TVP Historia Środa, 13.07.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 13 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1521 - pierwszy raz zabrzmiał dzwon Zygmunta; 1897 - Marconi opatentował "telegraf bez drutu"; 1923 - zainstalowano napis "Hollywood", na stoku wzgórza nad LA; 1986 - zmarł prof. Edward Lipiński, 07:00 DOM - ODC. 18/25 - TRZECIE KŁAMSTWO Serial obyczajowy, 85 min, Polska, 1997 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Anna Romantowska, Bożena Dykiel, Igor Śmiałowski, Barbara Sołtysik, Beata Krajewska, Jan Englert, Zbigniew Buczkowski, Jerzy Bończak Henio Lermaszewski otwiera kolejny interes, jest to automatyczna myjnia. Andrzej Talar jedzie na targi poznańskie, towarzyszy mu młoda plastyczka. Mietek po śmierci Gosi pracuje jako stajenny u Leszka. Przedstawiciel stoczniowców przypomina Wrotkowi o obietnicy publikacji materiałów nakręconych w Gdańsku w 70 roku. Po wykradzeniu taśmy reżyser przemyca ją na zachód. W FSO powstaje ośrodek badawczy kierowany przez syna ważnego urzędnika państwowego, a w wypadku na hali ginie robotnik. Andrzej publicznie policzkuje winnego oraz zaczyna spotykać się z młodą plastyczką. Rodzi się uczucie. 08:35 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - SZCZĘŚCIE Z ZIMORODKIEM Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Określenie niebieski ptak może mieć wcale korzystny wydźwięk. Zimorodek, pomykający nad leśną strugą niczym błękitna iskierka, robi niezatarte wrażenie. Gdy siedzi bez ruchu na zwisającej nad woda gałęzi, czatując na niewielkie ryby, stanowiące jego główny pokarm, może ostatecznie uchodzić za niebieskiego ptaka w ludzkim rozumieniu, czyli lenia. Ale gdy nagle, jak strzała spadnie do wody po zdobycz, prawie nigdy przy tym nie chybiając, przyjdzie nam zmienić zdanie. Zresztą istota o naturze niebieskiego ptaka nie byłaby chyba w stanie wydrążyć w skarpie rzecznej długiego tunelu, zakończonego małą jaskinią, stanowiącą gniazdo, a później wykarmić siedem czy osiem dziobów. Na pewno też niebieskim ptakiem w pejoratywnym rozumieniu nie jest Marek Piotrowicz, który jest dziś naszym gościem. 09:15 HISTORIA POLSKI - ZAMORDOWANE DZIECIŃSTWO Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2018 Reżyseria: Marcin Bradke Scenariusz: Marcin Bradke Zdjęcia: Marcin Wenzel, Robert Sitek Bohaterem filmu, a zarazem jego narratorem, jest Stanisław Srokowski - pisarz, dramaturg, poeta. Urodzony we wsi Hnilcze na Wołyniu w roku 1936, jako siedmioletni chłopiec był świadkiem zagłady swego rodzinnego gniazda, które jego przodkowie zamieszkiwali od kilku stuleci. Po latach opisał te wydarzenia w zbiorze opowiadań zatytułowanym "Nienawiść", na kanwie którego powstał wstrząsający film Wojciecha Smarzowskiego "Wołyń". Stanisław Srokowski aktywnie działa w środowisku kresowian, a podróżując z wykładami, odczytami i prelekcjami po całym kraju, dba, by pamięć o pomordowanych, o Kresach i świecie, który bezpowrotnie odszedł, nie zaginęła. Odwiedził również - przed kilkunastu laty - miejsce, w którym była jego wieś. Tu wydarzyła się rzecz absolutnie niesamowita - do pana Stanisława podszedł stary Ukrainiec i powiedział mu, że jest tym człowiekiem, który zamordował jego dziadka siekierą... 10:05 SENSACJE XX WIEKU - TRAGEDIA I NADZIEJA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program o katastrofie rosyjskiego okrętu podwodnego "Kursk". Autor próbuje zebrać i przedstawić możliwe przyczyny tego wypadku. 10:35 SENSACJE XX WIEKU - TRAGEDIA I NADZIEJA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program o katastrofie rosyjskiego okrętu podwodnego "Kursk". Autor próbuje zebrać i przedstawić możliwe przyczyny tego wypadku. 11:00 ZAPORA. ENERGIA DLA NIEPODLEGŁEJ Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2019 Reżyseria: Ewa Święs - Kucybała Scenariusz: Marek Szczepanek Zdjęcia: Tomasz Radziemski, Maciej Mroziewski W 1934 roku Podhale nawiedziła powódź, która przyniosła niebywałe straty, również w ludziach. Szkody wyceniono na 100 milionów złotych. Rok później rozpoczęto budowę zapory w Rożnowie, której plany przygotowywane były już wcześniej. W 1939 roku, gdy prace zaawansowane były w 80 procentach, wybuchła wojna. Niemcy postanowili dokończyć budowę. Film opowiada burzliwą historię rożnowskiej zapory. 11:50 ALFABET ANDRZEJA DOBOSZA - ARTYŚCI WIZUALNI - RAJMUND ZIEMSKI, EUSTACHY KOSSAKOWSKI Reportaż, 12 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Jęksa Scenariusz: Agnieszka Jęksa, Zuzanna Elbert - Stelmach Muzyka: Filip Kuncewicz Wykonawcy: Andrzej Dobosz (prowadzący) W tym odcinku bohaterami są artyści wizualni - Rajmund Ziemski i Eustachy Kossakowski. 12:10 ZNAK ORŁA - ODC. 13 DWA PODARUNKI 1331 Serial historyczno - przygodowy, 28 min, Polska, 1977 Reżyseria: Hubert Drapella Scenariusz: Alina Korta, Bohdan Poręba, Hubert Drapella Aktorzy: Krzysztof Kołbasiuk, Adam Bauman, Tadeusz Borowski, Ryszard Filipski, Lech Ordon, Leon Niemczyk, Henryk Bista, Wojciech Alaborski Krzyżacy przywożą Gniewka do obozu. Tu widzi starostę Wincentego, który nie może zdradzić swej sympatii dla więźnia. Wincenty w drodze do Wielkopolski zabija towarzyszących mu Krzyżaków i ucieka, Gniewka zaś porywają z obozu chłopi i oddają pod opiekę czarownicy - lekarki. Po wyleczeniu Gniewko wraca do obozu krzyżackiego i dowiaduje się o planach Krzyżaków. 12:40 ZNAK ORŁA - ODC. 14 NAJWYŻSZA GODNOŚĆ 1331 Serial historyczno - przygodowy, 26 min, Polska, 1977 Reżyseria: Hubert Drapella Scenariusz: Alina Korta, Bohdan Poręba, Hubert Drapella Aktorzy: Krzysztof Kołbasiuk, Adam Bauman, Tadeusz Borowski, Ryszard Filipski, Lech Ordon, Leon Niemczyk, Henryk Bista, Wojciech Alaborski Gniewko przekazuje Łokietkowi zdobyte informacje. Król układa plan zasadzki pod Płowcami. Wysyła Gniewka do Wincentego i jego rycerzy. Za Gniewkiem podąża Hanysz. Wincenty demaskuje Hanysza i poleca Gniewkowi go pilnować. Hanysz prowokuje do walki Gniewka i ponosi śmierć. Gniewko na polu bitwy wśród zabitych znajduje swego przybranego ojca - Sulisława. Nadjeżdża król, który pasuje Gniewka na rycerza, wręczając mu miecz Sulisława. 13:15 FRANCJA PRZY STOLE (CULINARIUS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2018 Reżyseria: Julia Brache Historia sztuki kulinarnej to historia niematerialnego dziedzictwa, które zawsze błyskawicznie rozprzestrzeniało się po całym świecie. Dokument przedstawia ewolucję kuchni, od starożytności po współczesne czasy: od narodzin kawiarni i restauracji, przez historię warzyw, po historie pierwszych genialnych kucharzy. A pomiędzy można znaleźć odpowiedzi na wiele interesujących pytań. W tym: w jaki sposób widelec pojawił się w naszych rękach, który król sprawił, że jedzenie zyskało wymiar polityczny? 15:05 ZAMEK - 50 LAT ODBUDOWY Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Marek Stremecki Scenariusz: Marek Stremecki, Lidia Chołody Zdjęcia: Sebastian Kniza Film, zrealizowany na zlecenie Muzeum Historii Polski, upamiętnia 50. rocznicę decyzji o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie, która zapadła w styczniu 1971 roku. W filmie sięgnięto do czasów, gdy budowla była siedzibą władz I Rzeczpospolitej (Króla i Sejmu), następnie gościła Naczelnika Państwa oraz stała się rezydencją Prezydenta RP. Pokazano wojenne losy budowli, kończące się wysadzeniem przez Niemców tego symbolu polskiej państwowości. Koncepcje odbudowy socrealistycznej z 1949 roku na szczęście nie zostały zrealizowane. Droga do rekonstrukcji była jeszcze daleka. Niektórzy zwierzchnicy władz nie chcieli widzieć tego symbolu burżuazyjnej zgnilizny. Dopiero odcinający się od gomułkowskich czasów Edward Gierek wykorzystał Zamek Królewski do celów propagandowych, chcąc pozyskać sympatię narodu i podjął decyzję o jego odbudowie. Za wzór posłużył obraz Canaletta Widok Warszawy od strony Pragi. W filmie pokazane są różne koncepcje i realizacja rekonstrukcji wnętrz. Przedstawione zostały osoby zasłużone dla dzieła odbudowy, jak prof. Stanisław Lorentz. Film zamyka współczesny obraz zamku, który pełni funkcje reprezentacyjne, muzealne oraz edukacyjne. Dokument zawiera m.in. wypowiedzi dyrektorów Zamku Królewskiego prof. dr. hab. Andrzeja Rottermunda i prof. dr. hab. Wojciecha Fałkowskiego, kustosza działu fotograficznego Bożeny Radzio oraz historyka dr. hab. Piotra Majewskiego. (Producent Magnum Opus) 16:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SAMOLOT WIDMO Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Bardzo różne są nasze drogi prowadzące ku tajemnicom historii. Niektóre szybkie i oczywiste jak wielopasmowa autostrada. Inne poplątane i znikające w gąszczu zdarzeń jak zarastająca błyskawicznie leśna ścieżka. Te ostatnie mają formę pogłosek - ktoś widział, ktoś mówił, ktoś pamięta. Tak miała się do niedawna sprawa z krążącymi na prawym brzegu Wisły opowieściami o wielkim, srebrnym, wielosilnikowym amerykańskim samolocie, który przymusowo wylądował w okolicy Stężycy i następnego dnia zniknął. Takie lądowania oczywiście się zdarzały i było ich całkiem sporo, ale szybkie zniknięcie ważącej ponad 16 ton maszyny przenosiło tę opowieść w krąg legendarny. Tak było, dopóki nie odebraliśmy intrygującego telefonu. Pan Dariusz Ptaszek posiada fragmenty Liberatora B - 24, który w branym przez nas pod uwagę przedziale czasowym wylądował właśnie w okolicach Stężycy. Mamy przeczucie, że to dopiero początek frapującego, historycznego śledztwa. 17:00 DOM - ODC. 19/25 - JESTEM DLA CIEBIE NIEDZIELĄ Serial obyczajowy, 89 min, Polska 1998 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Tomasz Mędrzak, Jan Englert, Bożena Dykiel, Zbigniew Buczkowski, Leonard Andrzejewski, Helena Kowalczykowa, Jerzy Bończak, Igor Śmiałowski, Anna Romantowska, Wojciech Wysocki, Beata Krajewska, Ewa Gawryluk, Katarzyna Herman, Maciej Kozłowski, Mieczysław Hryniewicz, Magdalena Wójcik, Adam Ferency, Marek Bukowski, Magdalena Stużyńska, Piotr Fronczewski i inni Służba Bezpieczeństwa prowadzi śledztwo w sprawie przemycenia na Zachód materiałów filmowych dotyczących wydarzeń w grudniu 1970 roku. Przesłuchani zostają Prokop, Halina i pracownicy WFD. Montażystka Lusia, jako jedyna posiadaczka kluczy do archiwum, traci pracę. Wrotek dowiaduje się o wszystkim, odnajduje pokrzywdzoną i obiecuje, że przyzna się do winy. Romans Andrzeja i Niki kwitnie. Dziewczynie jednak to nie wystarcza. Talar obiecuje jej, że opuści żonę i zamieszka razem z nią w nowym mieszkaniu. Zmienia jednak swoje plany, gdy dowiaduje się, że Ewa ma raka piersi i musi być operowana. W przeludnionym mieszkaniu Bawolików składa wizytę Świder, dawny kolega gospodarza, obecnie działacz sportowy. Próbuje przekupić Kostka, by "wydrukował" mecz. Bawolik odmawia. Jednak Teresa w tajemnicy przed mężem dzwoni do Świdra z wiadomością, że jej małżonek przemyślał sprawę i zmienił zdanie. 19:10 HISTORIA POLSKI - ZYGMUNT Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2020 Reżyseria: Magdalena Curzydło Scenariusz: Magdalena Curzydło W roku 2021 obchodzimy pięćsetną rocznicę zawieszenia i pierwszego dzwonienia dzwonu Zygmunta. Ufundowany przez Zygmunta Starego został nazwany jego imieniem. Dzwon znajduje się w jednej z wież Katedry Wawelskiej. Dzwoni tylko z okazji ważnych rocznic i wydarzeń, zarówno kościelnych jak i państwowych. Film przybliża historię najsłynniejszego dzwonu w Polsce. 20:05 PACYFIK W OGNIU - ODC. 2/3 (WWII IN THE PACIFIC) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2015 Trzyczęściowa seria o wojnie na Pacyfiku. Opowiada niezwykłą historię wojny stoczonej na rozległych wodach oceanu, gdzie stosowano nowe formy walki, wykorzystywano myśliwce i bombowce, budowano dla nich pływające pasy startowe. 21:10 WOJNA O TRONY. PRAWDZIWA HISTORIA EUROPY S.III - ZAKOCHANY HENRYK IV. 1594 - 1601. ODC. 2/6 (REAL WAR OF THRONES. ODC. 2/6) Film dokumentalny, 49 min, Francja, 2019 Reżyseria: Vanessa Pontet, Alain Brunard W burzliwych czasach średniowiecznej Europy żądne władzy dynastie walczyły o dominację na kontynencie. Walczono na polach bitew, jednak często decydujące boje rozgrywały się w kuluarach. Za grubymi murami zamków zawierano strategiczne sojusze, dochodziło do aktów cudzołóstwa, spisków, zdrad i morderstw. Bezlitosne intrygi doprowadziły do zerwania więzi w wielu znamienitych rodach i wpłynęły na sposób, w jaki kierowały one swoimi imperiami. Serial przybliża losy postaci bezpośrednio zaangażowanych w spory dynastyczne, przedstawia ich motywacje w dążeniu do osiągnięcia celu oraz prezentuje skutki ich dobrych i złych decyzji. Dokument ukazuje również, jak pragnienie władzy i ludzkie namiętności były istotnymi czynnikami w tworzeniu się narodów europejskich. 22:10 WIELKI SZU Film sensacyjny, obyczajowy, 96 min, Polska, 1982 Reżyseria: Sylwester Chęciński Scenariusz: Jan Purzycki Zdjęcia: Jerzy Stawicki Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Jan Nowicki, Andrzej Pieczyński, Karol Strasburger, Dorota Pomykała, Leon Niemczyk, Grażyna Szapołowska, Teresa Sawicka, Jan Frycz, Grażyna Trela, Jerzy Bończak "Wielki Szu" był jednym z największych kinowych przebojów w Polsce w 1983 r. - obejrzało go wówczas ponad 2 miliony widzów, a recenzenci rozpływali się w zachwytach, chociaż to tylko dobrze zrobione kino popularne. "Tylko" albo raczej "aż": takiemu kinu dochowują wierności widzowie, marzą o nim aktorzy, a kolejnym pokoleniom reżyserów śnią się takie udane pod każdym względem obrazy. Tajemnica sukcesu tkwi w umiejętnościach reżysera (doświadczony, pamiętny jako twórca Kargulowo - Pawlakowej trylogii Sylwester Chęciński), scenarzysty (znakomity debiut Jana Purzyckiego), w doborze aktorów (szczególnie Jana Nowickiego jako tytułowego mistrza karcianej szulerki oraz Andrzeja Pieczyńskiego jako jego ucznia), a wreszcie w zręcznej grze uczuciami widza, który niemal bezwiednie poddaje się ekranowej fikcji. Tłem wydarzeń w filmie Chęcińskiego jest "gierkowska" Polska lat 70.: Polska marzeń o mniej szarym życiu i blichtru ówczesnych nowobogackich "elit". Na tym tle twórcy kreślą portret nieco staromodnego samotnika i outsidera, "triumfatora z piętnem przegranej w oczach", który - wybrawszy w młodości specyficzną i niezgodną z prawem drogę postanowił szukać sensu istnienia w doskonaleniu swych umiejętności. Ale jeszcze ważniejszy jest w "Wielkim Szu" swoisty pojedynek między mistrzem i uczniem, wielkim kanciarzem zmęczonym życiem, wyposażonym w życiową mądrość, doświadczenie i dystans, a młodzikiem zafascynowanym jego osobowością, głodnym sukcesu i pieniędzy, trawionym gorączką rodzącego się nałogu. Starzejący się, ale wciąż znany w środowisku karciany szuler, zwany Wielkim Szu, po pięciu latach pobytu w więzieniu wraca do domu, jednak młoda i piękna żona nie wierzy, by mógł się zmienić. Proponuje mu rozwód i podział pokaźnego majątku. W poszukiwaniu spokojnej przystani Szu dociera do miasteczka Lutyń, gdzie chce wziąć udział w licytacji domu. Młody taksówkarz, Jurek, zawozi go do mistrza ceremonii, miejscowego potentata Mikuna, który sam zamierza nabyć licytowaną posiadłość. Przy okazji gość rozgrywa z nim partię bilarda i przegrywa parę tysięcy złotych. Zadowolony Mikun proponuje mu rewanż w pokera. Traci pół miliona złotych. Po wyjściu mężczyzny dzwoni do znajomego szulera z Warszawy, Denela, prosząc, by odegrał się w jego imieniu. Poker stanowi też życiową pasję Jurka, który długo prosi Szu, by zechciał zdradzić mu swoje sekrety. Stary mistrz próbuje wyperswadować chłopakowi jego zainteresowania, ale w końcu ulega namowom i udziela Jurkowi pierwszych lekcji. Wezwany przez Mikuna Denel odmawia gry z Wielkim Szu, nie czując się na siłach, by zmierzyć się z takim przeciwnikiem. Wściekły Mikun zmusza szulera do zwrotu wygranej gotówki. Po odjeździe gościa przekonuje się, że zamiast banknotów dostał kawałki pociętego papieru, ale pogoń nie przynosi rezultatu. Szu przybywa w towarzystwie Jurka do Wrocławia. Taksówkarz błaga o przekazanie mu sekretu, który uczyni go mistrzem. Dzięki otrzymanym wskazówkom ogrywa doszczętnie dwóch miejscowych oszustów. Tymczasem odpoczywający na basenie Szu zostaje zaatakowany przez niejakiego Lipo, który ma do niego zadawnione urazy. Unieszkodliwiony przez obsługę hot 23:55 WCIELENIA ZŁA - MUSSOLINI. OJCIEC FASZYZMU. (EVOLUTION OF EVIL) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2015 Wykonawcy: Maciej Gudowski W tym odcinku sylwetka ojca faszyzmu, włoskiego dyktatora Mussoliniego. 00:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SAMOLOT WIDMO Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Bardzo różne są nasze drogi prowadzące ku tajemnicom historii. Niektóre szybkie i oczywiste jak wielopasmowa autostrada. Inne poplątane i znikające w gąszczu zdarzeń jak zarastająca błyskawicznie leśna ścieżka. Te ostatnie mają formę pogłosek - ktoś widział, ktoś mówił, ktoś pamięta. Tak miała się do niedawna sprawa z krążącymi na prawym brzegu Wisły opowieściami o wielkim, srebrnym, wielosilnikowym amerykańskim samolocie, który przymusowo wylądował w okolicy Stężycy i następnego dnia zniknął. Takie lądowania oczywiście się zdarzały i było ich całkiem sporo, ale szybkie zniknięcie ważącej ponad 16 ton maszyny przenosiło tę opowieść w krąg legendarny. Tak było, dopóki nie odebraliśmy intrygującego telefonu. Pan Dariusz Ptaszek posiada fragmenty Liberatora B - 24, który w branym przez nas pod uwagę przedziale czasowym wylądował właśnie w okolicach Stężycy. Mamy przeczucie, że to dopiero początek frapującego, historycznego śledztwa. 01:25 SENSACJE XX WIEKU - TRAGEDIA I NADZIEJA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program o katastrofie rosyjskiego okrętu podwodnego "Kursk". Autor próbuje zebrać i przedstawić możliwe przyczyny tego wypadku. 01:50 SENSACJE XX WIEKU - TRAGEDIA I NADZIEJA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program o katastrofie rosyjskiego okrętu podwodnego "Kursk". Autor próbuje zebrać i przedstawić możliwe przyczyny tego wypadku. 02:20 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - ARMIA CZERWONA CZ. 2 Magazyn, 21 min, Polska, 1994 Autor: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek ilustrujący udział Armii Czerwonej w II wojnie światowej. Wykorzystano materiały archiwalne.