TVP Historia Piątek, 17.06.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 17 CZERWCA ODC. 596 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1940 - "postępowe siły" Litwy, Łotwy i Estonii zwróciły się do Sowietów o przyjęcie ich krajów do ZSRS; 1953 - bunt w NRD; 1964 - premiera musicalu "Skrzypek na dachu"; 1983 - zmarł Miron Białoszewski; 07:00 BUFFALO BILL I INDIANIE (BUFFALO BILL AND THE INDIANS) Western komediowy, 118 min, USA, 1976 Reżyseria: Robert Altman Wykonawcy: Maciej Gudowski Aktorzy: Paul Newman, Joel Grey, Harvey Keitel, Kevin Mccarthy, Geraldine Chaplin, John Considine, Burt Lancaster William F. Cody, znany bardziej jako Buffallo Bill, (Newman) prowadzi własne rodeo i pewnego dnia postanawia wykonać pewne przedstawienie. Udaje mu się namówić Siedzącego Byka, by się do tego przyłączył. Nie wie jednak, że Siedzący Byk ma zaplanowany swój własny "pokaz", do którego będą mu potrzebni generał Custer i prezydent USA. Film nagrodzony Złotym Niedźwiedziem na festiwalu w Berlinie w 1976 roku. 09:10 KUCHNIA DWUDZIESTOLECIA - ODC. NIE SAMĄ GROCHÓWKĄ... KUCHNIA WOJSKOWA II RP Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Zdjęcia: Maciej Brola Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W latach 1918 - 1939 Wojsko Polskie miało aż trzy regulaminy żywieniowe. Zmiany w regulacjach dotyczące polskiej kuchni wojskowej przez całe dwudziestolecie nadzorował szef Departamentu Intendentury Ministerstwa Spraw Wojskowych płk Karol Masny. Stworzono cztery wzory kuchni polowej. W kolejnym odcinku programu przedstawiamy menu kuchni wojskowej. Kuchnia wojskowa dwudziestolecia musiała być tania, objętościowa i kaloryczna. Takim daniem są knedle z sucharów, na które przepis znajdziemy również w książce Krzysztofa Mroczkowskiego i Leszka Kawy "Wojna widziana z kuchni... i kuchnia na wojnie". Kolejną potrawą serwowaną żołnierzom zwykle na kolację jest kiełbasa po kawaleryjsku. 10:00 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA CICERO Kameralne i studyjne (widowisko), 49 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Glacel Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Był październik 1943 roku. Niemcy przegrały dwie wielkie bitwy na froncie wschodnim. Losy wojny odwróciły się. Wielka Armia Czerwona zaczęła spychać na zachód Wermacht. W Wielkiej Brytanii alianci zachodni przygotowywali się do inwazji na kontynent, która miała nastąpić w połowie 1944 roku. Nie zapadła jednak decyzja, gdzie wyladują wojska alianckie. Dla Niemców poznanie miejsca inwazji miało cenę wygrania wojny. 10:55 AUTOPORTRET ZA MGŁĄ. OLGA BOZNAŃSKA Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2021 Reżyseria: Marta Węgiel Scenariusz: Marta Węgiel Zdjęcia: Maciej Mroziewski Muzyka: Stanisław Radwan Filmowy portret Olgi Boznańskiej - jako artystki i kobiety. Osadzenie w kontekście historycznym, miejsce kobiety w świecie malarskim, psychologiczne przemiany, wybory życiowe i artystyczne. Film dokumentalny "Autoportret za mgłą. Olga Boznańska" opowiada o życiu i etapach twórczości znanej polskiej malarki, portrecistki. Konieczność kształcenia za granicą, pobyty w Monachium i Paryżu, spotkania ze światowymi twórcami, realizowanie indywidualnej drogi artystycznej i jednocześnie trudne życiowe wybory, osobiste tragedie. Od dzieciństwa, przez dojrzewanie - do schyłku życia. O Oldze Boznańskiej opowiadają historycy sztuki, znawcy jej twórczości. 11:50 TAŚMY BEZPIEKI - PIELGRZYMKI NA JASNĄ GÓRĘ W POLSCE LUDOWEJ Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Cezary Gmyz Scenariusz: Cezary Gmyz, Grzegorz Majchrzak Zdjęcia: Maciej Figurski, Michał Gmyz, Temistokles Brodowski Muzyka: Michal Rawicz Cezary Gmyz rozmawia z Rafałem Łatką o pielgrzymkach na Jasną Górę w PRL - u. 12:25 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 1/12 Serial komediowy, 39 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya - Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Serial "U Pana Boga w ogródku" to telewizyjna wersja komedii obyczajowej pod tym samym tytułem, kontynuacji filmu "U Pana Boga za piecem". Akcja rozgrywa się na prowincji, w pozornie spokojnej, idyllicznej mieścinie Królowy Most, dokąd agenci CBŚ przywożą gangstera Józefa Czaplę, świadka koronnego w procesie przeciwko mafii z Milanówka. W ramach ochrony świadków zmieniono mu nazwisko i adres: teraz dla niepoznaki Czapla, znany również pod pseudonimem Żuraw, nazywa się Jerzy Bocian i zamieszkuje w wynajętej dla niego willi. Szczegóły sprawy zna tylko komendant policji, który zresztą boryka się jeszcze z wieloma innymi kłopotami: brakuje mu podwładnych, choć właśnie jeden nowy dostał przydział do Królowego Mostu, nie może też znaleźć męża dla swej córki Luśki, która ma nieślubnego potomka. Rozpoczyna się klasyczna komedia pomyłek, w której bohaterowie stawiani są przed coraz to nowymi i nieoczekiwanymi wyzwaniami. W małej mieścinie dojdzie do porachunków gangsterskich, różnie zakończonych prób robienia wielkich interesów, nowych związków, a wszystko to w komediowo - kryminalnej konwencji. 14:25 TROPIKALNE WYSPY ŚWIATA 3. HAWAJE (EARTH'S TROPICAL ISLANDS 3. HAWAII) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Kathryn Jeffs, Roger Webb Trzeci odcinek to podróż na Hawaje. Pośród wód otwartego Pacyfiku leży najbardziej oddalony od kontynentów archipelag. W miejscowych ciepłych, płytkich tropikalnych wodach samica humbaka przed dwoma tygodniami wydała na świat jedno młode. Przepłynęła cztery tysiące kilometrów z wód Alaski, żeby rodzić w warunkach idealnych dla jej dziecka. U brzegów odizolowanych od świata wysp to młode znajduje się poza zasięgiem większości drapieżników. Tu może pływać w jedynych ciepłych płyciznach w promieniu półtora tysiąca kilometrów. Woda o kojącej temperaturze 27 stopni Celsjusza ma kluczowe znaczenie dla rozwoju nowo narodzonego humbaka, u którego jeszcze nie wykształciła się gruba, izolująca warstwa tłuszczu. Hawaje zapewniają też schronienie przed wiatrem i prądami morskimi otwartego oceanu. Młode może tu odpocząć i w pełni wykorzystać energię, jaką daje mu mleko matki, by dobrze się rozwijać. Wszyscy wędrowcy, którzy dotrą na odległy archipelag, mogą liczyć na schronienie i wyjątkowe warunki do rozpoczęcia nowego życia. Hawaje leżą na środku Oceanu Spokojnego, 3000 kilometrów od zachodnich wybrzeży Ameryki Północnej. Tworzy je łańcuch ponad stu wysp, ciągnący się na długości 2400 kilometrów. Największa i najmłodsza z nich jest najdalej wysunięta na południe. Wędrując na północny zachód, napotykamy coraz starsze i coraz mniejsze wyspy. Archipelag Hawajów znajduje się na płycie tektonicznej, która przesuwa wszystkie wyspy na północny zachód. 15:25 GENIUSZE I MARZYCIELE. ZYGMUNT PUŁAWSKI - POLSKIE SKRZYDŁA Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jarosław Minkowicz Film o największych osiągnięciach polskich pilotów i konstruktorów lotniczych nie musi być nudnym wykładem z historii. Szczególnie, gdy prawie całą historię można oprzeć na romansie zdolnego inżyniera i pięknej malarki. "Polskie skrzydła" to opowieść o zazdrości i namiętności, które z jednej strony okażą się zgubne, ale z drugiej zaowocują rozwojem całego polskiego przemysłu lotniczego na skalę, o jakiej nikt nawet nie śmiał marzyć. Jest piękna kobieta. Są wspaniali mężczyźni i ich maszyny. Podziw tłumów. Namiętność i tragedia. Klęska i nowa nadzieja. Zygmunt Puławski - pilot i inżynier, konstruktor lotniczy. Opracował nowe rozwiązania w lotnictwie: podwozie nożycowe, oryginalny układ skrzydeł nazywany płatem Puławskiego. 16:25 DOM - ODC. 1/25 - CO TY TU ROBISZ, CZŁOWIEKU? Serial obyczajowy, 83 min, Polska 1980 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki i Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Jolanta Żółkowska, Wacław Kowalski, Tadeusz Janczar, Bożena Dykiel, Anna Ciepielewska, Stanisław Zaczyk, Joanna Szczepkowska, Wirgiliusz Gryń, Jan Englert, Henryk Bista, Hanna Lachman, Jerzy Michotek, Józef Nowak, Barbara Sołtysik, Barbara Rachwalska, Ewa Błaszczyk, Mirosław Konarowski i inni Pierwszy odcinek epickiej opowieści o życiu mieszkańców powojennej Warszawy. Akcja serialu rozpoczyna się w 1945 roku. Jeszcze trwa wojna, ale z terenów wyzwolonych już wyruszają do Warszawy jej przedwojenni mieszkańcy. Podąża tu również 17 - letni Andrzej Talar, do niedawna partyzant, później ochotnik w Wojsku Polskim. Posądzony o dezercję i zdradę, musi w Warszawie szukać schronienia. W drodze poznaje Basię Lawinównę. Odnajduje kamienicę przy ulicy Złotej, gdzie dziewczyna mieszkała przed wojną. Basia czeka na powrót swojego narzeczonego Łukasza, po którym wszelki ślad zaginął. 19:00 HISTORIA POLSKI - OSTATNI Z SZESNASTU Reportaż, 25 min, Polska, 1994 Scenariusz: Marek Maldis, Andrzej Gelberg Zdjęcia: Mikołaj Nestorowicz Dokument filmowy z 1994 roku o Adamie Bieniu, wówczas jeszcze ostatnim żyjącym uczestniku tzw. procesu szesnastu. W marcu 1945 roku Adam Bień, wraz z innymi czołowymi przywódcami Polskiego Państwa Podziemnego, został podstępnie aresztowany przez NKWD i wywieziony do Moskwy, gdzie skazany na pięć lat więzienia. Został osadzony na Łubiance. Wrócił z moskiewskiego więzienia w sierpniu 1949 roku. Adam Bień opowiada o własnej przeszłości i ustosunkowuje się do aktualnej sytuacji politycznej, dzieli się swoimi refleksjami na temat takich pojęć jak: patriotyzm, ojczyzna, honor. W programie wykorzystano materiały archiwalne - filmowe i fotograficzne. Spotkanie z bohaterem odbywa się w jego rodzinnej miejscowości w Ossali, dokąd przeprowadził się po przejściu na emeryturę i gdzie spędził ostatnie lata życia. Adam Bień zmarł w 1998. 19:30 CHODŹCIE Z NAMI Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2017 Reżyseria: Ewa Żmigrodzka - Zwolińska, Krzysztof Zwoliński Scenariusz: Ewa Żmigrodzka - Zwolińska, Krzysztof Zwoliński 1 maja 1982 roku w Gdańsku i innych miastach odbył się kontrpochody. Skalą wydarzenia były zaskoczone nie tylko władze partyjne, ale także podziemna "Solidarność", która pochodu nie organizowała. Jednym ze spontanicznie wyłowionych organizatorów pochodu był Edward Janus. 35 lat po tamtych wydarzenia warto przedstawić Edwarda Janusa i innych uczestników kontrpochodu pierwszomajowego z 1982 roku. 20:00 CRIMEN - ODC. 3/6 Serial historyczny, 60 min, Polska, 1988 Reżyseria: Laco Adamik Scenariusz: Józef Hen Zdjęcia: Jarosław Żamojda Muzyka: Jerzy Satanowski Aktorzy: Bogusław Linda, Henryk Bista, Ewa Błaszczyk, Jolanta Piętek - Górecka, Iga Cembrzyńska, Jerzy Kryszak, Bogusław Linda, Jan Frycz, Jerzy Gudejko, Marek Walczewski, Małgorzata Dukiet, Katarzyna Chrzanowska, Agnieszka Wagner, Lech Ordon, Bogdana Majda Tropiąc ślady zbrodni Tomasz wraz z Zagwojskim przybywa do karczmy, w której rej wodzi niejaki Staśko Rosiński. Przyjazd niespodziewanych gości kończy się rozróbą. Banda podpitych rzezimieszków doprowadza do pojedynku Jędrka Zagwojskiego z Pamiętowskim. Przyjaciel Tomasza zostaje obrzucony płonącymi pochodniami i dobity nożem. Życie Błudnickiego też wisi na włosku. Na szczęście z odsieczą przychodzi mu Ligęza z Sabatami. 21:20 CRIMEN - ODC. 4/6 Serial historyczny, 55 min, Polska, 1988 Reżyseria: Laco Adamik Scenariusz: Józef Hen Zdjęcia: Jarosław Żamojda Muzyka: Jerzy Satanowski Aktorzy: Bogusław Linda, Henryk Bista, Ewa Błaszczyk, Iga Cembrzyńska, Jerzy Kryszak, Bogusław Linda, Marek Walczewski, Jan Frycz, Agnieszka Wagner, Jolanta Piętek - Górecka, Krzysztof Globisz, Helena Kowalczykowa, Katarzyna Chrzanowska, Edward Lubaszenko Na zamku Rosińskich w Telesznicy Staśko zabija brata Gabriela. Cyryl oddaje Tomaszowi sygnet ze znakiem Leliwów, który zauważył na drodze do smolarni, gdzie wcześniej znaleziono ciało starego Błudnickiego. Tomasz razem z Wolskim i Świrskim postanawia być przy ekshumacji zwłok ojca. 22:25 GRA FLORENCKA I KREW NA BRUKU (CALCIO STORICO THE BLOOD OF FLORENCE) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Louis Myles, Lorenzo Sorbini Film o historycznym futbolu znanym pod nazwą calcio fiorentino. Jest to wczesna forma futbolu i rugby, która powstała w XVI - wiecznych Włoszech. Kiedyś grano w tę grę powszechnie. Uważa się, że sport ten rozpoczął się na Piazza Santa Croce we Florencji. Nazywał się wtedy "grą florencką" lub po prostu calcio. Obecnie jest to również nazwa stowarzyszenia piłki nożnej w języku włoskim. Gra odbywa się od XVI wieku co roku na ulicach miasta, jest głęboko zakorzeniona w kulturze i tradycji Florencji. Jest rozgrywana tylko w tym mieście i dlatego jest wyjątkowa we Włoszech. Każdego czerwca cztery dzielnice miasta stają do walki. Zawodnicy to 27 odważnych mężczyzn z każdej drużyny, którzy są gotowi narażać się na niebezpieczeństwo i poważne obrażenia. Nie walczą dla pieniędzy. Walczą o prestiż i dumę swojej dzielnicy, a także o honor Florencji. Ten film przedstawia najważniejsze postaci każdej z czterech dzielnic, które grają w tę grę: Santa Croce (Azzurri), Santa Maria Novella (Rossi), Santo Spirito (Bianchi), San Giovanni (Verdi). Wszystko jest związane z tradycją i historią Florencji. Calcio to florencka specjalność. Przekazali ją papieże, władcy, arystokraci i wielcy artyści renesansu, na przykład Michał Anioł. Kapitalny sport. Wchodząc na boisko, zawodnicy czują się, jakby miasto wciąż było oblężone. To tradycja, która przechodzi z pokolenia na pokolenie. Z ojca na syna. Każdy florentczyk pielęgnuje ten piękny obyczaj. Wszyscy - od uczestników defilady po zawodników - udzielają się społecznie. Robią to wyłącznie z potrzeby serca. Poświęcają się dla miasta i dla dzielnicy. To bardzo szlachetni ludzie. Mówią, że jesteśmy źli, głupi, agresywni. Są w błędzie. Znaleźliśmy wspólnie pasję, która nadaje sens naszemu życiu. 23:35 SOMALIA - KRAJ NAD PRZEPAŚCIĄ (SOMALIA: A COUNTRY IN FREE FALL) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2020 Reżyseria: Stephane Girard Film dokumentalny o Somalii. Państwo bez państwa, bez udogodnień publicznych, bez systemu bankowego, z ograniczoną armią, słabo wyposażonymi siłami policyjnymi i prawie codziennymi atakami. Większość tego kraju jest całkowicie poza kontrolą rządu. Pomimo obecności międzynarodowej armii afrykańskiej AMISOM kraj żyje pod rządami uzbrojonych islamistów, którzy przyjmują rozkazy od Al - Kaidy. Każdego roku społeczność międzynarodowa wydaje miliardy na pomoc, a mimo to kraj jest słabszy niż kiedykolwiek. Zamiast przynosić korzyści obywatelom, większość pieniędzy na pomoc międzynarodową jest związana z astronomicznymi kosztami bezpieczeństwa lub jest sprzeniewierzana przez skorumpowaną klasę polityczną. Szacuje się, że mniej niż 20% środków pomocowych faktycznie dociera do zamierzonych odbiorców. Od roku 1991 kraj nęka wojna domowa, piractwo, islamski terroryzm i głód. W ciągu trzydziestu lat zginęło tu ponad pół miliona ludzi. Ślady wojny widać na każdym miejscu. Stare miasto jest w ruinie. Służby publiczne ledwo działają, a gospodarka jest na krawędzi zapaści. Mieszkańcom brakuje pieniędzy i żywności. Pracują w małych warsztatach lub zajmują się hodowlą zwierząt. Średni dochód to dwa dolary dziennie, co ledwo wystarcza na zaspokojenie podstawowych potrzeb. Dzięki bezprecedensowemu dostępowi ekipa dziennikarzy była w stanie spędzić 16 dni, filmując w stolicy Mogadiszu i okolicach. Autorzy filmu próbują zrozumieć, jak i dlaczego kraj, będący pod kontrolą jednej z najsilniejszych grup islamistycznych na świecie, pozostaje w chaosie. 00:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PRZESTRZELE LAS MROCZNYCH TAJEMNIC ODC. 264 Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Przestrzele las mrocznych tajemnic" Po latach poszukiwań udało się odnaleźć leśną mogiłę dwóch polskich rodzin zamordowanych przez Niemców za pomoc Armii Krajowej. Ich najbliżsi przez prawie siedem dziesięcioleci usiłowali odnaleźć miejsce egzekucji pomógł dopiero georadar. Pogrzeb z honorami wojskowymi odbędzie się na cmentarzu w Jedwabnem. Chcemy widzom opowiedzieć historię tych dwóch rodzin. 01:00 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA CICERO Kameralne i studyjne (widowisko), 49 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Glacel Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Był październik 1943 roku. Niemcy przegrały dwie wielkie bitwy na froncie wschodnim. Losy wojny odwróciły się. Wielka Armia Czerwona zaczęła spychać na zachód Wermacht. W Wielkiej Brytanii alianci zachodni przygotowywali się do inwazji na kontynent, która miała nastąpić w połowie 1944 roku. Nie zapadła jednak decyzja, gdzie wyladują wojska alianckie. Dla Niemców poznanie miejsca inwazji miało cenę wygrania wojny. 01:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NIEZWYKŁE ROZKAZY HITLERA Magazyn, 20 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony agresji niemieckiej na Belgię i Francję oraz ewakuacji aliantów spod Dunkierki.