TVP Historia Czwartek, 23.06.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 23 CZERWCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1868 - patent na pierwszą maszynę do pisania; 1888 - urodziła się Anna Achmatowa; 1947 - Stanisław Mikołajczyk w Sejmie podsumował wyniki oszukańczych wyborów; 1983 - Jan Paweł II spotkał się z Lechem Wałęsą; 07:00 DOM - ODC. 4/25 - A JESZCZE WCZORAJ BYŁO WESELE Serial obyczajowy, 86 min, Polska 1980 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Jolanta Żółkowska, Wacław Kowalski, Tadeusz Janczar, Bożena Dykiel, Anna Ciepielewska, Stanisław Zaczyk, Joanna Szczepkowska, Wirgiliusz Gryń, Jan Englert, Henryk Bista, Hanna Lachman, Jerzy Michotek, Józef Nowak, Barbara Sołtysik, Barbara Rachwalska, Ewa Błaszczyk, Mirosław Konarowski i inni Basia Talarówna nadal jest w depresji. Andrzej czuje się winny. Jego dawny dowódca odnajduje go i odwiedza w Warszawie. Stwarza to nowe i groźne kłopoty. W rodzinie Bawolików następuje pojednanie. Inwalida wojenny Tolek walczy ze swą ułomnością pod wpływem sympatii do Lidki. Pomaga mu w tym syn starosty, który właśnie wrócił do domu i zamieszkał w swoim mieszkaniu zajętym przez Jasińskich. Tolek osiąga pełny sukces, odrzuca kule. Lidka rodzi syna, Tolek daje mu swoje nazwisko, żeniąc się z dziewczyną. Radość jednak nie trwa długo. Na drugi dzień po ślubie mężczyzna ginie przy rozbiórce kamienicy. Doktor Kazanowicz pragnie sam rozliczyć się ze światem i wymierzyć winnym sprawiedliwość. 08:30 W KOTLE HISTORII - BŁĘKITNA ARMIA. KUCHNIA FRANCUSKA. Magazyn, 26 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) Program o tematyce kulinarnej. Treść odcinków wyznaczana jest przez wydarzenia historyczne, które pozwalają na pokazanie różnorodności kuchni. W kolejnym odcinku programu poznamy przepisy z książki "Kuchnia garnizonowa oraz wskazówki tyczące się racjonalnego odżywiania wojska", która ukazała się w 1918 roku. Pierwszym potrawą będzie pot - au - feu, czyli bulion na mięsie. Następne to jedno z najpopularniejszych dań w kuchni polskiej. Przywędrowało do Polski z Błękitną Armią w 1919 roku. Jest to fasolka po bretońsku. 09:00 HISTORIA POLSKI - TAK BARDZO BALI SIĘ LEGENDY O NIM Film dokumentalny, 37 min, Polska, 1975 Scenariusz: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Czesław Byszewski Film dokumentalny Lucyny Smolińskiej i Mieczysława Sroki. Mimo upływu lat film zachował atrakcyjność dzięki dobrym zdjęciom Andrzeja Żydaczewskiego oraz intrygującej narracji; widz odnosi wrażenie, że na jego oczach grób majora za moment zostanie odkryty. Dokument otwiera konna kawalkada, apel poległych uwzględniający żołnierzy poległych na wszystkich frontach II wojny światowej. Okoliczności śmierci Hubala relacjonuje kombatant ps. Dołęga, hubalczyk towarzyszący majorowi w ostatnich godzinach życia majora. Stojący dwa kroki od przełożonego w chwili, gdy poległ. Weteran mówi wyraźnie, jest elegancko ubrany, w butach do jazdy konnej. W dalszej części występują: chłop, który furmanką wywoził zwłoki Henryka Dobrzańskiego, inny hubalczyk uczestniczący w poszukiwaniach grobu, oficer Wehrmachtu walczący z oddziałem mjr. Hubala. Liczne zdjęcia archiwalne majora, jego oddziału, prasy polskiej i niemieckiej (FAZ) z lat 1960. , gdy trwały poszukiwania mogiły. Nakręcono akcję rozkopywania grobów przez ekipę ekshumacyjną. Nie ma scen drastycznych. Unikatowość filmu zasadza się na relacjach uczestników wydarzeń, dziś już nieżyjących, których poznajemy w kamerze Smolińskiej w pełni sił. 09:50 SENSACJE XX WIEKU - ROK 1941, ODC. 3 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Tomasz Madejski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Witold Dębicki, Krzysztof Dracz, Krzysztof Globisz, Leon Łochowski, Marek Obertyn, Andrzej Szopa 22 czerwca 1941 roku generał Żukow powiadomił Stalina o ataku wojsk hitlerowskich na ZSRR. Dlaczego właśnie Żukow, szef Sztabu Generalnego, a nie marszałek Timoszenko - komisarz obrony, wyższy stopniem i stanowiskiem? To jedno z wielu pytań, na które Bogusław Wołoszański spróbuje odpowiedzieć w tym programie. Autor zrekonstruuje wydarzenia z 22 czerwca, jakie miały miejsce w najbliższym otoczeniu Stalina. Jak zareagował on na wieść o ataku wojsk Hitlera, jakie decyzje podjął i jakie wydał rozkazy? 10:20 SENSACJE XX WIEKU - MATA HARI Kameralne i studyjne (widowisko), 21 min, Polska, 1998 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Tomasz Kostuch Muzyka: Dariusz Żebrowski Aktorzy: Danuta Stenka, Adam Ferency, Rafał Królikowski, Henryk Talar, Piotr Grabowski, Zbigniew Kosowski, Mirosław Neinert, Bolesław Abart, Zbigniew Paterak, Adam Kopciuszewski, Jacenty Jędrusik, Andrzej Warcaba, Grzegorz Przybył, Ziemowit Pędziwiatr Bohaterką odcinka jest Margaretha Geertruida Zelle znana jako Mata Hari - słynna agentka wywiadu. Program opowiada o jej burzliwym życiu oraz tragicznej śmierci w 1917 r. 10:45 EMANUEL SCHLECHTER. SZLAGWORTY NIEZAPOMNIANE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Oleszkowicz Scenariusz: Jerzy Oleszkowicz Zdjęcia: Henryk Janas Historia życia i kariery Emanuela Schlechtera. Twórcy przedwojennych szlagierów, wziętego scenarzysty filmowego, librecisty, satyryka, współtwórcy Radia Lwów. Do historii przeszedł jako autor przebojów śpiewanych od kilku pokoleń. Jego zwroty do dziś goszczą w języku polskim: "Każdemu wolno kochać, to miłości słodkie prawo"; "I srebro i złoto to nic, chodzi o to, by młodym być i więcej nic"; "A mnie jest szkoda lata i letnich ciepłych wspomnień"; "Umówiłem się z nią na dziewiątą", "Sexappeal to nasza broń kobieca"; "Odrobinę szczęścia w miłości" i wiele innych. Jest współautorem scenariusza do filmu "Włóczęgi" z 1939 roku, do którego pisze również piosenkę dla niezapomnianego duetu Szczepka i Tońka "Tylko we Lwowie". W niej pada najsławniejsze wyrażenie: "Bo gdybym się kiedyś urodzić miał znów Tylko we Lwowie!". 12:10 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 5/12 Serial komediowy, 39 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya - Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Na łące pod lasem trwa festyn. Burmistrz przecina wstęgę we włoskich kolorach narodowych, orkiestra strażacka usiłuje odegrać "Bandiera rossa", a wszystkiemu asystuje pop z popadią. Maselli, włoski biznesmen, bohater uroczystości, ma wmurować kamień węgielny pod budowę swojego hipermarketu. Pop kropi kamień święconą wodą. W najlepsze trwa zabawa. Do tłumu podjeżdża zaciekawiony Bocian. Niespodziewanie zatrzymuje się jak wryty. Oliwia, przyjaciółka Masellego, to jego dawna narzeczona, której od dawna poszukuje. Rozwścieczony Bocian rzuca się na Włocha z pięściami, ale natychmiast obezwładniają go ochroniarze Masellego. Powalony przez nich Bocian z trudem się podnosi. Musi się napić piwa na uspokojenie. Niechcący ochlapuje piwem bujny dekolt barmanki Struzikowej, atrakcyjnej wdowy. 13:05 ADŻARIA - BRAMA EUROPY - ADŻAROWIE. OD BESHUMI DO BATUMI Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2017 Reżyseria: Maciej Kieres Scenariusz: Daniel Jasiński Zdjęcia: Jerzy Szota, Daniel Jasiński, Erekle Kupreishvili "Adżarowie. Od Beshumi do Batumi" to poetycka opowieść nie tylko o adżarskiej historii, sztuce, przyrodzie, ale także o ludziach zamieszkujących ten jeden z najpiękniejszych regionów Gruzji. Twórcy filmu zabiorą widza w fascynującą podróż po Małym Kaukazie, wybrzeżu Morza Czarnego, odwiedzimy również stolicę regionu Batumi. W filmie będzie można m.in. usłyszeć ludową adżarską muzykę, a także zobaczyć proces przygotowywania tradycyjnych potraw. 15:00 PEARL HARBOR - OSKARŻENI 1/2 (PEARL HARBOUR THE UNTOLD STORY) Film dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: William Bracht Dwuczęściowy film dokumentalny BBC Christophera Spencera na temat japońskiego nalotu na Pearl Harbor w czasie II wojny światowej. 16:15 ASTRONOMIA NIEPODLEGŁA 100 LAT POLSKIEJ ASTRONOMII - ODC. 2/19 - OBSERWATORIUM ASTRONOMICZNE UNIWERSYTETU IM. ADAMA MICKIEWICZA Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Zdjęcia: Tomasz Stelmach, Adam Rubaszewski Poznań to miejsce, które odegrało szczególną rolę w odrodzeniu niepodległej Polski. Historia tamtych wydarzeń splata się ściśle z narodzinami poznańskiej astronomii. W roku 1919 w stolicy wyzwolonej w powstaniu Wielkopolski powołano do życia Uniwersytet Poznański. Władze nowej polskiej uczelni zdecydowały o utworzeniu obserwatorium astronomicznego. W tym odcinku przybliżymy jego historię. 16:45 DOM - ODC. 5/25 - PONAD 200 CZWARTKÓW Serial obyczajowy, 97 min, Polska 1980 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Jolanta Żółkowska, Wacław Kowalski, Tadeusz Janczar, Bożena Dykiel, Anna Ciepielewska, Stanisław Zaczyk, Joanna Szczepkowska, Wirgiliusz Gryń, Jan Englert, Henryk Bista, Hanna Lachman, Józef Nowak, Barbara Sołtysik, Barbara Rachwalska, Ewa Błaszczyk, Mirosław Konarowski i inni Basia Lawinówna trafia do szpitala w Otwocku. Choroba zbliża ją do Andrzeja, który okazuje dziewczynie wiele czułości, a w końcu odważy się zaproponować jej małżeństwo. Los nie szczędzi mu jednak zmartwień. Będąc potajemnie w rodzinnym Sierpuchowie, Talar jest świadkiem zabójstwa młodego ZWM - owca. Oskarżony o popełnienie zbrodni zostaje Wiktor. Andrzej wie, że jego przyjaciel z dawnych lat jest niewinny, usiłuje mu pomóc, lecz niewiele może zdziałać. W sanatorium w Otwocku przypadkiem spotyka dawnego dowódcę. Za dezercję Andrzeja oficer został zdegradowany, przez całe lata żył myślą o zemście. Następny konflikt wywołuje pojawienie się w Warszawie drugiego z braci Talarów. Bronek zyskał sławę bohatera pracy socjalistycznej. Wyrwany ze środowiska wiejskiego, chce użyć życia w stolicy, nic sobie nie robi z braterskich przestróg. Wszystkie niepowodzenia rekompensuje jednak Andrzejowi ślub z Basią. Państwo Lawinowie cieszą się szczęściem córki. Cios spada nieoczekiwanie. Nazajutrz po ślubie przychodzi list z Kanady od Łukasza. Dawny narzeczony Basi żyje. 18:30 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - IMPERIUM ZŁA. REAKTYWACJA Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Związek Sowiecki rozpadał się na naszych oczach. Zbudowanie nowych stosunków z Moskwą zdawało się realne. Ale dziś to już jest zamierzchła przeszłość. Rosyjską strategię analitycy określają dobitnie: Wszystko jest wojną. O strategii Kremla mówią m.in. Marek Budzisz - ekspert ds. Rosji oraz Witold Jurasz - ekspert ds. polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. 19:05 HISTORIA POLSKI - Z ARCHIWUM IPN - PŁOCKI CZERWIEC 1976 Magazyn, 27 min, Polska, 2009 Autor: Adam Sikorski Scenariusz: Sławomir Poleszak Wykonawcy: Artur Kalicki To opis w skali jednego wielkoprzemysłowego środowiska, jakim był w PRL Płock, próby sił, którą PZPR przegrała. W czerwcu 1976 r. kierownictwo partyjne zorientowało się, że kryzys ekonomiczny nabrał takich rozmiarów, iż gospodarce grozi krach. Zastosowano tradycyjną metodę przekładania kłopotów ekonomicznych na barki najbiedniejszych, podnosząc ceny. 24 czerwca premier Piotr Jaroszewicz ogłosił podwyżki podstawowych produktów o 80 - 100 %. Nazajutrz kraj eksplodował. Władza spodziewała się takiego obrotu spraw w środowiskach tradycyjnie zbuntowanych, ale nieoczekiwanie zdarzenia o największej skali miały miejsce w środowiskach dotąd w miarę spokojnych: w Radomiu, Ursusie i Płocku. To ostatnie miasto odmieniło się bardzo po wybudowaniu Petrochemii. Z sennego środowiska emerytów i rencistów stało się dużym konglomeratem robotniczym. O dniu 25 czerwca 1976 r. w tym mieście opowiada autor ciekawej książki na ten temat Jacek Pawłowicz, a towarzyszą mu w wędrówce szlakiem zbuntowanego tłumu dwaj uczestnicy zdarzeń. To było zjawisko niezwykłe - zakład od centrum miasta dzieli 7 kilometrów, a pochód, na początku milczący, 300 robotników, posuwał się tą trasą i potężniał. Dołączali do niego płocczanie, pracownicy innych zakładów. Tłum udał się pod komitet wojewódzki partii i rozpoczął pertraktacje z I sekretarzem. Bez większego efektu. Część uczestników protestu wdarła się do gmachu partyjnego, a władza sięgnęła po milicję i wojsko. Kres położyło odwołanie przez centralną władzę podwyżek, ale uczestników zajścia z Płocka dotknęły surowe represje. 19:35 CZERWIEC '76 Film dokumentalny, 13 min, Polska, 2016 Reżyseria: Piotr Kuciński Scenariusz: Piotr Kuciński Zdjęcia: Mirosław Basaj W obiegowej opinii Czerwiec '76 to Radom, Ursus i - rzadziej wspominany - Płock. Mało kto pamięta, że tamtego gorącego lata do dużego strajku i zamieszek doszło w Gdańsku. Bezpośrednim powodem buntu była ogłoszona przez premiera Piotra Jaroszewicza drastyczna podwyżka cen żywności. Mięso miało zdrożeć o 69 proc. , nabiał - 50 proc. , warzywa - 30 proc. , a cukier o 100 proc. Podwyżkę zapowiedziano wieczorem 24 czerwca 1976 r. Rankiem 25 czerwca, w szeregu polskich miast, robotnicy porzucili pracę. Najpoważniejsze protesty miały miejsce w województwach: warszawskim, radomskim, elbląskim, łódzkim, gdańskim i szczecińskim. W obawie przed rozlaniem się fali strajkowej władze ograniczyły łączność telefoniczną i teleksową. Pracę przerwało 80 tys. ludzi. Należy podkreślić, że tylko w Radomiu, Ursusie i Płocku robotnicy opuścili zakłady i wyszli na ulice, co doprowadziło do starć z milicją, zniszczeń oraz śmierci dwóch manifestantów. Gdański protest miał zupełnie inny charakter. Tutejsi robotnicy dobrze pamiętali masakrę z 1970 r. Bojąc się prowokacji ze strony Służby Bezpieczeństwa, woleli nie wychodzić na miasto i rozpoczęli strajk okupacyjny. Do strajku przystąpiło 20 tys. pracowników Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Gdański strajk był największym w kraju i upamiętniał też wydarzenia poznańskie z 1956 roku. Paradoksalnie, obraz "milczącego" w 1976 r. Wybrzeża utrwalił niewygodny dla władz komunistycznych "Człowiek z żelaza" w reżyserii Andrzeja Wajdy. W jednej ze scen pani Hulewiczowa wspomina, iż Maciej Tomczyk - główny bohater filmu - dowiedziawszy się, że "w Radomiu i Ursusie były wystąpienia robotników", postanowił zorganizować solidarnościowy strajk w Stoczni Gdańskiej: "I wtedy coś go poderwało. Chciał zrobić w stoczni jakiś protest, ale ludzie za dobrze pamiętali swój własny grudzień, nie ruszyli się". Scena ta jest bardzo wzruszająca, lecz kompletnie nieprawdziwa. 20:05 KRÓL STRZELCÓW Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Kamiński Scenariusz: Tomasz Kamiński Film dokumentalny o jednym z najsłynniejszych piłkarzy międzywojennej Polski Henryku Reymanie. Karierę piłkarską w krakowskiej Wiśle i w reprezentacji Polski łączył ze służbą wojskową. Był zawodowym żołnierzem i gdy Polska odzyskała niepodległość w 1918 r. uczestniczył w walkach z Ukraińcami o Małopolskę Wschodnią i w wojnie polsko - bolszewickiej. Brał także udział w dwóch powstaniach śląskich. W czasie wojny obronnej we wrześniu 1939 r. dowodził batalionem piechoty. Po zakończeniu wojny został trenerem polskiej reprezentacji. To właśnie on poprowadził ją w sławnym meczu w Chorzowie (1957 r.), gdy Polska pokonała ZSRR po dwóch bramkach Gerarda Cieślika. 20:30 TRYKOT Z ORŁEM Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Kamiński Scenariusz: Tomasz Kamiński, Marek Szczepanek Film dokumentalny opowiada o kulisach pierwszego oficjalnego meczu polskiej reprezentacji w piłce nożnej, który został rozegrany z Węgrami w Budapeszcie, w grudniu 1921 r. Występują w nim polscy i węgierscy dziennikarze oraz historycy futbolu. W filmie można zobaczyć miejsca w Budapeszcie związane z pobytem polskich piłkarzy i działaczy ponad 100 lat temu. W 1921 r. odbyły się również pierwsze oficjalne rozgrywki ligowe w Polsce, a mistrzem została Cracovia. Uczestnicy filmu przybliżają specyfikę ówczesnych meczów piłkarskich, prezentujemy także unikalne fotografie z tamtego okresu oraz sprzęt piłkarski. 21:00 GIGANCI HISTORII - MAJOR HENRYK DOBRZAŃSKI "HUBAL". ŻYCIE I DZIAŁALNOŚĆ Teleturniej, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Niemcy nazywali go Szalonym Majorem, a Stefan Rowecki Grot określał jego działania jako niepoczytalne. A mimo to przez ponad pół roku Oddział Wydzielony Wojska Polskiego pod dowództwem Henryka Dobrzańskiego Hubala bardzo skutecznie walczył z wojskami Wehrmachtu na Kielecczyźnie, wymykając się z kolejnych zasadzek i zadając wrogowi duże straty. Wywodził się ze starej polskiej arystokracji, jako niepełnoletni chłopak służył w Legionach Piłsudskiego, później walczył w wojnie polsko - bolszewickiej. W latach międzywojennych łączył błyskotliwą karierę wojskową z międzynarodowymi sukcesami sportowymi w jeździectwie. Tuż przed wybuchem wojny przeszedł w stan spoczynku. Jednak to właśnie II wojna światowa zrobiła z niego legendę. Dzięki śmiałym wypadom na wroga i błyskawicznym ucieczkom, szybkości przemieszczania się i umiejętności zaskakiwania przeciwnika zdobył sobie przydomek ostatniego polskiego zagończyka. O jego losach powstały książki, filmy, komiksy. On sam zginął w 1940 roku. Tak, jak żył z bronią w ręku. Major Henryk Dobrzański Hubal. Życie i działalność to temat tego odcinka teleturnieju. 21:45 ONI SZLI SZARYMI SZEREGAMI (ONI SZLI SZARYMI SZEREGAMI) Dokument fabularyzowany, 83 min, Niemcy, 2010 Reżyseria: Mariusz Malec Scenariusz: Mariusz Malec Zdjęcia: Tomasz Wójcik Aktorzy: Lesław Żurek, Maciej Zacharzewski, Aleksandra Prykowska Jest to opowieść o konspiracyjnej historii ZHP pracującego w okresie II wojny światowej pod kryptonimem "Szarych Szeregów". W fabularyzowanym filmie głos zabierają żyjący uczestnicy wydarzeń: członkowie "Zawiszy", "Bojowych Szkół" i "Grup Szturmowych" biorących bezpośredni udział w akcjach sabotażowych oraz zbrojnych polskiego podziemia. Film przypomina też legendarne postaci bohaterów "Kamieni na szaniec" - Zośki, Rudego, Alka. 23:15 NASZE HOLLYWOOD, CZYLI POCZĄTKI KINA W POLSCE Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jacek Papis Pod koniec XIX wieku na mapie Europy nie było Polski. Podzielona była między trzech zaborców. Mimo to, zdumiewająco dużo pionierów filmu wywodziło się z kraju nad Wisłą, a wielu z nich było pochodzenia żydowskiego. Mieli oni znaczący wkład w powstanie najsłynniejszego ośrodka produkcji filmowej na świecie Hollywood. Samuel Goldwyn współzałożyciel wytwórni, która przybrała nazwę Metro - Goldwyn - Mayer, urodził się w Warszawie jako Szmul Gelbfisz. Słynna wytwórnia Warner Bros założona została przez braci, którzy zanim zmienili nazwisko na Warner, nazywali się Wonsal i wywodzili się z leżącego dziewięćdziesiąt kilometrów od Warszawy Makowa Mazowieckiego. Oskarowy rekordzista, zdobywca aż sześciu statuetek reżyser Billy Wilder, urodził się w Suchej Beskidzkiej niedaleko Krakowa, jako Samuel Wilder. Z Polski pochodził też przedwcześnie zmarły reżyser Ryszard Bolesławski, twórca filmów z Marleną Dietrich, Gretą Garbo i Clarkiem Gable. Tworzyli oni w czasach, kiedy kino stawiało dopiero swoje pierwsze kroki. Za pomoca obrazów i fragmentów filmowych zostaną przedstawieni pionierzy i gwiazdy ery kina niemego w Polsce. 00:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - DOPISAĆ LOSY Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Dopisać losy Dziś opowieść zaczynamy 3 września 1939 roku, kiedy to nad ranem 16. Pułk Ułanów Wielkopolskich otrzymuje od generała Stanisława Grzmota - Skotnickiego, dowódcy Pomorskiej Brygady Kawalerii rozkaz osłaniania w miejscowości Bykowiec odwrotu polskich oddziałów w kierunku Bydgoszczy. Zgodnie z naszą filozofią nie zajmujemy się szerokimi bitewnymi panoramami, ale koncentrujemy na jednym szczególe. Pod Krojantami zajmiemy się poszukiwaniem miejsca jednej tankietki, osłaniającej szarżę polskiej kawalerii. 00:50 SENSACJE XX WIEKU - ROK 1941, ODC. 3 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Tomasz Madejski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Witold Dębicki, Krzysztof Dracz, Krzysztof Globisz, Leon Łochowski, Marek Obertyn, Andrzej Szopa 22 czerwca 1941 roku generał Żukow powiadomił Stalina o ataku wojsk hitlerowskich na ZSRR. Dlaczego właśnie Żukow, szef Sztabu Generalnego, a nie marszałek Timoszenko - komisarz obrony, wyższy stopniem i stanowiskiem? To jedno z wielu pytań, na które Bogusław Wołoszański spróbuje odpowiedzieć w tym programie. Autor zrekonstruuje wydarzenia z 22 czerwca, jakie miały miejsce w najbliższym otoczeniu Stalina. Jak zareagował on na wieść o ataku wojsk Hitlera, jakie decyzje podjął i jakie wydał rozkazy? 01:15 SENSACJE XX WIEKU - MATA HARI Kameralne i studyjne (widowisko), 21 min, Polska, 1998 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Tomasz Kostuch Muzyka: Dariusz Żebrowski Aktorzy: Danuta Stenka, Adam Ferency, Rafał Królikowski, Henryk Talar, Piotr Grabowski, Zbigniew Kosowski, Mirosław Neinert, Bolesław Abart, Zbigniew Paterak, Adam Kopciuszewski, Jacenty Jędrusik, Andrzej Warcaba, Grzegorz Przybył, Ziemowit Pędziwiatr Bohaterką odcinka jest Margaretha Geertruida Zelle znana jako Mata Hari - słynna agentka wywiadu. Program opowiada o jej burzliwym życiu oraz tragicznej śmierci w 1917 r. 01:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - TAMTEN NAJDŁUŻSZY DZIEŃ CZ. 2 Magazyn, 20 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony lądowaniu aliantów w Normandii 6 czerwca 1944 roku.