TVP Historia Sobota, 09.07.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 9 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1762 - Katarzyna II imperatorową Rosji; 1945 - zmarła Maria Pawlikowska - Jasnorzewska; 1947 - Polska pod naciskiem ZSRS odrzuciła Plan Marshalla; 1950 - zakaz kolportażu "Kultury" w Polsce; 06:55 ŚWIĘTY AUGUSTYN - ODC. 3/5 - USTA CEZARA (SANT'AGOSTINO EP. 3) Serial biograficzny, 44 min, Włochy/Polska 2010 Reżyseria: Christian Duguay Scenariusz: Francesco Arlanch Zdjęcia: Fabrizio Lucci Muzyka: Andrea Guerra Występują: Aleksandro Preziosi, Monica Guerritore, Alexander Held, Johannes Brandrupt, Wenanty Nosul, Katy Louise Saunders, Franco Nero, Krzysztof Pieczyński i inni Przed Augustynem kolejne poważne wyzwanie musi przygotować mowę przeciwko biskupowi Mediolanu Ambrożemu. Nie będzie to łatwe; cesarz się niecierpliwi, Ambroży to zdolniejszy i bardziej doświadczony przeciwnik niż prawnicy w kartagińskich sądach, a Augustyn nawet się jeszcze dobrze nie wprowadził. W dodatku niespodziewaną wizytę składają mu matka Monika i Khalida wraz z synkiem Adeodatem. Augustyn nie potrafi ukryć wstydu z powodu tego, jak się wobec nich zachował. Ulegając prośbie matki, składa wizytę biskupowi Ambrożemu. Ten daje mu do przeczytania pisma egipskiego filozofa Plotyna. Wywierają one na Augustynie wielkie wrażenie i sprawiają, że młody mówca zaczyna powoli odsuwać się od sekty manichejczyków. Khalida nie chcąc być przeszkodą w karierze ukochanego wyjeżdża do Afryki z postanowieniem, że nigdy nie zwiąże się z innym mężczyzną. Pozostawia wszakże Augustynowi syna. Tymczasem dworskie obowiązki wzywają. Augustyn wygłasza mowę pochwalną na cześć cesarza, a przy okazji zgodnie z cesarskim zamówieniem ostro występuje przeciwko Ambrożemu. Odnosi upragniony sukces, lecz po rzezi dokonanej na katolikach, broniących bazyliki przed wydaniem jej arianom, w młodzieńcu następuje duchowy przełom i nawraca się na chrześcijaństwo. 08:20 WOJOWNICY CZASU - WIŚLANIE CZYLI U ZARANIA DZIEJÓW Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2016 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Zawadzki, Grzegorz Gajewski Muzyka: Piotr Martuś Miłośnicy najstarszej historii Polski sięgają daleko poza X wiek, wiek chrztu Polski, aby odtworzyć początki naszej państwowości. Jednym z obrzędów sięgających do tradycji prechrześcijańskich jest krakowska "Rękawka". W każdy wtorek po Wielkanocy, przy Kopcu Krakusa wyznaczają sobie spotkanie bractwa i drużyny wczesnośredniowieczne, by świętować powitanie wiosny. 08:55 JANOSIK - ODC. 4/13 - PORWANIE Serial przygodowy, 43 min, Polska 1973 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Zdjęcia: Stefan Pindelski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz, Janusz Bukowski, Jerzy Cnota, Janusz Kłosiński, Anna Dymna, Ludwik Benoit i inni Hrabiemu podoba się piękna góralka Maryna. Każe porwać dziewczynę Janosika i siłą sprowadzić na zamek. Zbójnicy przebrani za pasterzy owiec przedostają się do siedziby rozpustnego dziedzica. Janosik uwalnia swoją ukochaną. 10:00 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - MIÓD PACHNĄCY LASEM Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Adam Kubiak Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W tym odcinku Karol Okrasa wyruszy do Nadleśnictwa Brynek w województwie śląskim. Choć na terenie Nadleśnictwa znajdują się duże miasta śląskiej aglomeracji, takie jak choćby Bytom czy Tarnowskie Góry, kojarzące się raczej z krajobrazem przemysłowym, lasy tutejszego Nadleśnictwa zaskakują bogactwem i urodą. Karol rozłoży swoje stanowisko nad malowniczym wodnym zbiornikiem retencyjnym. W pobliżu swoją leśną pasiekę ma pan Stefan Sznajder, emerytowany leśnik, który po 40 latach pracy nie może żyć bez lasu i prowadzi tutaj nową, leśną działalność. W swojej pasiece nie tylko produkuje pyszne, leśne miody, ale również edukuje młodzież i turystów, opowiadając o historii leśnego bartnictwa. Pan Stefan przekaże Karolowi swój leśny miód ze spadzi iglastej. Miód ten posłuży naszemu kucharzowi do przygotowania potraw. W przerwie pomiędzy gotowaniem, Karol dzięki uprzejmości leśników obejrzy ćwiczenia gaszenia pożaru lasu z użyciem śmigłowca. Wśród potraw zobaczymy gulasz z białej kiełbasy i chorizo z dzika z młodą kapustą i kluseczkami śląskimi, pieczone buraki z twarogiem z dresingiem z leśnego miodu oraz hamburgera z dziczyzny z miodową salsą i grzybkami. Jak będą wyglądać takie potrawy? Zobaczymy w programie. 13:40 KUCHNIA DWUDZIESTOLECIA - ODC. DYPLOMATYKA I ŁOWY Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Zdjęcia: Maciej Brola Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W drugiej Rzeczpospoltej polowanie było istotnym elementam utrzymywania stosunków międzynarodowych. Polską kuchnię myśliwską opisano i skodyfikowano, najistotniejszym dziełem w tym temacie była "Kuchnia myśliwska" z 1845 roku autorsta Jana Szytlera. W tym odcinku poznamy przepis na bigos litewski z książki Andrzeja Fiedoruka "Kuchnia kresowa". Wiele dań kuchni mysliwskiej znajdziemy również w ksiązkach kulinarnych Marii Disslowej. Z tych przepisów pochodzi drugie danie zając duszony. 14:20 RZEKA KŁAMSTWA - ODC. 3 Serial historyczno - obyczajowy, 84 min, 7 odc. , Polska 1988 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jan Łomnicki Zdjęcia: Jerzy Gościk Muzyka: Piotr Hertel Występują: Joanna Trzepiecińska, Bogusz Bilewski, Bożena Dykiel, Grażyna Barszczewska, Barbara Rachwalska, Maciej Rayzacher, Ryszarda Hanin, Zofia Rysiówna i inni Joanna dorasta. W domu Ksawerego rządzi Maryna, domagając się od dziewczyny stałej pomocy w najcięższych pracach. Jej żądania popiera wuj. Joasia czuje się coraz bardziej osamotniona i opuszczona. W pobliżu wsi pojawiają się Cyganie. Zafascynowana przybyszami Joanna jedzie za nimi do lasu. Poznaje młodego Cygana, chce z nim uciec z domu, lecz chłopak ginie podczas nocnej bójki z chłopami. Wuj odnajduje uciekinierkę i postanawia oddać ją na służbę do pałacu. Joanna zostaje zaufaną pokojówką młodej dziedziczki, Marii. Zdun Dederko namawia dziewczynę, by poszła na służbę do jego szwagierki, Róży. Pałacowy ogrodnik Serzak zaczyna zalecać się do Joanny, lecz ona go nie znosi. Odrzuca również zaloty ekonoma Potocznego. Dziedziczka postanawia wydać pokojówkę za Serzaka, ale Joanna kategorycznie się temu przeciwstawia i opuszcza pałac. Idzie na służbę do Róży. 15:50 TU WSZYSTKO JEST POLSKĄ - ODC. 6 CENA POTĘGI Dysk./wywiad/debata, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł Nowakowski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący) Przez pryzmat Wawelu pokażemy ciągłość naszej historii i znaczenie, jakie to miejsce odegrało w dziejach narodu i państwa polskiego. Wawel jako symbol niepodległości i trwania polskości mimo naszej trudnej historii. Gdy spogląda się na potęgę i sukces, nie dostrzega się często trudów, które za nimi stoją. Nie widzi się spraw, z którymi przyszło się mierzyć tym, którzy cieszą się w danej chwili powodzeniem. Nie inaczej jest z państwem. Rządzący nim nie tylko muszą dostrzegać możliwości, ale też i dążyć do rzeczy trudnych, pokonując przeciwności i łagodząc wewnętrzne sprzeczności. Nie ma potęgi, za którą nie zapłacono by przynajmniej takiej ceny. 17:25 SPÓR O HISTORIĘ - LUDOBÓJSTWO NIEROZLICZONE Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Nienawiść do Polaków głoszona od lat 30. XX wieku przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów doprowadziła do ludobójstwa na Polakach na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej. Do pierwszego masowego mordu na Polakach doszło w lutym 1943 roku we wsi Parośla. Mordowanie Polaków swoje apogeum osiągnęło 11 lipca 1943 roku w czasie "krwawej niedzieli", kiedy Ukraińska Powstańcza Armia wraz z miejscową ludnością przeprowadziła masowe mordy w około stu miejscowościach na Wołyniu. Według szacunków historyków ofiarami ukraińskiego ludobójstwa było około 100 tysięcy Polaków, a skala okrucieństwa i nieludzkich sposobów zadawania śmierci do dziś budzi grozę i przerażenie. 18:05 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 10/18 - W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ Serial przygodowy, wojenny, 54 min, Polska 1968 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Bolesław Płotnicki, Władysław Kowalski, Ignacy Machowski, Mieczysław Stoor, Stanisław Niwiński, Jerzy Trela, Józef Nowak, Jerzy Nowak, Leopold Nowak, Bolesław Smela, Jerzy Molga Zdobyte informacje Kloss przekazuje niejakiemu Józefowi Podlasińskiemu. Łącznik ma cztery mieszkania i cztery dokumenty osobiste, może więc utrzymywać kontakt z wieloma członkami ruchu oporu. Pewnego dnia wpada krawiec Skowronek. Podczas przesłuchania zaczyna sypać. Potem udaje mu się uciec. Dociera do partyzantów i próbuje ich przekonać, że podwójnym agentem jest Kloss. Ruch oporu skazuje agenta J - 23 na śmierć "w imieniu Rzeczypospolitej". Tymczasem Podlasiński znika. Hans Kloss nie może go zastać w żadnym z umówionych miejsc. A partyzanci przygotowują zasadzkę. 19:00 GIGANCI HISTORII - JÓZEF PIŁSUDSKI. ŻYCIE I DZIAŁALNOŚĆ Teleturniej, 44 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Fascynował ludzi za życia, fascynuje i dziś. Józef Piłsudski. Życie i działalność to temat tego odcinka teleturnieju "Giganci historii". Cięty język Marszałka budził kontrowersje, a skuteczność działań respekt. Z Romanem Dmowskim spierał się o Polskę, bo dla Józefa Piłsudskiego to właśnie Ojczyzna była na pierwszym miejscu. Marzył o niepodległym kraju i walnie przyczynił się do tego, że Polska wróciła na mapę Europy po 123 latach zaborów. Te zasługi i zwycięstwo nad Rosjanami w 1920 roku sprawiły, że był kochany i gromadził tłumy na ulicach. Nie był szablonowy, popełniał też błędy, a mimo to jest uważany za największego polskiego polityka XX wieku. 20:05 WINNETOU - II - OSTATNI RENEGACI (WINNETOU, TEIL 2 (LAST OF THE RENEGADES)) Film przygodowy, western, 89 min, Niemcy/Jugosławia/Włochy 1964 Reżyseria: Harald Reinl Scenariusz na podstawie powieści Karola Maya: H. G. Peterson Aktorzy: Pierre Brice, Lex Barker, Klaus Kinski, Terence Hill, Anthony Steel, Karin Dor, Renato Baldini, Velemir Chytil, Mirko Boman i inni Śmierć ojca staje się punktem zwrotnym w życiu Winnetou. Teraz on zostaje wodzem odpowiedzialnym za los Apaczów. Młody wódz uznaje również, że jego zadaniem jest działanie w interesie wszystkich Indian. Aby zapobiec rozlewowi krwi, stara się, wraz ze swoim niezawodnym przyjacielem Old Shatterhandem szerzyć przyjaźń między białymi i czerwonoskórymi. Pewnego dnia ratuje córkę Leśnego Niedźwiedzia, piękną dziewczynę o imieniu Biały Kwiat. Młodzi zakochują się w sobie, ale Winnetou poświęca swoje uczucie i doprowadza do ślubu Indianki z synem pułkownika Merrila sprawującego z ramienia rządu władzę nad terytorium Apaczów. Niestety, z trudem osiągnięte porozumienie omal nie zostaje zerwane, gdy do obozu Merrila nadchodzi wieść o spowodowanej rzekomo przez Indian rzezi w wiosce białych osadników. Mimo sprzeciwów syna, który ma pełne zaufanie do Indian, pułkownik zarządza karną ekspedycję. Old Shatterhand odkrywa, że masakry dokonali biali bandyci pod wodzą niejakiego Forrestera, ale sam też wpada w ich ręce, zanim uda mu się ostrzec pułkownika. Ratuje go niezawodny Winnetou. Tymczasem banda napada na plemię Ponków. Sprzymierzeni z wojskiem Indianie ruszają im na pomoc. 21:50 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - FRYDERYK II, KRÓL PRUS (FRDRIC II) Film dokumentalny, 92 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Fryderyk II, król Prus, był estetą, kochającym architekturę i ogrody, fanatykiem muzyki, kompozytorem, niespełnionym poetą, ale jednocześnie oświeconym despotą i królem filozofem. W życiu uczuciowym bardziej pociągał go Adonis niż piękna Wenus. Jego pałac w Sanssouci, który sam zaprojektował, odzwierciedla złożony charakter króla. Mając ogromną władzę, wywoływał strach. Z armii pruskiej uczynił wzór do naśladowania dla generałów z innych krajów ówczesnej Europy. Po śmierci nadano mu przydomek Wielki, uznając jego wielkie zasługi dla wzmocnienia państwa, poszerzenia granic i uczynienia z Prus piątej potęgi w Europie. 23:35 FOTOGRAF SOLIDARNOŚCI Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2014 Reżyseria: Pawel Woldan Scenariusz: Pawel Woldan Film opowiada o życiu i twórczości Erazma Ciołka - wybitnego fotografa, zmarłego w 2012 r. Wsławił się zdjęciami dokumentujacymi polską rzeczywistość po wprowadzeniu stanu wojennego i w latach 80. Niektóre z jego zdjęć, np. fotografie ks. Jerzego Popieluszki funkcjonują do dziś jako ikony. Erazm Ciołek współtworzyl podziemny "Przegląd Wiadomości Agencyjnych", serwis fotograficzny "Nowej", był twórcą słynnych portretów kandydatów "S" do Sejmu pozujących z Lechem Wałęsą, oraz oficjalnym fotografem z ramienia Komitetu Obywatelskiego. Film mówi o fotografii jako o sztuce i o fotografie jako artyście. Mówi też o odpowiedzialności fotografa wobec ludzi, których portretuje. Reżyser chce pokazać bohatera poprzez analizę jego patrzenia na świat. 00:45 TESS (TESS) Melodramat, 164 min, Wielka Brytania/Francja, 1979 Reżyseria: Roman Polański Scenariusz: Gerard Brach, Roman Polanski, John Brownjohn Zdjęcia: Ghislain Cloquet, Geoffrey Unsworth Muzyka: Philippe Sarde Aktorzy: Nastassja Kinski, Peter Firth, Leigh Lawson, John Collin, Sylvia Coleridge, Tony Church, Tom Chadbon, Rosemary Martin Zrealizowana z niezwykłym pietyzmem i imponującą starannością, świadomie wyciszona i pełna liryzmu adaptacja wiktoriańskiej powieści Thomasa Hardy ' ego, była niewątpliwą niespodzianką w twórczości reżysera "Matni". Jest to wzruszająca, ale i gorzka opowieść o tragicznym losie młodej wiejskiej dziewczyny, która staje się ofiarą bezwzględnych norm społecznych, ale również ślepego losu, przypadku, który naznacza jej życie swoistym fatum. Piękne zdjęcia, scenografia, kostiumy (nagrodzone Oscarami), wspaniała rola Nastassii Kinski są niezaprzeczalnymi atutami tej pasjonującej opowieści o miłości i nietolerancji, toczącej się w zmiennym rytmie pór roku, stanowiącymi swego rodzaju dopełnienie i jednocześnie odzwierciedlenie losu bohaterki. [Filmoteka Narodowa]