TVP Historia Sobota, 11.06.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 11 CZERWCA. ODC. 590 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1908 - pierwsza demonstracjia sufrażystek w Londynie; 1943 - opatentowano długopis; 1950 - wielka nagroda na weneckim biennale dla Ariego Matisa; 1987 - homilia Jana Pawła II do "ludzi morza" w Gdyni; 06:55 DROGA OD CHRYSTUSA DO KONSTANTYNA - ODC. 2/6 WIELKI MISJONARZ (THE ROAD FROM CHRIST TO CONSTANTINE) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2014 Reżyseria: Jonathan Phillips Scenariusz: Jonathan Phillips Wykonawcy: Jonathan Phillips Serial zabiera widzów w ekscytującą podróż do pięknych i ważnych historycznych miejsc, gdzie chrześcijaństwo miało swoje początki. To wciągająca przygoda przez cztery wieki i siedem krajów Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Obecnie chrześcijaństwo jest największą religią na świecie, z ponad dwoma miliardami wyznawców. 07:55 PRZYRODNIK NA TROPIE - /12/ - PSZCZOŁA MIODNA Reportaż, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Wykonawcy: Łukasz Bożycki (prowadzący) Są pracowite, pożyteczne i podobno niesamowicie zorganizowane. Aby zebrać jeden kilogram miodu pszczoły miodne, bo to o nich mowa w tym odcinku, muszą odwiedzić ponad 4 miliony kwiatów! O tym czy pszczoły są nam potrzebne, jak je rozpoznawać i czy to prawda, że nie gryzą, opowie niestrudzony badacz fauny i flory Łukasz Bożycki. 09:00 CZARNE CHMURY - ODC. 6/10 - INTRYGA Serial przygodowo - historyczny, 51 min, Polska 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Leonard Pietraszak, Ryszard Pietruski, Edmund Fetting, Stanisław Niwiński, Tadeusz Białoszczyński, Anna Seniuk, Janusz Zakrzeński, Jerzy Zelnik, Artur Młodnicki, Mariusz Dmochowski, Józef Nalberczak, Bronisław Pawlik, Mieczysław Stoor, Joanna Kostusiewicz, Elżbieta Starostecka Krzysztof Dowgird jest już w stolicy. Zamierza oddać czarną sakwę hetmanowi Sobieskiemu, lecz nie zastaje go w pałacu. Pułkownik zaczyna realizować swoją misję. Wzywa do udzielenia pomocy ludności Prus, agituje szlachtę na rzecz powrotu do Polski jej dawnego lenna, utraconego w wyniku traktatów welawsko - bydgoskich. Przybyły do stolicy Hollstein również nie traci czasu. Wskutek obmyślonej przez niego intrygi Dowgird zostaje aresztowany przez straż marszałkowską. Następnego dnia ma być wydany rezydentowi elektorskiemu. Hetmana Sobieskiego nie ma w Warszawie, intryganci czują się pewnie. Zrozpaczony Kacper próbuje zebrać szlachtę, aby odbić pułkownika, ale panowie bracia nie zamierzają odstępować wciąż pełnych kielichów. 10:05 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - DORSZ W GÓRACH Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Adam Kubiak Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W tym odcinku Karol Okrasa zaprosi widzów na opowieść o dorszu w górach. Temat wydaje się paradoksalny, bo cóż wspólnego ma w naszym kraju morska ryba z położonymi prawie 600 kilometrów od wybrzeża górami. Kryje się w tym jednak pewna kulinarna ciekawostka. Otóż obecnie możemy bez problemu dostać świeże ryby morskie na terenie całego kraju. Ale jeszcze sto i więcej lat temu na południu Polski świeży dorsz był produktem kompletnie nieznanym, natomiast doskonale znano dorsza solonego i suszonego, zwanego sztokfiszem. Zupełnie odwrotnie niż dziś, gdy mało kto wie, co to jest i jak wygląda sztokfisz. Już w XVII wieku mistrz Stanisław Czerniecki w swojej książce "Compendium ferculorum" opisał dokładnie, jak sztokfisza przygotować i co z niego można przyrządzić. Jeszcze w przedwojennych książkach kucharskich taki suszony dorsz często występował w rodzimych przepisach. Obecnie jest zupełnie zapomniany, co najwyżej polscy turyści mogą na niego trafić w potrawach kuchni portugalskiej, włoskiej, francuskiej czy skandynawskiej, skąd zresztą sztokfisz pochodzi. Dlatego Karol postanowił przybliżyć widzom różne formy poczciwego dorsza - świeżego, wędzonego i solonego, w daniach inspirowanych beskidzką tradycją kulinarną. Pierwszą propozycją będą kawałki dorsza zapieczone w cieście naleśnikowym z kapustą kiszoną i porem. Drugą będzie bigos z ziemniakami, cebulą, wędzonym boczkiem i solonym dorszem. A trzecią - omlet z ziemniakami i wędzonym dorszem. 10:40 KAWA, HERBATA I KAKAO. HISTORIA W FILIŻANCE (TEA, COFFEE AND CHOCKOLATE HISTORY IN A CUP / THE, CAFE OU CHOCOLAT - L'HISTOIRE DANS NOS TASSES) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2019 Reżyseria: Jeanne Lefevre Film dokumentalny o obyczajach związanych z piciem kawy, herbaty i czekolady wraz z odrobiną wiedzy historycznej i geograficznej na ten temat. Herbata, kawa czy gorąca czekolada? To jest powszechne pytanie, gdy szykujemy śniadanie. Ten zwyczaj konsumpcyjny ma zaledwie trzy stulecia. W tym dokumencie prześledzimy historię tych napojów. Dowiemy się, z jakich roślin po odpowiedniej obróbce, napoje te są przyrządzane. Gdzie były i są uprawiane? Prześledzimy też ich rolę w rozwoju Europy i przyzwyczajeń jej społeczeństwa. Poznamy historię od odkrycia trzech roślin, aż do ich przygotowywania, przechodząc przez ich eksploatację, która jest pośrednio opowieścią o historii niewolnictwa, industrializacji i globalizacji. 13:45 KUCHNIA DWUDZIESTOLECIA - ODC. NIE SAMĄ GROCHÓWKĄ... KUCHNIA WOJSKOWA II RP Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Zdjęcia: Maciej Brola Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W latach 1918 - 1939 Wojsko Polskie mialo aż trzy Regulaminy żywieniowe. Zmiany w regulacjach dotyczące polskiej kuchni wojskowej przez całe dwudziestolecie nadzorował szef Departamentu Intendentury Ministerstwa Spraw Wojskowych płk Karol Masny. Stworzono cztery wzory kuchni polowej. W kolejnym odcinku programu przedstawiamy menu kuchni wojskowej. Kuchnia wojskowa dwudziestolecia musiała być tania, objętościowa i kaloryczna. Takim daniem są knedle z sucharów, na które przepis znajdziemy również w książce Krzysztofa Mroczkowskiego i Leszka Kawy "Wojna widziana z kuchni... i kuchnia na wojnie". Kolejną potrawą serwowaną żołnierzom zwykle na kolację jest kiełbasa po kawaleryjsku. 14:20 RODZINA POŁANIECKICH - ODC. 2/7 MIĘDZY NIENAWIŚCIĄ A MIŁOŚCIĄ Serial obyczajowy, 79 min, Polska 1978 Scenariusz na podstawie powieści Henryka Sienkiewicza: Andrzej Mularczyk, Bożena Hlebowicz Reżyseria: Jan Rybkowski Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Wojciech Kilar Występują: Anna Nehrebecka, Andrzej May, Andrzej Chrzanowski, Teresa Lipowska, Jan Englert, Czesław Wołłejko, Bronisław Pawlik, Ewa Żukowska, Ewa Szykulska, Anna Milewska, Andrzej Seweryn, Leonard Pietraszak, Alicja Jachiewicz, Lucjan Fogiel, Andrzej Precigs i inni Stanisław Połaniecki odwiedza austriackie miasteczko Reichenhall, gdzie przebywa jego znajoma z Warszawy, pani Emilia Chwastowska, z ciężko chorą na serce córeczką Litką. Stach czeka na ostateczne załatwienie sprawy długu hipotecznego, który odsprzedał, by odzyskać pieniądze pożyczone przed laty panu Pławickiemu. Krzemień zostaje wystawiony na licytację, Pławicki z córką muszą przenieść się do Warszawy. Zlicytowany majątek kupuje zapobiegliwy adwokat Maszko, znajomy Połanieckiego, pragnąc ofiarować go Maryni jako prezent ślubny. Panna Pławicka odmawia jednak swojej ręki adwokatowi. Litka coraz bardziej zapada na zdrowiu. Stach i Marynia odwiedzają swoją małą przyjaciółkę. Spotykają się w mieszkaniu pani Emilii, jednak w ich wzajemnych kontaktach wyraźnie wyczuwalne jest napięcie. Oboje nie potrafią przełamać niechęci, jaka zrodziła się pomiędzy nimi w związku ze sprawą Krzemienia. 15:45 TU WSZYSTKO JEST POLSKĄ - ODC. 2 WSPÓŁODPOWIEDZIALNOŚĆ Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł Nowakowski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący) Przez pryzmat Wawelu pokażemy ciągłość naszej historii i znaczenie, jakie to miejsce odegrało w dziejach narodu i państwa polskiego. Wawel jako symbol niepodległości i trwania polskości mimo naszej trudnej historii. Rozmowy z zaproszonymi gośćmi w komnatach zamkowych, opracowanie graficzne poszczególnych odcinków cyklu, ikonografia i współgrająca obecność zespołu Cracovia Danza w kostiumach z epok. Wszyscy znamy historię o smoku wawelskim, opowiadaną w różnych wersjach, najczęściej z udziałem dzielnego szewczyka Skuby. O owczych skórach wypełnionych siarką, które potwór miał pożreć, o tym, jak wypijał wodę z Wisły i w końcu pękł. Co taka barwna fabuła może nam jednak powiedzieć o nas samych? Czy legenda pełna fantastycznych opisów może tłumaczyć zasady tworzące państwo u jego zarania? W kolejnym odcinku cyklu "Tu wszystko jest Polską" prowadzący program Piotr Legutko próbuje znaleźć odpowiedź na pytanie: Jakie ważne nauki o państwie przekazują nam kronikarze wraz z tą legendą? 17:20 SPÓR O HISTORIĘ - KOŚCIÓŁ KRESOWY W SZPONACH SOWIECKICH Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Jesienią 1939 roku, niemal natychmiast po wkroczeniu w granice Polski, Sowieci przystąpili do akcji niszczenia Kościoła katolickiego. Księży, zakonników i zakonnice poddano represjom. Wielu duchownych wysłano do łagrów w głąb Związku Sowieckiego. Zamknięto instytucje kościelne, a ich majątek został rozgrabiony. Zajęcie wschodnich terenów Rzeczypospolitej przez Niemcy w 1941 roku nie oznaczało, że Kościół katolicki odzyskał wolność. Zmieniły się sposoby prześladowań. Po powrocie wojsk sowieckich do wschodniej Polski w 1944 roku natychmiast przystąpiono do walki z katolikami. Dlaczego sowieccy komuniści uważali Kościół katolicki za swojego największego wroga? 18:00 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 2/18 - HOTEL EXCELSIOR Serial przygodowy, wojenny, 61 min, Polska, 1967 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Lucyna Winnicka, Halina Kosznik, Tadeusz Bartosik, Andrzej Konic, Mieczysław Kalenik, Bronisław Pawlik, Tadeusz Gwiazdowski Staszek Koliński jako Hans Kloss trafia do Gdańska. Kontaktuje się z polskimi agentami. Ma dotrzeć do Ingrid Heizer, która jest szefową siatki szpiegowskiej. Niestety, kobieta ginie w tajemniczych okolicznościach. Kloss próbuje wytropić mordercę. Ślad prowadzi do Hotelu Excelsior. Okazuje się, że podejrzanych jest wielu: dyrektor, recepcjonistka, sprzątaczka Kluge. Dzielny Kloss rozwiązuje zagadkę. 19:00 GIGANCI HISTORII - UNIE POLSKO - LITEWSKIE Teleturniej, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Od luźnego sojuszu do zapędów inkorporacyjnych i całkowitego złączenia, które jednak nie przetrwało. Historia relacji polsko - litewskich pełna jest wielkich wizji politycznych, przemyślanych strategii i bardzo osobistych interesów. Przez cztery wieki Polska i Litwa zbliżały się i oddalały od siebie. Związek łączył czasem tylko król, bywały wspólne ważne instytucje, przekazywano sobie ziemie i przywileje. Były wspólne interesy, a kiedy się kończyły, to zdarzały się i ostre konflikty. W historii unii polsko - litewskich jak w soczewce skupia się słowiańskie braterstwo i słowiańska zapalczywość. Ten odcinek teleturnieju przybliży nam tamte czasy i temat unii polsko - litewskich. 20:05 MEDYCEUSZE WSPANIALI - ODC. 14 (SERIA 2 ODC. 6) CZŁOWIEK BEZ ZNACZENIA (MEDICI: THE MAGNIFICENT EP. A MAN OF NO IMPORTANCE) Serial historyczny, 55 min, Włochy, 2018 Reżyseria: Jon Cassar, Jan Michelini Aktorzy: Daniel Sharman, Sean Bean, Sarah Parish, Alessandra Mastronardi, Julian Sands Klarysa usiłuje zaprowadzić porządek w księgach banku i odkrywa nieprawidłowości. Savonarola wygłasza płomienne kazania, w których oskarża papieża o świętokupstwo. Adringhelli próbuje skaptować mnicha do swojego stronnictwa. Tommaso Peruzzi demaskuje winnego defraudacji w banku Medyceuszów. Wawrzyniec rusza zbrojnie na Sarzanę, by odebrać dług. 21:15 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - GENIALNY LEONARDO DA VINCI (LEONARD DE VINCI, LE GENIE SANS FRONTIRES) Film dokumentalny, 131 min, Francja, 2019 Reżyseria: Xavier Lefebvre, Benjamin Lehrer Scenariusz: Vincent Mottez Wykonawcy: Marek Ciuniel, Stphane Bern Leonardo da Vinci to symboliczna postać Renesansu. Wirtuoz, malarz i inżynier, wizjoner, ale także architekt, botanik, anatom, matematyk. Obraz starego naukowca z brodą, proroka niemal, sprawi, że zapomnimy, że był przede wszystkim porywającym, młodym mężczyzną o słonecznym uroku, człowiekiem z krwi i kości, ze swoimi radościami i smutkami. Prześledzimy losy Leonarda da Vinci - od jego młodości we Florencji, do późniejszych lat w majestatycznych zamkach nad Loarą, w towarzystwie przyjaciela, króla Francji Franciszka I Walezjusza. 01:50 LISTY ŚMIERCI Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2019 Reżyseria: Hanna Zofia Etemadi Scenariusz: Hanna Zofia Etemadi Zdjęcia: Tomasz Woźniak, Mirosław Basaj Wykonawcy: Danuta Stachyra, Tomasz Marzecki, Małgorzata Joźwiak, Tomasz Zaród Film dokumentalny w reżyserii Hanny Zofii Etemadi pokazuje bezprecedensowe działania, podjęte przez hitlerowców, na wiele miesięcy przed agresją na Polskę. Działania te miały na celu stworzenie list planowej likwidacji polskich elit, podczas przyszłych działań wojennych. Film ujawnia akcje niemieckiego wywiadu i mniejszości niemieckiej, mieszkającej w Polsce, w wyniku czego powstały tajne listy Polaków, uznanych za niebezpiecznych dla Rzeszy. Listy te stanowiły podstawę eksterminacyjnych działań, przeprowadzanych przez specjalne grupy operacyjne policji bezpieczeństwa (Einsatzgruppen) oraz formacje wspomagające (Selbstschtzgruppen), Działania te to tzw. Akcja politycznego oczyszczania terenu, szczególnie brutalna na ziemiach włączonych do Rzeszy.