TVP Kultura Czwartek, 07.07.2022 08:20 KSIĘGA PRZESTRZENI S.I - ODC. 5 FUNDAMENTY ZDROWIA I RELAKSU Magazyn, 25 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Wykonawcy: Bogna Świątkowska (prowadząca), Antoni Domicz Odcinek poświęcony architekturze sportu i masowych widowisk. Wielkie stadiony piłkarskie, wielofunkcyjne hale sportowo - widowiskowe i kameralne centra rekreacji. Pojemność, widoczność i para wodna, czyli dekalog projektanta obiektu sportowego. Jak się projektuje architekturę dla tłumów? Obiekty pokazywane w odcinku: Stadion PGE Arena Gdańsk, Centrum Sportu i Rekreacji Fala Park w Wolsztynie, przystań miejska Marina Bydgoszcz, hala sportowa Arena Legionowo, basen olimpijski Floating Arena w Szczecinie. 09:00 AUSTERIA Dramat obyczajowy, 103 min, Polska 1983 Reżyseria: Jerzy Kawalerowicz Scenariusz według powieści Juliana Stryjkowskiego: Julian Stryjkowski, Jerzy Kawalerowicz, Tadeusz Konwicki Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Leopold Kozłowski Występują: Franciszek Pieczka, Wojciech Pszoniak, Jan Szurmiej, Ewa Domańska, Wojciech Standełło, Liliana Głąbczyńska, Szymon Szurmiej, Gołda Tencer i inni O filmowej wersji "Austerii" głośno było jeszcze w trakcie produkcji. Ekranizacja jednej z najwybitniejszych powieści Juliana Stryjkowskiego wzbudzała zrozumiałe zainteresowanie. Potem przyszła premiera w Chicago, polska premiera w czasie "Konfrontacji", wreszcie: Złote Lwy '84 - główna nagroda na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku - Gdyni. Już pierwsze sekwencje dzieła Kawalerowicza wprowadzają widza w świat dla wielu nieznany lub zapomniany, świat, który odszedł bezpowrotnie. Jest nim kultura Żydów polskich - oryginalnej i hermetycznej społeczności o własnej filozofii, obyczajowości, religijności i niepowtarzalnym humorze. "Zawsze wydawało mi się, że tylko w Polsce można nakręcić odpowiednio reprezentacyjny film, poświęcony tej tematyce. Żyją tu jeszcze ludzie, którzy pamiętają ten zaginiony świat, pracują artyści, którzy mają jeszcze w oczach kształt wizualny zamordowanej cywilizacji, którzy słyszą jeszcze dźwięki i melodie tamtych czasów" - mówił w jednym z wywiadów Jerzy Kawalerowicz. "Austerię" okrzyknięto jednym z najważniejszych filmów polskich i najważniejszym, obok "Matki Joanny od Aniołów", w dorobku Kawalerowicza. Znakomite recenzje zebrał Franciszek Pieczka jako odtwórca głównej roli Taga. Bardzo podobały się również sugestywne zdjęcia przedwcześnie zmarłego operatora Zygmunta Samosiuka. "Dzięki niemu"Austeria"jest najlepiej sfotografowanym - oprócz"Doliny Issy"- filmem polskim ostatnich lat" - pisał branżowy "Film". Pojawiły się nawet głosy, że dzieło Kawalerowicza przewyższa swój literacki pierwowzór. Rok 1914. Pierwszy dzień i pierwsza noc I wojny światowej. Przy drodze do małego galicyjskiego miasteczka stoi karczma, tytułowa austeria, prowadzona przez starego, mądrego Żyda Taga. Znajdują w niej schronienie pierwsi uciekinierzy zagrożeni kozackim pogromem. Są wśród nich bogaci, wyemancypowani Żydzi z miasteczka, są i chasydzi - mistycy i fanatycy religii, niezdający sobie sprawy z tego, co się wokół dzieje. Na tle tej barwnej zbiorowości rysuje się wyrazista postać Taga, filozofa i wolnomyśliciela, mającego świadomość nadciągającej katastrofy. Pełen trzeźwego sceptycyzmu otacza wszakże ciepłem i serdecznością wszystkich, których jego austeria przygarnęła na tę noc. Przeczuwa, że z nadejściem dnia nadejdzie także zagłada. 11:00 DOM - ODC. 24/25 - DROGA NA SKRÓTY Serial obyczajowy, 90 min, Polska 2000 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Adam Wojtyszko, Bożena Dykiel, Monika Kwiatkowska, Jolanta Fraszyńska, Waldemar Barwiński, Jan Englert, Magdalena Stużyńska, Marek Bukowski, Edyta Olszówka, Krzysztof Kołbasiuk, Stefan Szmidt, Jerzy Gudejko, Jerzy Bończak Krzysio Talar bez wiedzy ojca trenuje poślizgi jego "polonezem". Wkrótce kradnie też samochód szefa stajni rajdowej, lecz ścigany przez policję porzuca wóz i ucieka. Mietek i Nina prowadzą w kościele głodówkę protestacyjną w obronie uwięzionych robotników z Radomia. UB zakłada podsłuch w telefonie Jasińskich. W efekcie następują aresztowania działaczy opozycji. Wśród zatrzymanych jest Łukasz Zbożny. Tymczasem przedsiębiorczy Henio znajduje kolejne źródło dochodów. Produkuje koszulki z podobizną Elvisa Presleya, a potem papieża. W dystrybucji pomaga mu Krzysio. Bawolik organizuje turniej piłkarski dla młodzieży. Podpada jednak władzom, gdyż ubiera chłopców w koszulki z wizerunkiem papieża. Zostaje posądzony o prowokację, a niebawem wysłany na wcześniejszą emeryturę. Po kolejnej wpadce u Jasińskich Mietek odkrywa podsłuch. Niesforny Krzysio w dyskotece wdaje się w bójkę w obronie Joli, córki szefa stajni rajdowej. Klara i Adam decydują się na wyjazd do Włoch. 12:45 FABRYKA Film obyczajowy, 30 min, Polska, 2006 Reżyseria: Maciej Adamek Scenariusz: Aleksandra Takuska, Maciej Adamek Zdjęcia: Artur Żurawski Aktorzy: Michał Marciniak, Zuzanna Grabowska, Hanna Chojnacka, Paweł Domagała, Grzegorz Gołaszewski, Anna Grycewicz, Michał Żołtak "Jest to przede wszystkim opowieść o pierwszych ważnych decyzjach podejmowanych w życiu" - mówił o swoim filmie sam reżyser, Maciej Adamek. Bohaterem "Fabryki" jest 19 - letni Adam, który marzy o dalszej nauce na wyższej uczelni. Aby zdobyć pieniądze na opłacenie studiów, podejmuje dorywczą pracę w fabryce lalek. Spotkanie z pracującą tam dziewczyną zmieni jego dotychczasowe spojrzenie na rzeczywistość. 20 - letnia Sylwia o blond włosach, wprowadza go w tajniki produkcji. Chłopak wyraźnie się jej podoba, ale on woli inną, starszą kilka lat od siebie sekretarkę. Sprawy się komplikują, kiedy Adam spędza noc u Sylwii, a wkrótce dziewczyna oświadcza mu, że jest w ciąży. Film powstał w ramach Programu 30 minut, który jest wspólną inicjatywą Stowarzyszenia Filmowców Polskich, Mistrzowskiej Szkoły Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy, TVP Kultura oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Od roku 2006 rolę MKDiN przejmuje Polski Instytut Sztuki Filmowej, stając się partnerem Programu. Celem Programu jest umożliwienie młodym filmowcom debiutu fabularnego w profesjonalnych warunkach. Uczestnikami Programu są młodzi reżyserzy przed debiutem pełnometrażowym. Reżyser filmu, Maciej Adamek, absolwent PWSFTviT i filologii polskiej na Uniwersytecie Gdańskim, jest już cenionym twórcą filmów dokumentalnych. Jego filmy takie jak "I nie opuszczę cię aż do śmieci", "Co dzień bliżej nieba", "Konkurs", "Powrót", a zwłaszcza "Życie przed tobą" były pokazywane na kilkudziesięciu festiwalach na całym świecie i zdobyły liczne nagrody, m.in. w Atlancie, Finlandii, San Francisco, Wilnie, Kopenhadze, Sydney, Szanghaju. W 2006 r. jego scenariusz fabularny "Zdjęcie" otrzymał pierwszą nagrodę w polskiej edycji konkursu scenariuszowego Hartley Merrill i trzecią w edycji międzynarodowej (Cannes 2006). 13:30 WŁADZA W RĘCE DZIECI (POWER TO THE CHILDREN) Film dokumentalny, 59 min, Indie, 2018 Reżyseria: Anna Kersting W Indiach dzieci zaczęły przejmować kontrolę nad swoim życiem, ustanawiając parlamenty dziecięce. Pokazujemy, jak razem mogą coś zmienić dzięki zadziwiającej determinacji, odwadze i kreatywności. Nie chcą już dłużej tolerować krzywd społecznych i zanieczyszczenia środowiska. Prowadzą kampanię przeciwko małżeństwom dzieci, pracy dzieci i przemocy domowej. Walczą o lepszą infrastrukturę i czystsze środowisko. Wybierają swoich ministrów, piszą petycje i organizują demonstracje, aby podnieść świadomość społeczną. Podążamy za Shaktiwelem, Swarną, Sri i wieloma innymi dziećmi w Indiach, które zmieniają na lepsze nie tylko swoje życie, ale także życie ludzi w swoich społecznościach. 14:45 EROICA Nowela I: SCHERZO ALLA POLACCA Nowela II: OSTINATO - LUGUBRE Dramat wojenny, 80 min, Polska 1957 Reżyseria: Andrzej Munk Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Jerzy Wójcik Muzyka: Jan Krenz Występują: Edward Dziewoński, Barbara Połomska, Ignacy Machowski, Leon Niemczyk, Kazimierz Opaliński, Kazimierz Rudzki, Henryk Bąk, Mariusz Dmochowski, Roman Kłosowski, Bogumił Kobiela, Józef Kostecki, Tadeusz Łomnicki, Józef Nowak, Wojciech Siemion Jedno z czołowych osiągnięć "szkoły polskiej", będące swoistym rozrachunkiem z mitologizowaniem wojennej przeszłości. Na VIII MFF w Mar del Plata w 1959 r. "Eroica" otrzymała III Nagrodę (za najlepszy film, najlepszy scenariusz i nagrodę FIPRESCI), a wcześniej, w 1958 r. "Syrenę Warszawską" Polskiej Kroniki Filmowej. Film należy do rzadko spotykanego gatunku - składa się z dwóch luźno ze sobą związanych tematycznie nowel. Część pierwsza opowiada o warszawskim cwaniaku, który przypadkowo wciągnięty w Powstanie Warszawskie zdobywa się na czyn bohaterski, choć właściwie niepotrzebny. Gdy wybucha powstanie, Dzidziuś Górkiewicz w popłochu opuszcza stolicę. Jest dobrze zarabiającym handlarzem i nie ma ochoty ginąć. Dociera do żony w Zalesiu. Żona Dzidziusia roztacza przed nim perspektywy spokojnego życia. Tymczasem Górkiewicz ruszony porywem patriotyzmu w ostatniej chwili postanawia wrócić do walczącej Warszawy. Akcja drugiego opowiadania rozgrywa się w niemieckim oflagu i po raz pierwszy przedstawiono w niej życie polskich oficerów w obozie jenieckim w czasie ostatniej wojny. Do legendy urasta tu ucieczka por. Zawistowskiego. Tylko najbardziej wtajemniczeni wiedzą, że cały czas jest on w obozie - ukryty w przewodzie wentylacyjnym. Mimo starań i opieki kolegów bohater umiera - z zimna i samotności. A wszystko po to, by zachować legendę, która podtrzymywała na duchu wszystkich stłoczonych w obozie żołnierzy. "Eroica" to nie pierwszy przykład współpracy scenarzysty Jerzego Stefana Stawińskiego i reżysera Andrzeja Munka. Wcześniej zrealizowali film "Człowiek na torach". Po wielu samodzielnych sukcesach - Stawiński jest m.in autorem scenariusza do filmu "Kanał", a Munk zdobył wiele nagród w dziedzinie filmu dokumentalnego - ich drogi spotkały się w "Eroice". W filmie tym swoją uwagę skupili na temacie bohaterstwa. W obu nowelach przedstawili bohaterstwo, które właściwie nie przyniosło żadnego konkretnego sukcesu, ale od niego ważniejsze dla autorów stały się pobudki psychiczne kierujące postępowaniem ludzi w trudnych momentach. W ten sposób przedstawili różnorodność charakterów, bogactwo ludzkich typów - studium psychologiczne bohaterów. Film prawie całkowicie zrealizowany został w plenerach, głównie w Warszawie, w Bukowinie i na Śląsku. Jest to także pierwszy polski film szerokoekranowy. 16:25 PACIORKI JEDNEGO RÓŻAŃCA Film obyczajowy, psychologiczny, 107 min, Polska 1979 Scenariusz i reżyseria: Kazimierz Kutz Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Marta Straszna, Augustyn Halotta, Jan Bógdoł, Ewa Wiśniewska, Franciszek Pieczka, Jerzy Rzepka, Stanisław Zaczyk, Ryszard Jasny, Róża Richter, Władysław Gluch, Antoni Wolny, Maksymilian Baron Ekranizacja noweli Albina Siekierskiego "Tego domu już nie ma". Osiedle starych domków górniczych ma zostać zburzone pod budowę nowych bloków. Część mieszkańców już się wyprowadziła do nowych mieszkań, inni są właśnie w trakcie przeprowadzki. Przed domkami płoną stare graty. Emerytowany górnik Habryka, żegnając się z sąsiadami, zapowiada, że nie opuści swego domu. Przydział na nowe mieszkanie drze. Żona chcąc nie chcąc popiera go, mieszkający razem z nimi młodszy, żonaty syn także rozumie upór ojca. Jednak synowa pod nieobecność męża wyprowadza się do bloku. Tymczasem zbliża się termin rozbiórki. U Habryki zjawia się jego starszy syn i próbuje go przekonać, że postępuje źle, przyjeżdża nawet dyrektor kopalni, w której pracuje młodszy syn. Jednak żaden z nich nie jest w stanie złamać uporu starego górnika. Któregoś dnia wnuczek Habryki wraca ze szkoły pobity, zabity zostaje także ulubiony królik górnika. Gdy przed domem zjawia się ekipa rozbiórkowa, Habryka ostrzega ich, że pod fundamenty podłożył miny, które zostały mu jeszcze z powstania. W kopalni tymczasem zapada decyzja, że należy naprawić krzywdę wyrządzoną Habryce - przodownikowi pracy i powstańcowi śląskiemu, który zasłużył na coś lepszego niż ciasne mieszkanie w bloku. Otrzymuje więc na własność willę w Katowicach. Przenosi się tam razem z żoną, ale w tym obcym, pustym domu oboje czują się źle. Habrykowa stara się jak może stworzyć choć namiastkę dawnego domu. Jednak mąż wkrótce umiera - jak stare drzewo, które usycha tuż po przesadzeniu. W roli Habryki wystąpił Aleksander Halotta, emerytowany górnik i pisarz amator. Film otrzymał Grand Prix na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku w 1980 roku oraz Nagrodę Specjalną Jury na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Karlovych Varach także w roku 1980. 18:50 SERIALOWA NOSTALGIA - TAJEMNICA SAGALI - ODC. 9/14 - POJEDYNEK MAGÓW (TAJEMNICA SAGALI) Serial przygodowy, fantasy, 25 min, Niemcy/Polska, 1996 Reżyseria: Jerzy Łukaszewicz Scenariusz: Marina Vorlop-Bell, Jerzy Łukaszewicz Zdjęcia: Zdzisław Najda Muzyka: Krzesimir Dębski Wykonawcy: Marek Barbasiewicz, Jacek Wolszczak, Witold Wysota Aktorzy: Derval De Faria, Grzegorz Ruda, Marcin Nowacki, Winfried Glatzeder, Janusz Michałowski, Bartosz Obuchowicz, Jarosław Jakimowicz-Kriegl, Paweł Deląg, ks. Kazimierz Orzechowski, Andreas Knaup Hort, który uważa, że nie należy wydawać Kubie części Sagali, wyzywa go na pojedynek. Ten, kto popisze się większymi umiejętnościami w dziedzinie magii, otrzyma od Arcymaga część Sagali. Kuba wykorzystuje swój Polaroid i wygrywa. Za umiejętność "utrwalania twarzy" otrzymuje piątą część kamienia. 19:25 SERIALOWA NOSTALGIA - TAJEMNICA SAGALI - ODC. 10/14 - CZARNY KSIĄŻĘ (TAJEMNICA SAGALI) Serial przygodowy, fantasy, 25 min, Niemcy/Polska, 1996 Reżyseria: Jerzy Łukaszewicz Scenariusz: Marina Vorlop-Bell, Jerzy Łukaszewicz Zdjęcia: Zdzisław Najda Muzyka: Krzesimir Dębski Wykonawcy: Marek Barbasiewicz, Jacek Wolszczak, Witold Wysota, Ewa Wawrzoń Aktorzy: Jan Jankowski, Derval De Faria, Grzegorz Ruda, Marcin Nowacki, Christoph Eichhorn, Renata Berger, Antoni Ostouch, Dorit Bellmann-Gaber, Małgorzata Foremniak, Robert Gonera, Paweł Kleszcz, Ola Tokarska, Jacek Borcuch Zła wiedźma odbiera Kubie Sagalę i donosi Czarnemu Księciu o tajemnicy, jaką kryje kamień. Szósta część Sagali znajduje się u arcykapłana druidów. Czarny książe zamyka chłopców w lochu, a sam stara się zdobyć kolejną część Sagali, która ma mu pomóc w zdobyciu władzy nad światem. 20:00 TEATR TELEWIZJI - KOBRA - JAK BŁYSKAWICA CZ. 1 Teatr, 50 min, Polska, 1972 Autor: Francis Durbridge Przekład: Kazimierz Piotrowski Reżyseria: Jan Bratkowski Zdjęcia: Wiesław Antosik Aktorzy: Ewa Wiśniewska, Roman Wilhelmi, Krzysztof Chamiec, Mieczysław Voit, Kazimierz Meres, Barbara Horawianka, Ryszard Bacciarelli, Halina Kossobudzka, Barbara Klimkiewicz, Janusz Paluszkiewicz, Włodzimierz Nowakowski "Jak błyskawica" to adaptacja powieści Francisa Durbridge'a. Przedstawienie pełne niespodzianek, do końca trzymające widza w napięciu. Rzecz dzieje się w Anglii. Zamożne małżeństwo Diana i Geoffrey Stewartowie wybierają się na urlop do południowej Francji. Geoffrey pakuje walizki, załatwia najpilniejsze sprawy. Na kilka godzin przed planowaną podróżą ma jeszcze spotkanie z klientem zainteresowanym kupnem jednej z jego posiadłości. Kiedy Geoffrey pojawia się o umówionej godzinie w zrujnowanym pałacu, ktoś do niego strzela. 21:05 TAMTE LATA, TAMTE DNI - CEZARY HARASIMOWICZ Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Tym razem lata dzieciństwa i młodości oraz trudne i bolesne losy swojej rodziny wspomina scenarzysta i pisarz, Cezary Harasimowicz. W swej opowieści szczególnie dużo miejsca poświęca mamie, aktorce Teatru Polskiego, która wychowywała go samotnie, oraz dziadkowi, słynnemu, przedwojennemu kawalerzyście. 21:45 KINO MISTRZÓW - MAHLER (MAHLER) Dramat biograficzny, muzyczny, 110 min, Wielka Brytania, 1974 Reżyseria: Ken Russell Scenariusz: Ken Russell Zdjęcia: Dick Bush Aktorzy: Dana Gillespie, Robert Powell, George Coulouris, Georgina Hale, David Collings, Lee Montague, Arnold Yarrow Akcja filmu została umieszczona podczas podróży pociągiem, w czasie której stary, schorowany Gustaw Mahler i jego żona, Alma roztrząsają sprawy swego nieudanego małżeństwa i kończącej się miłości. Każde słowo przywołuje wspomnienia. Traumatyczne wydarzenia z przeszłości tłumaczą stan ducha kompozytora: nieszczęśliwe dzieciństwo, samobójstwo brata, przymusowa konwersja na katolicyzm i śmierć własnych dzieci. W filmie Kena Russella kontekst historyczny nie ma większego znaczenia w przeciwieństwie do wagi metafor, emocji i interpretacji. Poetyka "Mahlera" obfituje w nieoczekiwane flashbacki, jest mieszanką wyobraźni i rzeczywistości, a w końcu portretem człowieka opętanego muzyką. 23:50 BERLIN LIVE - ERIC BURDON & THE ANIMALS (BERLIN LIVE - ERIC BURDON & THE ANIMALS) Koncert, 60 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Hannes Rossacher Wykonawcy: Eric Burdon, The Animals Cykl koncertów, które od lat odbywają się regularnie na scenie berlińskiego klubu SchwuZ i są transmitowane w całej Europie. To mieszanka stylów współczesnej muzyki, wykonana w wyjątkowym klimacie nocnego życia Berlina. Występy poprzedzone są krótkimi wywiadami z artystami. Podczas kolejnego koncertu z cyklu "Berlin Live" wystąpił Eric Burdon & The Animals. Eric Burdon od początku swojej kariery jest społecznie zaangażowany, a w swojej twórczości i wypowiedziach sprzeciwia się rasizmowi oraz apeluje o pokój. W programie berlińskiego koncertu znalazły się jego nowsze kompozycje oraz przeboje z lat sześćdziesiątych: "House of the rising sun", "Don’t let me be misunderstood", a także protest songi "We gotta get out of this place" i "Sky pilot". 01:05 NOCNY DOKUMENT - LEONORA CARRINGTON - ZAPOMNIANA SURREALISTKA (LEONORA CARRINGTON - THE LOST SURREALIST) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Teresa Griffiths Film dokumentalny poświęcony Leonorze Carrington, surrealistycznej malarce, która przez wiele lat razem z Maxem Ernstem tworzyła tandem artystyczny.