TVP Dokument Środa, 08.06.2022 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - WYKUWANIE RÓŻNORODNOŚCI Serial dokumentalny, 23 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Dzięcioły są u nas barwną ilustracją różnorodności biologicznej ptasiego świata. Ale nie tylko ptasiego, również całego środowiska, w którym żyją. Nie ma lepszego dowodu rozmaitości składu gatunkowego drzewostanu leśnego niż chór głosów i werbli dzięciołów różnych gatunków jednocześnie. Gatunki te są dość do siebie podobne, co już samo przez się pokazuje, jak przyroda różnicuje gatunki zwierząt z jednej grupy, a obecność wielu z nich naraz w tym samym lesie oznacza, że obok drzew iglastych są tu liściaste, obok żywych martwe, obok młodych stare. Dzięcioły same zresztą wzbogacają las, wykuwając dziuple, do których wprowadzają się inne gatunki - od ptaków po owady. Można rzec bez większej przesady, że swymi mocnymi dziobami wykuwają jakąś cząstkę leśnej bioróżnorodności. Ale też same od niej zależą, bowiem niektóre gatunki nie potrafią żyć w lesie innym niż urozmaicony. Jednym z ważnych czynników, decydujących o rozmaitości i przyrodniczym bogactwie lasu, jest jego kontakt z innymi lasami. 06:25 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 69 JAROSŁAW Magazyn, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Rafał Samborski Scenariusz: Agnieszka Bajtyngier Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Jarosław to jedno z najbogatszych miast Rzeczypospolitej przełomu XVI i XVII wieku. Położone na dawnym europejskim szlaku handlowym, było jednym z najważniejszych targowisk ówczesnej Polski. Ślady tych bogatych tradycji kupieckich widoczne są w architekturze do dziś, a współczesne życie kulturalne miasta czerpie inspiracje z wiekowej tradycji. Na jarosławskim rynku uwagę zwraca ratusz. Wybudowany w XVII wieku przechodził różne koleje losu. Elementem, na który warto zwrócić uwagę jest zegar na ratuszowej wieży, który wybija godziny od 1896 roku. Z uwagi na kilkutygodniowe jarmarki podczas letnich miesięcy i tony produktów w mieście, pod kamienicami budowano magazyny. Wraz z rozwojem miasta i popularyzacją jarmarków, powstawało ich coraz więcej, aż stworzyły podziemną sieć korytarzy, dziś udostępnionych do zwiedzania. Jarosław można również polecić entuzjastom architektury sakralnej. W tym 40 - tysięcznym mieście jest kilkanaście świątyń, o imponującej architekturze i wystroju. Ze skarbów, jakie skrywają, można wymienić chociażby rzeźbę Cudownej Piety Matki Bożej Bolesnej w kościele oo. dominikanów oraz jeden z najcenniejszych zabytków Jarosławia Ołtarz Relikwii. Na wzgórzu, w pierwotnej lokalizacji miasta znajduje się opactwo pobenedyktyńskie. Kompleks z pięknymi ogrodami, złożony z średniowiecznych obwarowań, budynków zakonu sióstr benedyktynek, kościoła i domu pielgrzyma, nazywany jest podkarpackim Carcassonne. Mnogość tajemnic i dumna historia czyni Jarosław wyjątkowym miejscem na mapie Polski. 06:55 NOTACJE - HENRYK KUŹNIAK. KAŻDY FILM BYŁ DLA MNIE NAJTRUDNIEJSZY Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2009 Autor: Lucyna Smolińska Bohaterem odcinka jest kompozytor, muzykolog i pedagog Henryk Kuźniak. Jest autorem muzyki do wielu filmów, m. in. komedii Juliusza Machulskiego "Vabank" i "Vabank II, czyli riposta". 07:10 KOSTARYKA. OSTOJA DZIKIEJ PRZYRODY (COSTA RICA NATURE'S ARK / COSTA RICA, UNE ARCHE DE NATURE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 Reżyseria: Franck Decluzet Zdjęcia: Patricia Brouard Film dokumentalny o Kostaryce, kraju, w którym jak na Arce Noego mieszka kilka procent ginących gatunków flory i fauny. Jest nazywana najpiękniejszą świątynią różnorodności biologicznej na świecie. Szacuje się, że ten mały kraj jest gospodarzem 5 procent wszystkich znanych gatunków. Położona między Ameryką Północną a Południową stanowi naturalny pomost, łączący dwie płyty kontynentalne. Od trzech milionów lat to kraina wędrówek i biologicznej wymiany. Leżący w samym centrum tego regionu kraj charakteryzuje wyjątkowa różnorodność biologiczna. W dziesięć razy mniejszej od Francji Kostaryce można spotkać pięć procent gatunków zwierząt i roślin całego świata. Co dwudziesty znany gatunek występuje w Kostaryce. Ekipa wyrusza z kamerą do Kostaryki, by poznać cztery niezwykłe gatunki dzikich zwierząt, charakterystyczne dla środowisk, w których żyją. Występujące na obszarach od południowego Meksyku po Ekwador zwierzęta te żyją w Kostaryce na wysokości ponad 2 tysięcy m.n.p.m. Na terenie Kostaryki ostatnie dzikie lasy zostały objęte ochroną. Jednocześnie rozpoczęto kampanię na rzecz ponownego zalesiania. Kostaryka to kraj bogatej przyrody. Warto jednak pamiętać, że na całym świecie różnorodność biologiczna zmniejsza się w szybkim tempie. Co roku z powierzchni Ziemi bezpowrotnie znika 26 tysięcy gatunków. Tempo globalnego wymierania jest dziś sto razy szybsze niż kiedykolwiek w ciągu ostatnich milionów lat. Jedno życie zależy od drugiego. Nasz los jest ściśle związanyz losem dzikich gatunków zwierząt. Zanim dojdzie do nieodwracalnych przeobrażeń, pamiętajmy, że niegdyś cały świat przypominał Kostarykę - niezwykłą ostoję dzikiej przyrody. 08:05 KRÓLESTWO OCEANU - NARODZINY OCEANU. CZ. 1 (CREATING AN OCEAN) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2020 Reżyseria: Alain Tixier Dwuczęściowy film dokumentalny o tym, jak powstawało gigantyczne oceanarium w Chinach. Jest sanktuarium morskiego życia. To ogromna, szklano - metalowa konstrukcja, która może pomieścić 100 milionów litrów wody. To największe akwarium na świecie zostało właśnie otwarte na wyspie Hengqin, obok Makau. Nie ma takiego drugiego miejsca, które przypominałoby taką wymarzoną konstrukcję pod względem wielkości placu budowy, typu i skali architektonicznej oraz liczby prezentowanych gatunków morskich czy szacowanej liczby odwiedzających. Budowa była prawdziwą łamigłówką inżynierii architektonicznej, wymagała zespołowej pracy ekspertów z całego świata. To gigantyczne akwarium pobiło już kilka rekordów. Zgromadziło największą liczbę rekinów wielorybich i płaszczek olbrzymich w niewoli. Będzie też domem dla nie mniej niż 20 000 ryb i około 5 000 innych gatunków. Ta miniseria pokaże 4 lata wyjątkowej pracy, innowacji, osiągnięć technicznych i najwyższej klasy logistyki. Zobaczymy również, jak każde ze zwierząt zostało wprowadzone do nowego środowiska, a także poznamy niesamowitą pracę osób odpowiedzialnych za opiekę nad zwierzętami, które są tutaj prawdziwymi celebrytami. 09:05 POŁUDNIOWA AFRYKA (ZDF) - CZĘŚĆ 1. ZDERZENIE PRĄDÓW (SOUTH AFRICA 1. CLASH OF CURRENTS) Serial dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Thomas Behrend Scenariusz: Steven Zorn Czteroczęściowa opowieść dokumentalna o Południowej Afryce. To region świata, gdzie bogactwa dzikiej przyrody nie trzeba nikomu specjalnie zachwalać. Tylko tu są krainy gorące jak pustynie, bujne jak dżungle i zimne jak Antarktyka. Republika Południowej Afryki to kraj tak zróżnicowany jak żaden inny. Dlaczego tutaj pingwiny kochające zimno żyją obok pustyni ze strusiami. Jak doszło do powstania żyworodnych kameleonów i morskich ślimaków. To kraj charakterystycznych cech geograficznych i skrajności klimatycznych, które zapewniają egzotyczną przyrodę zawsze pełną niespodzianek. Odcinek 1. Opowiemy o zderzeniu prądów. Na Przylądku Dobrej Nadziei na południowo - zachodnim cyplu Afryki zderzają się i łączą ze sobą dwa potężne oceany o zupełnie odmiennych charakterach. Od wschodu Prąd Południowoafrykański - Agulhas niesie ciepłe masy wody z Oceanu Indyjskiego, a z głębokiego Atlantyku płynie zimny Prąd Benguelski. Ich zderzenie powoduje niezwykłe warunki pogodowe i sprzyja pingwinom przylądkowym. Ich przodkowie przebyli długą drogę z Antarktyki. Nie są dobrze wyposażone na taką pogodę. Dysząc w upale szukają ochłody w wodach zimnego prądu. U stóp Góry Stołowej leży Kapsztad. Założony w XVII wieku jako stacja zaopatrzenia dla statków handlowych Kompanii Wschodnioindyjskiej dziś jest doskonałym przykładem globalizacji. 10:00 EKSTREMALNE MIASTA - ODC. 2. LA PAZ (EXTREME CITIES / LES VILLES DE L'EXTREME 2. LA PAZ) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2009 Reżyseria: David Rosanis Cztery ekstremalnie położone miasta - Jakuck, La Paz, Hammerfest i Bangkok - są jednymi z najtrudniejszych miejsc zamieszkania na świecie. Dowiemy się, jak te miasta walczą z najtrudniejszymi warunkami środowiskowymi na naszej planecie, aby zapewnić swoim mieszkańcom akceptowalny poziom egzystencji. W tym odcinku poznamy La Paz, najwyższą stolicę świata. Miasto otoczone 5000 - metrowymi szczytami zawsze walczyło o rozwój z naturą. Życie na takiej wysokości jest nieustannym wyzwaniem dla ludzkiego ciała. 10:55 FASCYNUJĄCE MIEJSCA (2 SEZON) - FASCYNUJĄCA KANADA - LATO Z NIEDŹWIEDZIAMI POLARNYMI W ZATOCE HUDSON (FASCINATING CANADA - A SUMMER WITH POLAR BEARS AT THE HUDSON BAY) Cykl dokumentalny, 16 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Annette Scheurich, Matthias Breiter W tym odcinku odwiedzimy Zatokę Hudson w Kanadzie. Zimą niedźwiedzie polarne żyją na paku lodowym. A co robią, gdy temperatura rośnie i lód topnieje? Jak spędzają lato? Wczesne lato. Po długiej, chłodnej zimie lody dryfujące zaczynają pękać. Dla niedźwiedzi polarnych oznacza to zniknięcie ich terenów łowieckich. Zimą niedźwiedzie zasadzają się nad przeręblami, czekając aż któraś foka wypłynie zaczerpnąć powietrza. Teraz jedyną szansą dla niedźwiedzi jest nagły atak na leżącą fokę. 11:20 DZIEŃ POWSZEDNI ŁOBEZ Reportaż, 19 min, Polska, 1973 Autor: Kazimierz Kulig Zdjęcia: Eugeniusz Eysymontt Wizyta w polskim mieście Łobez, położonym w granicach województwa szczecińskiego, stała się pretekstem do opowieści o rozwoju miasteczek i wsi w granicach tego powiatu. Kamera telewizyjna odwiedziła niezwykle malownicze tereny regionu jak: Cieszyno Łobeskie, jezioro Woświn, ośrodek w Węgorzynie czy stadninę koni w Łobzie. Ponadto - wizyta na naradzie w powiatowym komitecie partii oraz w Liceum Ogólnokształcącym w Łobzie. Rozmowa z uczniami, historia miasta, jego rozwoju i niespełnionych oczekiwań młodzieży. 11:45 PAPCIO CHMIEL Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2020 Reżyseria: Petro Aleksowski Film dokumentalny prezentujący Henryka Chmielewskiego - wybitną postać polskiej sztuki. Filmowy portret Henryka Chmielewskiego oczami jego 11 - letniego fana, prowadzącego swój program literacki, w którym recenzuje książki. Marzeniem entuzjasty literatury jest spotkanie z Papciem i przeprowadzenie z nim wywiadu do swojego wloga. W filmie śledzimy próby kontaktu Olafa z jego Mistrzem. Olaf spotyka znawców tematu: krytyków, publicystów, artystów, uczestniczy w wydarzeniach specjalnych dla fanów. Poznaje historię swojego bohatera, zarówno zawodową, jak i osobistą. Duży nacisk został położony na przeżycia Henryka Chmielewskiego w trakcie powstania warszawskiego. Niejako drugą pierwszoplanową postacią filmu jest Tytus, czyli uczłowieczona, a wręcz spersonifikowana małpa. Projekt jest poświęcony również genealogii tej postaci. Użycie kilku technik rejestracyjnych, od klasycznej zdjęciowej po animowaną. Wykorzystano materiały archiwalne oraz efekty wizualne. 12:40 SLOW NEWS (SLOW NEWS) Film dokumentalny, 52 min, Włochy, 2020 Reżyseria: Alberto Puliafto Film dokumentalny o świecie informacji, prasie i mediach społecznościowych. Tweety, najświeższe informacje, posty - toniemy w nadmiarze informacji. Co 60 sekund udostępniamy miliony informacji na Facebooku, oglądamy miliony filmów na YouTubie, piszemy miliardy tweetów. Fałszywe wiadomości, gazety z mistyfikacjami, prawdziwe gazety z fałszywymi wiadomościami. Ludzie wierzą we wszystko i nic w tym samym czasie. Wszystko można sfabrykować, również komentarze. Algorytmy Facebooka wartościują komentarze i dyskusje, i decydują, które treści należy promować. Widzimy więc, że jakaś informacja wywołuje niesamowitą liczbę reakcji, które powstały automatycznie. W różnych częściach świata niektórzy dziennikarze budują alternatywne modele: Rob Orchard w Anglii, załoga De Correspondent w Holandii, Lea Korsgaard w Danii i wielu innych. Chcą tego samego: spowolnienia tego natłoku. Tymczasem w Mediolanie czterech niezależnych dziennikarzy spotyka się z profesorem Peterem Lauferem z University of Oregon; jest on autorem manifestu Slow News, inspirowanego filozofią Slow Food i przystosowanego do dziennikarstwa. Zaczęło się od Slow Food, ale te same zasady obowiązują też w przypadku informacji: muszą być dobrej jakości, wolne od zanieczyszczeń i uczciwie przekazane. 13:40 POŁUDNIOWA AFRYKA (ZDF) - CZĘŚĆ 2. KRAINA OLBRZYMÓW (SOUTH AFRICA 2. LAND OF THE GIANTS) Serial dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Thomas Behrend Scenariusz: Steven Zorn Czteroczęściowa opowieść dokumentalna o Południowej Afryce. To region świata, gdzie bogactwa dzikiej przyrody nie trzeba nikomu specjalnie zachwalać. Tylko tu są krainy gorące - jak pustynie, bujne - 0 jak dżungle i zimne - jak Antarktyka. Republika Południowej Afryki to kraj tak zróżnicowany jak żaden inny. Dlaczego tutaj pingwiny kochające zimno żyją obok pustyni ze strusiami. Jak doszło do powstania żyworodnych kameleonów i morskich ślimaków. To kraj charakterystycznych cech geograficznych i skrajności klimatycznych, które zapewniają egzotyczną przyrodę zawsze pełną niespodzianek. Odcinek 2 to opowieść o olbrzymach, żyjących w tym zakątku świata. Sekretne życie południowej Afryki zaczyna się na wybrzeżu, na najbardziej wysuniętym na południe zdradliwym cyplu, gdzie z furią zderzają się ze sobą i mieszają wody oceanów. W wodach oceanu, poniżej ogłuszającego huku fal rozpętuje się prawdziwe piekło. Dla ławic sardynek to Armagedon. Delfiny polujące w grupach, kierując się echolokacją, mkną za zdobyczą z prędkością 50 kilometrów na godzinę. Czego nie pożrą delfiny, zapewne przypadnie w udziale głuptakom przylądkowym i żarłaczom. Ale nawet ci drapieżnicy wycofują się przed potężnym myśliwym osiągającym ponad 12 metrów długości. Płetwal Bryde’a - wielki i głodny. Zmienia się też linia brzegowa. Północno - wschodnie wybrzeże przechodzi od stromych skał w łagodne piaszczyste plaże. W głębi lądu za piaszczystymi wydmami rozciąga się obszar lasów subtropikalnych. Ciepły Ocean Indyjski przez cały rok zapewnia gorący wilgotny klimat. Rzeki i jeziora nigdy nie wysychają tu doszczętnie. To idealne warunki dla jednego z największych drapieżników na ziemi - dla krokodyla nilowego. 14:40 DZIKA KANADA - ODC. 2 DZIKI ZACHÓD (WILD CANADA THE ETERNAL FRONTIER) Serial dokumentalny, 52 min, Austria, 2014 Reżyseria: Brian Leith, Jeff Turner Druga część serialu dokumentalnego o dzikiej przyrodzie Kanady to opowieść o zachodnich terenach, które w tym kraju są najbardziej zróżnicowanymi habitatami. Granice wytycza unikalna formacja - rozległe Góry Skaliste tworzące naturalną barierę, oddzielającą Zachód od reszty kraju. Po drugiej stronie znajduje się Ocean Spokojny, na którego brzegach rośnie największy na świecie las deszczowy strefy umiarkowanej. Zachód jest również domem dla najróżnorodniejszej fauny w Kanadzie. Nie jest to jednak dziewicza i nietknięta przyroda. Ludzkie ręce wpłynęły na nią bardziej niż to sobie uświadamiamy. Źródło zachodniego bogactwa znajduje się w oceanie. Łososie pacyficzne przypływają tutaj od sześciu milionów lat. Były obecne przed ostatnią epoką lodowcową i na długo przed przybyciem człowieka. To jedno z najbogatszych wybrzeży na świecie. Jest jednak jeszcze inny powód dla tutejszego rozkwitu życia. Znajdujące się tu muliste zatoczki nie wydają się zachęcające, mimo to nie powstały w sposób naturalny. Dziś wiemy, że pradawni mieszkańcy zaczęli je tworzyć tysiące lat temu, aby skusić do rozwoju pewne szczególne stworzenie. Jest ono ukryte, ale kruki - ptaki o wysokiej inteligencji - dobrze wiedzą, gdzie je szukać. Przy odpływie żerują na małżach, których jest tu całe mnóstwo. Małże lubią muł, ale nie potrafią uciec krukom. Wygrzebywanie ich to dopiero połowa zadania. Ptaki muszą się potem pozbyć skorup i doskonale wiedzą, jak to zrobić. Przy odpływie małże łatwo zauważyć, bo przez swoje syfony wypuszczają fontanny wody. W ten sposób oddychają, żywią się i pozbywają się odchodów. Dopiero od niedawna rozumiemy, dlaczego małże tak licznie tutaj występują. Od Arktyki po las deszczowy ta część Kanady jest pełna takich spektakli dzikiej przyrody. Koegzystencja i swoboda zwierząt, ludzi i przyrody tworzy z tej krainy prawdziwie Dziki Zachód. 15:45 KRÓLESTWO OCEANU - NARODZINY OCEANU. CZ. 2 (CREATING AN OCEAN) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Alain Tixier Dwuczęściowy film dokumentalny o tym, jak powstawało gigantyczne oceanarium w Chinach. Jest sanktuarium morskiego życia. To ogromna, szklano - metalowa konstrukcja, która może pomieścić 100 milionów litrów wody. To największe akwarium na świecie zostało właśnie otwarte na wyspie Hengqin, obok Makau. Nie ma takiego drugiego miejsca, które przypominałoby taką wymarzoną konstrukcję pod względem wielkości placu budowy, typu i skali architektonicznej oraz liczby prezentowanych gatunków morskich czy szacowanej liczby odwiedzających. Budowa była prawdziwą łamigłówką inżynierii architektonicznej, wymagała zespołowej pracy ekspertów z całego świata. To gigantyczne akwarium pobiło już kilka rekordów. Zgromadziło największą liczbę rekinów wielorybich i płaszczek olbrzymich w niewoli. Będzie też domem dla nie mniej niż 20 000 ryb i około 5 000 innych gatunków. Ta miniseria pokaże 4 lata wyjątkowej pracy, innowacji, osiągnięć technicznych i najwyższej klasy logistyki. Zobaczymy również, jak każde ze zwierząt zostało wprowadzone do nowego środowiska, a także poznamy niesamowitą pracę osób odpowiedzialnych za opiekę nad zwierzętami, które są tutaj prawdziwymi celebrytami. 16:40 FASCYNUJĄCE MIEJSCA (2 SEZON) - FASCYNUJĄCA KANADA - DZIKIE LATO (FASCINATING CANADA SUMMERTIME WILDERNESS) Cykl dokumentalny, 16 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Anette Schreurich Cykl filmów poświęconych środowisku naturalnemu, przyrodzie, krajobrazom i zwierzętom najciekawszych miejsc na świecie. W tym odcinku obserwujemy lato w Kanadzie. Zatoka Hudsona w Kanadzie północno - wschodniej. Tu lód późno zaczyna topnieć - i wtedy surowy krajobraz się przeobraża. W czasie krótkiego lata arktycznego Zatoka Hudsona staje się rajem dla zwierząt. Na długo przed całkowitym stopieniem dryfującego lodu na wybrzeżu pojawiają się pierwsi zwiastuni wiosny. Migranci przylatują milionami. Rozpierzchają się po całym wybrzeżu w poszukiwaniu pożywienia i miejsca na lęgi. Rybitwy popielate to symbol dalekiej północy. Są tu tylko gośćmi sezonowymi, przylatującymi z drugiego końca świata - z Antarktyki. Gdy tylko wylądują zaczynają lęgi. Ponad 250 gatunków ptaków spędza lato nad Zatoką Hudsona. Mają jeden cel jak najszybciej wychować potomstwo. Choć inni zajmują się pracowicie lęgiem, drozd wędrowny wciąż szuka partnerki. Latem przypływy wpychają kry do ujść rzek. Na nich odpoczywają ptaki poza zasięgiem drapieżników. 17:05 EKSTREMALNE MIASTA - ODC. 3. HAMMERFEST (EXTREME CITIES / LES VILLES DE L'EXTREME. 3. HAMMERFEST) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2009 Reżyseria: David Rosanis Cztery ekstremalnie położone miasta - Jakuck, La Paz, Hammerfest i Bangkok - są jednymi z najtrudniejszych miejsc zamieszkania na świecie. Dowiemy się, jak te miasta walczą z najtrudniejszymi warunkami środowiskowymi na naszej planecie, aby zapewnić swoim mieszkańcom akceptowalny poziom egzystencji. W tym odcinku poznamy Hammerfest: miasto w ciemności. W najbardziej wysuniętym na północ mieście na świecie słońce znika na 2 miesiące każdej zimy. Ta wieczna noc wywołuje u ludzi ekstremalne skutki, znane jako zespół stresu polarnego. 18:05 EGIPSKI KRÓL SŁOŃCE. TAJEMNICZE GROBOWCE - ODC. 1 (EGYPT’S SUN KING: THE MYSTERY TOMBS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2017 Reżyseria: Richard Reisz Film dokumentalny o niezwykłych odkryciach w Egipcie. W 2011 roku zespół z Uniwersytetu w Bazylei dokonał dwóch zdumiewających odkryć w egipskiej Dolinie Królów. Przypadkowo natknęli się na nowy grobowiec, który był pierwszym zawierającym ciało od czasu odkrycia Tutanchamona. Następnie odkryli, że znajdujący się obok grobowiec, który nigdy wcześniej nie był wykopany, zawierał ciała około 50 osób. Ale kim byli wszyscy ludzie w tych dwóch połączonych grobowcach? Ten film śledzi archeologiczną historię detektywistyczną, aby znaleźć odpowiedź. Podąża tropem, który prowadzi do jednego z największych egipskich faraonów, Amenhotepa III - i do kobiet, z którymi był blisko. Film ujawnia również zadziwiający projekt, który krył się za ponownym pojawieniem się w pobliżu największej świątyni, jaką kiedykolwiek zbudowano w starożytnym Egipcie - zaginionej świątyni grobowej tego samego faraona, Amenhotepa III. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - MAGICZNA SABAUDIA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 €URO ŁANY - ODC. 3 Dokument fabularyzowany, 24 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska, Beata Cichoń Zdjęcia: Piotr Sędzikowski, Miłosz Mickiewicz, Wojciech Chabin, Marcin Wenzel, Tomasz Włosik Muzyka: Bartosz Straburzyński Wykonawcy: Cezary Żak Serial o współczesnej polskiej wsi, pokazujący następujące tam przeobrażenia. Zmiany przybliżają warunki życia na wsi do europejskich standardów. Kanwą filmowej opowieści są losy bohaterów serialu "Złote Łany" wzbogacone o nowe, współczesne wątki. 20:40 €URO ŁANY - ODC. 4 Dokument fabularyzowany, 24 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska, Beata Cichoń Zdjęcia: Piotr Sędzikowski, Miłosz Mickiewicz, Wojciech Chabin, Marcin Wenzel, Tomasz Włosik Muzyka: Bartosz Straburzyński Wykonawcy: Cezary Żak Serial o współczesnej polskiej wsi, pokazujący następujące tam przeobrażenia. Zmiany przybliżają warunki życia na wsi do europejskich standardów. Kanwą filmowej opowieści są losy bohaterów serialu "Złote Łany" wzbogacone o nowe, współczesne wątki. 21:05 ROBOLOVE (ROBOLOVE) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2019 Reżyseria: Maria Arlamovsky Zdjęcia: Sebastian Arlamovsky Film dokumentalny o tworzeniu humanoidalnych robotów z systemem Android oraz strategiach ludzi zaangażowanych w ich kreowanie. Te roboty być może kiedyś powiększą ludzkie grono. Z ekscytującą różnorodnością perspektyw film pozwala zrozumieć ogromną złożoność tego tematu. Posłuchamy, co mówi japoński guru robotyki Hiroshi Ishiguro, transhumanistka Natasha Vita More i wielu innych. Podczas gdy różnica między ludźmi a androidami stopniowo się rozmywa, napięcie między technologią a odpowiedzialnością społeczną narasta w miarę, jak utopijne wizje się powiększają. Z tej mozaiki wyłania się napięta ambiwalencja, która kwestionuje te futurystyczne technologie i jest pełna miłości dla tych, którzy mają odwagę tworzyć takie nowe maszyny, które starają się upodabniać do człowieka. 22:10 WIELKA ALIENACJA (THE GREAT DISCONNECT) Film dokumentalny, 58 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Tamer Soliman Zdjęcia: Jeremy Wolton Żyjemy w czasach, które zostały określone jako wiek samotności. Wiele osób twierdzi, że ma problemy z nawiązaniem przyjaźni i znalezieniem kogoś, komu mogliby się zwierzyć lub spędzić czas wolny od pracy. Pomimo postępu technologicznego, poprawy warunków życia, rozwoju edukacji i opieki zdrowotnej widać, że czujemy się bardziej samotni niż kiedykolwiek wcześniej. Co spowodowało, że mamy trudności z relacjami międzyludzkimi. Społeczeństwo stało się bardziej indywidualistyczne. Ludzie przede wszystkim zajmują się sobą. Można odczuwać samotność w tłumie. Można mieć mnóstwo znajomych na Facebooku i wciąż być bardzo samotnym. Z medycznego punktu widzenia izolacja społeczna jest porównywalna do palenia 15 papierosów dziennie. Tak samo szkodzi zdrowiu, jak cukrzyca. Poziom izolacji społecznej jest bardzo wysoki. By osiągnąć zdrowie fizyczne, emocjonalne i społeczne, musimy się jednoczyć. Poświęcanie czasu, wkładanie wysiłku i energii we wspólnotę to najbardziej solidna inwestycja. Im więcej dajesz z siebie, tym więcej dostajesz w zamian. Zysk jest bezcenny. 23:15 MŁODE REKINY - KOŃCA NIE WIDAĆ Telenowela dokumentalna TVP, 24 min, Polska, 2005 Autor: Lidia Duda Trzy miesiące po otwarciu pubu Sławek postanawia wyjechać do Irlandii. Musi zarobić dodatkowe pieniądze, bo dochody z pubu są za małe, żeby wystarczyły na wszystkie opłaty. W zakładzie wulkanizacyjnym uczy się nowego zawodu. Beata i Dorota organizują w Katowicach ogólnopolską konferencję na temat reklamy. Krzysztof zaliczył pierwszy semestr na AWF. Po zajęciach śpieszy się na targi, w których uczestniczy jako wystawca. Tomek razem z kolegą spotykają się z przedstawicielem studenckiego BCC. Studenci umożliwili im kontakt z polskim i zagranicznym inwestorem. Tomek musi jednak napisać dla nich profesjonalny biznesplan. Jednak wycofuje się, nie czując się na siłach. Beata i Dorota przygotowały promocję medialną wrocławskiego Święta Gitar. Po imprezie podsumowują swoją roczną działalność - sprawdziły się jako organizatorki dużych imprez, ale nie zarobiły pieniędzy. Dziewczyny postanawiają spróbować szczęścia za granicą. W dniu wyjazdu Sławka do Irlandii rodzice pomagają mu spakować najbardziej potrzebne rzeczy. Na lotnisku Sławek załatwia ostatnie formalności, żegna się z ojcem. Wyrusza za chlebem do Irlandii. 23:45 CZTEROBRYGADÓWKA Reportaż, 12 min, Polska, 1972 Reportaż o czterobrygadowym systemie pracy. System zaczął funkcjonować we wrześniu 1961 roku. Pomimo wcześniejszych problemów i wątpliwości, sprawdził się w praktyce w wielu dziedzinach produkcji m.in. w hutnictwie, przemyśle chemicznym, szklarskim, celulozowo - papierniczym oraz ceramicznym. Gwarantuje on ciągłość linii produkcyjnej. W reportażu wypowiedź hutnika oraz pracowników kadry kierowniczej o korzyściach z takiego systemu pracy. Ilustracją są ujęcia z produkcji stali i papieru. 24:00 NOTACJE - EDWARD PAŁŁASZ. Z BIM - BOMU DO STS - U Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2009 Autor: Lucyna Smolińska Bohaterem kolejnego odcinka jest Edward Pałłasz, kompozytor samouk. W latach 1954 - 62 pracował w teatrach studenckich w gdańskim Bim - Bomie i warszawskim STS - sie. Z tego okresu pochodzą jego pierwsze teatralne, kompozycje muzyczne. W latach 1964 - 66 był kierownikiem muzycznym Teatru Komedia w Warszawie. Lata 1969 - 75 spędził w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie, gdzie był wykładowcą na Wydziale Reżyserii Dramatu. Był wiceprezesem oraz prezesem Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. W swej karierze zawodowej także zasiadał w Komisji Repertuarowej festiwalu "Warszawska Jesień", był członkiem Zarządu Głównego Związku Kompozytorów Polskich, był również współzałożycielem Komitetu Porozumiewawczego Stowarzyszeń Twórczych i Towarzystw Naukowych oraz członkiem Rady Kultury przy Prezydencie RP Lechu Wałęsie. W latach 1995 - 98 pełnił funkcję dyrektora Programu II Polskiego Radia. Od 1999 r. jest zastępcą dyrektora naczelnego i artystycznego Warszawskiej Opery Kameralnej. Jest również laureatem wielu konkursów muzycznych. 00:15 LAS KATYŃSKI (LAS KATYŃSKI) Film dokumentalny, 53 min, Polska/Francja, 1990 Scenariusz i reżyseria: Marcel Łoziński Zdjęcia: Jacek Petrycki, Andrzej Adamczak, Witold Stok Opracowanie muzyczne: Danuta Zankowska Ten dokument powstał z inspiracji Andrzeja Wajdy. Marcel Łoziński przypomina w nim o zbrodni dokonanej przez NKWD w Katyniu w 1940 roku. Opowiada o zamordowaniu kilku tysięcy polskich oficerów i policjantów internowanych w ZSRR we wrześniu 1939 roku. Odsłania próby ukrycia prawdy o tym zbrodniczym czynie, przypisywanym przez Rosjan Niemcom. Swoją opowieść buduje Łoziński z relacji ludzi, którzy przebywali w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, skąd Polaków wywieziono do lasów katyńskich na śmierć, oraz tych, którzy z tragedią zetknęli się bezpośrednio. Ich wypowiedzi wplata w obrazy podróży, a właściwie pielgrzymki grupy członków Rodziny Katyńskiej jadących wreszcie oddać swym bliskim - po półwieczu - ostatnią posługę. 01:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POWSTAŃCZA BITWA O SZYNY ODC. 227 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Powstańcza bitwa o szyny Kolej żelazna zmieniła raz na zawsze oblicze wszystkich konfliktów militarnych. Możliwość szybkiego przerzutu ogromnych mas wojska i sprzętu na znaczne odległości zwolniła sztabowych planistów od obowiązku planowania niekończących się przemarszów wraz z kwestią zapewnienia po drodze ogromnej ilości żywności i kwater dla maszerujących. Dziś jesteśmy w Łochowie. W czasie powstania styczniowego przez Łochów przebiegała świeżo wybudowana linia kolejowa. To tu 23 stycznia 1863 roku na dworzec od strony Warszawy wjechał pociąg z powstańcami, którzy z pomocą miejscowej ludności w wyniku walki wyparli stąd Rosjan. Chwila chwały trwała krótko. Pod gradem rosyjskich kul nastąpił odwrót powstańców. Być może to właśnie wydarzenie tak mocno zapadło w pamięć inżyniera kolejowego Ignacego Mystkowskiego, że w maju 1863 roku legło u podstaw jego planu ataku na tę samą linię kolejową, gdy dowodził powstańczym zgrupowaniem. Potwór na gąsienicach. Nasza kolejna opowieść też pokaże, jak technika odmieniała oblicze pola walki. W przypadku broni, którą zamierzamy pokazać, na szczęście tylko teoretycznie. To 2S7 Pion - największa armata, jaka była na wyposażeniu Wojska Polskiego. 01:40 ARTYSTA JERZY KALINA Reportaż, 38 min, Polska, 1994 Scenariusz: Paweł Woldan Zdjęcia: Krzysztof Ptak, Dariusz Panas, Jerzy Rudziński, Wiesław Kaźmierczak Jerzy Kalina, artysta plastyk i zarazem reżyser, "od zawsze" deklaruje niechęć do pomników jako dzieła sztuki. Uważa, że nie powinno się ich wznosić, gdyż z reguły są wyrazem słabości i niewiary w poprawę obecnej sytuacji. Jego sztuka wyrasta ze sprzeciwu wobec tradycyjnych, monumentalnych dzieł. Ukochał zwłaszcza twórczość anty-pomnikową - ulotną i efemeryczną - tzw. akcje i instalacje. Aranżuje je na ulicach i placach, na dworcach, w winiarniach itp. Wykorzystuje w nich najprostsze przedmioty codziennego użytku: wiadra blaszane, drabiny, krzesła, zyskujące nowy wymiar dzięki zmieniajacym sie kontekstom. 02:25 MARIAN DZIĘDZIEL - AKTOR ODNALEZIONY Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2012 Scenariusz i reżyseria: Marta Węgiel Zdjęcia: Roman Piotrowski Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz Wykonawcy: Marian Dziędziel, Franciszek Pieczka, Wojtek Smarzowski, Kazimierz Kutz, Dariusz Jabłoński, Rafael Lewandowski, Krzysztof Krauze, Jerzy Trela, Jerzy Domaradzki, Zygmunt Konieczny, Jerzy Fedorowicz, Mikołaj Grabowski Film dokumentalny o Marianie Dziędzielu - aktorze teatralnym i filmowym. W świadomości wielu widzów bohater dokumentu narodził się aktorsko w kreacji Wiesława Wojnara, bogatego ogrodnika z podkarpackiej wsi, z "Wesela" w reżyserii Wojciecha Smarzowskiego. Potem zaistniał jako Dziabas w "Domu złym", Adam Kościejny w "Winie truskawkowym" Dariusza Jabłońskiego, Zygmunt Kowal w "Krecie" w reżyserii Rafaela Lewandowskiego. A przecież Marian Dziędziel mógł się poszczycić bogatą filmografię już dużo wcześniej. Chłopak ze Śląska egzamin do szkoły teatralnej zdał dzięki oryginalnej interpretacji poezji Mickiewicza, filmowo debiutował w latach 60. , w serialu "Stawka większa niż życie", potem występował w filmach śląskich Kazimierza Kutza i jego spektaklach teatralnych. Zaistniał też w znanych krakowskich kabaretach, m.in. w Piwnicy pod Baranami, miał swój benefis na antenie Telewizji Kraków. W dokumencie Marian Dziędziel opowiada o sobie i innych, o metafizycznych spotkaniach i decyzjach, o najważniejszych rolach, o przeszłości i spojrzeniu w przyszłość. Mówią o nim także koledzy i przyjaciele - z humorem i na poważnie. Ilustracją są fragmenty najważniejszych kreacji artystycznych tego wybitnego aktora i zarazem skromnego człowieka.