TVP Kultura Wtorek, 05.07.2022 08:10 POWIDOKI - ALLAN BLOOM UMYSŁ ZAMKNIĘTY. Dysk./wywiad/debata, 11 min, Polska, 2022 Wykonawcy: Barbara Schabowska (prowadząca), Piotr Nowak (prowadzący) "Powidoki" to program publicystyczny poruszający istotne zagadnienia z zakresu filozofii, etyki i socjologii. Dwoje prowadzących: dziennikarka Barbara Schabowska i filozof prof. Piotr Nowak na przykładach wybranych przez siebie książek podejmą dyskusję nad zawartością tych dzieł i ich społeczną recepcją. W tym odcinku przedmiotem dyskusji jest książka Allana Blooma "Umysł zamknięty". Utwór wydany w 1987 roku jest krytyką ówczesnej kultury amerykańskiej. 08:40 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - KAROL HILLER Magazyn, 6 min, Polska, 2017 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Przemysław Strożek 100 Lat Awangardy w TVP Kultura! O obrazie "Gra w piłkę" Karola Hillera opowiada dr Przemysław Strożek z Instytutu Sztuki PAN. 11:00 DOM - ODC. 22/25 - MIŁOŚĆ TO TYLKO OBIETNICA Serial obyczajowy, 92 min, Polska 2000 Reżyseria: Jan Łomnicki, Marcin Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Krzysztof Kołbasiuk, Monika Kwiatkowska, Hanna Lachman, Waldemar Barwiński, Jan Englert, Dariusz Biskupski, Marek Bukowski, Bożena Dykiel, Magdalena Stużyńska, Zbigniew Buczkowski, Piotr Szwedes, Jerzy Bończak Śmieciarz Kłos, przedwojenny ułan Wojska Polskiego, za złom oddawany Prokopowi dostaje od Lodzi odpadki dla niedźwiedzia, którego hoduje w budzie za miastem. Halina Wrotkowa postanawia adoptować dziecko. Majka unika Kajtka. Ten natomiast dowiaduje się, że jego ukochana zamierza wyjechać do USA. Milicja niespodziewanie wpada do mieszkania Jasińskich. Akurat trwa tam zebranie Towarzystwa Kursów Naukowych z Łukaszem Zbożnym w roli prelegenta. Dochodzi do aresztowań. Przez przypadek za kratki trafia też Henio Lermaszewski. Majka wraca do Kajtka, Wrotek zaś zostaje wyrzucony z pracy w Wytwórni Filmów Dokumentalnych za sfilmowanie pijanego Leonida Breżniewa. Rajmund jednak radzi sobie. Wprowadza się do Lusi i znajduje zatrudnienie w telewizji. Majka po raz kolejny odchodzi od Kajtka. Chłopak wszakże nie rezygnuje. Odnajduje dziewczynę w Pułtusku, przygotowującą się do ślubu. Znów między młodymi dochodzi do burzliwej rozmowy i ponownie Majka decyduje się zostać z Kajtkiem. Czy tym razem na stałe? 12:45 WEHIKUŁ CZASU Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jan Bujnowski Scenariusz: Jan Bujnowski Zdjęcia: Jan Grobliński Do samotnego, mieszkającego w Londynie artysty ulicznego z Polski, przylatują w odwiedziny sędziwi rodzice, których od dawna nie widział. Mężczyzna ma nadzieję, że uda mu się wykorzystać tę okazję do rozwiązania wieloletniego konfliktu z ojcem, którego obwinia o swoją obecną sytuację. W trakcie wizyty rodziców okazuje się jednak, że prawdziwy problem bohatera leży gdzie indziej. (ŹRÓDŁO: filmpolski.pl) 13:30 WŁADYSŁAW SZPILMAN 1911 - 2000 - WŁASNYMI SŁOWAMI Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2004 Reżyseria: A.Marek Drążewski Zdjęcia: Sławomir Wrzosiński Jeszcze na dwa dni przed kapitulacją Warszawy w tragicznym wrześniu 1939 roku Władysław Szpilman, wówczas już znany polski kompozytor i pianista, grał utwory Chopina w Polskim Radiu. Wraz z kapitulacją stolicy i katastrofą polskiego państwa rozpoczął się ciężki okres niemieckiej okupacji. Z dnia na dzień Szpilman pozostał bez środków do życia. Za namową ojca, wraz z resztą swojej rodziny, zaczął szukać zajęcia. Przez krótki czas grał w kawiarni "Nowoczesna", ale artyście nie odpowiadała złożona głównie z handlowców publiczność. Znacznie dłużej Władysław występował w kawiarni "Sienna 16" oraz w położonej na terenie getta "Sztuce". Zwłaszcza angaż w tym ostatnim miejscu utkwił Szpilmanowi w pamięci. W "Sztuce" było bardzo mało Niemców, którzy unikali getta. Władysław często jednak widział tragedie rozgrywające się w wydzielonej dla ludności żydowskiej części Warszawy. Wkrótce i jego rodzinę miał dosięgnąć cios. Dokument powstał na podstawie wywiadu przeprowadzonego z Władysławem Szpilmanem przez Jerzego Diatłowickiego i Andrzeja Marka Drążewskiego. Wybitny kompozytor i pianista cofnął się w nim m. in. do czasów swoich dramatycznych przeżyć w okupowanej Warszawie. Do dziś Szpilman z wielkim żalem wspomina ostateczne rozstanie z rodziną na Umschlagplatz. Ojca, matki, brata i sióstr nie zobaczył już nigdy więcej. Jemu życie ocalił żydowski policjant, który, rozpoznawszy Władysława, wypchnął go z wagonu pociagu zabierającego ludzi na śmierć do Treblinki. Szpilman przywołuje w pamięci długie lata i miesiące, przez które potem się ukrywał. Bez dokumentów, domu i dobytku zginąłby, gdyby nie przyszli mu z pomocą przyjaciele i znajomi. Wielokrotnie zmieniał miejsce pobytu: Noakowskiego 10, Puławska 83, Narbutta 17, Al. Niepodległości 223; do dziś pamięta adresy i ludzi, którzy ocalili mu wówczas życie. Szpilman wspomina także i straszne dni Powstania Warszawskiego, poszukiwanie kryjówki w wypalonych domach, spotkanie z niemieckim oficerem, który pomógł mu przetrwać i któremu zagrał Nokturn Chopina. Opowiada także o zimie przełomu lat 1944 i 1945, którą spędził w ruinach Warszawy, wreszcie też o wkroczeniu wojsk sowieckich i polskich do zniszczonej stolicy. Nie zabrakło także opowieści o latach powojennych, twórczości, występach w Kwintecie Warszawskim w latach 1962 - 1987. W historii Władysława Szpilmana, opowiedzianej przez niego samego niedługo przed śmiercią w 2000 roku, wykorzystano wiele materiałów archiwalnych, filmowych, ikonograficznych, a także muzycznych. 14:55 LOTNA Dramat wojenny, 82 min, Polska 1959 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz według opowiadania Wojciecha Żukrowskiego: Wojciech Żukrowski, Andrzej Wajda Zdjęcia: Jerzy Lipmann Muzyka: Tadeusz Baird Aktorzy: Jerzy Pichelski, Adam Pawlikowski, Jerzy Moes, Mieczysław Łoza, Bożena Kurowska, Bronisław Dardziński, Adam Dzieszyński, Wiesław Gołas, Henryk Hunko, Tadeusz Kosudarski, Artur Młodnicki, Irena Malkiewicz, Karol Rommel, Tadeusz Somogi, Bolesław Woźniak Premiera "Lotnej" stała się wydarzeniem końca lat pięćdziesiątych i wywołała burzliwą dyskusję. O tak gwałtownym przyjęciu zadecydował sposób ujęcia bardzo drażliwej problematyki Września. Andrzej Wajda i Wojciech Żukrowski jako autorzy scenariusza potraktowali pierwowzór literacki filmu bardzo umownie. "Nie traktuję tego filmu jako rozrachunku z przeszłością. Pragnę jedynie wzruszyć widzów, pokazać im zderzenie wojny z jesienią, tą najpiękniejszą u nas porą roku, gdy ludzie zbierają plony swej pracy. I chciałbym tym filmem pożegnać piękną narodową tradycję" - mówił Andrzej Wajda. Szwadron kawalerii jest symbolem świata, który choć już odszedł, przetrwał w świadomości narodowej. Grupka bohaterów mimo wojny i nieubłaganie zbliżającego się końca pewnej, romantycznej w gruncie rzeczy epoki, tworzy odrębny, zamknięty świat. Historia zdaje się toczyć gdzieś z boku. W warstwie fabularnej film składa sie z pięciu sekwencji, tak przez samego reżysera opisanych - "Pierwsza, to prezentacja szwadronu w jesiennym plenerze i przybycie kawalerzystów do pałacu. Lotna zostaje przekazana rotmistrzowi przez właściciela miejscowych włości. Sekwencja druga przedstawia popas w dworku szlacheckim i pobliskiej wsi, trzecia zawiera osławioną szarżę na czołgi, śmierć rotmistrza, powrót do wsi, ślub podchorążego Jerzego z nauczycielką Ewą. Sekwencja następna obejmuje marszrutę szwadronu przez zatłoczone drogi, popas w lesie, bombardowanie, śmierć Jerzego. Sekwencja ostatnia pełni wyraźnie funkcję symbolu - śmierć Lotnej i złamanie szabli przed żołnierską tułaczką przez jednego z ocalałych ułanów szwadronu." 16:35 GRAJĄCY Z TALERZA (GRAJĄCY Z TALERZA) Film obyczajowy fantasy, 103 min, Polska/Francja 1995 Reżyseria: Jan Jakub Kolski Scenariusz: Jan Jakub Kolski Zdjęcia: Piotr Lenar Występują: Franciszek Pieczka, Mariusz Saniternik, Dojnica Paładiuk, Agnieszka Michalska, Grażyna Błęcka - Kolska, Krzysztof Pieczyński, Krystyna Monczka, Lech Gwit, Henryk Niebudek i inni "Pomysł podsunął mi znajomy filmowiec Adam Warchoł, z którym kiedyś pracowałem. Opowiedział mi o grajku Józefie Lundzie, który chadza po Podhalu i gra na skrzypcach ze szlaczków na talerzu, ornament traktuje jak nuty. Uczyniłem Lundę postacią tytułową filmu, nawet tak samo się u mnie nazywa. Prawdziwego Lundy nie odszukałem, bo nie chciałem mojego wyobrażenia mierzyć z rzeczywistością" - mówił w jednym z wywiadów Jan Jakub Kolski. Wątek wędrownego muzykanta nie jest jednak w "Grającym z talerza" najistotniejszy. Film autora "Pograbka" to bowiem przede wszystkim opowieść o miłości. Miłości nadzwyczajnej: liliputki (metr dziesięć wzrostu)Janki i Morki - potwora o dwóch twarzach, który ze wstydu mieszka w studni. Wzruszającą historię o uczuciu, cierpieniu i przemijaniu opowiada Kolski w swej ulubionej poetyce, w której surowy realizm sąsiaduje z poezją i baśniowością. Kluczowe role reżyser powierzył aktorom, z którymi współpracował już wcześniej. Znaleźli się wśród nich Franciszek Pieczka, Mariusz Saniternik, Grażyna Błęcka - Kolska. Jednak "głównym medium filmu" jest Mołdawianka Dorina Paładiuk - cyrkowa treserka psów i akrobatka, mierząca zaledwie metr i dwadzieścia centymetrów wzrostu. To zwłaszcza dzięki niej "Grający z talerza" jest jednym z najbardziej wzruszających filmów w dotychczasowym dorobku Kolskiego. Jego wartość doceniono na VIII Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Tokio, gdzie otrzymał nagrodę specjalną jury. Akcja "Grającego z talerza" toczy się na wsi. Chłop Marczyk opiekuje się Morką - człowiekiem o dwu twarzach, ze wstydu mieszkającym w studni. Pewnego dnia Marczyk przywozi do swego gospodarstwa liliputkę Jankę. Kiedy stary chłop umiera, Janka odkrywa istnienie Morki. Rodzi się obustronne uczucie. Pod wpływem miłości dziewczyna zaczyna gwałtownie rosnąć. 18:55 SERIALOWA NOSTALGIA - TAJEMNICA SAGALI - ODC. 5/14 - POSŁAŃCY OGNIA (TAJEMNICA SAGALI) Serial przygodowy, fantasy, 25 min, Niemcy/Polska, 1996 Reżyseria: Jerzy Łukaszewicz Scenariusz: Marina Vorlop-Bell, Jerzy Łukaszewicz Zdjęcia: Zdzisław Najda Muzyka: Krzesimir Dębski Wykonawcy: Marek Barbasiewicz, Jacek Wolszczak, Witold Wysota Aktorzy: Derval De Faria, Grzegorz Ruda, Marcin Nowacki, Małgorzata Foremniak, Cezary Żak, Tomasz Sapryk, Maria Niklińska, January Brunov, Jerzy Łazewski, Jacek Braciak, Marek Cichucki, Henryk Łapiński, Dorota Chotecka-Pazura, Teresa Czarnecka-Kostecka, Danuta Florek Kuba i Jacek są więzieni w drewnianej klatce. Estoch pomaga im w ucieczce. Mieszkańcy Biskupina odnajdują ich plecaki. Na podstawie ukrytych w nim magicznych przedmiotów (walkman, aparat fotograficzny) uznają chłopców za wysłańców Boga. Przyjmują ich jak wspaniałych gości. Na Biskupin najeżdżają Scytowie. Kuba i Jacek próbują zapobiec klęsce. Do odstraszenia najeźdźców używają sztucznych ogni, które zabrali ze sobą z XX wieku. Za uratowanie Biskupina i odparcie ataku Scytów otrzymują w darze "Serce Boga Słońca" - trzeci kawałek Sagali, który natychmiast, wywołując jednocześnie dziwne zjawiska, łączy się z pozostałymi dwoma. 19:25 SERIALOWA NOSTALGIA - TAJEMNICA SAGALI - ODC. 6/14 - ZATOKA MGIEŁ (TAJEMNICA SAGALI) Serial przygodowy, fantasy, 25 min, Niemcy/Polska, 1996 Reżyseria: Jerzy Łukaszewicz Scenariusz: Marina Vorlop - Bell, Jerzy Łukaszewicz Zdjęcia: Zdzisław Najda Muzyka: Krzesimir Dębski Wykonawcy: Marek Barbasiewicz, Jacek Wolszczak, Witold Wysota, Grzegorz Drojewski, Aleksandra Koncewicz, Marian Opania, Bartłomiej Ruda Aktorzy: Jan Jankowski, Derval De Faria, Grzegorz Ruda, Marcin Nowacki, Fred Delmare, Gertrud Roll, Adam Ozga, Kuba Tolak, Ola Tokarska Strażnik magicznego kamienia Jarpen przenosi Kubę i Jacka na ziemie Germanów, gdzie para rybaków opiekuje się uratowanymi rozbitkami, synami króla Jutów: młodszym Agnarrem i starszym Geirrodem. Chłopcy zaprzyjaźniają się, przybysze z XX wieku uczą królewskich synów gry w koszykówkę. Niestety, podczas rozgrywki dochodzi do sprzeczki. 20:00 LEKKIE OBYCZAJE - NIE MA NAS W DOMU (SORRY WE MISSED YOU) Dramat, 97 min, Belgia/Francja/Wielka Brytania 2019 Reżyseria: Ken Loach Scenariusz: Paul Laverty Aktorzy: Kris Hitchen, Dobbie Honeywood, Rhys Stone, Katie Proctor Film otrzymał wiele prestiżowych nominacji oraz Nagrodę Publiczności na festiwalu w San Sebastian w 2019 roku. Główne postaci tej historii to Ricky i Abbie. Są małżeństwem, pragną stworzyć dla swojej rodziny, jak najlepsze warunki do życia. Mają dwoje dzieci: młodsza z pociech to rezolutna córka Liz Jae oraz starszy syn, dorastający, zbuntowany nastolatek o imieniu Seb. Ricki nie cofnie się przed niczym, by osiągnąć swój cel i spełnić marzenia. Nie może znieść widoku ciągle zapracowanej, przemęczonej żony, która w domu opieki zajmuje się starymi, zniedołężniałymi ludźmi, nie mając już sił i czasu dla bliskich. Zamierza postawić wszystko na jedną kartę, decydując się na założenie własnej firmy. Ponieważ ciężka praca w rodzinnym Manchesterze nie daje mu żadnej satysfakcji, ani tym bardziej pieniędzy postanawia rozkręcić biznes w Newcastle, zaczynając od franczyzy. Zdaje sobie sprawę, że to duże ryzyko, jednak nie ma już odwrotu od tej decyzji. Czy praca na własną rękę przyniesie mu szczęście i spodziewane profity? 22:20 PORTRETY - FORMAN VS. FORMAN (FORMAN VS. FORMAN) Film dokumentalny, 77 min, Francja/Czechy, 2019 Reżyseria: Jakub Hejna, Helena Trestkova Scenariusz: Jakub Hejna, Helena Trestkova Film poświęcony Milosowi Formanowi jest próbą podsumowania dorobku oraz życiorysu wybitnego czeskiego reżysera, zdobywcy dwóch Oscarów oraz trzech Złotych Globów. Dokument zawiera wyjątkowe materiały archiwalne, pochodzące między innymi z prywatnych zbiorów przyjaciół i współpracowników reżysera. Milos Forman zaaprobował pomysł stworzenia dokumentu, lecz nie zdążył wziąć udziału w jego realizacji. 23:50 KULTURA JEST KOBIETĄ - SOFIA (SOFIA) Dramat, 82 min, Francja/Katar 2018 Scenariusz i reżyseria: Meryem Benm’Barek - Aloisi Aktorzy: Maha Alemi, Lubna Azabal, Sarah Perles, Faouzi Bensaidi, Hamza Khafif Akcja filmu została osadzona we współczesnych realiach Maroka, gdzie tradycja miesza się z nowoczesnością. 20 - letnia Sofia mieszka z rodzicami w Casablance. Jest w ciąży, ale nawet sama przed sobą nie chce się do tego przyznać. Obawia się konsekwencji, jakie ją czekają. Pozamałżeński seks jest w jej kraju karany więzieniem. Sofia musi podjąć ważne decyzje, które uratują honor rodziny i zaważą na całym jej przyszłym życiu. 01:55 FESTIWAL W SALZBURGU 2020 - "ELEKTRA" RICHARDA STRAUSSA (SALZBURG FESTIVAL 2020: ELEKTRA) Film muzyczny, tragedia muzyczna, 119 min, Austria/Niemcy, 2020 Reżyseria: Krzysztof Warlikowski Wykonawcy: Franz Welser - Most, Wiener Philharmoniker, Wiener Staatsopernchor, Ausrine Stundyte, Asmik Grigorian, Michael Laurenz, Derek Welton "Elektra" Richarda Straussa wystawiona przez Krzysztofa Warlikowskiego na otwarcie 100. edycji słynnego Festiwalu w Salzburgu. 04:10 KINO NOCNE - SPIS CUDZOŁOŻNIC Komedia, 64 min, Polska 1994 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Stuhr Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Stanisław Radwan Aktorzy: Jerzy Stuhr, Preben Osterfelt, Jan Peszek, Dorota Pomykała, Bożena Adamek, Edyta Olszówka, Stanisława Celińska, Jan Frycz, Małgorzata Hajewska Krzysztofik, Agnieszka Wagner, Agnieszka Wróblewska, Roman Gancarczyk Debiut reżyserski Jerzego Stuhra. Scenariusz filmu został oparty na wydanej w roku 1992 powieści Jerzego Pilcha "Spis cudzołożnic. Proza podróżna". Na okładce książki widnieje napis: "Spis cudzołożnic" to groteskowa, pełna wyrafinowanej ironii relacja z jednego wieczoru i nocy w życiu bohatera, Gustawa, intelektualnego kabotyna, nieurzeczywistnionego artysty, grającego nieustannie przed sobą i ludźmi rolę pisarza - spadkobiercy najświetniejszych tradycji rodzimej i światowej literatury. Obaj - Pilch i Stuhr - od lat mieszkają w Krakowie. Gdy Stuhr kończył polonistykę, Pilch ją zaczynał. "Książka Pilcha zafascynowała mnie głównie przez typ bohatera. Przecież to ten sam facet, przybierający różnorodne pozy, często tragiczne, którego niosę przez moje teatralno - filmowe życie. Jest mi on szalenie bliski przez swą śmieszność i tragizm" - wyznał w jednym z wywiadów Jerzy Stuhr. Akcja filmu rozgrywa się w Krakowie, w latach 70. Gustaw, pracownik naukowy Uniwersyteu Jagiellońskiego, ma oprowadzić po Krakowie szwedzkiego humanistę z tzw. wymiany naukowo - kulturalnej. Gość pragnie spędzić wieczór w damskim towarzystwie, Gustaw zaczyna więc wyszukiwać w notesie telefony do znajomych, przyjaciółek, dawnych kochanek, które mogłyby stać się towarzyszkami wieczornej wyprawy. Wędrując ulicami Krakowa, "zaliczając" kolejne bary, bohater zaczyna przypominać sobie dawne namiętności, marzenia, miłości. Stopniowo wyłania się obraz uczuciowej klęski Gustawa. Gość ze Szwecji również poddaje się tej atmosferze i także wspomina swój spis cudzołożnic.