TVP Historia Poniedziałek, 13.06.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 13 CZERWCA.ODC. 592 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1946 - władze PRL ogłosiły Mały Kodeks Karny; 1966 - pierwsze Międzynarodowe Biennale Plakatu w "Zachęcie"; 1997 - śmierć Bułata Okudżawy; 07:00 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 21/24 Serial historyczno-sensacyjny, 59 min, Polska, 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wojtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Janusz Bukowski, Olaf Lubaszenko, Piotr Krukowski, Maciej Dobaniewicz, Maria Probosz, Andrzej Staszczyk, January Brunow, Maciej Orłoś, Maciej Robakiewicz, Andrzej Konic, Gustaw Lutkiewicz, Tomasz Budyta, Bohdana Majda Rok 1937. W Świnoujściu Niemcy planują budowę ośrodka do badań nad nową bronią rakietową. Materiałów dostarcza bytomska huta, a odpowiedzialnością za terminowe wykonanie konstrukcji stalowych wysyłanych do Swinemunde zostaje obarczony inspektor Kriegsmarine Alex Radisch. Macket, informator Czarka, przekazuje mu wiadomości o działalności Radischa. Czarek postanawia zdobyć dokumenty dotyczące nowej broni. Na jego polecenie agentka Hilda bez trudu uwodzi Aleksa i spędza z nim noc. Niebawem Polacy mają zdjęcia kompromitujące Radischa oraz fotokopie tajnych dokumentów z jego teczki. Zawierają one wykaz fabryk na Penemunde. Z informacji, jakie zdobył Czarek, wynika że przodkowie Radischa pochodzili z Wielkopolski, on sam Polaków darzy sympatią, a w Szamotułach mieszka jego kuzyn Robert Walter. Czarek odnajduje Roberta i proponuje mu pracę dla polskiego wywiadu, co wiązałoby się z wyjazdem do Berlina i nawiązaniem kontaktu z Aleksem. Zdjęciami szantażuje Radischa, który też przystaje na współpracę. Dwaj kuzyni działają w Berlinie bardzo sprawnie. Wkrótce wywiadowi polskiemu wiadomo, że Swinemunde jest tylko zapleczem dla tajnego ośrodka badań, jaki powstaje w głębi wyspy, w Penemunde. Ma nim kierować dr Riedel, naukowiec z instytutu prof. Wanderaw Jenie. Czarek odnajduje swojego kolegę Rajmunda, który robił doktorat u prof. Wandera, i prosi go o nawiązanie kontaktów ze znajomymi niemieckimi naukowcami. 08:30 HISTORIA POLSKI - PARYŻ. CZAS DOKONANY Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2017 Reżyseria: Michał Muzyczuk Film o Bronisławie Wildsteinie jest dokumentem biograficznym z mocno zarysowanymi nutami obyczajowymi, kulturowymi i politycznymi. Widz poznaje historię bohatera i prawdę o czasach, w których żył. Szkielet filmu stanowi opowieść Wildsteina o swoim życiu poprowadzona w miejscach dla niego ważnych: w Krakowie, Paryżu, Warszawie, Olsztynie, Przemyślu, Knurowcu. 09:25 SENSACJE XX WIEKU - GOERING Kameralne i studyjne (widowisko), 49 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Bogdan Stachurski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Egzekucja skazanych na śmierć dwunastu niemieckich hitlerowskich dostojników miała rozpocząć się w sali gimnastycznej odległej o kilkadziesiąt metrów od więzienia w Norymberdze, o godzinie 1 w nocy 16 października. Pierwszy na szafot miał wejść Herman Goering, jednak umknął katu. Przez dziesiątki lat sposób, w jaki to zrobił, był tajemnicą. Dzisiej spróbujemy odpowiedzieć na to pytanie. Goering zapłacił za swoją śmierć, był niezmiernie bogaty. I w tym miejscu łączą się dwie tajemnice: sposób, w jaki zgromadził skarby i jak nimi zapłacił za swoją śmierć. 11:50 WOJNA DOMOWA - ODC. 13/15 - MŁODE TALENTY Serial komediowy, 46 min, Polska 1965 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Maria Zientarowa, Jerzy Gruza Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Irena Kwiatkowska, Kazimierz Rudzki, Krzysztof Musiał, Alina Janowska, Andrzej Szczepkowski, Jarema Stępowski, Jan Ciecierski, Małgorzata Lorentowicz, Elżbieta Wieczorkowska Zespół muzyczno - wokalny, w którym występuje Paweł, bierze udział w festiwalu młodych talentów. Młodzież gra i śpiewa, a rywalizacja przenosi się na widownię i za kulisy. Rodzice, a zwłaszcza mamusie, oczekują zwycięstwa i uznania dla swoich pociech w nadziei, że sukces otworzy im drogę do kariery. Zespół Pawła nie zdobywa pierwszego miejsca, ale występ bardzo się wszystkim podoba. 15:55 KREACJE MATKI NATURY. TAJEMNICE LASU (THE ART OF NATURE. 2. SECRETS OF FOREST) Film dokumentalny, 58 min, Szwecja, 2018 Reżyseria: Claes Andren Dwuczęściowy film dokumentalny o roślinach i zwierzętach, które znalazły pomysłowe sposoby adaptacji, aby przetrwać w ciągle zmieniającym się świecie. Niektóre z wynalazków natury były inspiracją dla rozwoju nowych technologii, inteligentnego projektu i przełomowych leków. Część pierwsza opowiada o życiu w wodzie, a druga o sekretach lasu. Przewodnikiem będzie szwedzki biolog Claes Andren. Zabieramy państwa w podróż do różnych miejsc na świecie do środowisk ekstremalnych, które stawiają surowe wymagania gatunkom w nich żyjących. Napotkamy rośliny i zwierzęta, które rozwinęły zachowania i cechy, umożliwiające im radzenie sobie z wydawałoby się niewyobrażalnie trudnymi warunkami. W genialnych inwencjach Matki Natury odnajdujemy rozwiązania dla wielu problemów ludzkości. Jednak jest konieczne, by przetrwała różnorodność gatunków na świecie. Ochrona bioróżnorodności na Ziemi nie jest luksusem miłośników przyrody, to kluczowa sprawa nas wszystkich. Zaobserwujemy przystosowywanie się roślin i zwierząt żyjących i martwych w lesie - i w leśnych wodach. Są rośliny i zwierzęta, które mogą przetrwać tylko, gdy las spłonie; węże, które stają się wzorem dla nowoczesnej technologii podczerwieni; żaby z lasu deszczowego, które pomagają tworzyć skuteczne leki; owady, które mają swój wkład w rozwój lotnictwa - i inne, które w przyszłości mogą nam pomóc chodzić po wodzie. Las ma swoje ważne miejsce w duszach Skandynawów. Można w nim znaleźć spokój i piękno, ale też tajemnice, ciemność i może lęk. Pora na refleksję. Przez miliony lat ewolucji Natura testowała, odrzucała, rozwijała i udoskonalała przystosowywanie się wszystkich żyjących organizmów na ziemi. Tylko najinteligentniejsze rozwiązania przetrwały. Zachowanie i ochrona naszej bioróżnorodności jest nie tylko najlepszą z decyzji, ale także wymogiem na przyszłe, zrównoważone życie nas ludzi na naszej planecie. 17:20 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 22/24 Seerial historyczno-sensacyjny, 60 min, Polska, 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wojtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Andrzej Staszczyk, Bogdan Ferenc, Jacek Sobala, Zbigniew Borek, Witold Bieliński, Joanna Ciemniewska, Paweł Galia, Mariusz Gorczyński, Małgorzata Kaczmarska, Ewa Serwa, Ewa Wawrzoń Dawny kolega Czarka, prof. Rajmund Wolta, na prośbę wywiadu polskiego jedzie do Jeny. Ma się zorientować, czym zajmuje się jego dawny instytut. Obserwuje go polski agent mający łączność z Czarkiem. Rajmund, jak go pouczono, przedstawia się w telefonach przezwiskiem z doktoranckich czasów: Schwarzkopf. Pozostawia jednak wszędzie tropy. Mieszka w dawnym pensjonacie, wydzwania do Instytutu w poszukiwaniu prof. Wandera i innych naukowców. Wander od dawna pozostaje w areszcie domowym. Weissinstitut jest pilnie strzeżony i "prof. Schwarzkopf" zostaje natychmiast zauważony przez gestapo oraz Relkego. Rajmund nic nie dostrzega zajęty poszukiwaniami wycofanych prac Wandera. W uniwersyteckiej bibliotece znajduje omówienia wszystkich opatentowanych odkryć naukowych. Widziany przez mnóstwo osób nie wie, że właśnie został rozpoznany w rejestrach doktorantów instytutu jako Rajmund Wolta. Czarek, na wezwanie swojego agenta, przyjeżdża do Jeny i ratuje Rajmunda przed aresztowaniem. 18:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POZNAŃSCY PANCERNIACY W NATARCIU Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki 1/ Poznańscy pancerniacy w natarciu. Wyścig zbrojeń, od momentu startu, rządził się jedną zasadą - zbudować narzędzie walki skuteczniejsze niż ma przeciwnik, zyskując przewagę już w momencie wyruszenia w pole. Zmasowane użycie czołgów na frontach II wojny dowiodło, że zwykła artyleria do walki z nimi już nie wystarczy i potrzebny jest mobilny, opancerzony, zbrojny w potężną armatę niszczyciel tych wozów bojowych. Kiedy w końcowej fazie ostatnich światowych zmagań Niemcy wysłali na front potężne czołgi Panther i Tiger, Amerykanie odpowiedzieli mocarnym M - 36 Jackson. Muzeum Broni pancernej w Poznaniu toczy nieustanną walkę o jakość i atrakcyjność swej kolekcji. Koledzy przeczesują stare poligony i dawno nieotwierane magazyny naszych sojuszników w Europie, od czasu do czasu dobywając z nich prawdziwe perełki. Dziś odwiedzimy to miejsce. 2/ Powstańcze echa. Przenosimy się nad Narew i Bug, w epokę Powstania Listopadowego. Interesuje nas jedna z najbardziej interesujących operacji sił polskich, zwana przez historyków wyprawą na gwardię cesarską. A zaczniemy od bitwy pod miejscowością Nur. 19:00 SPÓR O HISTORIĘ - TAJEMNICA RETINGERA Dysk./wywiad/debata, 28 min, Polska, 2022 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) "Był to człowiek niepospolicie odważny i muszę przyznać, że budził we mnie większy szacunek niż inni ludzie, których zwalczałem" - mówił o zmarłym w 1960 roku w Londynie Józefie Retingerze jego przeciwnik, Stanisław Cat - Mackiewicz. Jaka jest prawda o Retingerze, postaci bez której częstokroć trudno zrozumieć historię Polski XX wieku. Kim był Józef Retinger? Co w jego życiorysie jest prawdą, a co legendą, często tworzoną przez samego Retingera? Jak widział odrodzoną po latach niewoli Polskę? Jakie miał związki z masonerią? Jaką rolę odegrał w Meksyku i z czyjego polecenia tam wyjechał? Działacz Frontu Morges i przyjaciel gen. Sikorskiego. Kiedy doczekał się opinii antypiłsudczyka? Gdzie zastaje Retingera 1 września 1939 roku? Jaką rolę odgrywał u boku Sikorskiego i czyje polecenia wykonywał? Czy był tylko angielskim agentem przy Sikorskim? Czy był autorem układu Sikorski - Majski? Był pierwszym Polakiem, który po podpisaniu układu wyjechał na kilka tygodni do Moskwy, ale jako przedstawiciel Churchilla. W jakim celu w 1944 r. został zrzucony do Polski? Dlaczego w czasie pobytu w okupowanej Polsce w 1944 r. AK wydała na niego wyrok śmierci i dlaczego wyroku nie wykonano Kiedy przestał pełnić rolę przy rządzie polskim? Jego rola po wojnie. Jak to się stało, że był założycielem Grupy Bilderberg? O czym świadczy fakt, że po wojnie miał wolny wstęp na Downing Street 10 jak i do Białego Domu? Czy można zaryzykować twierdzenie, że bez Retingera historia Polski i XX w. wyglądałaby zupełnie inaczej? Goście: prof. Marek Kornat, Instytut Historii PAN, dr Władysław Bułhak, Instytut Pamięci Narodowej. 19:35 HISTORIA POLSKI - KORNEL Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2019 Reżyseria: Piotr Kuciński Scenariusz: Piotr Kuciński Zdjęcia: Mirosław Basaj Ostatni wywiad telewizyjny z Kornelem Morawieckim, w którym oprócz podsumowania działaności opozycyjnej okresu PRL, pojawiają się wątki osobiste. Kornel Morawiecki to twórca Solidarności Walczącej, Marszałek Senior Sejmu RP VIII kadencji, kawaler Orderu Orła Białego. W filmie chronologicznie zostały przedstawione wydarzenia: wiec na Placu Defilad w Warszawie w 1956 roku, strajk studentów w marcu 1968 roku, masakra na Wybrzeżu w 1970 roku, czerwiec 1976, stan wojenny, powstanie Solidarności Walczącej w 1982 roku, deportacja Kornela Morawieckiego w 1988 roku, obrady Okrągłego Stołu w1989 roku. W filmie wykorzystano materiały archiwalne. 22:30 DROBNY, KRUCHY CZŁOWIEK.. Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2022 Reżyseria: Beata Hyży - Czołpińska Scenariusz: Beata Hyży - Czołpińska Zdjęcia: Tobiasz Czołpiński, Jakub Klimaszewski W 2021 roku Białowieski Park Narodowy obchodził swoje 100 - lecie. To najstarszy park narodowy w Polsce i jedyny w kraju obiekt przyrodniczy, wpisany na listę przyrodniczego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO. To miejsce, znane na całym świecie, które co roku oglądają miliony turystów. Puszcza Białowieska jest bowiem ostatnią wielką puszczą, o cechach pierwotnych, która rosła kiedyś na całym niżu europejskim. Film opowiada o tym wyjątkowym miejscu przez postać związanego z nią, niezwykłego człowieka, zasłużonego nie tylko dla Białowieskiego Parku Narodowego, ale i dla nauki polskiej i światowej. Tą osobą jest prof. Jan Jerzy Karpiński, pierwszy dyrektor Białowieskiego Parku Narodowego. 00:30 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA MIESZKANKI KOMUNAŁKI W KIJOWIE Reportaż, 25 min, Polska, 2000 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W kolejnym reportażu o codziennym życiu w krajach byłego Związku Radzieckiego spotkanie z Wiktorią Łosiewą, która jest jedną z lokatorek tzw. komunałki, czyli wielorodzinnego mieszkania ze wspólną kuchnią i łazienką. W takich warunkach żyje co najmniej dwadzieścia tysięcy kijowian. Wiktoria zajmuje jeden z pięciu pokoi i dzieli go razem z siedemnastoletnim synem. 01:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POZNAŃSCY PANCERNIACY W NATARCIU Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki 1/ Poznańscy pancerniacy w natarciu. Wyścig zbrojeń, od momentu startu, rządził się jedną zasadą - zbudować narzędzie walki skuteczniejsze niż ma przeciwnik, zyskując przewagę już w momencie wyruszenia w pole. Zmasowane użycie czołgów na frontach II wojny dowiodło, że zwykła artyleria do walki z nimi już nie wystarczy i potrzebny jest mobilny, opancerzony, zbrojny w potężną armatę niszczyciel tych wozów bojowych. Kiedy w końcowej fazie ostatnich światowych zmagań Niemcy wysłali na front potężne czołgi Panther i Tiger, Amerykanie odpowiedzieli mocarnym M - 36 Jackson. Muzeum Broni pancernej w Poznaniu toczy nieustanną walkę o jakość i atrakcyjność swej kolekcji. Koledzy przeczesują stare poligony i dawno nieotwierane magazyny naszych sojuszników w Europie, od czasu do czasu dobywając z nich prawdziwe perełki. Dziś odwiedzimy to miejsce. 2/ Powstańcze echa. Przenosimy się nad Narew i Bug, w epokę Powstania Listopadowego. Interesuje nas jedna z najbardziej interesujących operacji sił polskich, zwana przez historyków wyprawą na gwardię cesarską. A zaczniemy od bitwy pod miejscowością Nur. 01:30 SENSACJE XX WIEKU - GOERING Kameralne i studyjne (widowisko), 49 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Bogdan Stachurski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Egzekucja skazanych na śmierć dwunastu niemieckich hitlerowskich dostojników miała rozpocząć się w sali gimnastycznej odległej o kilkadziesiąt metrów od więzienia w Norymberdze, o godzinie 1 w nocy 16 października. Pierwszy na szafot miał wejść Herman Goering, jednak umknął katu. Przez dziesiątki lat sposób, w jaki to zrobił, był tajemnicą. Dzisiej spróbujemy odpowiedzieć na to pytanie. Goering zapłacił za swoją śmierć, był niezmiernie bogaty. I w tym miejscu łączą się dwie tajemnice: sposób, w jaki zgromadził skarby i jak nimi zapłacił za swoją śmierć. 02:30 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - O HONOR FRANCJI CZ 1 Magazyn, 27 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony budowie francuskiego systemu fortyfikacji - Linii Maginota. Wykorzystano archiwalne materiały filmowe.