TVP Historia Środa, 06.07.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 6 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1687 - "Matematyczne zasady filozofii przyrody" Isaaca Newtona; 1905 - pierwsze opowiadanie Maurice'a Leblanca o postaci Arsene ' a Lupina; 1971 - zmarł Louis Armstrong; 1978 - ukazał się pierwszy numer kwartalnika "Krytyka"; 07:00 DOM - ODC. 13/25 - COŚ SIĘ KOŃCZY, COŚ SIĘ ZACZYNA Serial obyczajowy, 78 min, Polska 1996 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Muzyka: Waldemar Kazanecki Zdjęcia: Bogusław Lambach Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Tomasz Mędrzak, Jan Englert, Bożena Dykiel, Zbigniew Buczkowski, Wirgiliusz Gryń, Leonard Andrzejewski, Helena Kowalczykowa, Jerzy Bończak i inni Jest rok 1968. W domu przy Złotej nowe porządki zaprowadza prymitywny dozorca Prokop. Zaszczuty przez niego doktor Kazanowicz wyskakuje przez okno. Podczas demonstracji po zdjęciu z afisza "Dziadów" do aresztu trafiają Gosia i Mietek, lecz zostają wypuszczeni przez Gienka Popiołka, kierującego akcją milicji. Łukasz Zbrożny, usunięty z uczelni za działalność polityczną, tego samego dnia dowiaduje się, że został ojcem. 08:30 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - LEŚNA BRAĆ Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Potrafił odnaleźć w lesie i pokazać innym to, czego oni sami tam nie zobaczą. Otwierał oczy na przyrodę nawet samym leśnikom. I pozostawał jednocześnie niewidocznym dla dzikich mieszkańców lasu, których fotografował i filmował. Artur Tabor, zmarły tragicznie podczas jednej ze swych przyrodniczych wypraw fotograf i filmowiec, był wyjątkowo mocno i na wiele sposobów zżyty z lasem. Nieraz starał się po prostu wyglądać jak krzak, fragment pnia albo taką postać nadać terenowemu jeepowi, z którego podpatrywał naturę, a w którym nieraz i mieszkał. Sprytne sposoby maskowania się łączył z ogromną, graniczącą z szaleństwem determinacją w swych na wskroś już nowoczesnych łowach. Bohaterowie odcinka, wspominając Artura, starają się sięgnąć do źródeł tej pasji. 09:05 HISTORIA POLSKI - POLSKA GÓRA BYŁA ICH REDUTĄ - KOSTIUCHNÓWKA 1916 Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2016 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Scenariusz: Leszek Wiśniewski Zdjęcia: Jacek Grzelak Ideą filmu jest przywrócenie pamięci, ocalenie od zapomnienia przebiegu walk, uczestników wydarzeń, bohaterów bitwy pod Kostiuchnówką, jej znaczenia dla sprawy polskiej. Opowieść o wydarzeniach sprzed 100 lat, zarysowanych przez historyków, ale przede wszystkim widzianych oczyma żołnierzy - uczestników tamtych bojów, ma być przesłaniem dla kolejnych pokoleń, obroną przed zapomnieniem. 09:55 SENSACJE XX WIEKU - OSACZENI CZ 3 Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1993 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Andrzej Zieliński, Sławomir Orzechowski, Andrzej Szopa, Magdalena Wójcik Bogusław Wołoszański przedstawia odcinek poświęcony procesowi w Norymberdze. W programie zawarto materiały archiwalne z procesu zbrodniarzy wojennych, ich egzekucje, cele więzienne, w których przebywali m. in. H. Goering, J. von Ribbentrop oraz liczne fragmenty filmów dokumentalnych ze zbrodniczej działalności Trzeciej Rzeszy. 10:25 SENSACJE XX WIEKU - DZIEŃ, KTÓRY WSTRZĄSNĄŁ ŚWIATEM - SARAJEWO Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1995 Reżyseria: Andrzej Dźwierżyński Scenariusz: Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Krzysztof Dracz, Krzysztof Globicz, Mieczysław Hryniewicz Program o zamachu na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie; Zamach był bezpośrednią przyczyną wybuchu I wojny światowej. Program przedstawia przygotowania oraz przebieg zamachu, a także akcję dyplomatyczną, która doprowadziła do wybuchu wojny. 10:55 ORLĘTA BRONIĄ PRZEMYSKIEGO GNIAZDA Film dokumentalny, 38 min, Polska, 2018 Reżyseria: Agnieszka Niemiec Scenariusz: Agnieszka Niemiec 100 - lecie odzyskania niepodległości to właściwy czas na prezentację filmu fabularyzowanego, którego kanwą jest nieznana szerszej publiczności historia obrońców polskiego Przemyśla, zwanych Przemyskimi Orlętami. Ich udział w walkach w pierwszych dniach listopada 1918 roku w konflikcie zbrojnym między Polakami a Ukraińcami był zwieńczeniem ich marzeń o wolnej Polsce. 11:40 ALFABET ANDRZEJA DOBOSZA - ARTYSTKI WIZUALNE - EWA STAROWIEYSKA, BARBARA PNIEWSKA Reportaż, 11 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Jęksa Scenariusz: Agnieszka Jęksa, Zuzanna Elbert - Stelmach Muzyka: Filip Kuncewicz Wykonawcy: Andrzej Dobosz (prowadzący) W tym odcinku bohaterkami są artystki wizualne - Ewa Starowieyska i Barbara Pniewska. 12:00 KOŁO HISTORII - PERŁA PELPLIŃSKIEGO KSIĘGOZBIORU Reportaż, 28 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Machnowski Scenariusz: Andrzej Machnowski Film opowiada o dramatycznych losach Pelplińskiej Biblii Gutenberga. Unikalny egzemplarz 42 - wierszowej Biblii, jedyny w Polsce, pochodzi z połowy XV wieku i jest eksponowany w Muzeum Diecezjalnym w Pelplinie. Johannes Gutenberg swym wynalazkiem druku za pomocą ruchomych czcionek spowodował niebywałą rewolucję medialną o doniosłych skutkach w dziejach światowej kultury. Przed kilku laty ogłoszono go Człowiekiem Tysiąclecia. Po zajęciu Pelplina przez wojska niemieckie jednym z najważniejszych zadań gestapo było zaopiekowanie się Biblią, dlatego w czasie zawieruchy wojennej Biblia wielokrotnie zmieniała miejsce pobytu: Francja, Anglia, Kanada. W roku 1959 zakończył się ostatni etap wojennej tułaczki Biblii, wróciła na należne jej miejsce, pozostając do dziś jedną z największych atrakcji turystycznych współczesnego Pelplina. 12:30 ZNAK ORŁA - ODC. 3/14 PIERŚCIEŃ 1309 - 1312 Serial historyczno - przygodowy, 29 min, Polska 1977 Reżyseria: Hubert Drapella Scenariusz: Alina Korta, Bohdan Poręba, Hubert Drapella Aktorzy: Jarosław Makowski, Krzysztof Kołbasiuk, Ryszard Filipski, Eliasz Kuziemski, Tadeusz Borowski, Bernard Michalski, Adam Bauman, Bożena Adamek, Aleksander Fogiel, Lech Ordon, August Kowalczyk, Ryszard Ronczewski, Zygmunt Maciejewski, Leon Niemczyk, Wojciech Alaborski, Henryk Bista Sulisław wychowuje Gniewka na swoim dworze. Na wieść o buncie niemieckiego mieszczaństwa w Krakowie rycerz spieszy z pomocą Łokietkowi, zostawiając swego podopiecznego w siedzibie starosty wielkopolskiego. Chłopak jednak ucieka i samotnie wędruje do Krakowa. Dochodzi do pierwszego spotkania Gniewka z Hanyszem. Zdrajca w przebraniu mnicha zamordował wysłannika dworu - archidiakona, by zdobyć pierścień ze znakiem najwyższej władzy kościelnej. Gniewko odstrasza Hanysza i znajduje przy płaszczu zamordowanego zapinkę z takim samym znakiem. 13:05 ZNAK ORŁA - ODC. 4/14 NIEZAŁATWIONE RACHUNKI 1318 Serial historyczno - przygodowy, 26 min, Polska 1977 Reżyseria: Hubert Drapella Scenariusz: Alina Korta, Bohdan Poręba, Hubert Drapella Aktorzy: Jarosław Makowski, Krzysztof Kołbasiuk, Ryszard Filipski, Eliasz Kuziemski, Tadeusz Borowski, Bernard Michalski, Adam Bauman, Bożena Adamek, Aleksander Fogiel, Lech Ordon, August Kowalczyk, Ryszard Ronczewski, Zygmunt Maciejewski, Leon Niemczyk, Wojciech Alaborski, Henryk Bista W Krakowie Hanysz uprowadza Gniewka i odbiera mu zapinkę. Tylko przypadek ratuje chłopca od śmierci. Wtrącony do lochu, szczęśliwie wydostaje się na wolność kanałem wodnym. 16:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "LATAJĄCE MUZEUM" ODC. 275 Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Latające muzeum" W Gliwicach powstało pierwsze w Polsce Muzeum Szybowców, którego zasadą jest przywracanie sprawności historycznym konstrukcjom. A tych polski przemysł lotniczy - zwłaszcza szybowcowe Zakłady Doświadczalne w Bielsku - budował wiele. Jastrząb, Jaskółka, Bocian powoli odchodzą w niepamięć i oczywiście trzeba zrobić wszystko, by ten proces zatrzymać. Po remoncie powraca do lotów tym razem jako eksponat muzealny legendarny Zefir - szybowiec, na którym Edward Makula i Jerzy Popiel zdobyli podwójne mistrzostwo świata, a Makula za przelot ponad 700 kilometrów Medal Lilienthala. Pokażemy naszym widzom testowe loty. "Jeszcze jedno zwycięstwo" Następnie przeniesiemy się do miejscowości Lichnowy na Pomorzu, by opowiedzieć pewną lotniczą historię z pamiętnego dnia 1 września 1939 roku. 16:55 DOM - ODC. 14/25 - TA MAŁA WIOLONCZELISTKA Serial obyczajowy, 86 min, Polska, 1996 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Halina Rowicka, Tomasz Borkowy, Tomasz Mędrzak, Anna Romantowska, Ewa Serwa, Joanna Szczepkowska, Jolanta Żółkowska, Jan Englert, Zygmunt Malanowicz, Gustaw Lutkiewicz, Jerzy Michotek Wiosna 1969 roku. Na poligonie wojskowym odbywają się ćwiczenia dla żołnierzy - studentów. Jest wśród nich Mietek, który z trudem znosi chamstwo i szykany przełożonych. Niebawem do jednostki przyjeżdża Gosia i załatwia mu przepustkę. Młodzi mają dla siebie tylko parę godzin. Spędzają je, oddając się miłości w starej opuszczonej dzwonnicy. Tymczasem Basia prosi Andrzeja, by wykorzystał dawną znajomość z pułkownikiem Poznańskim i wstawił się za wyrzuconym z pracy Łukaszem Zbrożnym. Niestety, Poznański jako Żyd z pochodzenia utracił wpływy i musi uciekać z Polski. Na Dworcu Gdańskim Andrzej, Ewa i Leszek żegnają odjeżdżających Poznańskich. Gdy pociąg już rusza, na peron wbiega zdyszana Basia. Jest w zaawansowanej ciąży. Bliska omdlenia osuwa się na ławkę. Zatroskany Andrzej odwozi ją do domu, co wywołuje wybuch zazdrości Ewy. Po powrocie do mieszkania zaczyna pakować walizki. Widząc to, Leszek grozi, że jeśli Ewa wyjedzie, jej mąż dowie się o ich spędzonej razem nocy. 19:00 HISTORIA POLSKI - PAPCIO CHMIEL Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2020 Reżyseria: Petro Aleksowski, Petro Aleksowski Reżyseria: Petro Aleksowski Film dokumentalny prezentujący Henryka Chmielewskiego - wybitną postać polskiej sztuki. Filmowy portret Henryka Chmielewskiego oczami jego 11 - letniego fana, prowadzącego swój program literacki, w którym recenzuje książki. Marzeniem entuzjasty literatury jest spotkanie z Papciem i przeprowadzenie z nim wywiadu do swojego wloga. W filmie śledzimy próby kontaktu Olafa z jego Mistrzem. Olaf spotyka znawców tematu: krytyków, publicystów, artystów, uczestniczy w wydarzeniach specjalnych dla fanów. Poznaje historię swojego bohatera, zarówno zawodową, jak i osobistą. Duży nacisk został położony na przeżycia Henryka Chmielewskiego w trakcie powstania warszawskiego. Niejako drugą pierwszoplanową postacią filmu jest Tytus, czyli uczłowieczona, a wręcz spersonifikowana małpa. Projekt jest poświęcony również genealogii tej postaci. Użycie kilku technik rejestracyjnych, od klasycznej zdjęciowej po animowaną. Wykorzystano materiały archiwalne oraz efekty wizualne. 20:05 PACYFIK W OGNIU - ODC. 1/3 (WWII IN THE PACIFIC) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2015 Trzyczęściowa seria o wojnie na Pacyfiku. Przestawia niezwykłą historię wojny stoczonej na rozległych wodach oceanu, gdzie stosowano nowe formy walki, wykorzystywano myśliwce i bombowce. budowano dla nich pływające pasy startowe. 21:10 WOJNA O TRONY. PRAWDZIWA HISTORIA EUROPY S.III - HENRYK IV - WALKA O TRON. 1590 - 1594. ODC. 1/6 (REAL WAR OF THRONES. ODC. 1/6) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Vanessa Pontet, Alain Brunard W burzliwych czasach średniowiecznej Europy żądne władzy dynastie walczyły o dominację na kontynencie. Walczono na polach bitew, jednak często decydujące boje rozgrywały się w kuluarach. Za grubymi murami zamków zawierano strategiczne sojusze, dochodziło do aktów cudzołóstwa, spisków, zdrad i morderstw. Bezlitosne intrygi doprowadziły do zerwania więzi w wielu znamienitych rodach i wpłynęły na sposób, w jaki kierowały one swoimi imperiami. Serial przybliża losy postaci bezpośrednio zaangażowanych w spory dynastyczne, przedstawia ich motywacje w dążeniu do osiągnięcia celu oraz prezentuje skutki ich dobrych i złych decyzji. Dokument ukazuje również, jak pragnienie władzy i ludzkie namiętności były istotnymi czynnikami w tworzeniu się narodów europejskich. 22:10 MOBY DICK (MOBY DICK) Dramat przygodowy, 110 min, USA, 1956 Autor: Herman Melville Reżyseria: John Huston Scenariusz: John Huston, Ray Bradbury Aktorzy: Richard Basehart, Gregory Peck, Leo Genn, James Robertson Justice Rok 1841. Marynarz Ismael zaciąga się w porcie New Bedford na statek wielorybniczy kapitana Ahaba. Statek kieruje się ku Azorom. Kapitan Ahab wyjawia marynarzom cel wyprawy: za wszelką cenę muszą schwytać białego wieloryba - olbrzyma. 00:10 WCIELENIA ZŁA - STALIN.TYRAN ZE STALI (EVOLUTION OF EVIL) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2015 Wykonawcy: Maciej Gudowski Galeria najbardziej znanych despotów w najnowszej historii. Od Hitlera do Saddama Husajna, od Stalina do Kim Dzong Ila, od Mao do pułkownika Kaddafiego. Bezlitośni psychopaci, chciwi, okrutni, a czasem po prostu szaleni, przejęli kontrolę nad swoim krajem i terroryzują swoich poddanych, ale zawsze pozostaje pytanie: czy urodzili się źli, czy też coś się stało, że tak się zachowują? Bohaterem drugiego odcinka jest Stalin. 01:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "LATAJĄCE MUZEUM" ODC. 275 Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Latające muzeum" W Gliwicach powstało pierwsze w Polsce Muzeum Szybowców, którego zasadą jest przywracanie sprawności historycznym konstrukcjom. A tych polski przemysł lotniczy - zwłaszcza szybowcowe Zakłady Doświadczalne w Bielsku - budował wiele. Jastrząb, Jaskółka, Bocian powoli odchodzą w niepamięć i oczywiście trzeba zrobić wszystko, by ten proces zatrzymać. Po remoncie powraca do lotów tym razem jako eksponat muzealny legendarny Zefir - szybowiec, na którym Edward Makula i Jerzy Popiel zdobyli podwójne mistrzostwo świata, a Makula za przelot ponad 700 kilometrów Medal Lilienthala. Pokażemy naszym widzom testowe loty. "Jeszcze jedno zwycięstwo" Następnie przeniesiemy się do miejscowości Lichnowy na Pomorzu, by opowiedzieć pewną lotniczą historię z pamiętnego dnia 1 września 1939 roku. 01:40 SENSACJE XX WIEKU - OSACZENI CZ 3 Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1993 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Andrzej Zieliński, Sławomir Orzechowski, Andrzej Szopa, Magdalena Wójcik Bogusław Wołoszański przedstawia odcinek poświęcony procesowi w Norymberdze. W programie zawarto materiały archiwalne z procesu zbrodniarzy wojennych, ich egzekucje, cele więzienne, w których przebywali m. in. H. Goering, J. von Ribbentrop oraz liczne fragmenty filmów dokumentalnych ze zbrodniczej działalności Trzeciej Rzeszy. 02:05 SENSACJE XX WIEKU - DZIEŃ, KTÓRY WSTRZĄSNĄŁ ŚWIATEM - SARAJEWO Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1995 Reżyseria: Andrzej Dźwierżyński Scenariusz: Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Krzysztof Dracz, Krzysztof Globisz, Mieczysław Hryniewicz Program o zamachu na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie; Zamach był bezpośrednią przyczyną wybuchu I wojny światowej. Program przedstawia przygotowania oraz przebieg zamachu, a także akcję dyplomatyczną, która doprowadziła do wybuchu wojny. 02:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - EBEN EMAEL CZ 1 Magazyn, 27 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Bogusław Wołoszański przedstawia historię zdobycia przez niemieckich spadochroniarzy fortu Eben Emael, pełniącego kluczową rolę w belgijskim systemie obronnym. Fort ten, zbudowany w newralgicznym miejscu połączenia Mozy z Kanałem Alberta, miał w maju 1940 roku zagrodzić drogę wojskom niemieckim w ich pochodzie w głąb Belgii i Francji. Opanowanie fortu przez niemieckich spadochroniarzy pozwoliło na sforsowanie Kanału Alberta przez główne siły niemieckie i w konsekwencji szybkie opanowanie Belgii. W pierwszej części Bogusław Wołoszański opowiada o niemieckiej jednostce, która zdobyła belgijskie umocnienia, oraz prezentuje fort Eben Emael, oprowadzając po wnętrzach bunkrów. Na zakończenie audycji spotkanie z telewidzami w ramach Klubu Encyklopedii II Wojny Światowej.