TVP Dokument Czwartek, 07.07.2022 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - ŚWIATOWA UNIA ŻUBRÓW Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Jest symbolem skutecznej ochrony przyrody i eksportową chlubą polskich przyrodników. Nasz kraj wręcz kojarzy się z żubrem. Ale - dodajmy: z żubrem w Puszczy Białowieskiej, bo tu, w ostatnim pierwotnym lesie Europy został ocalony od zagłady i przywrócony naturze. W ich cieniu pozostają żubry, sprowadzone w połowie minionego stulecia w Bieszczady. Mają niewielką przymieszkę krwi górskich, wymarłych już dziś żubrów kaukaskich. To zwierzęta naprawdę dzikie, których zresztą nikt tutaj nie zaprasza zbyt szerokim gestem do żłobu i nie oswaja. Nie mają, jak białowieskie, pokazowych wybiegów. Ich historia jest nie mniej ciekawa i równie pełna meandrów, jak tamtych. Zna ją dobrze, bo i prawie od początku czynnie się jej przypatruje prof. Kajetan Perzanowski. Traktuje zwierzęta nieledwie jak dalszych członków rodziny. Ale prace, zmierzające do odnowy górskiego stada żubrów wykraczają poza wszelką rodzinność, a nawet poza granicę państwa. Chodzi o stworzenie całego karpackiego państwa leśnych i zarazem górskich żubrów, sięgającego po Bałkany. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 26 NA RATUNEK W GÓRACH Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Zorganizowana pomoc ratownicza w Tatrach ma już ponad 100 lat! Przez ten czas zmieniali się ludzie, sprzęt i poziom wyszkolenia. Nie zmieniło się jednak jedno - nadal w Tatrzańskim Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym pracują ludzie, którzy ryzykują życie, aby turystyka w naszych górach była bezpieczna. Radek Kotarski sprawdza jak bardzo dawny TOPR różni się od współczesnego. 07:00 NOTACJE - TOMASZ NIEWODNICZAŃSKI. WSZYSTKO DLA POLSKI Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Tadej Tomasz Niewodniczański urodzony 25 września 1933 r. kolekcjoner kartografii (dawne mapy i atlasy) oraz archiwistyki (starodruki, dawne dokumenty i rękopisy). Próbuje działać naukowo w dziedzinie historii kartografii, uczestnicząc w konferencjach i publikując artykuły. Organizuje również i sponsoruje badania w oparciu o swoje zbiory. Przy jego współudziale ukazało się szereg publikacji jak Mickiewicziana w zbiorach w Bitburgu, (t. I Warszawa, 1989 r. , t. II Warszawa, 1993 r.), Epistula Gratulatoria, (Bitburg, 1992 r.) oraz dwa tomy z serii Cartographica Rarissima, (Alphen aan den Rijn, 1992 r. i 1995 r.) w ramach której wybitni historycy kartografii omawiają rzadkie eksponaty z jego kolekcji map. Z jego inicjatywy ukazała się książka Julian Tuwim utwory nieznane (Łódź, 1999 r.) przedstawiająca nieznane dotychczas utwory Juliana Tuwima w zbiorach w Bitburgu. W marcu 2005 został opublikowany katalog jego zbioru dokumentów pergaminowych omawiający 453 pozycje i poświadczający istnienie 141 dalszych. Od wielu lat pracuje nad katalogiem drukowanych map dawnej Polski i terenów do niej należących. 07:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 25 SZYDŁOWIEC Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Norbert Dachl, Jacek Banach Prowadzący: Tomasz Bednarek Tomek Bednarek odwiedza Szydłowiec, miasto, w którym znajdują się zasoby bardzo cennego surowca - piaskowca. To jeden z polskich materiałów naturalnych, który wybitni architekci wykorzystywali od stuleci, nie tylko w naszym kraju. Za czasów dynastii Piastów i Jagiellonów Szydłowiec był prężnym i mocno znaczącym ośrodkiem w kraju przede wszystkim ze względu na szybki rozwój handlu i rzemiosła. Dziś warto odwiedzić to miasto, ze m.in. względu na wspaniałe zabytki oraz unikatową na skalę światową kolekcję ludowych instrumentów muzycznych oraz dawnych polskich samochodów i motocykli. 07:40 PRZYRODNIK NA TROPIE - /25/ - MAKOLĄGWA Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Jest mniejsza od wróbla, mierzy tylko 12, 5 - 14 cm, ale w tym małym ptaszku drzemie śpiewak artysta. Makolągwy bardzo ładnie śpiewają. Samce mają czerwone czoła i szarą głowę oraz ciemnobrązowe skrzydła, samice z kolei nie posiadają w swojej barwie czerwieni, są raczej brązowo - szare. Żywią się nasionami chwastów i drzew, ale od czasu do czasu nie pogardza pająkiem, muchą lub komarem. Na spotkanie z makolągwą zaprasza Łukasz Bożycki. 08:10 ZIEMIA - PODWODNY ŚWIAT - CZ. 4. MYJNIA SAMOCHODOWA, BŁĘKITNA DZIURA I SALEM EXPRESS Cykl dokumentalny, 44 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Misiuk W Morzu Karaibskim istnieje ogromna, błękitna dziura rozpoznawalna nawet z kosmosu. Czym jest i jak powstał ten ewenement natury? Równie rzadkim zjawiskiem jest zatopiona w meksykańskiej ziemi przepiękna jaskinia krasowa o niebanalnej nazwie Myjnia Samochodowa. Okazuje się jednak, że natura, będąca niezwykłym budowniczym, potrafi również bezlitośnie niszczyć. W filmie będzie także mowa o największej tragedii, jaką spowodowało ignorowanie przez człowieka potęgi Morza Czerwonego. Ludzka brawura oraz sztorm i rafa koralowa spowodowały śmierć aż ośmiuset osób w ciągu dwudziestu minut. 09:00 DZIKI BAŁTYK - ODC. 3 MIĘDZY FINLANDIĄ A SZWECJĄ (WILD BALTIC SEA / WILDE OSTSEE / 3. BETWEEN FINLAND AND SWEDEN) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Christoph Houschild Serial dokumentalny o dzikiej przyrodzie Bałtyku. Natura tego najbliższego nam morza oferuje wiele niespodzianek. Trzeci odcinek przenosi nas nad Zatokę Botnicką. Zimą dom dla nerpy. 300 kilometrów dalej na południe miliony ryb udają się na wybrzeże, aby złożyć jaja. Finlandia jest siedliskiem latającej wiewiórki. Wiosną samce zaczynają szukać samic. Do końca lutego to zamarznięty, biały ocean - blisko 300 - kilometrowej długości i szerokości 150 km. Pokrywa lodowa, grubości nawet 120 cm, kryje cały Bałtyk Północny. W miesiącach zimowych słońce jest nisko nad horyzontem i wyzwala barwną grę świateł na niebie. Zorza polarna lśni, gdy wiatr słoneczny przenika do atmosfery ziemskiej. Północna część Bałtyku jest pod lodem od połowy października do maja. W Zatoce Botnickiej jest zasolenie zaledwie półprocentowe, więc woda zamarza tu szybciej niż w innych rejonach Bałtyku. To Bałtyk - dziecko ostatniej epoki lodowcowej. 09:55 ODKRYWAMY ŚWIAT - ODC. 8 PERU (WORLD DISCOVERIES. EP. 8 PEROU) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Daniel Lafarge Scenariusz: Sylvain Dommergue Seria dokumentalna, w której będziemy mogli poznać najwspanialsze miejsca świata, styl życia, odwieczne tradycje lub realia historyczne zanim znikną one na tle nowoczesności. To świadectwa niesamowitego bogactwa kultur ludzkich na całym świecie. W ciągu kilku dziesięcioleci nasza planeta przeszła bardziej dramatyczne zmiany niż kiedykolwiek w historii ludzkości. Globalizacja, postęp gospodarczy i technologiczny prowadzą do normalizacji na całym świecie. Jednak różnice kulturowe i różnorodność wciąż mogą zaskakiwać, a czasem oczarować podróżnika. 10:55 FASCYNUJĄCE MIEJSCA (2 SEZON) - FASCYNUJĄCA SZWAJCARIA - CAŁY ROK W GÓRACH JURA (FASCINATING SWITZERLAND - TROUGH THE SEASONS IN THE JURA MOUNTAINS) Cykl dokumentalny, 18 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Anette Schreurich W dziesiątej części przyjrzymy się przyrodzie w Górach Jura przez cały rok. Góry Jura - położony w północno - zachodniej Szwajcarii łańcuch górski - uważa się za braciszka Alp. Niewątpliwie znajdzie się tu dziewiczą przyrodę. Pasmo biegnie wzdłuż granicy szwajcarsko - francuskiej. Na południu leży Vale de Joux. Wysoko na pastwiskach turyści często napotykają mury z kamienia. To spuścizna po Rzymianach, którzy sprowadzili kamieniarstwo do Europy Środkowej - kamień układany bez zaprawy murarskiej. Od wieków budowano mury, by zaznaczać granice między sąsiadami lub grodzić pastwiska. W dolinie leży Lac de Joux - największe jezioro w całym masywie Jura - o długości 9 km. Lac de Joux jest zasilany rzeką Orb, która wypływa z francuskiej części gór Jura. Tu Orb obiera naturalny kurs z pętlami, zakolami i zakrętami. Te meandry wynikają z niewielkiego nachylenia doliny. 11:15 TO SIĘ NADAJE DO TV - ŻONA DLA ROLNIKA - POWRÓT DO SIENIAWKI Reportaż, 28 min, Polska, 1984 Autor: Krzysztof Boberski, Jacek Zacharski Ponowna wizyta z kamerą we wsi Sieniawka, w województwie dolnośląskim, gdzie możemy śledzić perypetie trzech młodych rolników szukających żony: Kazimierza Niżyńskiego, Jana Minerowicza i Leszka Dąbrowskiego. Ich losy przedstawione zostają na tle ogólnych dylematów trapiących młodzież wiejską, która często musi wybierać między pracą w mieście a objęciem gospodarstwa po rodzicach, a także na tle problemów dotykających polskie gospodarstwa rolne. Z reportażu dowiadujemy się m.in. o wymaganiach stawianych przez bohaterów swoim przyszłym żonom oraz o ich majątku, którym próbują skusić płeć przeciwną. Przedstawiono początek ich historii oraz obecną sytuację, dwa lata po nakręceniu pierwszego materiału. Bohaterowie odnoszą się do scen sprzed kilkudziesięciu miesięcy, komentując swoje obecne życie. 11:50 ROLA ŻYCIA - JERZY ZELNIK Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Scenariusz: Małgorzata Tytus Prowadzący: Laura Łącz Program realizowany z myślą o audiowizualnym archiwum teatru i filmu polskiego oraz stwarzaniu polskim aktorom właściwej formy promocji ich twórczości w mediach. W Polsce obecnie czynnych zawodowo jest około 5 tysięcy dyplomowanych aktorów i aktorek. Są wśród nich gwiazdy, są młodzi ludzie, którzy dopiero zaczynają kariery, są też tacy, którzy nie potrafią przebić się do aktorskiej ekstraklasy i tacy, którzy lata świetności mają już za sobą. W programie spotkamy się z przedstawicielami wszystkich tych grup, by przekonać się, jak z różnych perspektyw i doświadczeń wygląda ten, wbrew pozorom, trudny zawód. Celem programu jest także promocja polskich teatrów i ich repertuaru. Gościem odcinka jest Jerzy Zelnik. 12:20 ROLA ŻYCIA - DARIUSZ JAKUBOWSKI Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Scenariusz: Małgorzata Tytus Prowadzący: Laura Łącz Program realizowany z myślą o audiowizualnym archiwum teatru i filmu polskiego oraz stwarzaniu polskim aktorom właściwej formy promocji ich twórczości w mediach. W Polsce obecnie czynnych zawodowo jest około 5 tysięcy dyplomowanych aktorów i aktorek. Są wśród nich gwiazdy, są młodzi ludzie, którzy dopiero zaczynają kariery, są też tacy, którzy nie potrafią przebić się do aktorskiej ekstraklasy i tacy, którzy lata świetności mają już za sobą. W programie chcemy spotkać się z przedstawicielami wszystkich tych grup, by przekonać się, jak z różnych perspektyw i doświadczeń wygląda ten, wbrew pozorom trudny zawód. Chcemy dać możliwość zwłaszcza aktorom teatralnym pokazania ich kunsztu aktorskiego szerokiej widowni. Celem programu jest także promocja polskich teatrów i ich repertuaru. 12:45 DALEKO OD MIASTA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2011 Scenariusz, reżyseria i zdjęcia: Maciej Cuske Film Macieja Cuske to refleksja o upływającym czasie i wchodzeniu w dorosłość z sielskim krajobrazem w tle. Z dala od zgiełku miasta grupa chłopców rozmawia o przyszłym dorosłym życiu. Wszystko to dokumentują kamerą. Przywracają wspomnienia z dzieciństwa, gdy nie było obowiązków, a czas płynął leniwie. Spanie pod namiotem i nocne rozmowy o duchach to tylko kilka z wielu wspomnień z minionych beztroskich lat. 13:40 MADAGASKAR. ZAGROŻONY RAJ (TROUBLE IN LEMUR - LAND) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2011 Reżyseria: Boris von Schoenbeck Dokument przenosi widza w góry północnej części bajecznej wyspy Madagaskar. Kamera podpatruje życie lemurów, dramatyczną walkę o przetrwanie dwóch matek ze swoimi młodymi. Małpiatki te żyją na terenach otwartych, suchych i skalnych, rzadko w zalesionych miejscach. Należą do najrzadszych naczelnych. Wiodą naziemny tryb życia, tworząc grupy złożone z 5 - 20 osobników. Mają zwyczaj chronić się w jaskiniach. Żywią się owocami, liśćmi, nasionami i owadami. Młode wczepiają się w futro na brzuchu matki i wiszą tam aż do ukończenia 2 tygodnia życia. Po tym okresie przechodzą na grzbiet rodzicielki i zostają tam do momentu osiągnięcia sprawności pozwalającej im poruszać się wraz z grupą. Są pod ochroną. Jednak wyrąb drzew na wyspie, a zwłaszcza drzew różanych (rosewood), mających szerokie zastosowanie w luksusowej stolarce budowlanej i do wyrobu palisandrowych mebli, stanowi zagrożenie dla tego gatunku. W filmie zobaczymy, jak wygląda życie tych uroczych zwierząt i walka obrońców z nielegalnie wyrąbującymi lasy Madagaskaru. 14:40 DZIKA KANADA - ODC. 3 SERCE LĄDU (WILD CANADA THE ETERNAL FRONTIER) Serial dokumentalny, 52 min, Austria, 2014 Reżyseria: Brian Leith, Jeff Turner W tym odcinku filmowa podróż po środkowej i północnej Kanadzie, miejscach ogromnego bogactwa krajobrazów. Rozległe lasy, łąki, niezliczone jeziora i niezwykła rozmaitość gatunków fauny i flory. Dla Europejczyków, którzy przybyli tu w XVII wieku, borealne lasy iglaste i prerie wydawały się dziewicze, ukształtowane wyłącznie przez matkę naturę. Historia Kanady jest jednak pełna niespodzianek. Pod koniec marca na łąkach i preriach południowego Saskatchewan odbywa się niezwykły spektakl. Przed przybyciem samic - samiec preriokura bażanciego stroszy piórka, walcząc o miejsce w hierarchii. To swoisty konkurs tańca. Zwycięzca zajmie najlepszą pozycję, by samice zobaczyły go pierwszego. Preriokury rok po roku wykonują swoje tańce godowe w tym samym miejscu. Fakt ten jest świetnie znany innym mieszkańcom otwartej przestrzeni. Od tysięcy lat ludzie zamieszkiwali prerię razem z jej fauną. Członkowie plemienia Czarnych Stóp wciąż wykonują tradycyjny taniec, inspirowany wiosennymi zachowaniami preriokurów ptaków, na które zresztą często polują. Na długo przed przybyciem Europejczyków, ludy Kanady rozwinęły cywilizację opartą na głębokiej wiedzy o tej krainie i jej faunie. Czarne Stopy stosowały również praktyki, które przekształcały środowisko. W 1691 roku angielski podróżnik Henry Kelsey był jednym z pierwszych Europejczyków, przemierzających Kanadę Południową, który poznał ten wyjątkowy krajobraz prerii. Towarzysze z plemienia Assinboinów zapewne opowiadali Kelseyowi o bogatych terenach łowieckich na rozległych, trawiastych równinach. Nie był jednak przygotowany na widok, którego miał być świadkiem. Widok stad bizonów, liczących do 4 milionów sztuk! Bizony to olbrzymie, silne stworzenia o agresywnej naturze. Od tysięcy lat w sercu Kanady ludzie żyli razem z dzikimi stworzeniami. Jeśli zapewnimy przyrodzie przestrzeń, której potrzebuje, będzie się rozwijać i nadal nas zadziwiać. 15:40 W BLASKU GWIAZD (IN THE STARLIGHT) Film dokumentalny, 49 min, Francja, 2019 Reżyseria: Mathieu Le Lay Zanim Paul Zizka został fotografem, uwielbiał otwartą przestrzeń. Jego pierwszy kontakt z górami Kanady zrodził zamiłowanie do fotografii. Zachwycony ich potęgą, raptem zaczął dostrzegać piękno swojego otoczenia na nowo. Postanowił od tamtej pory wyrażać swoją więź z dzikimi krajobrazami najodleglejszych miejsc na Ziemi za pomocą fotografii. Jego zdjęcia są natychmiast rozpoznawalne. Obiegły cały świat i zostały opublikowane w czołowych magazynach fotograficznych. Praca Paula często wiąże się z wyprawami na odludzie. Żyje przygodami i wciąż stawia sobie nowe wyzwania, aby dotrzeć jak najbliżej swoich celów. Noc ujawnia głębszy aspekt fotografii Paula. W ramach serii nocnych zdjęć uchwycił ulotny czar rozgwieżdżonych niebios podziwianych z czterech krańców świata. Przyroda wciąż oferuje Paulowi nowe wyzwania. Jego zamiłowanie do fotografii i chęć doskonalenia warsztatu stale zapisują kolejne karty w jego historii. Film został nakręcony w 4K. To podróż do świata pełnego gwiazd. Nieustające pragnienie zachwytu skłania Paula do podróżowania po świecie w pogoni za gwiazdami i zorzą. Każda wyprawa przynosi nowe odkrycia i chwile spędzone w zawieszeniu, pomiędzy niebem i ziemią. 16:35 FASCYNUJĄCE MIEJSCA (2 SEZON) - FASCYNUJĄCA SZWAJCARIA - GRYZONIA ZIMĄ (FASCINATING SWITZERLAND - GRAUBUENDENIN WINTER) Cykl dokumentalny, 17 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Anette Schreurich Gryzonia na wschodzie Szwajcarii to alpejski raj dla ludzi, ale dla zwierząt tutejsza zima jest prawdziwym wyzwaniem. Tutejsze widoki z pewnością poruszają serca narciarzy i snowboardzistów. Zima jak z obrazka - ze słońcem, mrozem i śniegiem! Gryzonia to cudowna kraina zimowa. Radość na stokach i przyjemności po nartach - to tylko jeden aspekt szwajcarskiej zimy. Dla niektórych zima w Alpach jest prawdziwym wyzwaniem. Bezlitośnie pokrywa krajobraz śniegiem i lodem. Bez odpowiedniego przygotowania przetrwanie może być bardzo trudne. Morze śniegu, lodu i skał to szczyty Alp Gryzonii, wznoszące się majestatycznie na 4 tysiące metrów. Niełatwo tu przetrwać zimę, ale zwierzęta są mistrzami adaptacji. 17:00 ODKRYWAMY ŚWIAT - ODC. 9 RIO DE JANEIRO (WORLD DISCOVERIES. EP. 9 RIO DE JANEIRO) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Daniel Lafarge Scenariusz: Sylvain Dommergue Seria dokumentalna, w której będziemy mogli poznać najwspanialsze miejsca świata, styl życia, odwieczne tradycje lub realia historyczne zanim znikną one na tle nowoczesności. To świadectwa niesamowitego bogactwa kultur ludzkich na całym świecie. W ciągu kilku dziesięcioleci nasza planeta przeszła bardziej dramatyczne zmiany niż kiedykolwiek w historii ludzkości. Globalizacja, postęp gospodarczy i technologiczny prowadzą do normalizacji na całym świecie. Jednak różnice kulturowe i różnorodność wciąż mogą zaskakiwać, a czasem oczarować podróżnika. 18:05 ZAGADKOWE KATASTROFY MORSKIE - ODC. 4. MORSKIE CMENTARZE (SOS VESSEL IN DISTRESS! 4. UNDERWATER GRAVEYARDS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2018 Reżyseria: Antoine Laura, Herl Jouon Serial dokumentalny (8 odcinków x 52') o skarbach i zagadkach historii spoczywających na dnie. SOS to ostateczne wołanie o pomoc załogi w niebezpieczeństwie. Statki królewskie, rzekomo niezatapialne, zaginione załogi, katastrofy ekologiczne, niewyjaśnione zniknięcia, otchłań i szczątki wymagają dodatkowego dekodowania. Korzystając z najnowszych technologii i przy pomocy najwybitniejszych archeologów, historyków i inżynierów marynarki, ten serial dokumentalny odtwarza z minuty na minutę dokładne okoliczności tych katastrof. Bieg wydarzeń prowadzący do wraku jest dekodowany w zapierającym dech w piersiach tempie. Czas jest nieubłagany, a napięcie towarzyszy na każdym kroku. 4. Morskie cmentarze - Wśród licznych katastrof morskich były też takie o szczególnym charakterze: ich ofiary zostały uwięzione wewnątrz statku, zamieniając wrak w podmorski cmentarz. 2 przykłady takich tragicznych wydarzeń. 11 czerwca 1940 roku statek Niobe ewakuujący uciekających przed niemiecką armią mieszkańców Hawru zostaje trafiony czterema bombami i eksploduje. Statek tonie w kilka minut, a wraz z nim ponad tysiąc osób. Uratowanych zostaje zaledwie jedenaście. Następnie katastrofa odchodzi w zapomnienie aż do dnia, w którym pojawia się plotka o znajdującym się na jego pokładzie skarbie. 62 lata później u wybrzeży Afryki inna tragedia wydłuża listę morskich cmentarzy. We wrześniu 2002 roku na południe od Senegalu prom Joola obsługujący połączenie między Casamance i Dakarem nagle przechyla się na bok, a potem całkowicie się obraca. Ginie ponad 2 tysiące uwięzionych pod pokładem osób. Ratują się tylko 64 osoby, w tym jeden Francuz. Wiele pytań budzi zachowanie władz senegalskich w obliczu tej tragedii. Katastrofy Niobe i Jooli wywołują poważne wątpliwości. Jak doszło do tego, że zamieniły się w podwodne cmentarze? 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - PERU: INKASKI KLEJNOT (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Peru jest ziemią kontrastów: dynamicznych miast i starożytnych ruin. To Ameryka Południowa w pigułce. Zapomniane świątynie, ukryte skarby, grobowce, a także niezwykła przyroda - od wieków kuszą podróżników i poszukiwaczy przygód. Bogactwa Świętej Doliny, gigantyczna Lima, pływające wyspy na jeziorze Titicaca czy tajemnicze Machu Picchu pobudzają wyobraźnię i obiecują niezwykłą podróż śladami dawnego imperium Inków. 20:10 WIELKIE RODZINY - ODC. 2 Cykl dokumentalny, 43 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Adam Lipiński, Marek Kozakiewicz W tym odcinku poznajemy świat czwartej rodziny serialu, 9 - osobowej rodziny Janeczki i Michała Kacprzyków z Beskidu Niskiego. W 1995 roku zdecydowali się porzucić warszawski świat i zamieszkać gdzieś na końcu świata. Weronika z Janu przygotowują się do wyjazdu do Opola, to tam będzie walczył Janu. Managerem Janu jest jego żona, która ma również przeszkolenie sędziowskie i trenerskie w sztukach walki. Janu jest przerażony, bo to pierwsza jego walka w MMA, ale robi to ze względów finansowych. Wspomina swoje życie w ubóstwie, kiedy był jeszcze dzieckiem i za wszelką cenę nie chce dopuścić do tego, by jego dzieci doświadczyły choćby 1% tego, co on przeżył. Wakacje już minęły, zaczął się rok szkolny. Rodzina Twarowskich postanawia omówić temat przeprowadzki. Tymek jest już dorosły i poprosił rodziców o osobny pokój, ta prośba wymaga zmian we wszystkich pokojach zajmowanych przez dzieci. U Lewockich tata Andrzej wraz z synem szykują w piwnicy mały warsztat do budowy cajonów, małych hiszpańskich bębnów. A mamę Monikę poznamy od jej zawodowej strony, nauczycielki, która opowie uczniom o etycznej zasadzie tego świata. 21:00 EGIPSKI KRÓL SŁOŃCE. TAJEMNICZE GROBOWCE - ODC. 1 (EGYPT’S SUN KING: THE MYSTERY TOMBS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2017 Reżyseria: Richard Reisz Film dokumentalny o niezwykłych odkryciach w Egipcie. W 2011 roku zespół z Uniwersytetu w Bazylei dokonał dwóch zdumiewających odkryć w egipskiej Dolinie Królów. Przypadkowo natknęli się na nowy grobowiec, który był pierwszym zawierającym ciało od czasu odkrycia Tutanchamona. Następnie odkryli, że znajdujący się obok grobowiec, który nigdy wcześniej nie był wykopany, zawierał ciała około 50 osób. Ale kim byli wszyscy ludzie w tych dwóch połączonych grobowcach? Ten film śledzi archeologiczną historię detektywistyczną, aby znaleźć odpowiedź. Podąża tropem, który prowadzi do jednego z największych egipskich faraonów, Amenhotepa III - i do kobiet, z którymi był blisko. Film ujawnia również zadziwiający projekt, który krył się za ponownym pojawieniem się w pobliżu największej świątyni, jaką kiedykolwiek zbudowano w starożytnym Egipcie - zaginionej świątyni grobowej tego samego faraona, Amenhotepa III. 22:00 GENIUSZE I MARZYCIELE. TADEUSZ TAŃSKI Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2018 Reżyseria: Marek Pawłowski Tadeusz Tański był jednym z pierwszych polskich inżynierów, którzy podjęli próbę produkcji polskich samochodów. Na skutek tajemniczych wpływów ówcześni decydenci wybrali lojalność wobec włoskiego fiata. Ten wybitny umysł spotykał się z wielkim rozczarowaniem. Pasję tworzenia odziedziczył po ojcu Czesławie Tańskim, malarzu, konstruktorze i budowniczym samolotu, śmigłowca i szybowca Lotnia, który porzucił rodzinę zaraz po urodzeniu syna. A gdy po latach spotkali się w Paryżu, rozumieli się od tego momentu jak nikt na świecie. Tadeusz studiował w Paryżu od 1909 r. Po uzyskaniu dyplomu w kategorii motoryzacji i lotnictwa pracował w fabryce Renault, opracował wiele projektów i patentów. Dał się poznać jako bardzo zdolny i obdarzony niezwykłą wyobraźnią przestrzenną twórca, a jego pomysły wybiegające ponad epokę budziły zachwyt. Jako 24 - letni inżynier skonstruował największy na świecie 12 - cylindrowy lotniczy silnik spalinowy w układzie H o mocy 520 KM. 23:00 BALLADA O LEKKIM ZABARWIENIU EROTYCZNYM - ODC. 7 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2003 Scenariusz i reżyseria: Irena Morawska, Jerzy Morawski Zdjęcia: Mikołaj Nesterowicz Muzyka: Bartosz Straburzyński Były górnik, Andrzej Bies pojawi się w nowej roli u Naturalnych. Bliżej poznajemy przyjaciółkę Asi z firmy JBN, Marzenę, a także dowiadujemy się, skąd Mirek Naturalny wziął się w tym biznesie. Asia Domańska i Marzena mają chyba dość walk. Szukają nowego pomysłu na życie. Oszukane przez prywatną firmę szwaczki protestują z transparentami pod zakładem. Czy uda im się coś wywalczyć? Do Dagmary uśmiechnęło się szczęście, ale problem mamy nie pozwala się nim cieszyć. Podczas gdy Sylwia wspiera mamę w pikiecie pod szwalnią, Ewelina, która marzy, by zostać aktorką, ma spotkanie z logopedą. Chce zlikwidować wadę wymowy. Czarek Mończyk po raz kolejny urządza dyskotekowy show. Na tę noc zgromadził swoje najlepsze modelki. 23:30 NA WSCHÓD OD ADENU Reportaż, 29 min, Polska, 1979 Scenariusz: Jerzy Ringer Zdjęcia: Jerzy Augustyński, Wojciech Tarnowski Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. Ocean Spokojny, Karaiby, wybrzeże Francji, Ocean Polarny czy wybrzeże Afryki - te filmy to odkrywanie świata poprzez nadmorskie rejony świata. Będziemy podróżować, żeglować i dowiadywać się wszystkiego o życiu naszej planety oczami mieszkańców, którzy żyją i pracują wokół tych niezwykłych miejsc. W tym odcinku Wyspy Magdaleny - niewielki archipelag w kanadyjskiej Zatoce Świętego Wawrzyńca. Większość mieszkańców ceni je względu na piękne plaże i niezwykłe widoki. Na dnie morskim wokół Wysp Magdaleny spoczywa mnóstwo wraków. Nikt nie zna ich dokładnej liczby. To olbrzymie cmentarzysko. Mario urodził się na Wyspach Magdaleny. Morza i oceany to jego żywioł. Mario nurkuje od wczesnej młodości. Gdy był nastolatkiem, poświęcał tej pasji każdą wolną chwilę. Później uczynił z niej swój zawód i zdobył międzynarodowe uznanie. Zobaczymy go w akcji. 00:05 NOTACJE - LUCYNA SMOLIŃSKA. MOJE POCZĄTKI W TELEWIZJI Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2009 Autor: Hanna Kramarczyk Lucyna Smolińska - Sroka: dziennikarz, reżyser filmów dokumentalnych i fabularyzowanych dokumentów oraz widowisk artystycznych. Członek Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Laureatka sześciu Złotych Ekranów. Ukończyła Wydział Dziennikarski na Uniwersytecie Warszawskim w 1961 roku, uzyskując tytuł magistra w dziedzinie teatrologii. Pracownik Telewizji Polskiej od 1961 roku. Kierowała Redakcją Szkolną i Historyczną Naczelnej Redakcji Oświatowej Programu 1. Jest współtwórczynią koncepcji Programu 2, w którym kierowała Redakcją ogólną w latach 1972 - 1974. W latach 1984 - 1991 kierowała działem filmów dokumentalnych i reportaży. Ma w swoim dorobku twórczym około 300 pozycji zrealizowanych wraz z Mieczysławem Sroką. Są wśród nich filmy z cyklu "Wielcy znani i nieznani", "Wielkie polemiki". Otrzymała wiele prestiżowych nagród i odznaczeń, m. in. Medal Edukacji Narodowej, Zasłużony działacz Kultury Polskiej (wraz z M. Sroką), pierwsze i drugie nagrody w konkursie "Nauka, wiedza i postęp", główne nagrody na festiwalach o sztuce w Sandomierzu i Bolonii. 00:20 BIAŁORUŚ - OSTATNI ZAŚCIANEK Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Sentymentalna podróż do kraju pradziadów, zesłanych na Sybir za Powstanie Styczniowe, skończy się udziałem w antyrządowych zamieszkach przeciw dzisiejszemu dyktatowi w Mińsku. 01:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - DZIAŁO SIĘ W CHĘCINACH Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 01:45 LUDZIE Z FOTOGRAFII Cykl dokumentalny, 48 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Tadeusz Litowczenko Zdjęcia: Mirosław Kubiak Film opowiada o losach polskich wypędzonych, nazywanych niesłusznie przez władze komunistycznej Polski repatriantami. Ponad półtora miliona obywateli polskich z Podola, Wołynia, Nowogródczyzny i woj. wileńskiego musiało opuścić ojcowiznę i jechać w nieznane, na ziemie poniemieckie przyznane Polsce na mocy traktatów w Jałcie i Poczdamie. W przeważającej części zamieszkali oni na Pomorzu Zachodnim, ZiemiLubuskiej i na Dolnym Śląsku. Bohaterami filmu są rodziny osiedlone na Pomorzu Zachodnim. Mieszkają w okolicach Kamienia Pomorskiego, Rewala, Darłowa, Kołobrzegu i Łeby. Przed kamerami opowiadają, skąd ich wygnano, jak wyglądały początki ich nowego życia na tzw. ziemiach odzyskanych. Narratorem filmu jest historyk prof. dr Waldemar Łazuga. 02:40 ARAM Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2014 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Talczewski Aram to pseudonim Arkadiusza Rybickiego, polityka, działacza społecznego, posła. 10 kwietnia 2010 roku zginął w Smoleńsku, w drodze na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej. Miał wówczas 57 lat. 40 lat wcześniej w Stoczni Gdańskiej wykonał napis "Nie zapomnimy Katynia". Już jako siedemnastolatek rozpoczął działalność opozycyjną. Od 1979 roku był związany z Ruchem Młodej Polski, redagował czasopismo "Bratniak". W sierpniu 1980 roku współpracował ze strajkującymi robotnikami Wybrzeża, spisał 21 postulatów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. Po pamiętnym sierpniu zaangażował się w działalność NSZZ "Solidarność". Był internowany w stanie wojennym. W drugiej połowie lat 80. podjął pracę w sekretariacie Lecha Wałęsy, w końcu lat 90. został wiceministrem kultury, a potem posłem do Sejmu z ramienia PO. Razem z żoną kierował fundacją opiekującą się dziećmi autystycznymi. Mimo swoich często konserwatywnych poglądów był niezmiernie otwarty na otaczający go świat. Maniery dżentelmena potrafił łączyć z poczuciem abstrakcyjnego humoru i dystansu do pełnionych przez siebie funkcji. Zawsze kierował się zasadami, w które szczerze wierzył i wzbudzał szacunek także u osób, które niekoniecznie podzielały jego poglądy. Historia życia Arama została opowiedziana w pierwszej osobie. Wpisuje się w wydarzenia polityczne, społeczne i kulturowe, które z całą pewnością nie były mu obojętne i zostawiły ślad w jego percepcji świata. Film jest barwny i różnorodny, bo życie Arama było barwne i różnorodne. Licealista wzywający w grudniu 1980 robotników do walki o niepodległość, hipis sprzyjający obecności amerykańskiej w Wietnamie, konserwatysta uwielbiający Doorsów i Jimiego Hendrixa, prawicowiec szyjący dżinsy i chodzący w lenonówkach, opozycjonista mający tysiące pomysłów i niezmiernie aktywny w ich realizacji, delikatny i wrażliwy w relacjach międzyludzkich, twardy i bezkompromisowy w stosunku do władzy komunistycznej. Wysoki urzędnik państwowy w niepodległej Polsce, zaangażowany w powstanie ważnych projektów społeczno - politycznych potrafi stać się producentem anarchizującej emisji telewizyjnej. Aram uwielbiał opowiadać anegdoty i vice versa, jego bliscy chętnie żartowali o nim samym. Film jest rodzajem kolażu ułożonego przez rodzinę i przyjaciół.