeri - czyli wytwórcy tradycyjnych masek mających odstraszać złe demony na wschodzie Bułgarii. Zwrócimy również uwagę na liczną mniejszość Romów w Macedonii (około 50 - 200 tysięcy osób), którzy słyną ze swoich mistycznych rytuałów. Wraz z Leną wybierzemy się w podróż do tego tajemniczego świata. 12:10 POLSKIE DZIEDZICTWO - ODC. 2 Magazyn historyczny, 27 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Kamil Szymański Zdjęcia: Damian Szprejda, Jacek Cichocki, Mariusz Gala Prowadzący: Stefan Tompson Cykl dokumentalno - historyczny o polskim Dziedzictwie Kulturowym na Kresach Wschodnich, prowadzony przez Stefana Tompsona, w którym przybliżona zostaje widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Cykl prezentuje najciekawsze polskie posiadłości, usytuowane za naszą obecną wschodnią granicą. Ukazane są najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te, o których już dawno zapomniano. Autorzy przedstawiają ich historię, opowiadają o ciekawostkach i legendach i omawiają polski aspekt dotyczący prezentowanych posiadłości. Przybliżają historię Polaków na danym terenie i zachęcają każdego widza do odwiedzin miejsc polskiego Dziedzictwa Kulturowego na Kresach Wschodnich. W drugim odcinku programu Stefan Tompson zabiera nas do niewielkiej miejscowości, leżącej zaledwie 90 km od Lwowa. Wieś położona na wysokim stoku, gdzie na urwisku pasma górskiego znajduje się wyjątkowa budowla. Zamek w Podhorcach należy do najwspanialszych siedzib magnackich, jakie powstały na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. W swej długiej historii zamek związany był z wieloma wybitnymi postaciami historycznymi. 12:45 €URO ŁANY - ODC. 1 Dokument fabularyzowany, 24 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska, Beata Cichoń Zdjęcia: Piotr Sędzikowski, Miłosz Mickiewicz, Wojciech Chabin, Marcin Wenzel, Tomasz Włosik Muzyka: Bartosz Straburzyński Wykonawcy: Cezary Żak Serial o współczesnej polskiej wsi pokazujący zachodzące tam przeobrażenia. Zmiany przybliżają warunki życia na wsi do europejskich standardów. Kanwą filmowej opowieści są losy bohaterów serialu "Złote Łany" wzbogacone o nowe współczesne wątki. 13:15 €URO ŁANY - ODC. 2 Dokument fabularyzowany, 24 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska, Beata Cichoń Zdjęcia: Piotr Sędzikowski, Miłosz Mickiewicz, Wojciech Chabin, Marcin Wenzel, Tomasz Włosik Muzyka: Bartosz Straburzyński Wykonawcy: Cezary Żak Serial o współczesnej, polskiej wsi pokazujący następujące tam przeobrażenia. Zmiany przybliżają warunki życia na wsi do europejskich standardów. Kanwą opowieści są losy bohaterów serialu "Złote Łany" wzbogacone o nowe, współczesne wątki. 13:45 INTELIGENTNE MAŁPY ZNAD ZATOKI TAJLANDZKIEJ (THE MONKEY WHO WANTED TO SEE THE SEA / LES SINGES QUI VOLUAIENT VOIR LA MER / MONKEY REVOLUTION) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Cyril Ruoso, Dominique Hennequin Grupa naukowców podczas badań skutków wywołanych przez tsunami w 2004 roku na wyspie Piak Nam Yai na Morzu Andamańskim w Południowej Azji, odkryła makaki. Okazało się, że te zwierzęta potrafią radzić sobie doskonale w niemal każdych warunkach. Używają narzędzi między innymi do rozłupywania skorupek mięczaków, które są ich ulubionym pożywieniem. Potrafią pływać i nurkować. Walczą na śmierć i życie. Stanowią bardzo zgraną społeczność, która jest sprytna, zgrana i zaradna. To makaki jawajskie, zwane też krabożernymi. Pierwsze promienie słońca wyznaczają początek codziennego rytuału. Cała gromada zmierza ku miastu. Około trzystu małp podąża w dół świątynnego wzgórza. Wydaje się, że nic nie może ich powstrzymać. Makaki ruszyły do akcji. Wdzierają się do domów, wspinają na dachy, wypełniają ulice i bulwary. To prawdziwy najazd na miasto. Mieszkańcy nadmorskiego kurortu Hua Hin położonego nad Zatoką Tajlandzką pogodzili się z widokiem makaków oblegających chodniki i huśtających się na przewodach wysokiego napięcia. Buszujące po mieście małpy stały się elementem codziennego porannego krajobrazu. Makaki jawajskie to najliczniej występujące małpy na świecie. Ich populacja zwiększa się dzięki niezwykłym zdolnościom przystosowawczym tych zwierząt. Podobnie jak ludzie, potrafią dostosować się do różnorodnych środowisk. Psotne i zuchwałe małpy doskonale radzą sobie w rejonach miejskich. 14:45 KOSTARYKA. OSTOJA DZIKIEJ PRZYRODY (COSTA RICA NATURE'S ARK / COSTA RICA, UNE ARCHE DE NATURE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 Reżyseria: Franck Decluzet Zdjęcia: Patricia Brouard Film dokumentalny o Kostaryce, kraju, w którym jak na Arce Noego mieszka kilka procent ginących gatunków flory i fauny. Jest nazywana najpiękniejszą świątynią różnorodności biologicznej na świecie. Szacuje się, że ten mały kraj jest gospodarzem 5 procent wszystkich znanych gatunków. Położona między Ameryką Północną a Południową stanowi naturalny pomost, łączący dwie płyty kontynentalne. Od trzech milionów lat to kraina wędrówek i biologicznej wymiany. Leżący w samym centrum tego regionu kraj charakteryzuje wyjątkowa różnorodność biologiczna. W dziesięć razy mniejszej od Francji Kostaryce można spotkać pięć procent gatunków zwierząt i roślin całego świata. Co dwudziesty znany gatunek występuje w Kostaryce. Ekipa wyrusza z kamerą do Kostaryki, by poznać cztery niezwykłe gatunki dzikich zwierząt, charakterystyczne dla środowisk, w których żyją. Występujące na obszarach od południowego Meksyku po Ekwador zwierzęta te żyją w Kostaryce na wysokości ponad 2 tysięcy m.n.p.m. Na terenie Kostaryki ostatnie dzikie lasy zostały objęte ochroną. Jednocześnie rozpoczęto kampanię na rzecz ponownego zalesiania. Kostaryka to kraj bogatej przyrody. Warto jednak pamiętać, że na całym świecie różnorodność biologiczna zmniejsza się w szybkim tempie. Co roku z powierzchni Ziemi bezpowrotnie znika 26 tysięcy gatunków. Tempo globalnego wymierania jest dziś sto razy szybsze niż kiedykolwiek w ciągu ostatnich milionów lat. Jedno życie zależy od drugiego. Nasz los jest ściśle związanyz losem dzikich gatunków zwierząt. Zanim dojdzie do nieodwracalnych przeobrażeń, pamiętajmy, że niegdyś cały świat przypominał Kostarykę - niezwykłą ostoję dzikiej przyrody. 15:45 TAJEMNICE MÓZGU EINSTEINA (EINSTEIN’S BRAIN UNLOCKED) Film dokumentalny, 51 min, Japonia, 2018 Reżyseria: Riwa Komatsubara, Takuya Ogasawara Niezwykła opowieść dokumentalna o mózgu Alberta Einsteina, który był uważany za najwybitniejszego fizyka teoretyka XX wieku. Jego teoria względności zrewolucjonizowała postrzeganie wszechświata. Autopsję po jego śmierci w 1955 r. przeprowadził Thomas Harvey. Patolog wydobył mózg Einsteina w tajemnicy. Następnie zniknął razem z nim. Gdzie teraz znajdują się te kawałki? Dziennikarskie śledztwo prowadzi do ponownego odkrycia setek zdjęć wykonanych podczas sekcji, a także do osoby będącej w posiadaniu ponad 100 fragmentów mózgu Einsteina. Dane pozbierano w celu przygotowania wizualizacji mózgu dwudziestoletniego geniusza w 3D. Jak wyglądał mózg człowieka, który zaproponował światu teorię względności? Niezwykła podróż i najnowsze odkrycia neuronauki otwierają nową stronę w tej historii. Czy odpowiedź na pytanie, jak wygląda mózg ludzkiego geniusza, można będzie znaleźć poprzez ponowne zbadanie i złożenie mózgu Einsteina? Udało się ustalić lokalizację 134 bloków. Pozyskaliśmy ważne informacje na temat ludzi posiadających kolejne 14. Niestety, lokalizacja pozostałych 92 bloków pozostaje tajemnicą. Czy kiedyś uda się złożyć mózg Einsteina w całość? Trudno powiedzieć. Pewne jest jedno: dzięki postępom w nauce oraz dzięki największemu umysłowi XX wieku jesteśmy coraz bliżej poznania tajemnicy ludzkiej inteligencji. 16:45 FASCYNUJĄCE MIEJSCA (2 SEZON) - FASCYNUJĄCA SZWAJCARIA - JEZIORO MAGGIORE (FASCINATING SWITZERLAND - LAKE MAGGIORE) Cykl dokumentalny, 18 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Anette Schreurich Tym razem będziemy w regionie Szwajcarii położonym wokół niezwykłego jeziora. Po południowej stronie Alp, tylko 3 i pół godziny jazdy z Bazylei, leży Ticino - szwajcarska enklawa na granicy z Włochami. Od palm po lodowce: Ticino to kształty i kolory o bardzo szerokim spektrum. Jak wielki mur, Alpy powstrzymują chłód z Północy. W rezultacie klimat na południu jest niemal śródziemnomorski. Szczególnie tu - nad jeziorem Maggiore. Gdy inne partie Ticino wciąż przykrywa gruba warstwa śniegu - wokół jeziora Maggiore rozkwita wiosna. Tylko jedna piąta tego jeziora należy do Szwajcarii, reszta jest położona we Włoszech. Ticino ma szwajcarskie prawo federalne, franki i ceny zrównane do krajowych. Wszystko inne jest włoskie: język, kuchnia, kultura i temperament. 17:05 EKSTREMALNE MIASTA ODC. 1. JAKUCK (EXTREME CITIES / LES VILLES DE L'EXTREME. 1. YAKUTSK) Serial dokumentalny, 47 min, Francja, 2009 Reżyseria: David Rosanis Cztery ekstremalnie położone miasta - Jakuck, La Paz, Hammerfest i Bangkok - są jednymi z najtrudniejszych miejsc zamieszkania na świecie. Dowiemy się, jak te miasta walczą z najtrudniejszymi warunkami środowiskowymi na naszej planecie, aby zapewnić swoim mieszkańcom akceptowalny poziom egzystencji. W pierwszym odcinku poznamy Jakuck, najzimniejsze miasto na świecie. W miejscu zwanym biegunem zimna największym wyzwaniem jest rodzaj gleby: wieczna zmarzlina. Wraz z ociepleniem klimatu ta zamarznięta gleba topnieje, a budynkom grozi zawalenie. Całe miasto zbudowane jest na lodzie, choć wkrótce ten technologiczny cud może skończyć się katastrofą. Po upadku Związku Radzieckiego Jakucja stała się autonomiczną republiką Sacha. Tu zimy trwają od dziewięciu do dziesięciu miesięcy. Jakuck znajduje się w pobliżu punktu, który geografowie nazywają biegunem zimna. Notuje się tu najniższe temperatury na północnej półkuli, do minus 70 - ciu stopni. 18:05 BRYTYJSKA RODZINA KRÓLEWSKA I JEJ TAJEMNICE - ODCINEK 3. KŁOPOTY I NIESZCZĘŚCIA (SECRETS OF THE ROYALS: INSIDE THE CROWN EP. 3 TRIALS AND TRIBULATIONS) Cykl dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Ian A. Hunt, David Longan, Jay Dacey Opowieść o kłopotach rodzinnych rodziny królewskiej i nieszczęściach z nimi związanych. Pałac całkowicie stracił panowanie nad swoim wizerunkiem. Zagłębimy się w archiwa, by ujawnić kontrowersyjne dokumenty skrywane od dziesięcioleci. Jak królowa poradziła sobie z największymi kłopotami i tragediami? Zdarzyły się wszelkie nieszczęścia. Dowiemy się, na czym polega rola królowej w godzinie próby dla rodziny i narodu. Rodzina królewska, a zwłaszcza królowa, ma wyrażać uczucia całego narodu. Królowa jest zawsze sobą. To nie aktorka, która odgrywa rolę. Jest w takich miejscach, bo uważa to za swój obowiązek. Zawsze jest najważniejsza, ale się nie wywyższa. To jej ulubiony żart - kiedy dzwoni telefon, mówi: To na pewno ktoś bardzo ważny! 19:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - LAZUROWE WYBRZEŻE. KRAINA PIĘKNA I LUKSUSU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 SZTUKA DOKUMENTU - ODC. 3 - MARCEL ŁOZIŃSKI Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Bartosz Paduch Scenariusz: Bogusław Zmudziński Zdjęcia: Jan Paweł Pełech "Sztuka dokumentu" to cykl poświęcony prezentacji dorobku najwybitniejszych realizatorów polskiego filmu dokumentalnego. Poszczególne odcinki cyklu będą autonomiczne, pozostając jednocześnie fragmentem większej całości, która stanie się w efekcie skondensowaną historią polskiego dokumentu. Film jest kolażem fragmentów filmów, wypowiedzi reżyserów, ich współpracowników (operatorzy, kompozytorzy, producenci itp.), opinii krytyków i historyków kina, a także zdjęć dokumentalnych. Każdy odcinek nowej telewizyjnej serii "Sztuka dokumentu" poświęconej wybitnym polskim dokumentalistom, zrealizowany został w innej formie. Bohaterem trzeciego odcinka jest Marcel Łoziński. 20:40 PRÓBA MIKROFONU Film dokumentalny, 18 min, Polska, 1980 Scenariusz: Marcel Łoziński Zdjęcia: Jacek Petrycki Radiowęzeł fabryki kosmetyków "Pollena-Uroda" okazuje się zwierciadłem problemów społecznych zakładu. Sondaż wśród pracowników najniższych szczebli na temat rozumienia idei samorządności w zakładzie. Konfrontacja postaw: problem współrządzenia zakładem widziany oczami robotników i kierownictwa. 21:00 EGZAMIN DOJRZAŁOŚCI Film dokumentalny, 16 min, Polska, 1979 Film ukazuje postawy młodzieży przełomu lat 70. i 80. 21:20 WSZYSTKO MOŻE SIĘ PRZYTRAFIĆ Film dokumentalny, 39 min, Polska, 1995 Scenariusz i realizacja: Marcel Łoziński Zdjęcia: Arthur Reinhart Bohater filmu, rezolutny Tomek Łoziński, ma 6 lat. Poznaje świat, przemierzając park na hulajnodze. Zatrzymuje się, by wąchać kwiaty, gonić motyle, nakarmić wiewiórkę i łabędzie. Przede wszystkim jednak zatrzymuje się przy stojących wzdłuż parkowych alejek ławkach, na których siedzą stare kobiety i starzy mężczyźni. Rozmawiając z nimi konfrontuje swoją wiedzę z ich doświadczeniami. Dowiaduje się o potrzebie wiary i nieuchronności śmierci, wartości zdrowia, pracy i rodziny, dolegliwościach starości, przyczynach biedy, roli pamięci i kolejach ludzkich losów, na które wpływ miewa i historia, i ich własne decyzje. Przekonuje się, że samotność może być przekleństwem, ale i cenioną wartością. Nie chce przyjąć do wiadomości, że los ma wypisany na dłoni. Nie chce pogodzić się z nieuchronnością. Pełen dziecięcych złudzeń jest przekonany, że w życiu wszystko może się przytrafić: można na przykład spotkać małego dinozaura, albo starszy pan w okularach może żyć 120, a nawet dużo więcej lat. Przejażdżka Tomka przez park stopniowo zmienia się w symboliczną wędrówkę przez życie. Film w 1995 roku zdobył m. in. Grand Prix i wyróżnienie FIPRESCI na XXXII Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie; nagrodę Ministerstwa Kultury Północnej Westfalii, jury katolickiego oraz Międzynarodowej Federacji Klubów Filmowych (FICC) na XLI Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Oberhausen, a także Grand Prix na Bałtyckim Festiwalu Filmów Dokumentalnych i Telewizyjnych w Bornholmie. 22:10 89 MM OD EUROPY Film dokumentalny, 12 min, Polska, 1992 Scenariusz i reżyseria: Marcel Łoziński Zdjęcia: Arthur Reinhart, Jacek Petrycki Brześć - granica między Polską a byłym Związkiem Radzieckim. Tu kończą się europejskie tory kolejowe, dalej biegną szersze. Aby przez to miejsce codziennie mogło przejechać kilkadziesiąt pociągów międzynarodowych, białoruscy robotnicy muszą każdego dnia wymienić kilka tysięcy kół pod wagonami. Z okien pociągów przyglądają się temu Francuzi, Niemcy, Holendrzy... Dwa światy? 22:25 LAS KATYŃSKI (LAS KATYŃSKI) Film dokumentalny, 53 min, Polska/Francja, 1990 Scenariusz i reżyseria: Marcel Łoziński Zdjęcia: Jacek Petrycki, Andrzej Adamczak, Witold Stok Opracowanie muzyczne: Danuta Zankowska Ten dokument powstał z inspiracji Andrzeja Wajdy. Marcel Łoziński przypomina w nim o zbrodni dokonanej przez NKWD w Katyniu w 1940 roku. Opowiada o zamordowaniu kilku tysięcy polskich oficerów i policjantów internowanych w ZSRR we wrześniu 1939 roku. Odsłania próby ukrycia prawdy o tym zbrodniczym czynie, przypisywanym przez Rosjan Niemcom. Swoją opowieść buduje Łoziński z relacji ludzi, którzy przebywali w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, skąd Polaków wywieziono do lasów katyńskich na śmierć, oraz tych, którzy z tragedią zetknęli się bezpośrednio. Ich wypowiedzi wplata w obrazy podróży, a właściwie pielgrzymki grupy członków Rodziny Katyńskiej jadących wreszcie oddać swym bliskim - po półwieczu - ostatnią posługę. 23:25 FOTOGRAF Z ULICY SZEWSKIEJ Reportaż, 25 min, Polska, 1972 Scenariusz: Zbigniew Święch Sylwetka Adama Karasia, nestora polskiej fotografii i twórcy polskiego fotomontażu. Podczas wizyty w atelier fotografa poznajemy jego warsztat twórczy. Bohater filmu opowiada o początkach swojego zainteresowania fotografią, prezentuje unikalne, historyczne elementy sprzętu fotograficznego, zdradza tajniki swej profesji. Jako rasowy kronikarz swoich czasów, za obiekt zdjęć obrał miasto Kraków. Dokumentował wydarzenia historyczne i polityczne wielkiej wagi. W filmie fotografie dotyczące tych wydarzeń, np. likwidacja pomnika Adama Mickiewicza przez okupantów w czasie II wojny światowej. Zasłynął jako twórca fotomontaży, które najpełniej odzwierciedlają jego twórczy potencjał. 23:55 NOTACJE - XYMENA ZANIEWSKA - CHWEDCZUK. POLSKA SZKOŁA TELEWIZYJNA Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2009 Autor: Krzysztof Rzączyński Xymena Zaniewska - Chwedczuk (1924 - 2016), projektantka mody, scenograf, architekt, absolwentka Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej oraz Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Główna scenografka Telewizji Polskiej do 1982 r. , autorka scenografii do około 100 spektakli Teatru Telewizji (m. in. "Makbet", "Szkoła żon", "Wizyta starszej pani"); scenografii do 5 filmów baletowych; twórczyni scenografii do 35 klasycznych spektakli teatralnych i 15 operowych. Dokonania w zakresie wystawiennictwa, w tym 20 ekspozycji Międzynarodowych Targów Poznańskich i 20 ekspozycji zagranicznych. 11 listopada 2005 r. została uhonorowana przez prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. 00:05 UKRAIŃCY - ODC. 9. WALENTYNA Serial dokumentalny, 41 min, Polska, 2022 Scenariusz i reżyseria: Julia Łuczkowska Serial przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Przyglądamy się z bliska codziennym zmaganiom ludzi w różnym wieku, pochodzących z rozmaitych środowisk społecznych, o odmiennych ambicjach i powodach, dla których zdecydowali się wyjechać ze swojej ojczyzny. Obserwujemy, jak stawiają pierwsze kroki w obcym kraju i starają się zbudować swoje życie od nowa. Przyglądamy się tym, którzy w Polsce są tylko na chwilę, chcą szybko zarobić i wrócić, by pomóc swoim rodzinom. Śledzimy także losy tych, którzy w Polsce się już zadomowili. Prowadzą z powodzeniem firmy, odnoszą sportowe i artystyczne sukcesy. Towarzyszymy im w ich codziennym życiu, w doświadczaniu wojny, w chwilach zwątpienia i radości, stawiającym czoła odmiennej i często niezrozumiałej, polskiej rzeczywistości. Serial "Ukraińcy" to okazja do przejrzenia się w oczach sąsiadów, z którymi łączy nas kulturowa bliskość, a dzieli często trudna historia. Towarzyszymy im w wizytach u ich rodzin w Ukrainie. Wspólnie z nimi gościmy ich bliskich i przyjaciół w Polsce. Opowiedzą nam historię serc rozdartych między dwoma krajami graniczącymi ze sobą od zarania dziejów. 00:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TESTAMENT POWSTAŃCA Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Józef Seweryn Liniewski, właściciel ziemski z Lejna opisał w swych pamiętnikach zmagania, które wiązały się z organizowaniem siatki cywilnej na potrzeby powstania styczniowego. Dziś wybierzemy się do miejsca, gdzie niegdyś tętnił życiem jego dwór i funkcjonowało świetnie prosperujące gospodarstwo. Przypomnimy też powstańcze losy Seweryna. Wytyczno, bitwa o pamięć. Kolejna nasza opowieść tyczyć będzie materii znacznie bardziej skomplikowanej. Oto po ostatniej bitwie żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku, którymi dowodził gen. Orlik - Ruckeman, komuniści przez dziesiątki lat robili wszystko, aby ślady po polskich bohaterach tej walki zatrzeć. A my, wraz z żołnierzami Akademii Wojsk Lądowych poszukiwać będziemy mogił tych, którzy walczyli tu jako ostatni. 01:20 CZEKOLADOWA DYNASTIA Film dokumentalny, 56 min, Polska, 1996 Reżyseria: Jacek Butrymowicz Scenariusz: Ryszard Kaczyński Czekolada w formie stałej - w blokach i tabliczkach pojawiła się w Europie Środkowej dopiero na przełomie wieku XVIII i XIX. W Polsce ten słodki przysmak jako pierwszy zaczął produkować przybyły w połowie XIX wieku z Niemiec cukiernik Karol Wedel. Sprowadził go właściciel cukierni, Karol Grohnert. Wedel przez 6 lat był jego wspólnikiem. Podobnie jaki inni, przybyli z krajów zachodnich cukiernicy, Wedel reprezentował doskonałe rzemiosło w swoim fachu, a także specjalizację dotąd w Polsce nieznaną - wyrób czekolady. Przy ulicy Miodowej Wedel otworzył cukiernię i warsztat cukierniczy. Jego wyroby bardzo szybko zdobyły sobie uznanie warszawiaków. Szczególnym powodzeniem cieszyła się czekolada, którą Karol tak reklamował w prasowych anonsach - "zupełnie nowy i szczególny utwór cukierniczy, a nade wszystko wyborny środek leczący i łagodzący wszelkie cierpienia piersiowe, nader skuteczny na słabość w miesiącach wiosennych". Karol Wedel zmarł w 1902 roku, w wieku 89 lat. Pozostawił nie tylko świetnie zorganizowane przedsiębiorstwo, ale godnego siebie następcę syna Emila. Właścicielem firmy stał się Emil już w dniu swego ślubu i był to najwspanialszy prezent ślubny, jaki mógł mu sprawić ojciec. Cukiernicza praktyka Emila obejmowała zakłady w Niemczech, Szwajcarii, Anglii i Francji, skąd sprowadzał później maszyny do nowej fabryki przy ulicy Szpitalnej. Spadkobierca Karola znacznie rozwinął firmę, nie żałując pieniędzy na inwestycje. Oprócz nowych budynków fabrycznych wybudował narożną reprezentacyjną kamienicę, która według "Kuriera Warszawskiego" należała do najpiękniejszych budynków miasta. Na parterze tej kamienicy znalazł miejsce nowy, stylowy sklep z wyrobami Wedla. Codziennymi klientami sklepu byli Henryk Sienkiewicz i Bolesław Prus. Firma rozrastała się coraz szybciej. Aby zabezpieczyć się przed konkurencją, Emil Wedel rozpoczął oznaczanie wyrobów swoim podpisem, umieszczanym na opakowaniach projektowanych przez najlepszych warszawskich grafików. A podpis ten stał się najbardziej charakterystycznym znakiem firmy. Emil Wedel przekazał firmę swemu jedynemu synowi, Janowi. W początkach lat 20. Jan, doktor chemii uniwersytetu we Fryburgu i absolwent wydziału mechanicznego politechniki w Charlottenburgu, rozpoczął pracę w fabryce ojca. Ale nie jako jeden z dyrektorów, ale zwykły robotnik. Dopiero po kilku latach ojciec uznał, że syn ma dostatecznie duże doświadczenie i dopuścił go do spółki. I znowu firma trafiła w ręce znakomitego fachowca i wspaniałego człowieka. Jan Wedel poświęcił firmie całe życie. Ten genialny menedżer rozwinął przedsiębiorstwo na ogromną skalę. W roku 1928 zastąpił transport konny swych wyrobów samochodowym. Rok poźniej rozpoczął budowę nowej fabryki przy ulicy Zamoyskiego na Pradze. W połowie lat 30. zakłady Wedla produkowały kilka ton słodyczy dziennie, które rozsyłane były do kilkudziesięciu sklepów w kraju i za granicą m.in. w Paryżu, Londynie, Nowym Jorku. Przez pracowników Jan Wedel postrzegany był jako człowiek bardzo wymagający i surowy, ale niezwykle sumienny i sprawiedliwy. Jak nikt dbał o swoich pracobiorców. Fabryka przy Zamoyskiego jako pierwsza w Europie miała żłobek, przedszkole, przychodnię lekarską, stołówkę, a także dom z mieszkaniami dla kadry. Część terenów przy letniskowym domu Wedlów w Świdrze przeznaczono na ośrodek wypoczynkowy dla pracowników fabryki. Najbardziej zasłużeni otrzymywali nieoprocentowane pożyczki na budowę własnych domów. Dlatego też przed wojną PPS stawiała firmę Wedla za wzór rozwiązań socjalnych. Dr Jan Wedel odpowiedział także na apel rządu o pomoc w dozbrajaniu armii i zakupił ciężkie karabiny maszynowe, które w 1939 roku załoga przekazała żołnierzom 36. Pułku Piechoty "Legii Akademickiej"w Warszawie. W czasie okupacji na terenie fabryki Jan Wedel zorganizował tajne nauczanie. Stanowczo odmówił propozycji Niemców wpisania go na honorową listę volksdeutschów. Po wojnie fabrykę znacjonalizowano. Jan Wedel został jedynie doradcą fachowym, a i tak po kilku miesiącach bezceremonialnie usunięto go nawet z tego stanowiska. Nigdy już nie przekroczył progu swego zakładu. Przychodził do mieszczącego się naprzeciwko parku i godzinami patrzył na zabudowania fabryczne. Zmarł w 1960 roku. W 1950 roku dawny Wedel stał się"Zakładami Przemysłu Cukierniczego im. 22 Lipca". Jednak wszelkie próby zdobycia zagranicznych rynków zakończyły się kompletnym fiskiem. Dlatego też 10 lat później do nazwy państwowego zakładu dopisano"d. E. Wedel". O prawo do używania tego podpisu toczy się dzisiaj spór między obecnym właścicielem zakładów "Pepsico Food" a spadkobiercami Wedlów. Ich pełnomocnik prawny podkreśla, że roszczenia nie dotyczą reprywatyzacji, ale nazwy spółki i użycia w niej nazwiska Wedel. Zgodnie z kodeksem handlowym nie wolno używać w nazwach firm nazwisk osób bez ich zgody lub zezwolenia ich spadkobierców. Dwukrotnie sądy różnych instancji uznały racje spadkobierców Wedla, ale na skutek rewizji nadzwyczajnej zgłoszonej przez ministra sprawiedliwości w rządzie Waldemara Pawlaka Sąd Najwyższy przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. 02:25 STADION, CZYLI JARMARK EUROPA Film dokumentalny, 56 min, Polska 1998 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Sapija Zdjęcia: Piotr Muszyński Muzyka: Tadeusz Woźniak Ten stadion zbudowano w błyskawicznym tempie. Za budulec posłużyły gruzy zwiezione z odbudowywanej Warszawy. Otrzymał nazwę X - lecia PRL. Był świadkiem wydarzeń sportowych i świątecznych zgromadzeń. Z czasem zaczął podupadać. Omijali go sportowcy i dygnitarze. Msza celebrowana przez Jana Pawła II była ostatnim wielkim wydarzeniem, które zakończyło okres świetności jednej z najbardziej charakterystycznych budowli Warszawy. W 1989 roku jego ostateczny upadak stał się faktem. Właściciel, Centralny Ośrodek Sportu, ogłosił przetarg na zagospodarowanie stadionu. Przekształcono go w targowisko. Andrzej Sapija wybrał się tam z ekipą w sierpniu 1997 roku. Pokazał jeden dzień z życia tego największego bazaru w Europie. Jarmak od początku budził kontrowersje, choć wówczas handlowano tylko w soboty i niedziele. Tłumy jadące na Pragę, korki, bałagan i śmieci przeszkadzały nie tylko mieszkańcom najbliższej okolicy. Jarmak jednak trwał, rozwijał się, obrastał w stragany. Rosła też jego sława. Nad Wisłę w nadziei godziwego zarobku zaczęli ściągać Rosjanie, Białorusini, Ukraińcy, Wietnamczycy, Ormianie. Zjeżdżali długimi szeregami samochodów, a zwłaszcza autokarami, wypchanymi po brzegi charakterystycznymi torbami w paski. Przybyli jednak także złodzieje i bandyci z całej Warszawy i pobliskich miejscowości. Sapija patrzy na stadionowy bazar przez pryzmat spotkanych tam ludzi. Sam z kolei patrzy na nich z sympatią. Bo jego bohaterowie przyszli na Stadion X - lecia po swoją szansę i ją tam znaleźli. Harują ciężko, lecz i nie wyobrażają sobie, by mogli robić coś innego. Dzień na bazarze zaczyna się około północy. Przyjeżdżają "wózkarze", czyli ci, którzy krążą po stadionie, oferując sprzedającym i kupującym napoje, kanapki, słodycze. Wózek waży 60 kg, jednak kobieta, dzierżawiąca go od właściciela, nie skarży się - nie jest bezrobotna. Potem zjedżają ciężarówki i autobusy ze wschodnimi rejestracjami. Ich pasażerowie pędzą między stragany. Nim przyjadą pierwsi klienci z miasta, większość interesów będzie zakończona. Niemłoda już Rosjanka zaczynała karierę handlowca, sprzedając książki z własnej biblioteki, a dziś ma grono stałych odbiorców - Rosjan, ale i Polaków, którzy wolą czytać w oryginale. Dla jednego z nich szuka zbioru poezji Puszkina. Irina chciała zarobić na mieszkanie, zainwestowała oszczędności w "piramidę" i straciła wszystko. Trzy lata temu przyjechała na Stadion po raz pierwszy, za pożyczone pieniądze i z pożyczonymi drobiazgami. Dość szybko spłaciła długi. Pewna starsza Polka stoi nad rozłożonymi na gazetach ikonami. Wie, że nie są wiele warte, ale polubiła to zajęcie. Wyspecjalizowała się nawet w oczyszczaniu świętych obrazów. Wietnamczycy pracują po 16 godzin na dobę. Są przedmiotem nienawiści i zawiści. Trzymają się razem, są świetnie zorganizowani, uczą się polskiego, mają tani towar, i do tego zadowalają się 1 - 2 - procentowym zyskiem, podczas gdy Polacy nie wyobrażają sobie, by mogli brać marżę niższą niż 10 procent. Z kolei Ormianie zajęli górną koronę Stadionu. Także trzymają się razem. Próbują się zakotwiczyć w Polsce. Nie myślą o wyjeździe na Zachód.Około trzynastej zaczyna się wielkie pakowanie. Przybysze ze Wschodu wyładowują swoje pojazdy, a często jest to autobus, wynajęty przez zaledwie kilka osób, by było w nim odpowiednio dużo miejsca na bagaże. Przez cały ten czas policjanci z miejscowego posterunku mają pełne ręce roboty. Zazwyczaj siadają przed nimi zapłakane starsze kobiety okradzione z torebek. Mają też mnóstwo papierkowej pracy. Kiedy oni wypełniają dokumenty, złodzieje i bandyci bazkarnie buszują pośród samochodów i straganów. Polacy narzekają. Staraciwszy pracę, związali ze Stadionem swoją przyszłość. Uczyli się handlowania od podstaw, często uczyli się na błędach. Nie mogą znieść, że inni pracują na czarno, nie płacą podatków, a odbierają im dochody. Dostrzegają, że to miejsce ma już za sobą najlepsze lata. Z pozoru tak odległe od spraw tego świata, zależy od polityki, zwłaszcza od stosunków polsko - rosyjskich, od sytuacji gospodarczej sąsiadów. Coraz mniej Rosjan przyjeżdża nad Wisłę. A i rodacy mają wyraźnie chudsze portfele. Co będzie, kiedy wygaśnie umowa o dzierżawę Stadionu? Ze Stadionu utrzymuje się około 250 tysięcy osób. W 1997 roku obroty targowiska wyniosły 1, 9 mld złotych, a wartość eksportu - 400 mln dolarów. Stawiało to Stadion w rzędzie pięciu największych przedsiębiorstw w Polsce. Dzień na jarmarku Europa kończy się około czternastej. Przybywa armia sprzątaczy.