TVP Historia Niedziela, 10.07.2022 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 10 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1888 - urodził się włoski malarz Giorgio de Chirico; 1943 - lądowanie aliantów na Sycylii; 1962 - wystrzelenie satelity Telstar - pierwszego przekaźnika telefonicznego i telewizyjnego między USA i Europą; 1969 - śmierć Bogumiła Kobieli; 06:50 ŚWIĘTY AUGUSTYN - ODC. 4/5 - WERDYKT ILARIUSZA (SANT'AGOSTINO EP. 4) Serial biograficzny, 43 min, Włochy/Polska 2010 Reżyseria: Christian Duguay Scenariusz: Francesco Arlanch Zdjęcia: Fabrizio Lucci Muzyka: Andrea Guerra Występują: Aleksandro Preziosi, Monica Guerritore, Alexander Held, Johannes Brandrupt, Wenanty Nosul, Katy Louise Saunders, Franco Nero, Krzysztof Pieczyński i inni Po nawróceniu Augustyn traci wszelkie wpływy na dworze. Rozstaje się także z Waleriuszem. Konwersja tak wybitnej osobistości jak nadworny mówca dodaje odwagi obrońcom bazyliki, dzięki czemu zostaje ona w rękach chrześcijańskich. Augustyn przyjmuje chrzest z rąk biskupa Ambrożego. Niedługo potem umiera Monika, dla której chrzest syna był ostatnim wielkim marzeniem. Augustyn wraca do Afryki i pragnie oddać się modlitwie oraz studiowaniu Pisma Świętego. Mija wiele lat. Augustyn jest biskupem obleganej przez Wandalów Hippony i sławnym teologiem, z którego opiniami liczy się nawet papież. Jednak czasu na tak miłą mu pracę umysłową ma bardzo mało. Wandalowie odcinają dopływ wody do miasta, ludność się burzy. Rzymski dowódca Waleriusz, były przyjaciel Augustyna, prze do konfrontacji z Wandalami w nadziei, że okryje się chwałą i znajdzie uznanie w oczach cesarza. Wśród legionistów jest Fabiusz, młody żołnierz, który uważa, że przed laty jego ojciec stracił życie z powodu Augustyna. 09:05 JANOSIK - ODC. 5/13 - TAŃCOWALI ZBÓJNICY Serial przygodowy, 49 min, Polska 1973 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Zdjęcja: Stefan Pindelski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Czesław Jaroszyński, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Jerzy Cnota, Janusz Kłosiński, Janusz Bukowski, Lech Ordon, Cezary Julski Hrabia postanawia wydać wielki bal z okazji przyjazdu córki z Wiednia. Murgrabia zaś dla uatrakcyjnienia zabawy sprowadza siłą młode góralki. Zbójnicy Janosika przychodzą na bal w ubraniach zabranych zatrzymanym gościom. Zostają jednak zdemaskowani i muszą ratować się ucieczką. 10:00 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - CZAS NA SZPARAGI Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W tym odcinku Karol Okrasa zaprasza widzów na szparagową ucztę. Przełom maja i czerwca to szczyt szparagowego sezonu. I jak zawsze pojawiają się pytania od smakoszy tego wykwintnego warzywa: czy lepsze są białe czy zielone i czym się właściwie różnią - tylko kolorem czy może także smakiem. Nasz kucharz postara się odpowiedzieć na te pytania, ponadto pokaże jak się szparagi uprawia, jak się zbiera, a także opowie, jak i kiedy trafiły one na polskie stoły. Szparagi będą królować pośród składników, z jakich Karol przygotuje swoje propozycje. Pokaże, jak przyrządzić łopatkę wieprzową duszoną w szparagach, jak podać białe szparagi po polsku czy szparagową sałatkę z wędzoną makrelą, kaparami i ogórkiem. 10:35 ASTRONOMIA NIEPODLEGŁA 100 LAT POLSKIEJ ASTRONOMII - ODC. 4/19 - CENTRUM ASTRONOMII UMK Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Zdjęcia: Tomasz Stelmach, Adam Rubaszewski Toruń to miasto, które słynie jako miejsce narodzin Mikołaja Kopernika. Trafimy tu na wiele pamiątek po wielkim astronomie. Najważniejsze świadectwo jego spuścizny znajdziemy jednak kilkanaście kilometrów poza miastem. To tu, w miejscowości Piwnice, znajduje się Centrum Astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. 12:00 NA TROPACH PREHISTORII - CO ZABIŁO OLBRZYMIE OWADY. ODC. 1 (A NEW PREHISTORY) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2015 Reżyseria: Emma Baus Skąd pochodzą owady, ptaki i ssaki? Dzięki nowym technologiom i ostatnim odkryciom naukowcy mogą teraz odtworzyć brakujące gałęzie w genealogicznym drzewie życia. Ta trylogia, prowadzona jak badanie paleontologiczne, oparta jest o ultrarealistyczną grafikę komputerową. 13:50 W KOTLE HISTORII - GRUNWALD - KUCHNIA POLSKA I... ANGIELSKA Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) Na antenie TVP Historia pojawia się kolejny program o tematyce kulinarnej p.t. "W kotle historii". Treść odcinków wyznaczana jest przez wydarzenia historyczne, które pozwalają na pokazanie różnorodności kuchni. W pierwszym odcinku prowadzący program Łukasz Modelski przedstawi przepis na tartę z gruszkami i serem brie oraz peklowaną wołowinę i tafelspitz. 14:25 RZEKA KŁAMSTWA - ODC. 4/7 Serial historyczno - obyczajowy, 87 min, Polska 1986 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jan Łomnicki Zdjęcia: Jerzy Gościk Muzyka: Piotr Hertel Wykonawcy: Joanna Trzepiecińska, Krzysztof Kolberger, Halina Bednarz, Stanisława Celińska, Hanna Lachman, Dorota Maciejewska, Wiesław Mazurkiewicz, Maria Pakulnis, Hanna Stankowska, Juliusz Berger, Jan Englert, Jan Greber, Mirosław Konarowski, Krzysztof Krupiński i inni Joanna służy w domu Róży i Szczęsnego. Zdun Szczęsny wygrawszy pieniądze na loterii otworzył cegielnię. Jego ambitna małżonka zaprasza na śniadanie wielkanocne dziedzica i okoliczne "dobre towarzystwo". Zamiast spodziewanych gości przybywa jednak gromada żebraków. Joanna przenosi się do Żelezna, gdzie opiekuje się trzema synami sędziny. Chodzi z nimi na lekcje francuskiego do panny Charlotte, bywa też w sądzie, gdzie pracuje Kaj. Młodzi darzą się sympatią, wkrótce chłopak oświadcza się Joannie i pobierają się. Joanna jest w ciąży. Tymczasem jej mąż ma stanąć przed komisją poborową i ciągnąć los, czy zostanie w domu, czy pójdzie do wojska. Synową odwiedza Cezaryna, matka Kaja. W Wądolcu wybuchają zamieszki. Od Kaja nie ma żadnych wiadomości, Joanna idzie pieszo do miasteczka, aby go odnaleźć. W tłumie przewraca się, a zaniesiona przez życzliwych ludzi do szynku rodzi dziewczynkę. Okazuje się, że właśnie tutaj jej mąż przedwcześnie świętował wyciągnięcie szczęśliwego losu. 16:30 GIGANCI HISTORII - JAN PAWEŁ II ŻYCIE I PONTYFIKAT Teleturniej, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Miłośnik gór, świetny narciarz, poeta, dramaturg, pedagog i święty. Jan Paweł II. Jest dla nas najwyższym autorytetem. Ale czy go znamy? Przygotowane przez ekspertów pytania dotyczą szczegółów dotyczących życia i pontyfikatu papieża Jana Pawła II. 17:20 FASCYNUJĄCA SZWAJCARIA - DZIKI TESSYN (FASCINATING SWITZERLAND - WILD TICINO) Film dokumentalny, 18 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Anette Schreurich W tym odcinku udamy się w okolice Ticino - inaczej Tessyn - najbardziej wysunięty na południe kanton szczyci się surowymi górami i niemal śródziemnomorskim klimatem. To region kontrastów i piękna. W górnych partiach Ticina niedaleko jeziora Maggiore krajobraz zdominował las. W XIX wieku bieda wygnała z regionu wielu mieszkańców. Matka Natura nie tęskniła za ludźmi, bo dzięki temu w górach rozrósł się nieposkromiony, dziewiczy las. Rozlega się tu charakterystyczny grzmot wodospadów. Niektóre pojawiają się jedynie wiosną, niosąc stopione ze śniegu wody. Inne można podziwiać przez cały rok - jak wodospad Foroglio w dolinie Bavona spadający z wysokości 100 metrów. Wioska o tej samej nazwie Foroglio zabudowana jest tradycyjnymi dla kantonu prostymi budynkami z kamienia. To jedna z 12 osad w Val Bavona, dolinie zamieszkanej tylko latem. 17:45 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 11/18 - HASŁO Serial przygodowy, 55 min, Polska 1968 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Leszek Herdegen, Lidia Korsakówna, Eliasz Kuziemski, Andrzej Polkowski, Leonard Pietraszak, Edward Lubaszenko, Zdzisław Kuźniar, Igor Przegrodzki, Zbigniew Lesień, Halina Buyno - Łoza Kloss wyrusza do Normandii. Na miejscu ma z nim nawiązać kontakt francuski partyzant, Hubert. Wskutek niefortunnego zbiegu okoliczności w oznaczonym dniu przybywa do miasta inny oficer niemiecki i Hubert jemu zdradza hasło: "W Paryżu najlepsze kasztany są na placu Pigalle". Aresztowany partyzant umiera w więziennym szpitalu. Porucznik von Vormann domyśla się jednak, że z miejscowym ruchem oporu współpracuje inny oficer niemiecki. Na hasło prawidłowym odzewem reaguje Kloss. Von Vormann zaczyna go szantażować, m. in. żąda pieniędzy na odrestaurowanie rodowych włości. Kloss zwodzi go, a jednocześnie naprowadza majora Ehlerta na trop Vormanna jako agenta. Przygotowuje także akcję odbicia jeńców z niemieckiego więzienia. 21:05 OPERACJA SAMUM Film sensacyjno - przygodowy, 88 min, Polska 1999 Reżyseria: Władysław Pasikowski Scenariusz: Maciej Dutkiewicz, Robert Brutter Zdjęcia: Paweł Edelman Muzyka: Goran Bregovic Aktorzy: Marek Kondrat, Radosław Pazura, Anna Korcz, Bogusław Linda, Olaf Lubaszenko, Tadeusz Huk, Krzysztof Globisz, Tugrul Cetiner, Jerzy Skolimowski "Operacja Samum" to filmowa wariacja Władysława Pasikowskiego na temat autentycznych, choć bardzo zagadkowych wydarzeń. Chodzi o ujawnioną przez "Washington Post" brawurową akcję polskiego wywiadu w Iraku, tuż przed wybuchem wojny w Zatoce Perskiej. CIA miała wówczas poprosić nasze służby specjalne o pomoc w wywiezieniu amerykańskich szpiegów, którzy namierzeni przez iracki wywiad znaleźli się w bardzo niebezpiecznym położeniu. Bezprecedensowa misja polskiego wywiadu zakończyła się sukcesem, lecz jej okoliczności i personalia uczestników utajniono. I gdyby nie wścibstwo amerykańskich żurnalistów, "Operacja Samum" zapewne nigdy by nie powstała. Tym bardziej że niechętnym okiem na zamiary filmowców patrzył też Gromosław Czempiński, szef polskiego wywiadu podczas irackiej akcji, który - jak sam powiedział - długo i skutecznie blokował przyznanie pieniędzy na projekt Pasikowskiego. Zmienił jednak zdanie pod wpływem narastającej w mediach krytyki służb specjalnych i w rezultacie został merytorycznym konsultantem filmu, co oczywiście nie znaczy, że doszło do jakiegokolwiek naruszenia tajemnicy państwowej. Główną rolę w "Operacji..." gra Marek Kondrat. On to nakłonił Władysława Pasikowskiego, by po raz pierwszy zrealizował film na podstawie cudzego scenariusza. Tekst Dutkiewicza i Bruttera tak bardzo przypadł aktorowi do gustu, że zdecydował się zostać współproducentem filmu. "Irackie" sceny plenerowe powstały w Turcji. Muzykę do "Operacji..." napisał sam Goran Bregovic. Wybucha wojna w Zatoce Perskiej. Józef Mayer, chory na serce były as polskiego wywiadu, na wieść o uwięzieniu syna, inżyniera, w Iraku, postanawia przypomnieć sobie dawne, dobre czasy i na własną rękę rusza chłopakowi z odsieczą. Doskonale wie, że może liczyć wyłącznie na siebie i stare, wielokrotnie sprawdzone metody. Samozwańczą misję Mayera po cichu wykorzystują dawni przełożeni, którzy chcą go użyć jako przynęty dla służb bezpieczeństwa Saddama Husajna. Były agent miałby odwrócić uwagę tamtejszej tajnej policji od równoległej, niezwykle ważnej akcji polskiego wywiadu, polegającej na wywiezieniu z Iraku amerykańskich szpiegów. Zadanie to zostaje powierzone agentom Brońskiemu i Kosińskiemu. Czy chcąc osiągnąć swój cel zdecydują się poświęcić życie Mayera? 22:45 WIELKI SZU Film sensacyjny, obyczajowy, 96 min, Polska, 1982 Reżyseria: Sylwester Chęciński Scenariusz: Jan Purzycki Zdjęcia: Jerzy Stawicki Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Jan Nowicki, Andrzej Pieczyński, Karol Strasburger, Dorota Pomykała, Leon Niemczyk, Grażyna Szapołowska, Teresa Sawicka, Jan Frycz, Grażyna Trela, Jerzy Bończak i inni "Wielki Szu" był jednym z największych kinowych przebojów w Polsce w 1983 r. - obejrzało go wówczas ponad 2 miliony widzów, a recenzenci rozpływali się w zachwytach, chociaż to tylko dobrze zrobione kino popularne. "Tylko" albo raczej "aż": takiemu kinu dochowują wierności widzowie, marzą o nim aktorzy, a kolejnym pokoleniom reżyserów śnią się takie udane pod każdym względem obrazy. Tajemnica sukcesu tkwi w umiejętnościach reżysera (doświadczony, pamiętny jako twórca Kargulowo - Pawlakowej trylogii Sylwester Chęciński), scenarzysty (znakomity debiut Jana Purzyckiego), w doborze aktorów (szczególnie Jana Nowickiego jako tytułowego mistrza karcianej szulerki oraz Andrzeja Pieczyńskiego jako jego ucznia), a wreszcie w zręcznej grze uczuciami widza, który niemal bezwiednie poddaje się ekranowej fikcji. Tłem wydarzeń w filmie Chęcińskiego jest "gierkowska" Polska lat 70.: Polska marzeń o mniej szarym życiu i blichtru ówczesnych nowobogackich "elit". Na tym tle twórcy kreślą portret nieco staromodnego samotnika i outsidera, "triumfatora z piętnem przegranej w oczach", który - wybrawszy w młodości specyficzną i niezgodną z prawem drogę postanowił szukać sensu istnienia w doskonaleniu swych umiejętności. Ale jeszcze ważniejszy jest w "Wielkim Szu" swoisty pojedynek między mistrzem i uczniem, wielkim kanciarzem zmęczonym życiem, wyposażonym w życiową mądrość, doświadczenie i dystans, a młodzikiem zafascynowanym jego osobowością, głodnym sukcesu i pieniędzy, trawionym gorączką rodzącego się nałogu. Starzejący się, ale wciąż znany w środowisku karciany szuler, zwany Wielkim Szu, po pięciu latach pobytu w więzieniu wraca do domu, jednak młoda i piękna żona nie wierzy, by mógł się zmienić. Proponuje mu rozwód i podział pokaźnego majątku. W poszukiwaniu spokojnej przystani Szu dociera do miasteczka Lutyń, gdzie chce wziąć udział w licytacji domu. Młody taksówkarz, Jurek, zawozi go do mistrza ceremonii, miejscowego potentata Mikuna, który sam zamierza nabyć licytowaną posiadłość. Przy okazji gość rozgrywa z nim partię bilarda i przegrywa parę tysięcy złotych. Zadowolony Mikun proponuje mu rewanż w pokera. Traci pół miliona złotych. Po wyjściu mężczyzny dzwoni do znajomego szulera z Warszawy, Denela, prosząc, by odegrał się w jego imieniu. Poker stanowi też życiową pasję Jurka, który długo prosi Szu, by zechciał zdradzić mu swoje sekrety. Stary mistrz próbuje wyperswadować chłopakowi jego zainteresowania, ale w końcu ulega namowom i udziela Jurkowi pierwszych lekcji. Wezwany przez Mikuna Denel odmawia gry z Wielkim Szu, nie czując się na siłach, by zmierzyć się z takim przeciwnikiem. Wściekły Mikun zmusza szulera do zwrotu wygranej gotówki. Po odjeździe gościa przekonuje się, że zamiast banknotów dostał kawałki pociętego papieru, ale pogoń nie przynosi rezultatu. Szu przybywa w towarzystwie Jurka do Wrocławia. Taksówkarz błaga o przekazanie mu sekretu, który uczyni go mistrzem. Dzięki otrzymanym wskazówkom ogrywa doszczętnie dwóch miejscowych oszustów. Tymczasem odpoczywający na basenie Szu zostaje zaatakowany przez niejakiego Lipo, który ma do niego zadawnione urazy. Unieszkodliwiony przez obsługę hot 00:35 OPOWIEŚĆ O ALEKSANDRZE KAMIŃSKIM Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2004 Reżyseria: Mieczysław Sroka, Lucyna Smolińska Scenariusz: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Zdjęcia: Adam Fręśko Wykonawcy: Tomasz Marzecki Film prezentuje sylwetkę profesora Aleksandra Kamińskiego - harcmistrza, wychowawcę, historyka i pisarza. Jego niezwykłe życie stanowić może wzór osobowy dla młodego pokolenia. Kochał Polskę, młodzież i dzieci, którymi zajmował się do końca życia. Stworzył ruch zuchowy. Szczególne zasługi położył w czasie hitlerowskiej okupacji: był współtwórcą Szarych Szeregów, Małego i Dużego Sabotażu. Stworzył także doskonałe pismo podziemne "Biuletyn Informacyjny", które odegrało wielką rolę w czasie okupacji i w powstaniu warszawskim, będąc nieocenionym źródłem historycznym tamtych dni. Jego książka "Kamienie na szaniec" opowiadająca o bohaterskiej grupie harcerzy warszawskich z Szarych Szeregów, stała się książką kultową. Szykanowany w czasach stalinowskich, nigdy się nie poddał, był zawsze wierny swoim ideałom, które głosił w harcerstwie: służba, dzielność i bezinteresowność. Film przedstawia też dorobek naukowy Aleksandra Kamińskiego, znajdują się w nim także unikatowe archiwalia, filmy z udziałem samego Kamińskiego oraz fotografie, dokumenty, rękopisy i inne pamiątki z rodzinnego archiwum córki (dotychczas niepublikowane). 01:50 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA PRZEDSIĘBIORCY NA UKRAINIE Reportaż, 25 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż z Ukrainy o przedsiębiorcy, który kilka razy bankrutował i nie zrażając się zaczynał biznes od zera. W czasie powstawania wolnego rynku bankructwa były udziałem tysięcy kijowskich biznesmenów. Przetrwali tylko najbardziej wytrwali i przedsiębiorczy, jak bohater reportażu. Jest nim 38 - letni Sasza, który w czasach radzieckich służył w oddziałach specjalnych i tam przeszedł prawdziwą szkołę życia. Z tamtego czasu zostały mu hart ducha, tężyzna fizyczna i cenne kontakty. Sasza to prawdziwy człowiek orkiestra. Prowadzi kilka firm na raz. Jest współwłaścicielem klubu paint ballu, łaźni i warsztatu lakierniczego. W ramach tego ostatniego zajmuje się między innymi malowaniem ekskluzywnych aut, będących repliką starych modeli, kupowanych przez najbogatszych Ukraińców. W najbliższym czasie Sasza planuje jeszcze budowę prywatnego hotelu. Kamera towarzyszy bohaterowi od rana do nocy - w domu, podczas gry w paint ball, próbnej przejażdżki ekskluzywnym zabytkowym autem, w czasie spotkań biznesowychi relaksu w jego prywatnej łaźni. Reportaż pozwala zrozumieć, jaki typ ludzi potrafi przystosować się do warunków wolnego rynku.