TVP Dokument Piątek, 10.06.2022 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - LECĄ ŻURAWIE Serial dokumentalny, 23 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Wysmukły, wyprostowany, dumnie chodzi po polach na zgrabnych, długich nogach. Ma eleganckie popielate upierzenie i czarne końcówki skrzydeł. Żuraw jest ważnym gatunkiem wzbogacającym ptasią różnorodność w Polsce. Miejscem akcji odcinka są okolice Nowogardu Szczecińskiego, a bohaterem jest doskonały obserwator żurawi, filmowiec Marek Piotrowicz, który podpatruje gody żurawi. Żurawie zaczynają widowiskowy taniec godowy, którego widok zapiera dech w piersiach. Gesty, które mogą być stosowane w walce w tym wypadku zamieniane są na miłosne sygnały. To taniec miłości a nie, jak mogłoby wydawać się na pierwszy rzut oka, agresji. Ptaki krążą wokół siebie z rozpostartymi skrzydłami, wykonują niespodziewane wyskoki i głębokie skłony, podrzucają w górę kępki traw. Puszą się, przeganiają i trąbią jak ćwiczący hejnaliści, a wszystko to czynią na podmokłych łąkach. Z upływem czasu to widowisko powtarza się coraz rzadziej, aż zanika zupełnie, co oznacza, że ptaki zajęły się gniazdem i wysiadywaniem jaj. 06:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 71 KOPALNIA SOLI BOCHNIA Magazyn, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Agata Sałapa Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Bochnia - jedno z najstarszych miast Małopolski - swój rozwój zawdzięcza odkryciu złóż soli kamiennej. Dobre zarządzanie przez władców Polski zasobami tego cennego minerału doprowadziło do rozwoju gospodarczego całego regionu. "Białe złoto" - bo tak określana była sól kamienna - wydobywano tu przez stulecia, aż do lat 90. XX wieku. Tomasz Bednarek zjedzie kilkaset metrów w dół, aby dowiedzieć się, jak wyglądała praca w tutejszej kopalni soli, której początki sięgają 1248 roku. Wydobywany tu minerał był jednym z najważniejszych surowców dla polskiej gospodarki doby średniowiecza. Dopiero w XX wieku pokłady surowca zaczęły się wyczerpywać, a wydobycie stało się coraz mniej opłacalne. Ostatecznie w 1990 roku wstrzymano eksploatację, a bocheńska kopalnia rozpoczęła działalność turystyczną. Dziś można tu zwiedzić podziemne korytarze, pooddychać powietrzem wypełnionym solanką, dowiedzieć się jak wydobywano sól i jak transportowano ją na zewnątrz. Warto też zwiedzić kaplicę św. Kingi to jedna z osmiu podziemnych kaplic, budowanych niegdyś przez górników. Biorąc pod uwagę fakt, że praca w kopalni była bardzo niebezpieczna, zawsze powierzali oni swoje życie i zdrowie Bogu oraz świętym. Bochnia to najstarszy ośrodek wydobywczy soli w Polsce. Działa bez przerwy od średniowiecza, czyli 770 lat. W 2000 roku została uznana przez prezydenta RP za Pomnik Historii, a w 2013 wpisano ją na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. 06:55 NOTACJE - ZBIGNIEW SKOCZYLAS. OD ŁYSEJ POLANY TO BYŁ INNY ŚWIAT Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2009 Autor: Krzysztof Kubiak Zbigniew Skoczylas (rocznik 1928 r.), taternik, alpinista, działacz państwowy i społeczny. W latach 1958 - 1988 był wiceprezesem Polskiego Związku Alpinizmu. W latach 1990 - 1991 pełnił funkcję pełnomocnika MSW ds. uchodźców. W roku 1991 otrzymał stanowisko kierownika Zespołu ds. Służb Mundurowych Urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich. Zmarł w 2015 r. 07:10 DZIKA KANADA - ODC. 2 DZIKI ZACHÓD (WILD CANADA THE ETERNAL FRONTIER) Serial dokumentalny, 52 min, Austria, 2014 Reżyseria: Brian Leith, Jeff Turner Druga część serialu dokumentalnego o dzikiej przyrodzie Kanady to opowieść o zachodnich terenach, które w tym kraju są najbardziej zróżnicowanymi habitatami. Granice wytycza unikalna formacja - rozległe Góry Skaliste tworzące naturalną barierę, oddzielającą Zachód od reszty kraju. Po drugiej stronie znajduje się Ocean Spokojny, na którego brzegach rośnie największy na świecie las deszczowy strefy umiarkowanej. Zachód jest również domem dla najróżnorodniejszej fauny w Kanadzie. Nie jest to jednak dziewicza i nietknięta przyroda. Ludzkie ręce wpłynęły na nią bardziej niż to sobie uświadamiamy. Źródło zachodniego bogactwa znajduje się w oceanie. Łososie pacyficzne przypływają tutaj od sześciu milionów lat. Były obecne przed ostatnią epoką lodowcową i na długo przed przybyciem człowieka. To jedno z najbogatszych wybrzeży na świecie. Jest jednak jeszcze inny powód dla tutejszego rozkwitu życia. Znajdujące się tu muliste zatoczki nie wydają się zachęcające, mimo to nie powstały w sposób naturalny. Dziś wiemy, że pradawni mieszkańcy zaczęli je tworzyć tysiące lat temu, aby skusić do rozwoju pewne szczególne stworzenie. Jest ono ukryte, ale kruki - ptaki o wysokiej inteligencji - dobrze wiedzą, gdzie je szukać. Przy odpływie żerują na małżach, których jest tu całe mnóstwo. Małże lubią muł, ale nie potrafią uciec krukom. Wygrzebywanie ich to dopiero połowa zadania. Ptaki muszą się potem pozbyć skorup i doskonale wiedzą, jak to zrobić. Przy odpływie małże łatwo zauważyć, bo przez swoje syfony wypuszczają fontanny wody. W ten sposób oddychają, żywią się i pozbywają się odchodów. Dopiero od niedawna rozumiemy, dlaczego małże tak licznie tutaj występują. Od Arktyki po las deszczowy ta część Kanady jest pełna takich spektakli dzikiej przyrody. Koegzystencja i swoboda zwierząt, ludzi i przyrody tworzy z tej krainy prawdziwie Dziki Zachód. 08:05 W BLASKU GWIAZD (IN THE STARLIGHT) Film dokumentalny, 49 min, Francja, 2019 Reżyseria: Mathieu Le Lay Zanim Paul Zizka został fotografem, uwielbiał otwartą przestrzeń. Jego pierwszy kontakt z górami Kanady zrodził zamiłowanie do fotografii. Zachwycony ich potęgą, raptem zaczął dostrzegać piękno swojego otoczenia na nowo. Postanowił od tamtej pory wyrażać swoją więź z dzikimi krajobrazami najodleglejszych miejsc na Ziemi za pomocą fotografii. Jego zdjęcia są natychmiast rozpoznawalne. Obiegły cały świat i zostały opublikowane w czołowych magazynach fotograficznych. Praca Paula często wiąże się z wyprawami na odludzie. Żyje przygodami i wciąż stawia sobie nowe wyzwania, aby dotrzeć jak najbliżej swoich celów. Noc ujawnia głębszy aspekt fotografii Paula. W ramach serii nocnych zdjęć uchwycił ulotny czar rozgwieżdżonych niebios podziwianych z czterech krańców świata. Przyroda wciąż oferuje Paulowi nowe wyzwania. Jego zamiłowanie do fotografii i chęć doskonalenia warsztatu stale zapisują kolejne karty w jego historii. Film został nakręcony w 4K. To podróż do świata pełnego gwiazd. Nieustające pragnienie zachwytu skłania Paula do podróżowania po świecie w pogoni za gwiazdami i zorzą. Każda wyprawa przynosi nowe odkrycia i chwile spędzone w zawieszeniu, pomiędzy niebem i ziemią. 09:05 POŁUDNIOWA AFRYKA (ZDF) - CZĘŚĆ 3. DRAPIEŻCY Z KALAHARI (SOUTH AFRICA 3. KILLERS OF THE KALAHARI) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Thomas Behrend Scenariusz: Steven Zorn Odcinek 3 prezentuje najwspanialszych drapieżców z Kalahari. Rozległe trawiaste obszary na północnych sawannach Południowej Afryki tworzą dla niego idealną arenę. Długonogie koty dorastają do wysokości 60 centymetrów. Znalezienie własnego terytorium może potrwać rok czy dwa. Roślinożerców na pustyni czekają inne wyzwania. Roślin jest mnóstwo, ale panuje konkurencja. Jednak dzięki zróżnicowanej wielkości ciała zwierzęta mogą się dzielić tym samym źródłem pokarmu. Najwyższe piętro roślinne przypada w udziale żyrafom. Zebry i gnu żerują na trawach, a guziec blisko ziemi. Pasmo Gór Smoczych rozciąga się po wschodniej stronie kraju. Potężne góry dochodzące do 3 tysięcy metrów tworzą barierę, która zatrzymuje chmury deszczowe nadciągające znad oceanu. Skutek jest taki, że za górami zostaje spragniona deszczu półpustynia. Na południowoafrykański płaskowyż Karru spada nie więcej niż 400 milimetrów deszczu rocznie. W szczycie sezonu letniego temperatura przekracza 40 stopni. Te spalone słońcem równiny wielkości Niemiec zajmują prawie jedną trzecią powierzchni południowej Afryki. 10:00 EKSTREMALNE MIASTA - ODC. 4. BANGKOK (EXTREME CITIES / LES VILLES DE L'EXTREME. 4. BANGKOK) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2009 Reżyseria: David Rosanis Cztery ekstremalnie położone miasta - Jakuck, La Paz, Hammerfest i Bangkok - są jednymi z najtrudniejszych miejsc zamieszkania na świecie. Dowiemy się, jak te miasta walczą z najtrudniejszymi warunkami środowiskowymi na naszej planecie, aby zapewnić swoim mieszkańcom akceptowalny poziom egzystencji. W tym odcinku poznamy Bangkok: tonące miasto. Wraz ze śmiertelnymi tajfunami, wzmagającymi się opadami deszczu, podnoszeniem się poziomu morza i osiadaniem ziemi na poziomie 4 cm rocznie, woda stała się największym zagrożeniem dla przetrwania miasta. 10:55 FASCYNUJĄCE MIEJSCA (2 SEZON) - FASCYNUJĄCA SZWAJCARIA - GRYZONIA ZIMĄ (FASCINATING SWITZERLAND - GRAUBUENDEN IN WINTER) Cykl dokumentalny, 17 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Anette Schreurich Gryzonia na wschodzie Szwajcarii to alpejski raj dla ludzi, ale dla zwierząt tutejsza zima jest prawdziwym wyzwaniem. Tutejsze widoki z pewnością poruszają serca narciarzy i snowboardzistów. Zima jak z obrazka - ze słońcem, mrozem i śniegiem! Gryzonia to cudowna kraina zimowa. Radość na stokach i przyjemności po nartach - to tylko jeden aspekt szwajcarskiej zimy. Dla niektórych zima w Alpach jest prawdziwym wyzwaniem. Bezlitośnie pokrywa krajobraz śniegiem i lodem. Bez odpowiedniego przygotowania przetrwanie może być bardzo trudne. Morze śniegu, lodu i skał to szczyty Alp Gryzonii, wznoszące się majestatycznie na 4 tysiące metrów. Niełatwo tu przetrwać zimę, ale zwierzęta są mistrzami adaptacji. 11:20 ZAKŁADY USŁUGOWE - W KOLEJCE PO USŁUGI Reportaż, 14 min, Polska, 1971 Próba oceny punktów usługowych w Polsce lat 70. XX wieku. Podobnie jak w innych krajach socjalistycznych, w Polsce wyodrębniono z szerokiej sfery usług grupę czynności bezpośrednio związanych z obsługą gospodarstw domowych i zaspokajaniem podstawowych potrzeb osobistych ludności. Zalicza się do nich usługi przemysłowe w zakresie napraw konserwacyjnych i wykonywania przedmiotów powszechnego użytku na nieindywidualne zamówienie, usługi budowlane obejmujące prace remontowo - budowlane, instalacyjne, usługi pralnicze, turystyczne, wypoczynkowe, a także usługi o charakterze osobistym, takie jak fryzjersko - kosmetyczne, fotograficzne, wypożyczanie sprzętu itp. 11:45 UKRAIŃCY - ODC. 10. RODZINA PETIURENKO - ALBINA Serial dokumentalny, 41 min, Polska, 2022 Scenariusz i reżyseria: Julia Łuczkowska Serial przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Przyglądamy się z bliska codziennym zmaganiom ludzi w różnym wieku, pochodzących z rozmaitych środowisk społecznych, o odmiennych ambicjach i powodach, dla których zdecydowali się wyjechać ze swojej ojczyzny. Albina ma 18 lat. Chce zostać koncertującą pianistką. Gra od dzieciństwa, wiele godzin dziennie. Przygotowuje się do matury i do egzaminu do Akademii Muzycznej. Albina ciężko pracuje, żeby spełnić marzenia. Rzadko spotyka się ze znajomymi, jest w pełni skupiona na celu, ambitna, pracowita, wysoko postawiła sobie poprzeczkę. 12:30 CZŁOWIEK, KTÓRY RZUCIŁ WYZWANIE PEKINOWI (THE MAN WHO DEFIED BEIJING) Film dokumentalny, 58 min, Francja, 2019 Reżyseria: Pierre Haski Film dokumentalny wyprodukowany dla upamiętnienia 30 - lecia wydarzeń na placu Tiananmen w Pekinie. Liu Xiaobo, laureat Pokojowej Nagrody Nobla z 2010 r. , bohater powstania studenckiego na Tiananmen w 1989 r. W grudniu 2008 został aresztowany pod zarzutem działalności wywrotowej i podżegania do obalenia ustroju i skazany. Zwolniony w 2017 r. , umarł kilka tygodni później. Jego nazwisko pozostaje mało znane, ponieważ chiński reżim zrobił wszystko, co w jego mocy, aby wymazać je ze zbiorowej pamięci. Na szczęście Liu pozostawił polityczne dziedzictwo w formie długiego wywiadu udzielonego przed aresztowaniem. Film zawiera również świadectwa najbliższych mu osób. 13:35 POŁUDNIOWA AFRYKA (ZDF) - CZĘŚĆ 4. PRZYGODA (SOUTH AFRICA 4. DAS ABENTEUER (MAKING - OF)) Serial dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Thomas Behrend Scenariusz: Steven Zorn Odcinek 4, to ostatnia część opowieści i zarazem podsumowanie wyprawy. Południowa Afryka okazała się wyzwaniem dla filmowców telewizji Norddeutscher Rundfunk. Zamierzali sfilmować najciekawsze i najrzadsze zwierzęta. Celem były niezwykłe zdjęcia i opowieści o ich zwyczajach. Interesowały ich te największe i całkiem małe. Przemierzyli tysiące kilometrów przez południową część Afryki. Podróż zaczynała się u stóp Góry Stołowej w Kapsztadzie, barwnym i pełnym życia mieście, którego mieszkańcy stanowią kolorową mieszankę. Chcieli sfilmować nie tylko świat zwierząt, ale też różnorodne krajobrazy i formacje roślinne. To oznaczało długą podróż. 14:25 DZIKA KANADA - ODC. 4 LÓD (WILD CANADA THE ETERNAL FRONTIER) Serial dokumentalny, 52 min, Austria, 2014 Reżyseria: Brian Leith, Jeff Turner W tym odcinku dokumentu o dzikiej kanadyjskiej przyrodzie - koniec ostatniej epoki lodowej, który był sygnałem do narodzin współczesnej Kanady. Tysiące lat później większość obszaru północnego nadal tkwiła pod lodem. Od końca epoki lodowej ludzie kształtowali i eksploatowali tereny Kanady, ale lód i mróz uczyniły północ tej krainy właściwie niedostępnym rejonem. Tylko nieliczne zwierzęta czują się dobrze na dalekiej północy. Mniej niż 1% ssaków Ameryki Północnej może tu przeżyć. Arktyka to lód. A to, co się z nim tutaj dzieje, ma wpływ na całą planetę. Jest pewien gatunek, któremu lód służy bardziej niż innym w Arktyce. To niedźwiedź polarny. Wczesną wiosną - zanim popęka pokrywa lodowa na morzu - rodzina niedźwiedzi przewędruje setki kilometrów, by się dostać na tereny łowieckie. Niedźwiedzie polarne mają rozmaite sposoby polowania na foki, ale wszystkie zależą od zamarzniętego morza. Dla każdego, kto nie spędził tu życia, lód Arktyki wydaje się monolitem. W rzeczywistości lód na lądzie bardzo różni się od tego na morzu pod względem czasu trwania, konsystencji i reakcji. Niektóre społeczności na północy mają 70 różnych słów na opisanie lodu na morzu, nawet więcej niż na opisanie śniegu. Lód można określać różnie - od gigantycznego, masywnego jęzora lodowca po najmniejszy kryształek. Niektóre z tych rodzajów zachowują się w zdumiewający sposób. Przy odpowiednich warunkach zaczyna się jeden z tajemniczych lodowych cudów. Mowa tu o lodowych kwiatach. Są to piękne formy kryształków lodu, tworzące się na świeżo zamarzniętej pokrywie na morzu, podczas gwałtownego spadku temperatury. Nikt tak naprawdę nie wie, dlaczego się tworzą. Naukowcy wiedzą jedynie, że zawierają dużą koncentrację bakterii - esencję życia. Kilka godzin po pojawieniu się, zaczynają znikać bez śladu. Lód na morzu nieustannie się zmienia. W odpowiednich warunkach może przyciągnąć różne formy życia. Kiedy indziej wydaje się nieskończonym, groźnym dla życia dzikim pustkowiem, szczególnie dla ludzi. Dryfujące kry i góry lodowe w ciągu zaledwie kilku minut mogą z łatwością zmiażdżyć statki. To jednak nie zniechęciło podróżników zafascynowanych Arktyką. Od wybrzeża do wybrzeża ludzie zawsze zmieniali środowisko dzikiej Kanady. Największa metamorfoza zachodzi jednak na obszarze, który wydawał się tak odległy i ekstremalny, że nie wyobrażano sobie, by go można było zmienić. 15:30 PRZYSZŁOŚĆ LOTÓW (THE FUTURE OF FLIGHT) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Larissa Klinker Film dokumentalny o przyszłości lotnictwa. Wszyscy wiemy, że latanie jest szkodliwe dla klimatu. Przed pandemią COVID - 19, według strony internetowej Flightrackera, każdego dnia odbywało się prawie 200 000 lotów. Co sekundę samolot startował lub lądował gdzieś na świecie. Pandemia to wszystko zmieniła. Nigdy wcześniej cała branża lotnicza nie znalazła się w tak trudnej sytuacji. Przewidywano, że przemysł nie poprawi się do 2022 lub 2023 r. Ale czy to oznacza, że znów będziemy emitować taką samą ilość CO2 jak poprzednio? Jeszcze przed kryzysem wiedzieliśmy, że latanie musi stać się bardziej ekologiczne. Może koronawirus to nasza szansa na przemyślenie. Jak połączyć ochronę środowiska z naszą potrzebą mobilności? Czy potrzebujemy nowych samolotów i nowych paliw lotniczych - czy powinniśmy po prostu latać mniej? Chcemy znaleźć odpowiedzi na te pytania i zapytać producentów samolotów, naukowców i ekspertów w dziedzinie transportu o przyszłość lotnictwa. Przed koronakryzysem sytuacja wyglądała zupełnie inaczej. Cofnijmy się do września 2019 roku. Lotniskowy taras widokowy zawsze był dla nas fascynującym miejscem, choć latanie od dawna budzi mieszane uczucia. W końcu samoloty zanieczyszczają środowisko. Może po pandemii zaczniemy od nowa i zdołamy pogodzić mobilność z ochroną przyrody? Ale w jaki sposób? Pandemia wszystko zmieniła. Pandemia koronawirusa skłoniła nas do refleksji i okazało się, że czasem przyjemniej jest być uziemionym. 16:30 FASCYNUJĄCE MIEJSCA (2 SEZON) - FASCYNUJĄCY CZAS WIOSNY - PRZEBUDZENIE (FASCINATING SPRINGTIME - TIME FOR AWAKENING) Cykl dokumentalny, 17 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Anette Schreurich Cykl poświęcony środowisku naturalnemu, przyrodzie, krajobrazom i zwierzętom najciekawszych miejsc na świecie. W tej części obserwujemy zmiany, które występują w przyrodzie na wiosnę. Wczesna wiosna w Europie Środkowej. Na początku marca noce nadal są mroźne, a drzewa nagie. Gdy słońce stopniowo silniej grzeje przyroda budzi się do życia. Chłód zimy wciąż czuć w powietrzu, ale świat zwierząt i roślin już przygotowuje się do wiosny. Pierwsze stada powracających ptaków sygnalizują nowy początek. Pokazują się zające. Po długiej zimie z mizerną strawą i niewielką aktywnością zwierzęta szykują się do nowego, odmiennego świata pełnego światła, ciepła i ruchu. Nadchodzące miesiące będą trudne. Trzeba będzie gromadzić energię, rosnąć i zadbać o przedłużenie gatunku. To ogromne wyzwania wiosną. Na szczęście - wkrótce będzie dużo pożywienia - co przyciąga ptaki migrujące z zimowych kwater. 17:00 BRAMY DO NOWEGO JORKU (GATEWAYS TO NEW YORK - OTHMAR H. AMMAN AND HIS BRIDGES) Film dokumentalny, 52 min, Szwajcaria, 2018 Reżyseria: Martin Witz Film dokumentalny o architekturze, historii i współczesnym wykorzystaniu mostów w Nowym Jorku. Othmar Ammann, szwajcarsko - amerykański inżynier budowlany, który zaprojektował ponad połowę z jedenastu mostów łączących Nowy Jork z resztą Stanów Zjednoczonych. To opowieść o jego pracy, przygodach, poprzez bogate archiwalia i odniesienie do dnia dzisiejszego. Na początku XX wieku, wiosną 1904 roku, młody szwajcarski inżynier budowlany wyrusza do Ameryki. Ambitny młody człowiek właśnie ukończył studia w Zurychu. Nazywa się Othmar Ammann. Teraz chce pojechać do Nowego Jorku. Stany Zjednoczone były wtedy dość młode, więc było tam mnóstwo pracy dla młodych inżynierów, konstruktorów, którzy chcieli rozwijać swoją karierę i być częścią czegoś wielkiego. W Nowym Jorku Othmar Ammann otrzymuje propozycję wymarzonej pracy. Jego wielki wzór do naśladowania, gwiazda wśród amerykańskich budowniczych mostów, Gustav Lindenthal, bierze pod swoje skrzydła początkującego Szwajcara. 18:05 TRIUMF POMIDORA (TRIUMPH OF THE TOMATO) Film dokumentalny, 48 min, Austria, 2014 Reżyseria: Maria - Magdalena Koller Film dokumentalny o pomidorach - ich historii, znaczeniu i tradycjach kulinarnych. Pierwotny peruwiański pomidor, zwany spuchniętym owocem, był żółty, a konkwistadorzy cenili go za jego kwiaty. Ale w Europie pod hiszpańskim słońcem zdziczał, zrobił się zaokrąglony, czerwony, stał się niezbędny. W Austrii nadal nazywają to rajskim owocem, a we Włoszech złotym jabłkiem. To był z pewnością prawdziwy zakazany owoc pierwszego uwodzenia na świecie! Dzisiejsza obsesja na punkcie kształtu, wielkości i długiego okresu przydatności do spożycia sprawiła, że niegdyś wspaniały pomidor stracił smak. Od hodowcy pomidorów Ericha Stekovicsa z 3200 odmianami przechowywanymi w nylonowych pończochach, po carycę pomidora Irinę Zacharias, która uratowała czerwone owoce po upadku komunizmu. Od pizzy, która ożywiła życie seksualne królowej Margarity, po 32 nowe odmiany chińskiego króla pomidora - Li Jingfu i Joe Cockera, który śpiewał o nim serenady. Ten dokument wyciśnie z pomidora dosłownie wszystko, aby pokazać, jaki jest wspaniały. Może zrozumiemy też, dlaczego ludzie szaleją na festiwalach pomidorów w Hiszpanii i we Włoszech. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - HAWAJE. MAGIA PACYFIKU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 AGENT 566 - ODCINEK 2. W JĄDRZE CIEMNOŚCI (AGENT 566 EP. 2 INTO THE HEART OF DARKNESS) Serial dokumentalny, 55 min, Izrael, 2020 Reżyseria: Liora Amin Batmatz, Eyal Tavor Scenariusz: Itay Landsberg Serial dokumentalny opowiadający o losach pewnego izraelskiego szpiega, Eli Cohena. W maju 1960 r. Mosad zaproponował mu współpracę, ponieważ potrzebował agentów w Syrii, a on potrafił mówić po arabsku z syryjskim akcentem przejętym od rodziców. Przyjął więc tożsamość zamożnego biznesmena branży tekstylnej, Kamela Amina Tabeta i pod tym nazwiskiem działał. Był on jednym z najskuteczniejszych agentów wywiadowczych, najlepszym izraelskim szpiegiem. Spenetrował najwyższe władze syryjskie cywilne i wojskowe przekazując władzom swojego kraju niezwykle cenne informacje wywiadowcze. Pierwszy obywatel Izraela stracony za szpiegostwo. Do tej pory strona syryjska nie wydała ciała Cohena jego krewnym. Cohen stał się bohaterem narodowym w Izraelu. Ten film to pierwsza opowieść o jego życiu, ale opowiedziana dokładnie i odsłaniająca całe mnóstwo sekretów na temat działalności agenta, które przez ponad 55 lat były trzymane w ścisłej tajemnicy. 21:15 BRUDNE PIENIĄDZE - ODC. 2 KOKAINA (DIRTY DOLLARS INC. / DOLLARS NOIRS / EP. 2 COCAINE MULTINATIONAL) Cykl dokumentalny, 54 min, Francja, 2018 Reżyseria: Sylvain Braun Nielegalny handel nie ma granic dla przestępców, którzy go uprawiają. Ta seria śledcza ujawnia międzynarodowe schematy, które działają i rozprzestrzeniają się na naszych oczach, pomimo coraz surowszych przepisów i wzmocnionych zabezpieczeń. 22:15 MIASTO GNIEWU S.I - /9/ Serial fabularyzowany TVP, 27 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Dawid Sawicki Zdjęcia: Tomasz Nawrocki Muzyka: Tomasz Kamiński Uprowadzenia. Zabójstwo: Andrzeja Grzymskiego ps. Junior, 26 stycznia 1998 r. , przejście podziemne przy Hotelu Marriott, ul. Chałubińskiego i Alej Jerozolimskich. Zabójstwo Krzysztofa Kocota, 26 stycznia 1998 r. , ul. Łabiszyńska 21. Historia: Andrzej Grzymski ps. Junior związany był z Jeremiaszem Barańskim ps. Baranina. To stary przestępca współpracujący ze Służbami Bezpieczeństwa, a później po zmianie ustrojowej z Urzędem Ochrony Państwa. Junior zginął, ponieważ przygotowywał listę gangsterów, których zamierzał porwać. O tej liście dowiedział się i Pruszków, i Wołomin i wspólnie wydali na niego wyrok śmierci. W tym odcinku widzowie dowiedzą się o Jeremiaszu Barańskim ps. Baranina i o jego współpracy z organami państwowymi. Opowiemy o najtrudniejszym dla policji rodzaju przestępstw, jakim są uprowadzenia. 22:55 WCIELENIA ZŁA - ODC. 4/10 BIN LADEN. GENIUSZ TERRORYZMU (EVOLUTION OF EVIL) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2015 Galeria najbardziej znanych despotów w najnowszej historii. Od Hitlera do Saddama Husajna, od Stalina do Kim Dzong Ila, od Mao do pułkownika Kaddafiego. Bezlitośni psychopaci, chciwi, okrutni, a czasem po prostu szaleni, przejęli kontrolę nad swoim krajem i terroryzują swoich poddanych, ale zawsze pozostaje pytanie: czy urodzili się źli, czy też coś się stało, że tak się zachowują? W tym odcinku Bin Laden, człowiek którego szukał cały świat. 23:55 KLUBY PERYFERYJNE Reportaż, 34 min, Polska, 1978 Autor: Andrzej Szeląg Piłka nożna z miastem Krakowem związana jest od lat. Krakowskie kluby przechodziły swoje wzloty i upadki. Miały też duży wpływ na lokalną społeczność. Prezentacja dwóch krakowskich klubów: KS Podgórze oraz SKS Bronowianka. Rozmowy z działaczami i miłośnikami klubów. Historia, sukcesy i plany na dalsze funkcjonowanie klubów sportowych. 00:30 NOTACJE - JERZY JAROCKI. W OCZACH INNYCH Cykl dokumentalny, 8 min, Polska, 2009 Autor: Krzysztof Rzączyński Kilkakrotne realizacje "Ślubu" Witolda Gombrowicza za każdym razem stawały się niezwykłym wydarzeniem. Należą do najwybitniejszych osiągnięć polskiego teatru. Jerzy Jarocki opowie o najistotniejszym jego zdaniem temacie "Ślubu" bardzo często nierozpoznawanym, szczególnie poza Polską. A mianowicie o problemie Lustara, budowania swojego wizerunku w oczach innych. Jarocki sprostuje też pewne mylne jego zdaniem tropy w interpretacji "Ślubu". Jerzy Jarocki ur. w 1929 roku, wybitny polski reżyser teatralny, inscenizator dramatów m. in. Mrożka, Gombrowicza, Witkacego, Różewicza, Czechowa. Debiutował w roku 1957 "Balem manekinów" Brunona Jasieńskiego. Pełnię artystycznego wyrazu osiągnął w latach sześćdziesiątych, pozostając do dziś jednym z czołowych polskich reżyserów. Do historii teatru przeszło wiele jego inscenizacji, takich jak właśnie "Ślub" Witolda Gombrowicza, "Matka" Witkacego, a także "Życie jest snem", "Kasia z Hailbronu", "Grzebanie", "Płatonow". 00:40 PRZERWANA MISJA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Petro Aleksowski Pierwszy polski dokument pokazujący misję Afganistan przez pryzmat strat poniesionych przez trwale poszkodowanych polskich żołnierzy. Głównymi bohaterami dokumentu są czterej młodzi mężczyźni, dla których marzeniem życia była armia i spełnieniu tego marzenia podporządkowali swoje życie. Sprawdzianem męskości i żołnierskich umiejętności miał być wyjazd na misję. Utrzymywane w tajemnicy, skrywane w pamięci żołnierzy prawdziwe oblicze polskiej misji jest bazą dla konstrukcji akcji i dramaturgii filmu. Bohaterowie podejmując decyzję o wyjeździe na misje byli w związkach rodzinnych, a mimo to zdecydowali sami, bez konsultacji z najbliższymi. Dziś, kiedy trzeba zapłacić za swoją decyzję, kosztami tej spłaty obciążają właśnie najbliższych. Autor filmu, nawiązując dialog, w którym zadaje pytania niewygodne dla weteranów, staje się dla nich kolejnym wyzwaniem zmuszając do pierwszych od czasu wypadku tak szczerych wyznań. Film bogato zobrazowany oryginalnymi zdjęciami nakręconymi przez żołnierzy w Afganistanie. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 229 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:05 KOCHANI RECYDYWIŚCI Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2012 Scenariusz i reżyseria: Irena Morawska, Jerzy Morawski Zdjęcia: Jacek Knopp, Tomasz Borkowski Bohaterki tego dokumentu to wolne kobiety uwikłane w związki z więźniami recydywistami. Kochają przebywających za kratkami mężczyzn, tęsknią, piszą listy, chodzą na widzenia, chcą mieć dziecko, decydują się nawet na małżeństwo, choć zdają sobie sprawę, że przyszły mąż nieprędko wyjdzie na wolność. Dlaczego wikłają się w takie związki, konsekwentnie brną w sytuacje bez wyjścia? Przeżywają rozstania i powroty, przechodzą piekło, odchodzą od zmysłów i nie rezygnują. Bohaterki szukają pomocy u pani psycholog Anny. Kiedyś pracowała z młodzieżą z patologicznych rodzin, teraz zajmuje się dorosłymi, którzy są w związkach z osobami ze środowisk przestępczych. Udziela im wsparcia kierując się zawodowym doświadczeniem, ale także życiową wiedzą. Okazuje się bowiem, że pani psycholog sama jest w takim związku. Mówi o tym otwarcie, dokonała takiego wyboru i nie żałuje swej decyzji, choć nie zawsze jest łatwo. Przeszła piekło, zanim zrozumiała, jak trzeba postępować z recydywistami. Teraz podtrzymuje na duchu swoje pacjentki, które nie potrafią wybrnąć z trudnych sytuacji, odnaleźć się w okrutnej czasem rzeczywistości. Lubi pomagać takim kobietom, rozumie ich problemy, wątpliwości i rozterki. Nigdy jednak nie daje im konkretnych rad, nie zniechęca, ale też nie nalega, chce tylko, by przy jej pomocy same spróbowały rozwiązywać swoje problemy i decydować o swoim życiu i przyszłości. Jedna z bohaterek o imieniu Ania wzięła ślub z więźniem Mirkiem w 2001 roku. Z tego związku urodziło się dwoje dzieci, Daniel i Patrycja. Wierzyła, że jej się uda, że go zmieni, że przy niej ukochany stanie się innym człowiekiem. Zawiodła się, przeżyła załamanie, ich dzieci trafiły do domu opieki, ale nie zrezygnowała z walki o męża. Inna bohaterka, Magda, wyprowadziła się z rodzinnego domu w wieku 16 lat. Kiedy poznała Tomasza, chłopak stał się jej największą miłością. On wyjdzie jednak na wolność dopiero za siedem lat. I choć przychodzi jej to z wielkim trudem, bo ukochany wielokrotnie zawiódł jej zaufanie, młoda dziewczyna decyduje się na ślub, który odbywa się na terenie zakładu karnego. Nie mniej burzliwy związek łączy Marinę - pisarkę, działaczkę społeczną, wolontariuszkę - ze Zbyszkiem, który ciągle obiecuje poprawę i ciągle wraca za kratki. Jej coraz bardziej brakuje sił do walki, ale i ona wciąż trwa przy swoim kochanym recydywiście. 03:00 DRAŻA - CZETNIK. LEGENDA KRESÓW. Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Oleszkowicz Zdjęcia: Henryk Janas Wykonawcy: Grupa Rekonstrukcji Historycznej "San" Aktorzy: Sebastian Cybulski, Michał Chołka, Evgen Malinowski Życie Dragana Sotirovića to historia niezwykła. Można powiedzieć, że to legenda partyzantki serbskiej i polskiej. Przez lata powojenne i czasy komunizmu była nie tyle zapomniana, co przemilczana. Nie mogło być inaczej, ze względu na jego działalność i poglądy. Pierwszy współpracownik generała Mihajlovića w antyhitlerowskim i antykomunistycznym ruchu oporu w Jugosławii. Później żołnierz i dowódca oddziału AK we Lwowie i na Rzeszowszczyźnie. Wielokrotnie aresztowany, torturowany (więzienia w Belgradzie, stalagi w Rawie Ruskiej i Stryju, więzienia we Lwowie, Jarosławiu i Moskwie tu skazany na 10 lat łagru, Rzeszowie) zawsze szczęśliwie wychodził z opresji. Zdolności dowodzenia, wymagania wobec podwładnych, brawurowe ucieczki i skuteczna walka w partyzantce budują jego autorytet i legendę wśród żołnierzy. To mieszanka niepokornej natury, bohaterstwa, przenikliwości, ale i odwagi do oddania swego życia w walce o niepodległość dwóch ojczyzn: Serbii i Polski. Jego wrogowie to hitlerowskie Niemcy i sowieci a dokładnie komuniści, którym nie zależy na niepodległości sojuszników. Szybko zrozumiał polityczne mechanizmy, które na zawsze pozbawiły go ukochanej ojczyzny i rodziny. To, co pomagało mu przetrwać, to głęboka wiara i religijność wpajana od najmłodszych lat przez rodziców i duchowych opiekunów. Pielgrzymki na świętą Górę Athos kształtują go w młodości i dają mu siłę po wojnie. Dodatkowo w czasach gdy nie mógł powrócić do ojczyzny, przebywając na emigracji, dają mu możliwość spotkania się z - pozostawionym w Serbii z mamą w czasie wojennej zawieruchy, później osieroconym - synem.