TVP Historia Poniedziałek, 06.06.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 06 CZERWCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1885 - Pasteur pierwszy raz zastosował szczepionkę przeciw wściekliźnie; 1944 - lądowanie w Normandii; 1953 - nakazano zakładom radiowym w Warszawie i Dzierżoniowie usunięcie z produkowanych odbiorników zakresów fal nadawania Wolnej Europy; 1990 - koniec cenzury w Polsce; 07:00 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 16/24 Serial historyczno-sensacyjny, 55 min, Polska, 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wojtowicz Aktorzy: Janusz Bukowski, Olaf Lubaszenko, Cezary Pazura, Danuta Kowalska, January Brunow, Tomasz Stockinger, Marta Klubowicz-Różycka, Ewa Sałacka, Jacek Kałucki, Witold Skaruch, Maciej Kozłowski, Piotr Krukowski, Małgorzata Wachecka, Andrzej Grabarczyk, Małgorzata Gudejko Czarek jedzie do Paryża, aby dostarczyć wywiadowi francuskiemu klucz do szyfru Kriegsmarine. Z rozszyfrowanych depesz wynika, że Niemcy mają informacje o stanie marynarki francuskiej. W zamian za swoją przysługę Czarek chciałby uzyskać pomoc przy wyjaśnianiu sprawy księżny Hohenlohe oraz co najmniej dziwnych ataków prasy angielskiej i amerykańskiej, które dotyczą "korytarza gdańskiego" i związanej z nim polityki polskiej wobec Niemców. Czarek sądzi, że księżna przekazuje Niemcom informacje uzyskane od licznych znajomych, wśród których są przedstawiciele francuskiej prawicy, niemieckich sojuszników Hitlera, angielskich przemysłowców. Dobrze przygotowana akcja wywiadu francuskiego udaje się. Ze znalezionych tajnych dokumentów wynika, iż wszelkich informacji o stanie marynarki francuskiej dostarczał Niemcom komandor Blanchard, a ataki koncernów prasowych sowicie opłacone zostały przez Niemców. Księżna zostaje aresztowana, sprawa nagłośniona. W czasie swojego pobytu we Francji Czarek dowiaduje się, że kanclerzem Niemiec został Adolf Hitler. 08:30 HISTORIA POLSKI - GRA O KORONĘ Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Jaworski Scenariusz: Piotr Jaworski Zdjęcia: Jarosław Migoń, Marek Gajczak Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Szymon Kuśmider, Podolski Regiment Odprzodowy Aktorzy: Mikołaj Dróżdż Film dokumentalny poświęcony postaci kanclerza i hetmana wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego, polityka, mecenasa sztuki i nauki, założyciela idealnego miasta Zamość. Koncepcja wizualna filmu opiera się na sugestywnych obrazach, ułatwiających widzom wniknięcie w opisywane wydarzenia. Współczesna cyfrowa diaporama, spektakl audiowizualny. Nowatorskie rozwiązania produkcyjne z zastosowaniem techniki Unreal Engine 4.0. Udział grupy rekonstrukcyjnej, inscenizacje z zatrzymanym ruchem, sceny inscenizowane oparte na malarstwie Jana Matejki. Tak realizowanym ujęciom towarzyszy narracja lektora zgodna z przekazami historycznymi. W wizualnej powieści graficznej Zamoyski jest kimś w rodzaju superbohatera. Film został zbudowany w konwencji komiksu historycznego. 09:30 SENSACJE XX WIEKU - DECYDUJĄCA BITWA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldek Szmidt Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) O świcie 6 czerwca 1944 r. major Werner Pluskat z 352. Dywizji Piechoty przyszedł do bunkra obserwacyjnego w pobliżu Arromanche w Normandii i przez kilka minut lustrował przez lornetkę morze. Nie dostrzegł niczego niepokojącego, żadnej oznaki aktywności nieprzyjaciela. Nie zdziwiło go to, pogoda była bardzo zła, wiał silny wiatr, fale dochodziły do dwóch metrów wysokości. W takich warunkach byłoby dziwne, gdyby nieprzyjaciel zechciał wysyłać do brzegu niewielkie jednostki desantowe. Być może w ogóle nie wierzył, że Amerykanie i Anglicy zdecydują się dokonać inwazji na francuskie wybrzeże, gdzie od lat budowano barierę nie do pokonania, Wał Atlantycki. 10:20 JAK POWSTAWAŁY KONTYNENTY - AUSTRALIA. ODC. 2/4 (RISE OF THE CONTINENTS) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2013 250 milionów lat temu Ziemia wyglądała jak obiekt z innego układu słonecznego. Kontynenty, które znamy dzisiaj, były skoncentrowane w jednym obszarze lądowym - Pangei - otoczonym ogromnym oceanem. Ale około 200 milionów lat temu ten superkontynent zaczął się rozpadać: powstawały nowe baseny oceaniczne, góry wzbiły się w niebo i przez miliony lat powstało siedem nowych mas lądowych, z których każda jest wyjątkowa. To nasze kontynenty. Odc. 2. Australia Australia uznawana jest za kontynent odległy i odizolowany, od zawsze. Tymczasem jej historia jest całkiem inna. Naukowcy zaglądają pod spaloną słońcem powierzchnię pustyni, by poznać przeszłość tego kontynentu, zapisaną w skałach i w ziemi, a nawet w żyjących tu zwierzętach. Te znaleziska mówią o przeszłości, kiedy Australia była całkiem inna, jak też o tym, co zdecydowało o dzisiejszym wyglądzie kontynentu, jego charakterystycznej faunie, wyjątkowych złożach naturalnych oraz o warunkach, które umożliwiły zasiedlenie tej surowej krainy. Powierzchnia Ziemi kształtuje się nieprzerwanie, więc Australia znalazła się o krok od kolejnej wielkiej zmiany. 11:20 W PRLU - ZASTĘPCZA TWARZ LWP Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2022 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) Ludowe Wojsko Polskie miało być w rozumieniu propagandy bardzo sympatyczne. Takie, co dosłownie sieje i orze. Młodych żołnierzy zasadniczej służby wojskowej wykorzystywano do różnych prac niemających nic wspólnego z obronnością kraju. Byli tanią i mobilną siłą do prac najczęściej fizycznych. Obowiązkowo brali udział we wszystkich czynach społecznych. Pracowali na wszystkich wielkich budowach socjalizmu. Brali udział w kampaniach żniwnych. Znaczna część ich dwuletniej służby była wykorzystywana przez państwo do zupełnie innych zadań niż obronność. Oczywiście, pomagali też przy kataklizmach, co jest czymś absolutnie normalnym (ale i też na szczęście stosunkowo rzadkim) zjawiskiem. Najczęściej młodych żołnierzy można było zobaczyć przy kopaniu rowów, a nawet jako tłum podczas imprez, na których tłum miał nie tylko być, ale i zachowywać tak jak od niego oczekiwano. Wojsko też - ponieważ siało i orało - posiadało na przykład własne gospodarstwa rolne czy piekarnie. Drugą stroną tej zastępczej twarzy LWP były zespoły reprezentacyjne i festiwale piosenki żołnierskiej, bo wiadomo - wojsko zawsze z pieśnią na ustach. Program prowadzi: Beata Michniewicz, gośćmi są: dr Andrzej Anusz - historyk, socjolog, politolog i Grzegorz Sieczkowski - dziennikarz, publicysta, 11:50 WOJNA DOMOWA - ODC. 7/15 - POLSKI JOGA Serial komediowy, 27 min, Polska, 1965 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Maria Zientarowa Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Alina Janowska, Kazimierz Rudzki, Irena Kwiatkowska, Andrzej Szczepkowski, Krzysztof Musiał, Elżbieta Góralczyk, Bohdan Łazuka, Anna Jaraczówna W trakcie zbierania makulatury Anula natrafiła na podręcznik ćwiczeń jogi. Jest zafascynowana praktykami hinduskich mistrzów, przekonuje nawet ciocię, że ta gimnastyka gwarantuje idealne odprężenie fizyczne i psychiczne. "Mistrz" grany przez Bohdana Łazukę wcale nie stroni od alkoholu i za słoną opłatą aplikuje Anuli i jej ciotce porcję ćwiczeń. 12:25 WOJNA DOMOWA - ODC. 8/15 - WIZYTA STARSZEJ PANI Serial komediowy, 47 min, Polska, 1965 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Maria Zientarowa Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Alina Janowska, Kazimierz Rudzki, Irena Kwiatkowska, Andrzej Szczepkowski, Krzysztof Musiał, Elżbieta Góralczyk, Wanda Łuczycka, Wojciech Siemion, Jarema Stępowski Do państwa Jankowskich przyjeżdża z wizytą babcia. Poucza i strofuje wszystkich domowników, co najbardziej denerwuje wnuka. Starsza pani zmusza sąsiadki do drylowania wiśni i smażenia konfitur. Trafia nawet do szkoły Pawła, gdzie robi wykład nauczycielowi o szkodliwości noszenia miękkich kapci. 13:20 BRUNET WIECZOROWĄ PORĄ Komedia, 91 min, Polska 1976 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja i Andrzej Kill Zdjęcia; Wiesław Zdort Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Krzysztof Kowalewski, Bożena Dykiel, Mirosława Krajewska, Wojciech Pokora, Wiesław Gołas, Ryszard Pietruski, Emilia Krakowska, Janina Traczykówna, Jan Kobuszewski, Józef Nalberczak, Tadeusz Pluciński, Andrzej Fedorowicz, Zdzisław Maklakiewicz, Bohdan Łazuka i inni Cyganka przepowiada Michałowi Romanowi niezwykłe przeżycia, jednak on, podobnie jak większość ludzi, nie bierze poważnie tych proroctw. Gdy jego liczna rodzina wyjeżdża na weekend, Michał w błogiej i upragnionej ciszy zasiada w końcu do pracy korektorskiej. I niebawem spełniają się pierwsze wróżby Cyganki: Michał odnajduje zaginiony zegarek, a w totolotku wylosowane zostają przepowiedziane przez nią liczby. Zaniepokojony bohater zaczyna oczekiwać najgroźniejszej części przepowiedni - zapowiada ona zabicie bruneta, który zjawi się w jego mieszkaniu wieczorową porą. Aby zapobiec zbliżającemu się nieszczęściu, Michał opuszcza dom. Ściga go jednak przeznaczenie. Przypadkowo zostaje zabójcą mężczyzny, niejakiego Dzidka Krępaka, który pojawił się w jego domu. Brak alibi, trup w domu, ślady zbrodni - wszystko to świadczy przeciwko niemu. Z pomocą przychodzi Michałowi przyjaciel Kazik, który postanawia rozwikłać tę dziwną zagadkę. Razem zastawiają w miejscu zbrodni pułapkę. Michał odwiedza swoich sąsiadów i informuje ich o zabójstwie. Jeden z nich na wiadomość o tym próbuje uciec. Michał puszcza się za nim w pogoń. Po licznych perypetiach udaje mu się go złapać i oddać w ręce milicji. Tajemnica morderstwa zostaje wyjaśniona. 17:25 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 17/24 Serial historyczno - sensacyjny, 54 min, 24 odc. , Polska 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Muzyka: Andrzej Trzaskowski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Jan Monczka, Tomasz Stockinger, Marta Klubowicz - Różycka, Janusz Bukowski, Miłogost Reczek, Jan Jankowski, Joanna Jankowska, Katarzyna Chrzanowska, Włodzimierz Adamski, Marek Lewandowski, Dariusz Jakubowski, Piotr Grabowski, Maciej Kozłowski, Stanisław Jaskułka, Włodzimierz Maciudziński, Maciej Orłoś, Beata Paluch, Ewa Sałacka, Alicja Jachiewicz, Danuta Kowalska, Hanna Wrycza - Polk, Magdalena Michalak, Małgorzata Wachecka, Maria Probosz, Agnieszka Robótka - Michalska i inni Pociąg relacji Berlin - Prusy Wschodnie jedzie tranzytem przez Polskę na odcinku Chojnice - Tczew. Wywiad polski obmyśla trudną akcję "Wózek". Chodzi o zapoznawanie się z treścią niemieckiej poczty specjalnej wożonej w ambulansie pocztowym. Czarek i jego koledzy przeprowadzają pełne fantazji i żmudnych wysiłków przygotowania. Tworzą zespoły specjalistów: jedni otwierają zalakowane paczki i koperty, po czym pakują je w identyczny sposób. Inni robią fotokopie zawartości przesyłek. Czarek znajduje - koniecznych do realizacji pomysłu - mistrzowskiego kierowcę, kolejowego złodziejaszka skaczącego po dachach pociągów w pełnym biegu, wreszcie najsprawniejszego kasiarza. Ekipy specjalistów pracują nad otwarciem, skopiowaniem i przywróceniem przesyłkom poprzedniego wyglądu w odpowiednio przygotowanym autobusie. Akcja "Wózek" udaje się wspaniale. W Niemczech jest to "noc długich noży". 18:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KTOKOLWIEK WIE Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Ktokolwiek wie... Zarówno brunatny, jak i czerwony totalitaryzm, nasi główni wrogowie z ostatniej wojny, doskonale wiedzieli, czym dla polskiego ducha oporu jest kult bohaterów. Na mogiłach wyrastały kolejne pokolenia wierzące, że ojczyzna jest sprawą wartą największych poświęceń. Zarówno Niemcy jak i Sowieci, wyspecjalizowani w inżynierii społecznej wyznawali zasadę, że wszelki ślad po przeciwnikach, którzy wykazali się duchem oporu, powinien zniknąć. Dlatego spora część naszych zmagań z historią to tropienie zatartych mogił i bezimiennych dołów śmierci. Dziś będzie podobnie, bo jest sprawa, w której oczekujemy Państwa pomocy. Szukamy śladu po Bronisławie Czapskim, aresztowanym w czasie wojny przez gestapo. Na razie jego krewnym udało się odnaleźć tylko jego ryngraf. Kolejnym celem naszych dzisiejszych działań jest miejsce zwane polskimi Termopilami - reduta na Strękowej Górze, której historię od pewnego czasu próbujemy dopisać do końca. 19:00 SPÓR O HISTORIĘ - SOBÓR TRYDENCKI Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2022 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) W 1545 roku rozpoczął obrady Sobór Trydencki. Zwołany został jako odpowiedź na szerząca się reformację i wysuwane od dawna postulaty potrzeby reform wewnętrznych w Kościele katolickim. Podczas trwających do 1563 roku obrad sobór odrzucił główne idee reformacji, skodyfikował dogmaty i liturgię katolicką, uporządkował dyscyplinę i strukturę wewnętrzną. Zainicjował ruch odrodzenia w Kościele, zwany później kontrreformacją. Goście: prof. Dariusz Kupisz, prof. Marek Kornat IH PAN, dr Stanisław Królak. 19:35 HISTORIA POLSKI - DOMINUM MONTES - GÓRY JANA PAWŁA II Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2017 Reżyseria: Adam Kraśnicki Scenariusz: Adam Kraśnicki Film opowiada o obecności gór w życiu Karola Wojtyły, późniejszego Papieża Jana Pawła II. Poznamy najważniejsze miejsca i sytuacje związane z górami, które wpisały się w papieską biografię. Wojtyła nade wszystko pokochał góry, szukał w nich odpoczynku i ukojenia, duchowej inspiracji i spokoju. Podziwiał je. Tutaj wędrował, jeździł na nartach, kontemplował i modlił się. Tatry, Beskidy, Bieszczady i Alpy. Prologiem i częścią pierwszą filmu jest opowieść o początkach jego wędrówki i latach spędzonych w Tatrach, na Podhalu, w Beskidzie Małym i Bieszczadach. Przypomnimy między innymi najciekawsze miejsca w Tatrach (które odwiedził Jan Paweł II w 1983 roku) oraz wybrane miejsca z programu pamiętnej wizyty apostolskiej w Tatrach i w Zakopanem w roku 1997. Część druga to podróż papieskim tropem wiodącym ku umiłowanym górskim szlakom w Alpach Włoskich i Dolomitach (miejsca letnich i zimowych pobytów wakacyjnych papieża), także krótkich wycieczek w góry Abruzji. Film bogato ilustrowany archiwaliami, fragmentami poematu papieża Jana Pawła II "Tryptyk rzymski" oraz muzyką w wykonaniu Trebuni - Tutków. Wysłuchamy anegdot i wspomnień oraz osobistych komentarzy i refleksyjnych wypowiedzi wielu świadków i uczestników tych wydarzeń, wśród nich kard. Stanisława Dziwisza, abp. Mieczysława Mokrzyckiego. Film nie jest turystycznym przewodnikiem po górskich szlakach, ale pogłębioną refleksją nad mistyką i majestatem gór w życiu i posłudze bohatera opowieści. 20:45 PAMIĘĆ Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2022 Reżyseria: Alina Czerniakowska Scenariusz: Alina Czerniakowska Historia niezwykła, piękna i czysta, a jednocześnie tak bardzo typowa dla tamtego pokolenia młodych Kolumbów, których na zawsze rozdzieliła powojenna żelazna kurtyna. Zachowały się listy: Halinki z Warszawy i Kazika z powojennego Londynu, które są nie tylko odbiciem przeżyć dwojga młodych zakochanych w sobie ludzi, w czasie okupacji i po tak zwanym wyzwoleniu, ale też są prawdziwym obrazem świata Zachodniego i Polski w tamtych latach, co ma skutki dla Polski do dzisiaj. 21:35 AMERYKA, OJCZYZNA PRZYBYSZÓW - ODC. 1/2 (HOW THE WORLD MADE AMERICA) Film dokumentalny, 99 min, USA, 2017 Seria przedstawiająca największą migracjach wszech czasów i jej konsekwencje - kulturowe, socjologiczne i polityczne dla Ameryki. Dokument opowiada historię Ameryki i ludzi, którzy stworzyli to, czym jest dzisiaj. 00:30 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA AKTORKI KOMEDIOWEJ W ODESSIE Reportaż, 25 min, Polska, 2001 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu spotkanie ze znaną odesską aktorką komediową Iriną Tokarczuk. Jest ona artystką znaną na prawie całym obszarze byłego Związku Radzieckiego. Od dziesięciu lat występuje w serialu komediowym emitowanym przez telewizję rosyjską. Gra też w teatrze i na estradzie. Irina mieszka w Odessie, która słynie z anegdot i poczucia humoru. Mieszkają tu Rosjanie, Żydzi, Ukraińcy, ale pytani o narodowość, odpowiadają, że są odessitami. Irina pokazuje, jak wygląda codzienne życie w tym anegdotycznym mieście. 01:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KTOKOLWIEK WIE Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Ktokolwiek wie... Zarówno brunatny, jak i czerwony totalitaryzm, nasi główni wrogowie z ostatniej wojny, doskonale wiedzieli, czym dla polskiego ducha oporu jest kult bohaterów. Na mogiłach wyrastały kolejne pokolenia wierzące, że ojczyzna jest sprawą wartą największych poświęceń. Zarówno Niemcy jak i Sowieci, wyspecjalizowani w inżynierii społecznej wyznawali zasadę, że wszelki ślad po przeciwnikach, którzy wykazali się duchem oporu, powinien zniknąć. Dlatego spora część naszych zmagań z historią to tropienie zatartych mogił i bezimiennych dołów śmierci. Dziś będzie podobnie, bo jest sprawa, w której oczekujemy Państwa pomocy. Szukamy śladu po Bronisławie Czapskim, aresztowanym w czasie wojny przez gestapo. Na razie jego krewnym udało się odnaleźć tylko jego ryngraf. Kolejnym celem naszych dzisiejszych działań jest miejsce zwane polskimi Termopilami - reduta na Strękowej Górze, której historię od pewnego czasu próbujemy dopisać do końca. 01:30 SENSACJE XX WIEKU - DECYDUJĄCA BITWA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldek Szmidt Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) O świcie 6 czerwca 1944 r. major Werner Pluskat z 352. Dywizji Piechoty przyszedł do bunkra obserwacyjnego w pobliżu Arromanche w Normandii i przez kilka minut lustrował przez lornetkę morze. Nie dostrzegł niczego niepokojącego, żadnej oznaki aktywności nieprzyjaciela. Nie zdziwiło go to, pogoda była bardzo zła, wiał silny wiatr, fale dochodziły do dwóch metrów wysokości. W takich warunkach byłoby dziwne, gdyby nieprzyjaciel zechciał wysyłać do brzegu niewielkie jednostki desantowe. Być może w ogóle nie wierzył, że Amerykanie i Anglicy zdecydują się dokonać inwazji na francuskie wybrzeże, gdzie od lat budowano barierę nie do pokonania, Wał Atlantycki. 02:25 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - SPALIĆ LONDYN CZ. 1 Magazyn, 25 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Ułłowicz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckim przygotowaniom do zniszczenia Londynu. W audycji wykorzystano materiały archiwalne.