TVP Kultura Wtorek, 12.07.2022 08:20 POWIDOKI - TADEUSZ KROŃSKI Dysk./wywiad/debata, 10 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Barbara Schabowska (prowadząca), Piotr Nowak (prowadzący) "Powidoki" to program publicystyczny poruszający istotne zagadnienia z zakresu filozofii, etyki i socjologii. Dwoje prowadzących: dziennikarka Barbara Schabowska i filozof prof. Piotr Nowak na przykładach wybranych przez siebie książek podejmą dyskusję nad zawartością tych dzieł i ich społeczną recepcją. W tym odcinku przedmiotem dyskusji jest twórczość Tadeusza Krońskiego. Tadeusz Kroński stalinista, politruk, zarazem w latach 50. wielki autorytet dla ludzi takich, jak Bronisław Baczko, Leszek Kołakowski czy Paweł Beylin. Czyli dla młodych komunistów. Podobno ich wszystkich uwiódł. Czym? W jaki sposób? Interesujące jest też jego powojenne zaangażowanie w stalinizm. Czy rzeczywiście szkodził ludziom, czy to wszystko jednak zostało nieco rozdmuchane? 08:45 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - JANKIEL ADLER Magazyn, 5 min, Polska, 2017 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Paweł Polit 100 Lat Awangardy w TVP Kultura! O obrazie "Moi rodzice" opowiada Paweł Polit - historyk sztuki związany z MS w Łodzi. Jankiel Adler - malarz, grafik, ilustrator, współzałożyciel łódzkiej grupy Jung Idysz. Pochodził z rodziny chasydów osiadłych w podłódzkim Tuszynie. Wczesna twórczość Adlera oscyluje wokół symbolizmu i ekspresjonizmu niemieckiego. Artysta wykorzystywał też tematykę związaną z folklorem żydowskim. Później związał się z nurtem awangardy, uległ fascynacji kubizmem i abstrakcją. Jego obrazy utrzymane w zharmonizowanej gamie barwnej, zbudowane są z płaskich form i plam. Intelektualne kompozycje mają z reguły metaforyczne zabarwienie. 11:00 DYREKTORZY - ODC. 2/6 - BOKSER Serial obyczajowy, 86 min, Polska, 1975 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Aleksander Minkowski, Andrzej Szypulski Aktorzy: Jan Nowicki, Barbara Brylska, Teresa Budzisz-Krzyżanowska, Bogdan Baer, Janusz Bylczyński, Edward Kusztal, Zygmunt Malawski, Zbigniew Józefowicz Druga połowa lat pięćdziesiątych. Dyrektor Stokłos wprowadza nowe metody pracy, sprowadza wysoko kwalifikowanych fachowców. Musi im dać mieszkania, na które czekali starzy pracownicy. Robotnica, która nie dostała obiecanego mieszkania, popełnia samobójstwo. Incydent pogłębia konflikt dyrektora z załogą. Stokłos zostaje przeniesiony do zjednoczenia w Warszawie. (filmpolski. pl) 12:40 GWIAZDA PIOŁUN Film dokumentalny, 14 min, Polska, 2017 Reżyseria: Adelina Borets Zdjęcia: Marianna Klein, Bogdan Borysenko Osobisty dokument o wsi Małe Kleszcze, której krajobraz zmienił w tragiczny i nieodwracalny sposób Czarnobyl. Małe Kleszcze powstały w 1790 roku. Po katastrofie w Czarnobylu ludność została ewakuowana, a w czerwcu 1991 roku wieś oficjalnie przestała istnieć. Dziś mieszkają w niej tylko Nina i Alexander. (pisf) 13:30 HEY NOW! - SZKIC DO PORTRETU TOMASZA STAŃKO Artystyczne/estradowe (widowisko), 36 min, Polska, 1995 Reżyseria: Jarosław Orłowski Scenariusz: Jarosław Orłowski, Tomasz Tłuczkiewicz Zdjęcia: Tomasz Samosionek, Tomasz Wert Wykonawcy: Tomasz Stańko - Trąbka, Tomasz Stańko Quartet, Simple Acoustic Trio, Marcin Kydryński (prowadzący) Portret Tomasza Stańki, jazzowego trębacza, lidera, kompozytora. Debiutował we wczesnych latach 60., jeszcze w trakcie studiów w Akademii Muzycznej w Krakowie, wraz z Adamem Makowiczem, w zespole Jazz Darings. Na scenę profesjonalną wprowadził go Krzysztof Komeda, zapraszając do swego zespołu na festiwalu Jazz Jamboree 1963. Przez pięć lat grał z Komedą, potem założył The Tomasz Stańko Quintet, powszechnie uznawany za jedno z niewielu wiarygodnych wcieleń free-jazzu spoza USA. Od czasu międzynarodowego debiutu Kwintetu na festiwalu Berliner Jazztage 1970 Stańko cieszy się sławą wysoce kreatywnego artysty, wybitnego muzyka oraz natchnionego jazzmana, należy do elity awangardowych solistów jazzowych. Nagrał blisko 30 albumów, od 1975 roku związany jest z wydawnictwem ECM. Jednocześnie w kraju zaangażowany jest we współpracę z muzykami najmłodszej generacji, nastolatkami z koszalińskiego Simple Acoustic Trio. "Hey Now" ma formę tryptyku, poszczególne części oddzielone są granym przez Stańkę hejnałem z wieży Kościoła Mariackiego w Krakowie. Na program złożą się wypowiedzi artysty i fragmenty wykonywanych przez niego utworów. 14:20 BALLADY JAZZOWE TOMASZA STAŃKI Koncert, 19 min, Polska, 1981 Wykonawcy: Tomasz Stańko (prowadzący), Tomasz Stańko, Janusz Skowron, Czesław "Mały" Bratkowski, Witold Szczurek, Juliusz Mazur Tomasz Stańko przedstawia swoje ulubione ballady jazzowe, m.in.: Body and Soul (kompozycja - Benny Goodman), Zamek mgieł (Tomasz Stańko), Round About Midnight (Monk Thelonious). Tomasz Stańko - trębacz i kompozytor jazzowy, uważany jest za jednego z najoryginalniejszych muzyków jazzowych w Europie. Ma własny, charakterystyczny, nastrojowy styl rozpoznawalny od pierwszego dźwięku. Już w latach 60. ubiegłego wieku należał do najważniejszych artystów polskiej sceny jazzowej, wywarł ogromny wpływ na jej rozwój. Nagrał około czterdziestu albumów autorskich, skomponował muzykę do kilkudziesięciu filmów, m.in.: "Trąd", "Dziura w ziemi", "Pożegnanie z Marią", "Skaza", "Reich", "Egzekutor" i spektakli teatralnych: "Balladyna", Nienasycenie", "Roberto Zucco", "Wyzwolenie". Występował niemal na całym świecie, nagrywał m.in. z Cecilem Taylorem, Janem Garbarkiem, Peterem Warrenem, Edwardem Vesalą, Garym Peacockiem, Davem Hollandem, Dino Saluzzim, Krzysztofem Komedą, Adamem Makowiczem, Januszem Muniakiem, Zbigniewem Seifertem, Michałem Urbaniakiem, Tomaszem Szukalskim. Stańko jest laureatem wielu polskich i międzynarodowych nagród i wyróżnień muzycznych, m.in: jest pierwszym laureatem Europejskiej Nagrody Jazzowej (2003). 14:50 NAD RZEKĄ, KTÓREJ NIE MA Film obyczajowy, 85 min, Polska, 1991 Scenariusz na podstawie książki Stanisława Czycza "Nim zajdzie księżyc" i reżyseria: Andrzej Barański Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Muzyka: Henryk Kuźniak Aktorzy: Marek Bukowski, Joanna Trzepiecińska, Marta Kalmus, Marta Konarska, Tomasz Hudziec, Mirosław Baka, Adrianna Biedrzyńska, Magda Scholl, Andrzej Mastalerz, Krystyna Feldman Reżyser i autor scenariusza filmu, Andrzej Barański, został nagrodzony w 1991 r. na FPFF w Gdyni, zdobył też Nagrodę Prezesa Komitetu d/s Radia i Telewizji oraz nagrody na festiwalu w Tarnowie. Joanna Trzepiecińska, Marek Bukowski (wówczas jeszcze student wydziału aktorskiego PWST w Krakowie) i Andrzej Mastalerz na gdyńskim festiwalu otrzymali nominacje do nagrody za swoje role. Akcja filmu została osadzona w realiach prowincjonalnego miasteczka początku lat 60. Czterej przyjaciele: Admirał, Ataman, Wódz i Pasza, korzystając z wakacji beztrosko spędzają wolny czas. Włóczą się po okolicy, rozrabiają i piją tanie wino. Do nich należy cały świat. Koledzy nie opuszczają żadnej wiejskiej zabawy, bo tam można się napić i poderwać dziewczynę. Przesiadują też na stacji kolejowej czekając na nowy "towar". Tworzą zgraną paczkę, w której jednak następuje rozłam, kiedy jeden z przyjaciół naprawdę zakochuje się w przyjezdnej i próbuje zdobyć jej serce, zaniedbując przez to kolegów. Na prowincjonalnej stacji Doboszów wieje nudą. Senna atmosfera miasteczka udziela się paczce przyjaciół. Może najbliższym pociągiem przyjadą wreszcie jakieś dziewczyny i będzie co poderwać. Wśród uczestników obozu szkoleniowo - wypoczynkowego dla studentów jest sympatyczna i ładna Marta. Na zabawie w remizie dziewczyna wpada w oko Admirałowi. Coraz więcej czasu poświęca on dziewczynie. Koledzy schodzą na drugi plan, Admirał szuka tylko towarzystwa Marty. Niedawni kumple zaczynają mu wręcz przeszkadzać, a w Wodzu chłopak widzi nawet niebezpiecznego rywala. Dojdzie między nimi nawet do bijatyki, co zakończy się aresztowaniem ich obu za zakłócanie porządku. Związek Admirała i Marty przeżywa jednak kryzys. Rodzące się pierwsze uczucie sprawia, że niedoświadczeni młodzi ludzie stają się drażliwi, nieufni i płochliwi. Obydwoje dają się łatwo zranić, ciągle dochodzi między nimi do nieporozumień. Marta przeżyła już zawód miłosny, więc obawia się kolejnych rozczarowań i burzliwych zerwań. Tymczasem w miasteczku pojawiają się Ewa i Myszka, które uciekły z domu. Znajomość z nimi jest dla Admirała, jak i innych kolegów urozmaiceniem wakacji. Razem, jak dawniej, podrywają dziewczyny. Ale Admirał nie może zapomnieć o Marcie, próbuje znowu zdobyć jej sympatię i zaufanie. Zraniona dziewczyna okazuje jednak obojętność, choć i jej zależy na chłopaku. Wkrótce Marta odjeżdża pociągiem, wyraźnie szukając kogoś wzrokiem na peronie. Admirałowi nie udaje się spotkać z dziewczyną, ale odzyskuje przyjaźń swoich kolegów. Admirał i Ataman udają się na nocną, traperską wyprawę do lasu, jednak rankiem ich dawna wielka rzeka okazuje się dobrze im znanym strumykiem. Koledzy uświadamiają sobie, że ich beztroski okres życia minął już bezpowrotnie. Film powstał na podstawie zbioru opowiadań poety i prozaika Stanisława Czycza "Nim zajdzie księżyc", po raz pierwszy wydanego w roku 1968. Andrzej Barański odnalazł w tej prozie świat swojej młodości, niezwykłą atmosferę sennej prowincji. "To jest moja podróż sentymentalna do czasu, miejsc, ludzi - do siebie" - mówił w jednym z wywiadów. Zresztą fascynacja prowincją była widoczna także w jego poprzednich filmach: "Kobieta z prowincji", "Tabu", "Kramarz". Nostalgiczny klimat filmu tworzy wykorzystany przez twórców wiersz "Fiński nóż" Andrzeja Bursy. Nastrój lat sześćdziesiątych przypominają ówczesne przeboje: "Kukurydza", "Szedł Anastazy do Anny","W Arizonie", "Mexicana", "Żółte kalendarze", "Kuba wyspa jak wulkan gorąca". 16:30 JASMINUM Film obyczajowy, 107 min, Polska 2006 Scenariusz i reżyseria: Jan Jakub Kolski Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Janusz Gajos, Grażyna Błęcka - Kolska, Wiktoria Gąsiewska, Adam Ferency, Krzysztof Pieczyński, Monika Dryl, Bogusław Linda, Krzysztof Globisz, Franciszek Pieczka i inni Jan Jakub Kolski, twórca "Pograbka", "Jańcia Wodnika" czy "Cudownego miejsca", po raz kolejny zabiera widzów do swojego niezwykłego świata z pogranicza rzeczywistości i baśni. Ta opowieść jest pełna zmysłowych zapachów mających szczególną moc i wypełniona światłem, jakie roztacza miłość. Urok "Jasminum" i klasę jego odtwórców doceniła publiczność festiwalu w Gdyni w 2006 r. , przyznając filmowi swoją nagrodę, a jury dorzuciło nagrodę za scenografię. Dzieło Kolskiego uhonorowano też siedmioma Orłami 2007: za zdjęcia, muzykę, scenografię, kostiumy, dźwięk i najlepszą rolę męską (dla Janusza Gajosa) oraz nagrodą publiczności. Akcja "Jasminum" (łacińska nazwa jaśminu) rozgrywa się głównie w ubogim klasztorze mającym długą, bo sięgającą XVII w. historię i swoją własną, wciąż żywą legendę. Oto bowiem trzej braciszkowie, wzorem swych XVII - wiecznych poprzedników, wykazują dość specyficzną przypadłość: każdy wydziela zapach innego drzewa: czeremchy, śliwy lub czereśni. Przeor klasztoru, Kleofas, wierzy, że jeden z nich jest zapowiedzianym w starej przepowiedni świętym. Czeka na cud mający objawić, którego z braci Bóg uczynił swoim wybrańcem. Jakby tych niezwykłości było mało, wydzielane przez zakonników drzewne wonie mają moc budzenia w ludziach miłości - szalonej, ślepej, bezgranicznej. O jej sile przekonała się miejscowa młoda fryzjerka Patrycja. Ale nie samą miłością człowiek żyje. Klasztorną kuchnią i wszelkimi sprawami administracyjnymi zawiaduje poczciwy brat Zdrówko, mocno stąpający po ziemi i wiecznie zapracowany. Swoimi codziennymi troskami dzieli się z figurą świętego Rocha, patrona klasztoru. Pewnego dnia ustalony porządek klasztorny zakłóca pojawienie się konserwatorki obrazów, Nataszy, która otrzymała zlecenie odnowienia kilku świętych obrazów. Kobiecie towarzyszy jej 5 - letnia córeczka Gienia (narratorka filmu), dziewczynka zarazem rezolutna i po dziecięcemu naiwna, ciekawska, ale - gdy trzeba - dyskretna. Jej matka nie tylko restauruje obrazy, lecz również komponuje zapachy. Do klasztoru w Jaśminowie sprowadziło ją coś więcej niż tylko przyjęte zlecenie, ale prawdziwa przyczyna nie od razu wychodzi na jaw. W klasztornej legendzie Natasza znajduje klucz do zapachu - afrodyzjaka i pomaga Patrycji zdobyć serce wybranka. Choć jej samej ta sztuka się nie uda, to po wyjeździe Nataszy i Gieni w klasztorze zdarzy się długo wyczekiwany cud, jakkolwiek nieco inny od tego, jakiego spodziewał się przeor. 18:55 SERIALOWA NOSTALGIA - TAJEMNICA SAGALI - ODC. 13/14 - LABIRYNT SNÓW (TAJEMNICA SAGALI) Film fabularny telewizyjny, 25 min, Niemcy/Polska, 1996 Reżyseria: Jerzy Łukaszewicz Scenariusz: Marina Vorlop-Bell, Jerzy Łukaszewicz Zdjęcia: Zdzisław Najda Muzyka: Krzesimir Dębski Wykonawcy: Mirosław Zbrojewicz , Marek Barbasiewicz, Jacek Wolszczak, Witold Wysota, Marek Lewandowski Aktorzy: Jan Jankowski, Derval De Faria, Grzegorz Ruda, Marcin Nowacki, Christoph Eichhorn, Dorota Segda, Ola Tokarska, Józef Mika, Anna Milewska, Agnieszka Czekańska, Agnieszka Grankowska, Małgorzata Biniek-Jankowska, Ingolf Gorges, Ronny Marzillier, Ryszard Chlebuś Kruks usypia panią Weronikę, by zyskać na czasie i zdobyć Sagalę. Poszukuje właśnie tajemniczego kamienia Saturna. Po przebudzeniu pani Weronika doprowadza do niego chłopców. Kubie udaje się połączyć wszystkie części Sagali w całość. Strażnik kamienia - Jarpen - zabiera chłopców w "tajemniczą przestrzeń". 19:25 SERIALOWA NOSTALGIA - TAJEMNICA SAGALI - ODC. 14/14 - WSZYSTKIE CZĘŚCI MOCY (TAJEMNICA SAGALI) Serial przygodowy, fantasy dla młodych widzow, 25 min, Niemcy/Polska, 1996 Reżyseria: Jerzy Łukaszewicz Scenariusz: Marina Vorlop-Bell, Jerzy Łukaszewicz Zdjęcia: Zdzisław Najda Muzyka: Krzesimir Dębski Wykonawcy: Mirosław Zbrojewicz, Marek Barbasiewicz, Jacek Wolszczak, Witold Wysota Aktorzy: Jan Jankowski, Derval De Faria, Grzegorz Ruda, Marcin Nowacki, Christoph Eichhorn, Małgorzata Foremniak, Winfried Glatzeder, Ola Tokarska, Roch Siemianowski Kruks nie daje za wygraną. Porywa pana Burskiego wraz z małą Zuzią i więzi ich w samochodzie, pod którym podkłada bombę. Chłopcom daje pół godziny na dostarczenie Sagali. Niestety, bracia nie mają kamienia, gdyż wziął go Jarpen. Ale Kuba, choć nie ma Sagali, ma w sobie dość "mocy", by uratować pana Burskiego oraz mamę, która ciągle jeszcze nie została odczarowana i występuje jako mała Zuzia. Dzięki tajemniczej sile kamienia wraca również ojciec chłopców. Mama odzyskuje swoją dawną postać i od tej pory cała rodzina jest znowu razem. 20:00 LEKKIE OBYCZAJE - ZWARIOWAĆ ZE SZCZĘŚCIA (LA PAZZA GIOIA) Film komediowy, 111 min, Włochy 2016 Reżyseria: Paolo Virzi Scenariusz: Paolo Virzi, Francesca Archibugi Aktorzy: Valeria Bruni Tedeschi, Micaela Ramazzotti, Valentina Carnelutti, Tommaso Ragno, Bob Messini, Sergio Albelli Interesujące i pogodne spojrzenie na przyjaźń i wolność, film ukazuje cienką linię między szaleństwem a zdrowiem psychicznym. Beatrice i Donatella przebywają w znajdującym się w Toskanii ośrodku terapeutycznym dla kobiet z problemami psychicznymi. Tu się poznają i tu połączy je przyjaźń. Obie mają za sobą różne doświadczenia życiowe i bardzo różnią się między sobą. Pierwsza z nich lubi konfabulować, pozuje na milionerkę obracającą się w wyższych sferach. Donatella z kolei mało interesuje się światem zewnętrznym, woli skupić się na własnych sprawach i przeżyciach. Jest wrażliwa i krucha, skrywa mroczną tajemnicę z przeszłości. Te dwie pacjentki ośrodka terapeutycznego pewnego dnia uczestniczą w zajęciach edukacyjnych poza zakładem i korzystając z okazji, decydują się na ucieczkę. Tak zaczyna się pełna przygód podróż, która pozwoli im odkryć swoją przeszłość i zmienić swoje życie. Udaje im się odnaleźć szczęście i miłość. 22:30 PORTRETY - MARTHA COOPER - HISTORIA GRAFFITI (MARTHA: A PICTURE STORY) Film dokumentalny, 51 min, USA, 2019 Reżyseria: Selina Miles W latach 70. XX wieku w Nowym Jorku fotografka Martha Cooper uchwyciła jedne z pierwszych zdjęć graffiti, w czasie gdy miasto wypowiedziało mu wojnę. Kilkadziesiąt lat później Cooper wywarła wpływ na globalny ruch artystów ulicznych. 23:40 KULTURA JEST KOBIETĄ - TULIPANOWA GORĄCZKA (TULIP FEVER) Melodramat, 100 min, Wielka Brytania/USA 2017 Reżyseria: Justin Chadwick Scenariusz: Tom Stoppard Aktorzy: Alicia Vikander, Dane DeHaan, Christoph Waltz, Zach Galifianakis, Judi Dench, Cara Delevingne Ekranizacja bestsellerowej powieści z 1999 roku, brytyjskiej pisarki Deborah Moggach. Akcja zarówno książki, jak i filmu rozgrywa się w XVII - wiecznej Holandii, ogarniętej wówczas tzw. tulipanową goraczką. Jest rok 1637, Amsterdam. To tu żyje główna bohaterka, piękna, krucha i delikatna Sophia. Wychowała się w sierocińcu, skąd zabrał ją i poślubił starszy od niej bogaty wdowiec, kupiec Cornelis Sandvoort. W zamian za małżeństwo Sophii z bogaczem, jej siostry dostają szansę wyjazdu do Ameryki, gdzie czeka na nie ich ciotka. Mijają trzy lata. Sophia nie jest szczęśliwa w małżeństwie. Cornelis myśli tylko o tym, by urodziła mu przyszłego dziedzica majątku. Jego pierwsza żona umarła przy porodzie, nie przeżyło też dziecko. Choć mąż jest jej obojętny, mocno wierząca Sophia z pokorą podporządkowuje się mężowskiej władzy. Jest posłuszna i wierna. Do czasu. Nie mając potomstwa, Cornelis chce pozostawić po sobie choć portret ze swoją piękną, młodą żoną u boku. Zamawia obraz u malarza Jana. Przystojny i młody artysta od razu wzbudza zainteresowanie Sophii, a on odwzajemnia jej sympatię. Rodzi się między nimi uczucie. Tymczasem służąca Cornelisów, Maria, spodziewa się dziecka... 02:05 FESTIWAL W BREGENCJI 2013 - "KUPIEC WENECKI" ANDRZEJA CZAJKOWSKIEGO (BREGENZ FESTIVAL 2013: THE MERCHANT OF VENICE) Film muzyczny, opera, 164 min, Austria/Niemcy, 2013 Reżyseria: Keith Warner Wykonawcy: Erik Nielsen, Wiener Symphoniker, Prague Philharmonic Choir, Richard Angas, Christopher Ainslie, Charles Workman Spóźniona o ponad 30 lat prapremiera "Kupca weneckiego" Andrzeja Czajkowskiego w reżyserii Keitha Warnera do anglojęzycznego libretta Johna O'Briena. Inscenizacja dzieła skomponowanego w latach 1968 - 1982 wystawiona została 18 lipca 2013 roku na Festiwalu w Bregencji.