TVP Dokument Niedziela, 10.07.2022 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - ODKRYWANIE NIEDŹWIEDZIA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Młoda kobieta z doktoratem biologii w kieszeni porzuca ciepłą Hiszpanię, by na chłodnych i grząskich szlakach Bieszczadów tropić zwierzę - widmo: niedźwiedzia. Widziała go tutaj na żywo może dwa, trzy razy. Ale i tak ma tutejsze miśki na oku. Zwabia je na nęciska tuszami padłych zwierząt i filmuje ukrytą kamerą na podczerwień. Odnajduje miejsca, gdzie zwierz się czochra, zostawiając bezcenne dla badacza włosy. One mówią wszystko o niedźwiedziu - nie tylko o tym, co je, ale też np. o jego stresach. Nuria Selva Fernandez ukazuje nam współczesne sposoby poznawania dzikich, rzadkich i w związku z tym zwykle ginących zwierząt. To rodzaj współczesnej, badawczej traperki. Wymagającej jednak nie mniejszej determinacji, niż poczynania tradycyjnych tropicieli. Z badań Nurii i jej zespołu wyłania się coraz bardziej wyrazisty obraz największego i zarazem najbardziej owianego mitami drapieżcy naszych puszcz. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 29 NAJDALSZE ZAKĄTKI DAWNEJ POLSKI Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Gdzie sięgały wschodnie granice dawnej Rzeczpospolitej? Czy zostały jakieś ślady po wielkich wojnach z Turcją, Tatarami i Kozakami? Radek Kotarski rusza śladami miejsc znanych z Trylogii Henryka Sienkiewicza. Weryfikuje książkowe podania z faktycznymi wydarzeniami. Odwiedza także nieco mniej popularne miasta na dzisiejszej Ukrainie, w których jednak jak na dłoni widać fascynujące ślady polskiej historii. 07:00 NOTACJE - MARIA IWASZKIEWICZ. NASZE WIGILIE Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2008 Autor: Alina Czerniakowska Maria Iwaszkiewicz, córka Jarosława Iwaszkiewicza, długoletnia pracowniczka wydawnictwa Czytelnik, redaktorka książek ojca, autorka wspomnień, współautorka scenariuszy filmowych związanych z postacią Iwaszkiewicza. Rozmowa dotyczy wspomnień z domu rodzinnego Iwaszkiewiczów w Stawisku koło Podkowy Leśnej, a w szczególności świąt Bożego Narodzenia w różnych okresach historii. W domu w Stawisku rodzina spędziła przeszło 50 Wigilii, począwszy od lat dwudziestych i trzydziestych, przez lata okupacji, powstanie warszawskie, po okres PRL - u. Co się zmieniało, a co pozostawało niezmienne w atmosferze rodzinnego domu? Maria Iwaszkiewicz opowiada również o swoich relacjach z ojcem. 07:10 NOTACJE - MARIA IWASZKIEWICZ. WIDOK Z RODZINNEGO DOMU Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2008 Autor: K. Rzączyński Maria Iwaszkiewicz, córka Jarosława Iwaszkiewicza (jednego z najwybitniejszych polskich prozaików i poetów XX stulecia), długoletnia pracownica Czytelnika, redaktorka książek ojca, autorka wspomnień, współautorka scenariuszy filmowych związanych z Iwaszkiewiczem. Wspomina dom rodzinny Iwaszkiewiczów w Stawisku koło Podkowy Leśnej. 07:25 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 28 KRAKÓW NOWOCZESNY Magazyn, 21 min, Polska, 2017 Reżyseria: Natalia Kostenko Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomek Bednarek pokaże, że Kraków to nie tylko miasto wspaniałych zabytków, ale również miejsce, gdzie możemy zobaczyć spektakularne przykłady współczesnej architektury. Zobaczymy m.in. Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, w którym znajduje się imponujaca kolekcja sztuki Dalekiego Wschodu Feliksa Mangghi Jasieńskiego. Ten uznany krakowski kolekcjoner w trakcie licznych podróży zebrał imponującą liczbę sześciu i pół tysiąca zabytków z Japonii. Tomek Bednarek odwiedzi też Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka oraz Małopolski Ogród Sztuki - jeden z najciekawszych współczesnych budynków Krakowa. Zawiera on nowoczesną mediatekę oraz wielofunkcyjną salę widowiskową. Spacer zakończy się na kładce Bernatka. To nowa przeprawa przez Wisłę, nazywana przez krakowian "mostem miłości" Zakochane pary pieczętują tutaj swoją miłość kłódką z wygrawerowanymi imionami, a klucz wrzucają w odmęty Wisły. 07:50 PRZYRODNIK NA TROPIE - /28/ - MODRASZEK Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Ich skrzydełka, chociaż niewielkie, przepięknie mienią się metalicznymi barwami w odcieniach błękitu i fioletu. To jeden z najrzadszych, ale jednocześnie najpiękniejszych motyli występujących w Polsce. Modraszek, bo o nim mowa, jest gatunkiem chronionym, a jego zwyczaje i historię przybliży widzom "Przyrodnik na tropie". 08:20 WPŁYW ZMIAN KLIMATU NA LAS Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Sławomir Skupiński Scenariusz: Michał Magnuszewski, Łukasz Skalski Film porusza ważny temat zmiany naszego klimatu i konsekwencji tego procesu. Zmiany klimatyczne to wyzwanie naszych czasów. Wpływają na otaczający nas świat. Nie inaczej jest w każdym elemencie ekosystemów, jakimi są lasy pokrywające jedną trzecią naszego kraju. Drzewa, niczym czarne skrzynki, podczas wzrostu zaznaczają na przekroju poprzecznym każdy rok. Idąc w głąb, możemy zobaczyć, jak na przestrzeni lat zmieniał się klimat i kondycja lasu. Czy możemy jakoś zapobiegać negatywnym skutkom zmian klimatu? Co robimy i co możemy zrobić w lesie, aby te zmiany ograniczać? 09:10 KONIE (HORSES) Film dokumentalny, 50 min, USA, 2019 Reżyseria: Alberto Jose, Redondo Willa Film dokumentalny o koniach. Żadne zwierzę nie odegrało w dziejach ludzkości takiej roli jak koń. Nasza historia jest z nim nierozerwalnie związana. Ten film opowiada o więzi, która trwa od zamierzchłych czasów. Rewolucja przemysłowa ograniczyła zapotrzebowanie na pracę koni, lecz nasze serca wciąż biją wspólnym rytmem. W ich oczach widzimy siebie. Kiedy myślimy o wolności, harmonii, wdzięku, szlachetności, sile, szybkości, wyobrażamy sobie konie. Wizerunki koni wykonał lud zbieracko - łowiecki 20 tysięcy lat temu. Na tym etapie historii ludzie nie zaczęli jeszcze hodować i udomawiać zwierząt, ale obrazy świadczą, że czcili konie. Na świecie pozostało niewiele dzikich koni. W sercu hiszpańskiego parku narodowego żyje niezwykła rasa, konie Retuertas. Piękno koni, ich siła, a zwłaszcza ich szybkość, zawsze fascynowały ludzi. Żadne inne zwierzę nie miało takiego wpływu na naszą historię. Wierny towarzysz trwa przy człowieku i wciąż fascynuje swoim pięknem. 10:05 WIELKA ARCHITEKTURA NA MAŁEJ PLANECIE (GREAT ARCHITECTURE ON A SMALL PLANET) Film dokumentalny, 53 min, Dania, 2019 Reżyseria: Lars Torp, Thomas Houkjr Houkjaer Zrównoważona architektura zyskuje popularność. Architekci już teraz myślą, jak w przyszłości będziemy budować i żyć. Zmiana klimatu. zanieczyszczenie, megamiasta i emisja CO2: duńscy architekci są w czołówce rozwoju zrównoważonej architektury dla przyszłych pokoleń. W połowie wieku na świecie będzie dziesięć miliardów ludzi. Miasta będą się rozrastać i coraz silniej oddziaływać na przyrodę i klimat. Podróżujemy po świecie, badając projekty i budynki, które odpowiadają na globalne wyzwania, jednocześnie poprawiając nasze codzienne życie. Bjarke Ingels ma mistrzowski plan ochrony Manhattanu, w obliczu podnoszącego się poziomu morza. W Paryżu duńscy architekci postawią zielony budynek na szczycie najbardziej zanieczyszczonej autostrady w mieście, gdzie rośliny będą oczyszczać powietrze, zmniejszą hałas i ochłodzą mieszkania. Architekci w Buenos Aires przekształcili dawne slumsy i zintegrowali je z resztą miasta. Czy w przyszłości możemy budować bez emisji CO2? W Kopenhadze materiały z recyklingu są wykorzystywane przez architekta Andersa Lendagera na dużą skalę, co redukuje emisję CO2 o 80%. A w Szwecji CF Mller buduje dziesięciopiętrowe domy mieszkalne z masywnych kawałków drewna zamiast betonu, redukując emisję CO2 do zera. To wszystko są inspirujące przykłady tego, jak możemy żyć i budować w sposób bardziej zrównoważony w przyszłości. 11:05 WOKÓŁ MÓRZ II - ODC. 8 OSTATNI REJS AMOCO CADIZ (AROUND THE SEA II EP. 8 LE DERNIER VOYAGE DE L AMOCO CADIZ) Serial dokumentalny, 22 min, Francja, 2018 Reżyseria: Herle Jouon Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. Ocean Spokojny, Karaiby, wybrzeże Francji, Ocean Polarny czy wybrzeże Afryki - będziemy podróżować, żeglować i dowiadywać się wszystkiego o świecie widzianym oczami mieszkańców, którzy żyją i pracują wokół tych niezwykłych miejsc. Raj dla jednych, a dla innych ekologiczne cierpienie. W tym odcinku o katastrofie, która odcisnęła piętno na pamięci zbiorowej Bretończyków. Tankowiec rozbił się przy wejściu do małego portu w Finistre. Czterdzieści lat po wypadku po Amoco Cadiz został już tylko zatopiony kadłub. Na tankowcu doszło do awarii steru. Wysłany na ratunek holownik dotarł zbyt późno. Statek rozbił się o skały. Zebrał się sztab kryzysowy do spraw zagrożeń ekologicznych. Mieszkańcy wybrzeża byli zrozpaczeni. Domagali się podpalenia statku. Amoco Cadiz miał za sobą długi rejs zanim rozbił się o przybrzeżne skały Bretanii. Na początku lutego 1978 roku tankowiec napełnił cysterny w Zatoce Perskiej. Trafiło do nich dwieście dwadzieścia tysięcy ton ropy. Miała zostać przewieziona do portu w Rotterdamie. Piętnastego marca 1978 roku Amoco Cadiz wpłynął do Kanału La Manche. Trwał silny sztorm. Szesnastego rano Pasquale Bardari, włoski kapitan tankowca, mierzył się z silnym wiatrem i wysoką falą. O dziewiątej czterdzieści pięć ster zaczął odmawiać posłuszeństwa. Bardari zszedł z mostka do maszynowni, gdzie dowiedział się o awarii. 11:30 TO NIE KONIEC ŚWIATA. Reportaż, 22 min, Polska, 2021 Autor: Paweł Jeż, Anna Salawa Prowadzący: Patrycja Felińska Poprzez historię dwójki dzieci Henryczka i Oli, pokazano pracę Warszawskiego Domowego Hospicjum Dziecięcego. Instytucja, która na co dzień opiekuje się około 40 dziećmi terminalnie chorymi. Celem reportażu jest pokazanie niezwykłej postawy rodziców Henryczka, którzy mimo śmiertelnej choroby syna, starali się cieszyć każdym dniem jego życia. Równocześnie chcemy pokazać naszym widzom, gdzie w podobnych sytuacjach mogą szukać pomocy, jak działają hospicja dziecięce. Komentarze pani psycholog pokazują również, jak poradzić sobie w takich sytuacjach. Cytat jednego z lekarzy pracujących w hospicjum: od pacjentów, którzy w każdej chwili mogą umrzeć uczę się dziękować za to, że żyję. Nie sposób się z tym nie zgodzić, bo choć słowo hospicjum jednoznacznie kojarzy się ze śmiercią, dla wielu jest to szkoła, która uczy jak prawdziwie żyć. 12:00 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - POSZUKUJĄC SPRAWIEDLIWOŚCI Magazyn, 9 min, Polska, 2021 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Prowadzący: Barbara Włodarczyk Rozmowy z twórcami filmów dokumentalnych. 12:10 ALBANIA. POSZUKUJĄC SPRAWIEDLIWOŚCI Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2021 Reżyseria: Witold Szabłowski Historia Jovana Plaku, którego ojciec, Koco Plaku, był wykształconym w Związku Radzieckim geologiem. To jemu Albania zawdzięcza znalezienie największych w kraju pokładów ropy naftowej. W latach 60. Albania zerwała związki z ZSRR, wszyscy wykształceni w Moskwie znaleźli się na czarnej liście. Jovan miał pół roku, kiedy jego ojca zabrali agenci Sigurimi. Los ojca i jego zniknięcie zdeterminowało całe jego życie. Jovan od niemal trzydziestu lat szuka bezskutecznie grobu ojca. Film jest jednocześnie opowieścią o latach albańskiego reżimu podczas rządów Envera Hodży, któremu podległe służby specjalne, zwane Sigurimi, miały nieograniczoną władzę nad życiem i śmiercią obywateli kraju. W egzekucjach zabito ponad 5 tysięcy ludzi; kolejnych kilkadziesiąt tysięcy to ofiary łagrów i prześladowań. Komunistyczny reżim, który rządził Albanią od zakończenia II wojny światowej do roku 1992, wzorem Stalina budował łagry i mordował swoich własnych obywateli. 13:00 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 7 Serial dokumentalny, 25 min, Litwa/Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Bartosz Frątczak Agata Granicka mówi wprost: palma wielkanocna jest jak miłość. Wymaga troski, delikatności i czasu. To między innymi dzięki jej staraniom wileńskie palmy trafiły na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Układania suchych kwiatów i traw Agata nauczyła się w dzieciństwie od mamy i babci. Jest palmiarką od siedmiu pokoleń, można więc powiedzieć, że zna się na miłości jak mało kto. 13:35 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (121) - PERU. PRAWO JAZDY DLA WC Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Cejrowski Zdjęcia: Dariusz Bassel Muzyka: Wojciech Cejrowski, Cezary Makiewicz Tym razem pojeździmy trochę po mieście (w sposób, który odradzamy turystom). Zajrzymy tu i tam. Załatwimy parę spraw. Poznamy miejscowych ludzi. Ubijemy jakiś interes. A przede wszystkim poznamy niepisane zasady ruchu drogowego obowiązujące w Peru. Wojciech Cejrowski wyrobi też sobie nowe prawo jazdy. Robi to w każdym kraju i ma ich całą talię. 14:05 DZIKA NOWA ZELANDIA. WYSPY NA SKRAJU ŚWIATA (WILD NEW ZEALAND. CAST ADRIFT) Cykl dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: James Honeyborne, Mark Flowers Nowa Zelandia zawsze fascynowała podróżników i naukowców. BBC Worldwide prezentuje serial, w którym poznamy przyrodę tej odległej krainy. W dalekim zakątku Oceanu Spokojnego leży kraina już od czasów dinozaurów odcięta od reszty świata. Natura odizolowana przez osiemdziesiąt milionów lat rozwijała się tu w niepowtarzalny sposób. W tym zaginionym świecie przyroda rządzi się szczególnymi prawami: pingwiny w lesie, papugi wśród śniegów i drapieżniki jakby żywcem wyjęte z prehistorycznych czasów. Ich życie regulują najpotężniejsze żywioły na kuli ziemskiej. Oczom pierwszych przybyłych tu ludzi ukazała się kraina pełna osobliwości i tajemnic. W Nowej Zelandii żyje więcej gatunków pingwinów niż gdziekolwiek indziej na świecie. Wyewoluowały około sześćdziesięciu milionów lat temu. Na obszarach Nowej Zelandii życie zmaga się z siłami geologicznymi, które zapewniły tej krainie piękno i moc. Od pionierów podbijających górskie szczyty po delfiny wypływające z głębi mórz i ptaki, które z mistrzowską zwinnością polują nad gorącymi strumieniami. Nowa Zelandia urzeka pięknem i tajemniczością. Krainę ukształtowaną przez niezwykłą przeszłość czeka jeszcze wiele nieodgadnionych zdarzeń. 15:00 POWRÓT CZARNEJ ŚMIERCI (RETURN OF THE BLACK DEATH) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Kenny Scott Czarna śmierć była największym koszmarem średniowiecznego świata. Czarna śmierć, łac. mors nigra, to pandemia dżumy. Zarazki zostały przyniesione do Europy z Azji Środkowej. Czarna śmierć spowodowała ogromne straty demograficzne. Szacuje się, że na dotkniętych nią obszarach zmarło w skali całej Europy, około 1/3 ludności. Film odkrywa tajemnicę, co tak naprawdę spowodowało Czarną śmierć. Czarna śmierć zabijała biednych i bogatych, starych i młodych; ofiary cierpiały na bolesne czyraki, krwawienie z uszu i czarne plamy. Świat nie widział nic podobnego, ani przedtem, ani potem. W filmie naukowcy ponownie badają szczątki, dochodząc do nowych wniosków dzięki nowoczesnej medycynie. 16:00 ŻYWNOŚĆ JUTRA - ODC. 3 (TOMORROW'S FOOD) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Helen Thomas Dokumentalna opowieść o jedzeniu. Właściwie ukazuje inspirującą przyszłość jedzenia. Dzięki niesamowitym innowacjom i oszałamiającym wynalazkom z całego świata, które wkrótce znajdą się na wyciągnięcie ręki - od przyszłościowych farm, których uprawy nigdy nie ujrzą światła dziennego, po galerie supermarketów i restauracje z robotami, komputery mogą dać nam zupełnie nowe doznania smakowe; gdzie nasz burger najprawdopodobniej pochodzi z szalki Petriego lub farmy owadów niż z pola i gdzie druk 3D może zmienić sposób, w jaki gotujemy. Ta otwierająca oczy seria zmieni sposób, w jaki myślimy o żywności, którą uprawiamy, kupujemy i jemy - teraz i w przyszłości. 16:55 STEPHEN FRY W AMERYCE ŚRODKOWEJ 3. SALWADOR I NIKARAGUA (STEPHEN FRY IN CENTRAL AMERICA EP. 3) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: John - Paul Davidson Seria dokumentalna, w której aktor, komik i pisarz, Stephen Fry wyrusza w niezwykłą podróż po Ameryce Środkowej. To przygoda, która prowadzi go przez Meksyk i cały przesmyk w Ameryce Środkowej do Panamy, gdzie poznaje jedne z najstarszych cywilizacji na świecie - Majów, Azteków i Olmeków. Siedem lat po tym, jak zwiedził wszystkie 50 stanów USA w czarnej taksówce, podczas tej nowej podróży na południe od granicy podróżuje we wszystkim - od przerobionego autobusu szkolnego po balon na ogrzane powietrze. Stephen odwiedza jedne z najbardziej niebezpiecznych, ale zapierające dech w piersiach, piękne kraje w regionie, bierze udział w uroczystościach, degustuje lokalne przysmaki i rozmawia z ludźmi w różnych miejscach. Po drodze poznaje wszystkie kraje, ich mieszkańców, przyrodę i historię. W tym odcinku Stephen jedzie do Salwadoru, a następnie Hondurasu i Nikaragui. Będzie próbował surfingu, nowego gatunku banana, pozna prawdziwego Sweeney Todda oraz będzie pływał z małym jaguarem. Przemierzy tereny otoczone wulkanami, odnajdzie spokój na opuszczonej plaży i nauczy się robić słup majowy. 18:00 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 7. RELIGIA Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Konrad Zagórski Prowadzący: Lena Urbańska Seria podróżnicza niemająca wiele wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Wieloetniczność oraz współwystępowanie katolicyzmu, islamu i prawosławia to symbol Półwyspu Bałkańskiego. W samej tylko Bośni i Hercegowinie występuje 40% muzułmanów, 30% prawosławnych oraz 15% katolików. Lena spotka się z wyznawcami każdej z religii i postara się zrozumieć, jak koegzystują one między sobą. W tym celu odwiedzi muzułmańską Albanię, prawosławną Bułgarię oraz zróżnicowaną religijnie Bośnię. 18:25 POLSKIE DZIEDZICTWO - ODC. 7 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski Zdjęcia: Damian Szprejda, Marcin Szymański, Michał Ławreńczuk Prowadzący: Stefan Tompson Cykl dokumentalno - historyczny o polskim Dziedzictwie Kulturowym na Kresach Wschodnich, w którym przybliżona zostanie widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. W tym odcinku zaprezentujemy Stare Miasto w Kamieńcu Podolskim, nazywanym Twierdzą Na Kamieniu lub też Przedmurzem Chrześcijaństwa, leży w zakolu rzeki Smotrycz. To tam znajduje się twierdza, do której prowadzi jedna droga - wąski przesmyk pomiędzy brzegami rzeki tworzącymi głęboki na niemal 40 metrów jar. Oczywiste walory obronne oraz korzystne usytuowanie geograficzne czyniły twierdzę w Kamieńcu Podolskim niezdobytą. Jak potoczyły się losy polskiej twierdzy - dowiemy się z opowieści Stefana Tompsona. 19:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 139 BIELSK PODLASKI Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Paulina Józefina Moczyńska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Bielsk Podlaski jest najstarszym miastem na Podlasiu. Gród położony wśród mokradeł i torfowisk istniał już w XI wieku. Perełką architektoniczną jest kościół parafialny Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja, wzorowany na kościele św. Filipa z Paryża. Wybudowany w XVIII wieku, zarówno w bryle, jak i wyposażeniu zachował jednolity neoklasycystyczny charakter, niemal w nienaruszonym stanie. Z inicjatywy jego fundatorki - Izabeli Branickiej - wybudowano też ratusz miejski. Nawiązująca do stylu barokowego, murowana bryła wzniesiona na planie prostokąta posiada dwie kondygnacje. To unikatowy obiekt architektoniczny, nie tylko na skalę województwa podlaskiego. Między szarością ulic wznosi się okazała, błękitna cerkiew św. Michała Archanioła. Kolorystykę elewacji zaproponował Jerzy Nowosielski - jeden w najważniejszych polskich malarzy XX wieku, nie tylko genialny twórca sztuki nowoczesnej, ale przede wszystkim pisarz ikon, filozof i teolog prawosławia. Przy parafii istnieje Policealne Studium Ikonograficzne - jedyna tego typu szkoła w Polsce. Ciekawostką jest to, że w 1981 roku Jerzy Hoffman kręcił w Bielsku sceny do filmu "Znachor", na podstawie powieści Tadeusza Dołęgi - Mostowicza. Na rynku miasta wciąż znajduje się sklep, w którym pracowała bohaterka filmu, grana przez Annę Dymną. Do dziś wewnątrz wiszą zdjęcia przedstawiające ujęcia z filmu. Co ciekawe, "Znachor" swą prapremierę miał w bielskim kinie "Znicz". Bielsk to również miasto pełne niezwykłych, pełnych pasji ludzi, którzy odnaleźli tu swoją małą ojczyznę. 19:40 SZTUKA DOKUMENTU - ODC. 4 - ANDRZEJ MUNK Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Bartosz Paduch Scenariusz: Bogusław Zmudziński Zdjęcia: Jan Paweł Pełech Wykonawcy: Bożena Janicka, Jerzy Płażewski, Prof. Marek Hendrykowski "Sztuka dokumentu" to cykl poświęcony prezentacji dorobku najwybitniejszych realizatorów polskiego filmu dokumentalnego. Poszczególne odcinki cyklu będą autonomiczne, pozostając jednocześnie fragmentem większej całości, która stanie się w efekcie skondensowaną historią polskiego dokumentu. Film jest kolażem fragmentów filmów, wypowiedzi reżyserów, ich współpracowników (operatorzy, kompozytorzy, producenci itp.), opinii krytyków i historyków kina, a także zdjęć dokumentalnych. Każdy odcinek nowej telewizyjnej serii "Sztuka dokumentu" poświęconej wybitnym polskim dokumentalistom, zrealizowany został w innej formie. Bohaterem czwartego odcinka jest Andrzej Munk. 20:15 BARD Film dokumentalny, 90 min, Polska, 2013 Reżyseria: Katarzyna Kościelak Scenariusz: Mirosław Chojecki, Katarzyna Kościelak Film opowiada o życiu i twórczości Jacka Kaczmarskiego, poety i pieśniarza, nazywanego często bardem Solidarności, choć on sam starał się od tego odcinać. Teksty jego piosenek, pełne aluzji i odniesień do politycznej i społecznej rzeczywistości kształtowały światopogląd i wrażliwość dwóch pokoleń. Jego liryka, odbierana przede wszystkim jako protest songi, rozpowszechniana w tzw. drugim obiegu, kojarzona z okresem pierwszej Solidarności oraz stanem wojennym, wykracza jednak poza opozycyjny stereotyp, zawiera wiele treści bardzo uniwersalnych, aktualnych w każdym czasie. Kaczmarski pisze i śpiewa o zawiłościach ludzkiej natury i paradoksach historii. Sam Kaczmarski był postacią niejednoznaczną, pełną sprzeczności, a takie postaci zazwyczaj fascynują najbardziej. Zdaniem najbliższych przyjaciół twarzy miał wiele, a być może tę prawdziwą ukrywał za różnymi maskami. Z jednej strony charyzmatyczny, porywający tłumy, ujmujący swą otwartością i serdecznością, z drugiej targany namiętnościami, trudny jako partner. Te dwa skrajnie róże portrety wyłaniają się z relacji osób związanych z Jackiem Kaczmarskim. W filmie wypowiadają się przyjaciele z różnych etapów drogi twórczej bohatera, m. in. Agnieszka Holland, Andrzej Seweryn, Jan Pietrzak. Wykorzystano bogaty materiał zdjęciowy z wielu archiwów prywatnych, nigdy dotąd nie pokazywany. "Bard" jest próbą rekonstrukcji obiektywnego, złożonego i prawdziwego portretu wybitnego barda. A także próbą odpowiedzi na kilka pytań: Na ile Kaczmarskiego ukształtowały czasy, w których żył? W jaki sposób zdeterminowały go życiowe doświadczenia?Na czym polegał i czym jest dzisiaj fenomen Jacka Kaczmarskiego jako artysty? Film jest także opowieścią o życiu przeżywanym całą pełnią, życiu z pasją, zaangażowaniem, ale także rozdarciem i cierpieniem, życiu, którego wielu młodych ludzi mogłoby pozazdrościć. Jest to film o człowieku z jednej strony kochającym życie, z drugiej - balansującym na krawędzi. 21:55 TAMTE LATA, TAMTE DNI - JANUSZ OLEJNICZAK Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Joanna Makowska, Marta Perchuć - Burzyńska Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem w podróż do krainy dzieciństwa i młodości zabiera nas wybitny pianista Janusz Olejniczak. 22:25 INCOGNITO Film dokumentalny, 15 min, Polska, 1988 Scenariusz i reżyseria: Henryk Dederko Film wyprodukowany przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych. Opowieść o Tomaszu Machcińskim, człowieku o stu twarzach, potrafiącym przeistaczać się w różne postacie. 22:40 POD OPIEKĄ WIECZNEGO SŁOŃCA (V PAPRSCICH SLUNCE / UNDER THE SUN) Film dokumentalny, 105 min, Łotwa/Korea Północna/Czechy/Niemcy/Rosja, 2015 Scenariusz i reżyseria: Vitaly Mansky Muzyka: Karlis Auzans Dziewczynka z przeciętnej rodziny zostaje wybrana do koreańskiej "Spartakiady". 00:35 UKRAIŃSKI SŁUGA NARODU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2020 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Celem filmu jest odpowiedź na pytanie, na czym polega fenomen popularności Wołodymyra Zełenskiego i w jaki sposób wykorzystuje on ogromny mandat społeczny. Czy pełnia władzy, przy słabości instytucji państwa, nie stanie się pokusą do autorytarnych rządów? Będzie to swoista anatomia sukcesu Sługi Narodu i konsekwencji (także międzynarodowych) skupienia władzy w rękach człowieka, który robi najbardziej spektakularną karierę polityczną w Europie. Wszystko w atrakcyjnej formie kina akcji. Bez patosu i nadęcia. 01:30 GENIUSZE I MARZYCIELE. TADEUSZ TAŃSKI Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2018 Reżyseria: Marek Pawłowski Tadeusz Tański był jednym z pierwszych polskich inżynierów, którzy podjęli próbę produkcji polskich samochodów. Na skutek tajemniczych wpływów ówcześni decydenci wybrali lojalność wobec włoskiego fiata. Ten wybitny umysł spotykał się z wielkim rozczarowaniem. Pasję tworzenia odziedziczył po ojcu Czesławie Tańskim, malarzu, konstruktorze i budowniczym samolotu, śmigłowca i szybowca Lotnia, który porzucił rodzinę zaraz po urodzeniu syna. A gdy po latach spotkali się w Paryżu, rozumieli się od tego momentu jak nikt na świecie. Tadeusz studiował w Paryżu od 1909 r. Po uzyskaniu dyplomu w kategorii motoryzacji i lotnictwa pracował w fabryce Renault, opracował wiele projektów i patentów. Dał się poznać jako bardzo zdolny i obdarzony niezwykłą wyobraźnią przestrzenną twórca, a jego pomysły wybiegające ponad epokę budziły zachwyt. Jako 24 - letni inżynier skonstruował największy na świecie 12 - cylindrowy lotniczy silnik spalinowy w układzie H o mocy 520 KM. 02:30 DOTKNIĘCIE ANIOŁA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2015 Reżyseria: Marek Tomasz Pawłowski Czy był możliwy inny scenariusz holocaustu? Czy w Auschwitz - Oświęcimiu można było uratować tysiące Żydów ze Śląska, zanim powstała idea najokrutniejszego z obozów śmierci? Czy historia Żydów w Polsce mogłaby potoczyć się pod okupacją hitlerowską inaczej, gdyby świat zachodni nie odniósł się do nich z tak szokującą obojętnością? Henryk Schoenker, syn ostatniego przewodniczącego Gminy Żydowskiej w Oświęcimiu ujawnia światu nieznaną historię tragicznej szansy emigracji Żydów. Zanim zrodziła się idea obozu Auschwitz - Birkenau, jesienią 1939 roku powstało w mieście Biuro Emigracji Żydów do Palestyny. Założył je na rozkaz niemieckich władz wojskowych Leo Schoenker, ojciec bohatera filmu. Tysiące ludzi w nadziei na ratunek ściągały ze Śląska do zwykłego miasteczka Oświęcim. Schoenker zawezwany do Berlina do Eichmanna składał sprawozdanie z wielką wiarą i konkretnym planem międzynarodowego działania. Niestety, wskutek obojętności świata idea legalnej emigracji legła w gruzach. Dziś Henryk wraca w ruiny rodzinnej rezydencji, które niosą echa tamtych wydarzeń. Zdjęcia do filmu były nagrywane w autentycznych wnętrzach Oświęcimia, Krakowa, Wieliczki, Bochni i Tarnowa. Większość z budynków uległa zniszczeniu w kilka miesięcy potem. Miejsca ważne dla historii zdążyły jeszcze oddać świadectwo minionych wydarzeń. Sam bohater filmu jest od czasu wojny kompletnie głuchy. "Straszliwe dźwięki mojego dzieciństwa zamknęły się we mnie jak w muszli. Pewnie dlatego straciłem słuch, abym nie mógł o nich zapomnieć" - mówi w filmie Henryk Schoenker krocząc po śladach sześcioletniej gehenny wojennej. W filmie wcielili się w postacie z przeszłości zawodowi aktorzy oraz liczni mieszkańcy Oświęcimia. Wszyscy musieli być podobni do pierwowzoru prawdziwych postaci, więc casting trwał wiele miesięcy. Grający rolę tytułowego Anioła zapuszczał siwe włosy i brodę przez rok. Przyczynę dziwacznego wizerunku utrzymywał w tajemnicy przed bliskimi. Wirtuoza skrzypiec Birnbauma zagrał prawdziwy skrzypek Oświęcimia. Dzieci oprócz talentu musiały się wykazać nadzwyczajnym hartem ducha w skrajnie trudnych warunkach atmosferycznych. W filmie po raz pierwszy na ekranie ożyją tzw. archicollage. Autorski wynalazek reżysera Marka Tomasza Pawłowskiego oraz grafika Roberta Manowskiego jest nowym, artystycznym sposobem przywoływania minionych wydarzeń.