TVP Kultura Poniedziałek, 04.07.2022 07:20 DZIEDZICTWO BEETHOVENA. PRZESŁANIA DLA WSPÓŁCZESNOŚCI - BEETHOVEN I HEROIZM Felieton, 9 min, Polska, 2020 Scenariusz: Ewa Siemdaj Zdjęcia: Paweł Labe Wykonawcy: Shanghai Quartet Stowarzyszenie im. Ludwiga van Beethovena, organizator Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena, przedstawia cykl sześciu dziesięciominutowych filmów, w których zaproszeni goście artyści i naukowcy przybliżają spuściznę kompozytora oraz próbują dać odpowiedź na pytania: dlaczego muzyka Beethovena nadal porusza i inspiruje, jakie jej cechy są aktualne dla dzisiejszego słuchacza. 08:55 RZEKA (OZEN) Dramat obyczajowy, 108 min, Norwegia/Polska/Kazachstan, 2018 Reżyseria: Emir Baigazin Scenariusz: Emir Baigazin Zdjęcia: Emir Baigazin Muzyka: Justyna Banaszczyk Aktorzy: Bagdaulet Sagindikov, Sultanali Zhaksybek, Kuandyk Kystykbayev, Zhalgas Klanov, Zhasulan Userbayev, Ruslan Userbayev Historia rodziny mieszkającej w małej, oddalonej od świata, kazachskiej wiosce. Spośród pięciorga rodzeństwa najstarszy jest 13 - letni Aslan. Ojciec często wyjeżdża i to jemu powierza opieką nad pozostałymi braćmi i pilnowanie, czy sumiennie wykonują swoje obowiązki. Pozostali chłopcy darzą Aslana podziwem i szacunkiem należnym starszemu bratu. Aslan zabiera ich nad tytułową rzekę. Dla surowo wychowywanych chłopców to idealna ucieczka od codziennych obowiązków i pracy. (...) Pewnego dnia odwiedza ich daleki kuzyn z miasta, Kanat, który przywozi ze sobą tablet, "okno" do zupełnie nowego świata. Chłopiec szybko kradnie sympatię młodszych braci, a elektroniczny gadżet staje się przedmiotem pożądania. W Aslanie narasta złość i zawiść, a napięcie między nim i Kanatem rośnie. Stateczny, przewidywalny świat rodziny zaczyna się rozpadać. [na podstawie opisu dystrybutora] 11:00 DOM - ODC. 21/25 - NAIWNE PYTANIA Serial obyczajowy, 89 min, Polska, 2000 Reżyseria: Jan Łomnicki, Marcin Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Halina Rowicka, Waldemar Barwiński, Tomasz Borkowy, Bożena Dykiel, Monika Kwiatkowska, Anna Romantowska, Beata Krajewska, Bohdan Łazuka, Piotr Fronczewski, Marek Bukowski, Bożena Dykiel, Magdalena Stużyńska, Zbigniew Buczkowski, Hanna Śleszyńska, Jerzy Bończak W mieszkaniu Jasińskich odbywa się wesele Lidki i Szczepana. Taksówkę po zmarłym starym Lermaszewskim dziedziczy wuj Henia z prowincji. Ciągle zazdrosny o żonę Henio postanawia ją śledzić. W efekcie przekonuje się, że Danusia w tajemnicy chodzi na lekcje tańca. Dozorca Prokop organizuje w swojej stróżówce dystrybucję pochodzącego ze wsi mięsa. Kajtek Talar poznaje Majkę, przygotowującą się do egzaminów na studia. Zafascynowany dziewczyną wdaje się w szarpaninę z docentem, który próbuje ją napastować. W konsekwencji musi pożegnać się z uczelnią. Jak na złość niebawem między młodymi dochodzi do kłótni i rozstania. Zdecydowanie gorzej wychodzi na tym Kajtek. Stracił studia i dziewczynę, do Majki zaś przyjechał dawny narzeczony, odbywający staż lekarski w USA. Martyna Stroynowska kontynuuje związek z fotografem Adamem. Jej córka Beata razem z Mietkiem Pocięgło maluje czerwoną farbą ręce Dzierżyńskiego na portrecie w muzeum Lenina. Gdyby nie ojciec poseł, milicja nie puściłaby jej tego płazem. 12:45 BALLADA O ŚCINANIU DRZEWA Komedia, 30 min, Polska, 1972 Reżyseria: Feridun Erol Scenariusz: Feridun Erol Zdjęcia: Tadeusz Wieżan Muzyka: Adam Brzozowski Aktorzy: Bolesław Płotnicki, Józef Łodyński, Henryk Gęsikowski, Ewa Berger Jankowska, Wanda Ostrowska, Kazimierz Iwiński i inni Feridun Erol uchodzi za specjalistę od rozśmieszania widzów, co udowodnił m. in. w "Jak pozbyć się czarnego kota?" i "Honorze dziecka" oraz popularnym Jedynkowym serialu "Sąsiedzi". Nakręcona w 1972 roku "Ballada o ścinaniu drzewa" jest debiutem reżysera. Główną rolę w tym filmie zagrał Bolesław Płotnicki (1913 - 88), ceniony aktor charakterystyczny, znany też z wielu znakomitych kreacji teatralnych. W pamięci widzów zapisał się przede wszystkim jako Panasiuk z komedii "Gdzie jest generał?" Chmielewskiego i Jambroży z "Chłopów" Rybkowskiego. Z równym sukcesem wcielał się zarówno w postacie pełne patriarchalnej godności, jak i w zwykłych plebejuszy. W 1971 roku na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie otrzymał nagrodę za rolę w "Kardiogramie" Romana Załuskiego. W "Balladzie o ścinaniu drzewa" Płotnicki zagrał majstra Błaszczyka, kierującego trzyosobową brygadą robotników. Jego podwładni to zapalony grzybiarz Malawka i żółtodziób Kazio. Brygada Błaszczyka dostaje zadanie ścięcia przydrożnego drzewa. Majster jako pierwszy zjawia się na miejscu pracy. Niedługo potem przychodzi Kazio. Malawka, który od wczesnego ranka szukał grzybów, spóźnia się, co wywołuje zdenerwowanie majstra. Kiedy wreszcie wszyscy są w komplecie, Kazio chwyta piłę i chce brać się do roboty. Błaszczyk jednak obcesowo studzi jego zapał, w wyniku czego chłopak się obraża. Widząc to, Malawka perswaduje majstrowi, jak należy postępować z "młodymi". Lekko skonfundowany Błaszczyk przywołuje więc Kazia i łagodniejszym tonem zleca mu wykonanie dokładnych pomiarów drzewa. Prawdziwy fachowiec musi przecież wiedzieć, co ścina. Tymczasem nadchodzi południe, czyli pora posiłku. Kazio biegnie na pobliskie pole, gdzie zauważył koleżankę w kostiumie kąpielowym. Malawka i Błaszczyk zaś z zadowoleniem raczą się kiełbasą i opowieściami "z dawnych, dobrych czasów". A robota jak czekała, tak czeka. 13:30 REŻYSERZY S.IV - ANTHONY MANN 10/10 SEZON 4 (THE DIRECTORS - ANTHONY MANN) Film dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najważniejszym reżyserom kina. Bohaterem odcinka jest Anthony Mann, reżyser m.in. "Upadku Cesarstwa Rzymskiego", "Cydu" czy "Spartakusa". 14:35 JESZCZE NIE WIECZÓR Dramat obyczajowy, 99 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bławut Scenariusz: Jacek Bławut, Jacek Piotr Bławut, Stanisław Józefowicz Zdjęcia: Wojciech Staroń Muzyka: Tomasz Stroynowski Aktorzy: Jan Nowicki, Nina Andrycz, Sonia Bohosiewicz, Irena Kwiatkowska, Danuta Szaflarska, Teresa Szmigielówna, Beata Tyszkiewicz, Ewa Krasnodębska, Bożena Mrowińska, Zofia Perczyńska, Anna Grażyna Suchocka, Zofia Wilczyńska, Stefan Burczyk, Wieńczysław Gliński, Witold Gruca "Jeszcze nie wieczór" to pełnometrażowy debiut wybitnego dokumentalisty Jacka Bławuta. To film o miłości, przemijaniu i aktorach, ich ekscentryczności, marzeniach zagrania jeszcze jednej, może już ostatniej wielkiej roli. Do Domu Aktora w Skolimowie przyjeżdża na rekonwalescencję gwiazdor kina i teatru Jerzy (Jan Nowicki). Przybycie niepoprawnego ekscentryka zakłóca ustabilizowane życie mieszkańców, tym bardziej że Jerzy namawia ich do wspólnego wystawienia Fausta Goethego. Równocześnie flirtuje z Małgorzatą, zmysłową pracownicą ośrodka (Sonia Bohosiewicz). W 2008 roku na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni film otrzymał Srebrne Lwy i nagrodę australijskich dystrybutorów Złotego Kangura, a Jan Nowicki nagrodę za pierwszoplanową rolę męską. W 2009 roku Jacek Bławut na Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Filmowej Prowincjonalia we Wrześni odebrał Nagrodę Główną Jańcia Wodnika. 18:50 SERIALOWA NOSTALGIA - TAJEMNICA SAGALI - ODC. 3/14 - WTAJEMNICZENI (TAJEMNICA SAGALI) Serial dla młodych widzów, 25 min, Niemcy/Polska, 1996 Reżyseria: Jerzy Łukaszewicz Scenariusz: Marina Vorlop-Bell, Jerzy Łukaszewicz Zdjęcia: Zdzisław Najda Muzyka: Krzesimir Dębski Wykonawcy: Marek Barbasiewicz, Jacek Wolszczak, Witold Wysota, Ewa Wawrzoń Aktorzy: Jan Jankowski, Derval De Faria, Grzegorz Ruda, Marcin Nowacki, Ola Tokarska, Dorit Bellmann-Gabler Kuba ma trudności z odczarowaniem mamy, która ciągle jest małą dziewczynką. Znajduje na strychu zapiski dziadka dotyczące magicznego kamienia. Podczas eksperymentów ze złożoną już z dwóch części Sagalą, pojawia się tajemniczy strażnik kamienia - Jarpen. Uświadamia Kubie, że chcąc odzyskać mamę, musi udać się w podróż w czasie i odszukać kolejne, brakujące jeszcze części Sagali. Wszelkie niebezpieczeństwa, które mogą go spotkać w drodze, pokona jego miłość do matki. Brat Kuby, Jacek, postanawia wyruszyć razem z nim, by w razie potrzeby służyć mu pomocą. 19:20 SERIALOWA NOSTALGIA - TAJEMNICA SAGALI - ODC. 4/14 - TRZECIA CZĘŚĆ MOCY (TAJEMNICA SAGALI) Serial dla młodych widzów, 25 min, Niemcy/Polska, 1996 Reżyseria: Jerzy Łukaszewicz Scenariusz: Marina Vorlop-Bell, Jerzy Łukaszewicz Zdjęcia: Zdzisław Najda Muzyka: Krzesimir Dębski Wykonawcy: Mirosław Zbrojewicz, Marek Barbasiewicz, Jacek Wolszczak, Witold Wysota Aktorzy: Jan Jankowski, Derval De Faria, Grzegorz Ruda, Marcin Nowacki, Christoph Eichhorn, Cezary Żak, Maria Niklińska, Anna Seniuk, January Brunov, Jerzy Łazewski, Jacek Braciak, Marek Cichucki, Henryk Łapiński, Dorota Chotecka-Pazura, Teresa Czarnecka-Kostecka Kuba i Jacek przenoszą się do Biskupina, jednocześnie cofając się w czasie do VII wieku p.n.e. Chłopcy poznają swoją rówieśnicę Estoch i znajdują w Biskupinie kolejną część Sagali. Czczona jest przez mieszkający tu lud jako Serce Boga Słońca. Za przywłaszczenie sobie kamienia zostają skazani na śmierć głodową. 20:00 KULTURA JEST KOBIETĄ - SOFIA (SOFIA) Dramat, 82 min, Francja/Katar 2018 Scenariusz i reżyseria: Meryem Benm’Barek - Aloisi Aktorzy: Maha Alemi, Lubna Azabal, Sarah Perles, Faouzi Bensaidi, Hamza Khafif Akcja filmu została osadzona we współczesnych realiach Maroka, gdzie tradycja miesza się z nowoczesnością. 20 - letnia Sofia mieszka z rodzicami w Casablance. Jest w ciąży, ale nawet sama przed sobą nie chce się do tego przyznać. Obawia się konsekwencji, jakie ją czekają. Pozamałżeński seks jest w jej kraju karany więzieniem. Sofia musi podjąć ważne decyzje, które uratują honor rodziny i zaważą na całym jej przyszłym życiu. 21:35 POWIDOKI - ALLAN BLOOM UMYSŁ ZAMKNIĘTY. Dysk./wywiad/debata, 11 min, Polska, 2022 Wykonawcy: Barbara Schabowska (prowadząca), Piotr Nowak pProwadzący) "Powidoki" to program publicystyczny poruszający istotne zagadnienia z zakresu filozofii, etyki i socjologii. Dwoje prowadzących: dziennikarka Barbara Schabowska i filozof prof. Piotr Nowak na przykładach wybranych przez siebie książek podejmą dyskusję nad zawartością tych dzieł i ich społeczną recepcją. W tym odcinku przedmiotem dyskusji jest książka Allana Blooma "Umysł zamknięty". Utwór wydany w 1987 roku jest krytyką ówczesnej kultury amerykańskiej. 23:20 OKNO NA PODWÓRZE (REAR WINDOW) Film sensacyjno - kryminalny, 108 min, USA 1954 Reżyseria: Alfred Hitchcock Scenariusz: John Michael Hayes Aktorzy: James Stewart, Grace Kelly, Wendell Corey, Thelma Ritter, Raymond Burr i inni "On zawsze wie, czego chce i potrafi to osiągnąć" - powiedział o Hitchcocku francuski reżyser filmowy Francois Truffaut. Mistrz napięcia i grozy udowodnił swoją wielkość, realizując "Okno na podwórze", "Zawrót głowy", "Psychozę", "Ptaki" - filmy które przyniosły mu największy rozgłos. Niekoronowany król kryminału do perfekcji opanował sztukę stopniowania napięcia u widzów oraz manipulowania ich emocjami i uczuciami, chociaż sam twierdził, że jest tylko reżyserem filmów rozrywkowych. Do jego ulubionych aktorek należała Grace Kelly, która swoją ogromną popularność zawdzięczała właśnie Hitchcockowi. Za rolę Lisy Fremont w "Oknie na podwórzu" otrzymała nagrodę krytyki nowojorskiej. Kiedy reżyser kończył 75 lat, aktorka już jako księżna Monaco Gracia Patricia przybyła na przyjęcie wydane z tej okazji, by złożyć mistrzowi hołd. Scenariusz "Okna na podwórze" powstał na podstawie opowiadania Cornella Woolricha o tym samym tytule. Hitchcock, który mawiał o sobie, że jest człowiekiem ogarniętym obsesją podglądania innych, uczynił bohaterem swego filmu fotoreportera przykutego na jakiś czas do fotela i z nudów obserwującego lokatorów z naprzeciwka. Jeff ze złamaną nogą w gipsie z braku ciekawszego zajęcia gapi się w okna sąsiadów. Z coraz większym zaciekawieniem uczestniczy w prywatnym życiu świeżo poślubionej pary, młodej tancerki, znanego kompozytora, samotnej kobiety, czy też państwa Thorwaldów. Szczególne zainteresowanie reportera budzą ci ostatni. On jest mężczyzną w sile wieku, ona kobietą schorowaną, która z łóżka tyranizuje swego męża. Pewnego dnia pani Thorwald znika. Kiedy Jeff widzi o drugiej nad ranem Larsa wychodzącego z domu i dźwigającego ciężką walizę, zaczyna podejrzewać morderstwo. Dzieli się swymi spostrzeżeniami z pielęgniarką Stellą, ze swoją dziewczyną - wziętą modelką Lisą Fremont oraz kolegami. Jednak nikt początkowo nie chce uwierzyć w jego słowa. Po mistrzowsku zrealizowane "Okno na podwórze" otrzymało cztery nominacje do Oscara. Film do końca trzyma widzów w ogromnym napięciu, chociaż reżyser przekazuje wydarzenia z pozycji bohatera przykutego do fotela i akcja toczy się przez cały czas w jednym pomieszczeniu. Jako Jeff wystąpił James Stewart. Pod koniec filmu rozwścieczony Thorwald wpada do pokoju Jeffa i wyrzuca go przez okno. Na jednej z konferencji prasowych Stewart zapytany przez dziennikarza, jak czuł się w roli lądującego za oknem, odpowiedział: "czułem się świetnie, ponieważ to nie byłem ja". Film "Okno na podwórze" znalazł się w piętnastce najbardziej kasowych produkcji 1954 roku. Trzydzieści lat później powtórnie święcił triumfy. W 1983 roku, po dwudziestu latach embarga narzuconego przez samego reżysera, wszedł na ekrany amerykańskich kin. 01:20 KINO NOCNE - BEZ LITOŚCI Film sensacyjny, 116 min, Polska 2002 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Wójcik Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Olaf Lubaszenko, Paweł Wilczak, Radosław Pazura, Krzysztof Kolberger, Karolina Gruszka, Łukasz Garlicki, Witold Bieliński, Michał Bukowski, Dariusz Biskupski i inni "Bez litości" Wojciecha Wójcika (zmarł 1 lutego 2018 r.) miał premierę w telewizji w 2002 r. , równocześnie z emisją na antenie Jedynki serialu "Sfora". Film stanowi on kinową wersję tego udanego serialu telewizyjnego. Powstał z tych samych materiałów. Jak zapewniał reżyser, na potrzeby kina nie dokręcono ani jednej sceny. Fabuła została przekonstruowana, niektóre wątki pominięto, żeby akcja stała się bardziej dynamiczna. Z trójki głównych bohaterów w serialu największy nacisk położono na postać odtwarzaną przez Olafa Lubaszenkę. W filmie najważniejszy staje się bohater grany przez Pawła Wilczaka. Wojciecha Wójcika od dawna interesował motyw zemsty i jej moralnych skutków. Występował on w jego słynnej "Ekstradycji", staje się motorem działania także w "Bez litości". Tu wyraźnie nawiązuje do sprawy zabójstwa gen. Marka Papały. Czterej koledzy z podwórka jeszcze w dzieciństwie zawarli pakt o wiecznej przyjaźni. Dwadzieścia lat później nadal się przyjaźnią. Jeden z nich, Grzegorz Nowicki, został prokuratorem, trzej pozostali: Stanisław Olbrycht, Walerian Duch i Jan Sulima pracują w policji. Sulima został nawet komendantem głównym. Ale właśnie on zostaje brutalnie zamordowany przed swoim domem. Trzej pozostali postanawiają wydać prywatną wojnę mafijnemu bossowi Starewiczowi, który zlecił to morderstwo. By dopiąć celu, Olbrycht, Duch i Nowicki muszą niejednokrotnie naginać, czy wręcz łamać prawo. Wiedzą bowiem doskonale, że w otaczającym ich świecie nie sposób inaczej dojść sprawiedliwości. 03:30 DOKĄD CZŁOWIEKU Film kryminalny, 61 min, Polska 1984 Scenariusz według powieści Mariana Bielickiego i reżyseria: Jerzy Kołodziejczyk Zdjęcia: Zbigniew Napiórkowski Występują: Gustaw Lutkiewicz, Wiesława Mazurkiewicz, Teresa Sawicka, Anna Chodakowska, Andrzej Precigs, Maciej Graj i inni Trzeci, po "Kołowatym" i "Wakacjach z Madonną", film Jerzego Kołodziejczyka to kryminał z wyraźnym zacięciem psychologicznym. Osią akcji jest prokuratorskie śledztwo w sprawie tajemniczej śmierci inżyniera Szymańskiego, który wypadł z pociągu. Nie wiadomo, czy było to zabójstwo, wypadek czy też samobójstwo. Przesłuchiwane osoby, związane kiedyś z denatem, odrzucają tę ostatnią ewentualność. Z ich zeznań, opinii i wspomnień wyłania się obraz człowieka szczęśliwego, odnoszącego sukcesy zawodowe. Mimo że rozwiedziony, utrzymywał nadal dobre kontakty z synami, ale prawdopodobnie przeżył ostatnio jakiś zawód miłosny. Czy to było bezpośrednią przyczyną śmierci? A może za pozornymi sukcesami i zadowoleniem z życia kryło się poczucie niespełnienia, braku sensu i chęci do dalszej egzystencji? Na tle losów Szymańskiego reżyser rozwija drugi wątek - prokuratora Kalety prowadzącego ostatnią przed emeryturą sprawę. Również jego portret psychologiczny powstaje stopniowo: każda sekwencja, każda minuta akcji dorzuca informacje do opisu jego sylwetki. Kaleta czuje się zmęczony życiem, a jeszcze bardziej gorzką świadomością powikłań ludzkich losów, które przyszło mu roztrząsać przez lata. W swej wędrówce tropami inżyniera Szymańskiego stary prokurator jak gdyby odkrywa siebie, głębiej i częściej analizuje własne życie. Pewnego dnia jego ciało zostaje znalezione na torach, dokładnie tak jak ciało Szymańskiego. Czy było to samobójstwo, czy wypadek przy pracy? 05:00 TAMTE LATA, TAMTE DNI - CEZARY HARASIMOWICZ Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Tym razem lata dzieciństwa i młodości oraz trudne i bolesne losy swojej rodziny wspomina scenarzysta i pisarz, Cezary Harasimowicz. W swej opowieści szczególnie dużo miejsca poświęca mamie, aktorce Teatru Polskiego, która wychowywała go samotnie, oraz dziadkowi, słynnemu, przedwojennemu kawalerzyście.